Χίλντα Παπαδημητρίου - Δέκα (από τα) αγαπημένα βιβλία

Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς βιβλία (ε καλά... και χωρίς μουσική, και χωρίς σινεμά). Αλλά τα βιβλία ήταν η πρώτη μου αγάπη, όταν στα τέσσερά μου χρόνια, έμαθα να διαβάζω μόνη μου (εντάξει... με βοήθησε κι ο πατέρας μου), για να διαβάζω ξανά και ξανά τα παραμύθια μου, και μετά τον Ταρζάν και τον Μικρό Σερίφη, και τον Ιούλιο Βερν, και τα βιβλία του Άγγελου Τερζάκη, και, και, και...
Ωστόσο, αν έπρεπε να διαλέξω δέκα βιβλία για να με συντροφεύσουν σ' ένα έρημο νησί, σ' ένα υποβρύχιο ή σ' ένα διαστημόπλοιο, ή αν με έπαιρναν οι εξωγήινοι μαζί τους σ' έναν άλλο πλανήτη, θα διάλεγα τα παρακάτω:

10. Peter Guralnick - Last Train to Memphis και Careless Love
Long Live the King (που λέει ο λόγος, αφού έκλεισε τριάντα χρόνια πεθαμένος). Κυκλοφορούν πάνω από 300 βιβλία για τον Elvis Presley, αυτά τα δύο όμως είναι η απόλυτη βιογραφία του. Κι αυτό, φυσικά, επειδή ο Peter Guralnick είναι (μαζί με τον Greil Marcus) ο σημαντικότερος σύγχρονος αμερικανός μουσικοκριτικός και συγγραφέας, που έχει ασχοληθεί με το rock'n'roll και την αμερικάνικη κουλτούρα. Χωρίς την εμμονή άλλων βιογράφων του Βασιλιά σε βρόμικες λεπτομέρειες και κουτσομπολιά, προσεγγίζει τον Elvis σαν τραγική φιγούρα, με το σεβασμό ενός αληθινού fan, αλλά χωρίς καμία προσπάθεια αγιοποίησης.

9. Ζαν-Κλοντ Ιζό - Η Τριλογία της Μασσαλίας
Τα αγαπημένα μου βιβλία είναι τα αστυνομικά. Κι ακόμα πιο πολύ αγαπώ όσα έχουν πολιτικές ή μουσικές αναφορές. Η Τριλογία τα έχει και τα δύο. Με επίκεντρο τη Μασσαλία, την πιο πολυπολιτισμική πόλη της Γαλλίας, ο Ιζό έγραψε μια υπέροχη noir τριλογία, διανθισμένη από μουσικές αναφορές, που ξεκινούν από την jazz και τα blues, και φτάνουν ως τη reggae, το rai και το γαλλικό hip-hop. Ο μελαγχολικός ήρωας είναι μπάτσος και θυμίζει χαρακτήρα του Τσάντλερ και του Χάμετ, μόνο που εδώ έρχεται αντιμέτωπος με το ρατσισμό και την απροκάλυπτη βία της υποτιθέμενης πιο πολιτισμένης κι εκλεπτυσμένης κοινωνίας της Ευρώπης.

8. Roddy Doyle - The Barrytown Trilogy
Ξεκαρδιστικό και πικρό, τρυφερό και ανθρώπινο βιβλίο. Η ιστορία της οκταμελούς οικογένειας Ράμπιτ, όπως την είδαμε στο σινεμά στις ταινίες The Commitments, Το Πιτσιρίκι και το Βαν. Γλυκόπικρες ιστορίες της εργατικής τάξης από το Δουβλίνο της δεκαετίας του '80, δια χειρός του Ιρλανδού Ρόντι Ντόιλ. Διαβάζεται με συνοδεία καλής soul, Van Morrison και Doubliners.

7. Γουόλτερ Τίβις - Ο άνθρωπος που έπεσε στη Γη (Πατάκης)
Η ιστορία ενός εξωγήινου, ο οποίος έρχεται στη Γη από τον πλανήτη Άνθια, επειδή ο πλανήτης του αργοπεθαίνει από την ξηρασία και την έλλειψη νερού, κι αυτός πρέπει να κάνει μια ύστατη, απελπισμένη προσπάθεια να σώσει τους εναπομείναντες κατοίκους της Άνθια. Στο σινεμά, τον ενσάρκωσε ιδανικά ο David Bowie. Γραμμένο την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, το βιβλίο είναι μια παραβολή κι ένας οξυδερκής σχολιασμός της ζωής στον πλανήτη Γη, της στενομυαλιάς αλλά και της τρυφερότητας των ανθρώπων, αυτών των έξυπνων πιθήκων που παίζουν με τα πυρηνικά όπλα, χωρίς να αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο της καταστροφής.

6. Σκοτ Φιτζέραλντ - Τρυφερή είναι η Νύχτα
Το πιο σπαρακτικό και αυτοβιογραφικό βιβλίο του Φιτζέραλντ, για το τον οποίο ο Χέμινγουεϊ είχε πει: "το γράψιμό του είναι τόσο φυσικό, όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας". Ο έρωτας του Σκοτ και της Ζέλντα, η ανεμελιά της εποχής της Jazz, η υπέροχη ζωή των εκπατρισμένων Αμερικανών στην Ευρώπη τη δεκαετία του '20, αλλά και η σχιζοφρένεια, η κατάθλιψη και ο αλκοολισμός.

