Ο Στυλιανός Τζιρίτας σε χάρτινα πεδία επιστημονικής φαντασίας

Η επιστημονική φαντασία (αλλά όχι η ηρωική) είναι έντυπος σύντροφος μου από την παιδική τολμώ να πω ηλικία. Οι σειρές της τηλεόρασης (χαρακτηριστικό παράδειγμα η προβολή στην κρατική τηλεόραση το 1980 της μεταφοράς του "Θαυμαστού Καινούργιου Κόσμου" του Aldous Huxley, με πρωταγωνιστή τον περίφημο από το "Space Odyssey 2001", Keir Dullea) με ώθησαν πολύ νωρίς να ανακαλύψω το είδος και στο βιβλίο, αν και είχα κάνει ήδη τη γέφυρα με αναγνώσεις του Λουκιανού ("Αληθινή Ιστορία" και "Ικαρομέννιπος") όπως και με Ιούλιο Βερν.

Ο λόγος που ο καθείς επιλέγει την επιστημονική φαντασία διαφέρει όπως έχω διαπιστώσει από αναγνώστη σε αναγνώστη, εμένα προσωπικά με ενδιαφέρει «η σιωπή του διαστήματος». Και μπορεί στα τέλη της δεκαετίας του '70 και αρχές των 80s να είχα πιστέψει για ένα μικρό χρονικό διάστημα ότι στην ηλικία που είμαι τώρα (στα 50 δηλαδή) οι προβλέψεις βιβλίων και κινηματογραφικών έργων θα έβγαιναν αληθινές και θα αποικούσαμε αν μη τι άλλο τη Σελήνη, αλλά τελικώς όπως σκληρά ανακαλύψαμε, οι αποστάσεις και οι δυσκολίες προς το παρόν υπερβαίνουν τις δυνατότητές μας σε επίπεδο τεχνολογικής δομής. Γι' αυτό και δεν θα μπορέσω να ακούσω ποτέ αυτό που δεν υπάρχει ως ήχος (και ας μας σπάνε τα νεύρα οι παραγωγοί με ήχους μετεωριτών και θραύσεων αυτών επί της ατράκτου του κάθε διαστημοπλοίου).

Μου έχει μείνει στα σίγουρα όμως η αγάπη για ένα genre σε όλες του τις εκφάνσεις. Επέλεξα λοιπόν μετά από πρόσκληση του MiC και με αφορμή την περσινή κυκλοφορία από το label που διατηρώ, την A Man out of A Man και με τίτλο «Έλληνες Συνθέτες σε Πεδία Επιστημονικής Φαντασίας», να παρουσιάσω 7 αγαπημένα μου βιβλία από το χώρο (όσες και οι ημέρες που χρειάζονται για την οικοδόμηση της όποιας μανίας).

* Julius Vern
Η ημέρα ενός αμερικανού δημοσιογράφου στα 2889

Όταν κυκλοφόρησε στα τέλη της δεκαετίας του '80 το διήγημα αυτό στην Ελλάδα (στον ίδιο τόμο με το διήγημα «Ο Αιώνιος Αδάμ»), είχα εκστασιαστεί για δύο λόγους. Ο ένας είχε να κάνει με την εικονογράφηση του Μπιλάλ για την έκδοση (ο οποίος έκανε μια ολόκληρη σειρά επανεκδόσεων βιβλίων του Βερν) αλλά κυρίως για το ίδιο το κείμενο, θαυμάζοντας για άλλη μια φορά τον δαιμόνιο Γάλλο και τη διορατικότητα του, ειδικότερα αναφορικά με τα ζητήματα που άπτονται της επικοινωνίας στο μέλλον όπως και στις νευρώσεις τις οποίες θα έχουν οι κάτοικοι των τερατωδών μητροπόλεων.

* H.G. Wells
Ο Πόλεμος των κόσμων

Το βιβλίο αυτό έχει αντέξει των μεταφορών του είτε σε Κλασσικά Εικονογραφημένα είτε σε χολιγουντιανά πρότυπα ταινιών και αυτό κάτι λέει για την αξία του πρωτογενούς υλικού. Ο Wells με φιλοσοφική διάθεση απέναντι τόσο στον κεντρικό του ήρωα όσο και στους υπόλοιπους οι οποίοι παρελαύνουν (ακόμα και εν είδει πλήθους) από τις σελίδες του, κατασκεύασε τη Βίβλο των συγκρούσεων των κατοίκων του πλανήτη με τους εκτός αυτού.

* Karel Capek
Ο Πόλεμος με τις Σαλαμάνδρες

Ο προαιώνιος φόβος για τα ερπετά παίρνει σε αυτό το βιβλίο του Τσέχου μια αναπάντεχη όσο και βαθειά σαρκαστική τροπή. Οι μισές ταινίες τεράτων εναντίον ανθρώπων θα μπορούσαν να έχουν βασιστεί σε αυτό το βιβλίο, με μια επιπρόσθετη όμως πινελιά κριτικής απέναντι τόσο στους αρχετυπικούς φόβους του ανθρώπινου γένους όσο και στην χαλεπή χρήση του πλανήτη από τους κατοίκους του.

* Arthur C. Clarke
Οι Επικυρίαρχοι - Το τέλος της εφηβείας

Η τελική σκηνή είναι μία από τις πλέον φιλοσοφικές σε βιβλίο επιστημονικής φαντασίας (μαζί με τον Κομήτη του H.G. Wells). Ο δε ψύχραιμος τρόπος (και τελειομανής) της περιγραφής της συμβίωσης των (εξω)επισκεπτών και των γήινων είναι μοναδικής υφής και στερείται παντελώς της όποιας ευκολίας στις περιγραφές.

* William Gibson
Ο Νευρομάντης

Πέρα από τα γνωστά που ακολούθησαν το βιβλίο σε σχέση με τη δημιουργία του cyber punk ύφους, το σίγουρο είναι αναφορικά με τον υπογράφοντα ότι εκτός του ότι το τελείωσα μέσα σε μία ημέρα ξενυχτώντας (και δεν ήταν αργία η επομένη), παραμένει επιπλέον ένα απόλυτα τριπαριστό βιβλίο το οποίο λόγω της οπτικής του κόσμου που μετέφερε την εποχή που βγήκε, διαβάζοντας το σε πέρναγε σε μία τελείως διαφορετική διάσταση. Δεν θυμάμαι άλλο βιβλίο να έχει παρόμοια επίδραση, να σου αποκαλύπτει δηλαδή μια καινούργια γαία η οποία είναι μπροστά στα μάτια σου και πολύ απλά ήσουν πολύ τυφλός για να την δεις.

* Philip K. Dick
Τα τρία στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς

Πραγματικά δύσκολη η επιλογή του συγκεκριμένου βιβλίου, όχι λόγω της αξίας του, αλλά ένεκα των πολλών επιλογών τις οποίες έχω όταν μιλάμε για τον Dick (θα μπορούσα άνετα να φτιάξω λίστα με τα 10 αγαπημένα μου βιβλία από τον αμερικανό). Τα "Τρία Στίγματα" περνούν τελικώς με διαφορά μπροστά από τα υπόλοιπα, λόγω του σχιζοειδούς χαρακτήρα τους ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν αφήνει τον αναγνώστη να πέσει στον εφησυχασμό της όποιας πατερναλιστικής φόρμουλας μυθιστορήματος. Η καθοριστική συντεταγμένη της ντρόγκας που διατρέχει το βιβλίο έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να λατρευτεί από την rock n roll κοινότητα και δεν θα μπορούσα να αποτελέσω εξαίρεση.

* Stanislaw Lem
Χειρόγραφα που βρέθηκαν σε μια μπανιέρα

Ανάθεμα με αν έχω διαβάσει παραπάνω από μία ντουζίνα μαύρων βιβλίων από τούτο το βιβλίο του ρώσου συγγραφέα. Ο Λεμ μπορεί να έγινε γνωστός από την κινηματογραφική μεταφορά του Σολάρις, αλλά το συγκεκριμένο βιβλίο περιέχει μια βαθύτατη κριτική τόσο στα ολοκληρωτικά καθεστώτα όσο και στην εσώτερη χώρα του κάθε ανθρώπου. Ένας υπόγειος ύμνος στην αυτοτέλεια του κάθε ανθρώπινου πλάσματος και στην πεσιμιστική λωρίδα της ψυχής του.

Ο Στυλιανός Τζιρίτας συγγράφει βιβλία και εκδίδει fanzines (φυσικά και διαδικτυακά), είναι γεννημένος το 1967, έχει την εταιρεία παραγωγής κασετών ηχοπλασίας A Man out of A Man, είναι ραδιοφωνικός παραγωγός, αρθρογραφεί περί μουσικής, παρουσιάζει εγκαταστάσεις και performances από το 1998 και δισκογραφεί από το 1987.