5. Πατρίσια Χάισμιθ - Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ
Η "πρωθιέρεια του απεχθούς... δημιούργησε ένα δικό της σύμπαν, έναν κόσμο κλειστοφοβικό και παράλογο, στον οποίο μπαίνουμε κάθε φορά με μια αίσθηση προσωπικού κινδύνου" (όπως είπε ο Γκρέαμ Γκρην). Αγαπημένος της ήρωας, και δικός μου, ο κύριος Ρίπλεϊ, ένας σαγηνευτικός και χαρισματικός εγκληματίας, τον οποίο θέλω να φαντάζομαι με τη μορφή του Αλαίν Ντελόν, όπως τον υποδύθηκε το 1960, στην ταινία του Ρενέ Κλεμάν "Γυμνοί στον Ήλιο".

4. Ρέημοντ Τσάντλερ - Ο μεγάλος αποχαιρετισμός
Τα σχόλια περιττεύουν. Θα αντιγράψω απλώς μια παράγραφο: "Έκανα ό,τι μου είχε παραγγείλει στο γράμμα, είτε ήταν μελοδραματικό, είτε όχι. Πήρα δυο φλιτζάνια κι έριξα στο δικό του λίγο μπέρμπον και το έβαλα στην πλευρά του τραπεζιού όπου καθόταν το πρωί που τον είχα πάει στο αεροπλάνο. Του άναψα ένα τσιγάρο και το άφησα σ' ένα σταχτοδοχείο δίπλα στο φλιτζάνι του. Κοιτούσα τον αχνό που ανέβαινε από τον καφέ και τη λεπτή στήλη του καπνού από το τσιγάρο. Έξω ένα πουλί μονολογούσε τερετίζοντας χαμηλόφωνα, και τίναζε κάθε τόσο τις φτερούγες του. Έπειτα ο καφές δεν άχνιζε πια και το τσιγάρο έπαψε να καπνίζει και δεν ήταν παρά μια σβησμένη γόπα στην άκρη του σταχτοδοχείου..."

3. Ντάσιελ Χάμετ - Η κατάρα των Ντέην
Ο Τσάντλερ είχε πει για τον Χάμετ: "Ο Χάμετ πήρε το έγκλημα από την έπαυλη με τα βενετσιάνικα βάζα και το κατέβασε στα στενοσόκακα... Ο Χάμετ έδωσε το φόνο πίσω στους ανθρώπους που τον διαπράττουν, επειδή έχουν κάποιο λόγο, κι όχι για να προσφέρουν ένα πτώμα στην αφήγηση". Δημιουργός της σχολής του hard-boiled αστυνομικού, ο Χάμετ έφτιαξε ήρωες με κώδικα τιμής ανάλογο προς τον δικό του, αφού όλα όσα έγραψε, στηρίζονταν στις δικές του εμπειρίες. Σ' αυτόν χρωστάμε το noir μυθιστόρημα και τα noir b-movies της δεκαετίας του '40. Ξεχωρίζω την Κατάρα γιατί..., δεν ξέρω γιατί. Κανονικά, θα έβαζα τα άπαντά του. Μπορώ;

2. Νικ Χόρνμπι - High Fidelity
Δεν είναι ο μεγαλύτερος συγγραφέας της γενιάς του/μου (+-50), αλλά μιλάει πιο πολύ από κάθε άλλον στη φυλή των ροκάδων βινιλιάκηδων. Ένα βιβλίο αφιερωμένο σ' αυτούς που η μουσική είναι ουσιαστικό κομμάτι της ζωής της, κι όχι απλό background για την ώρα που είναι κολλημένοι στην κίνηση. Και ειδικότερα για όσους (όπως εγώ) έχουν εμπειρία από δισκάδικα, κι έχουν γράψει χιλιάδες κασέτες στη ζωή τους.

1. Ραίη Μπράντμπερι - Φαρενάιτ 451
Μαζί με το "1984" του Όργουελ και το "Θαυμαστό Νέο Κόσμο" του Χάξλεϊ, αποτελούν μια κατά κάποιο τρόπο τριλογία επιστημονικής φαντασίας, η οποία επαληθεύτηκε ή πρόκειται να επαληθευτεί οσονούπω. Τον 24ο αιώνα, τα βιβλία είναι είδος απαγορευμένο και η δουλειά των πυροσβεστών είναι να τα καίνε. Άλλη μια παραβολή της αμερικάνικης δυστοπίας από ένα μεγάλο μάστορα της επιστημονικής φαντασίας. Αγαπημένο μου σημείο: οι αντιστασιακοί του 24ου αιώνα, απομνημονεύουν ο καθένας από ένα βιβλίο, έτσι ώστε οι ιστορίες τους να μη χαθούν ποτέ. Εγώ θα διάλεγα το Φαρενάιτ, φυσικά.