Σταθμοί στον Χάρτη της Γραφής της Αργυρώς Μαντόγλου

Γυρίζοντας πίσω στο χρόνο εντόπισα δέκα στιγμές στη ζωή μου που χαράχτηκαν στη μνήμη, εμπνευσμένες στιγμές που ήρθα σε επαφή με κάποιους δημιουργούς και τα έργα τους. O αριθμός είναι σίγουρα μεγαλύτερος, υπάρχουν πολλά βιβλία, ταινίες, συναυλίες, πίνακες, παραστάσεις, γεύματα, αλλά αυτές οι δέκα αναμνήσεις είναι τα πρώτες που ανέσυρα στην επιφάνεια, χωρίς προσπάθεια. Δέκα σταθμοί, χωρίς χρονολογική ή άλλη σειρά, δέκα αταξινόμητες εμπειρίες.

Allen Ginsberg in London: Οκτώβριος του 1995, η τελευταία επίσκεψη του Γκίνσμπεργκ στο Λονδίνο. Τον είδα στο Royal Albert Hall, σε μια περφόρμανς με τον Paul McCartney, δυο χρόνια πριν το θάνατό του. Θυμάμαι τον Γκίνσμπεργκ ασκητικό και εκφραστικό να διαβάζει με όλο του το σώμα το Ballad of the Skeletons και δίπλα του ο Μακάρτνι, τον συνόδευε, αυτοσχεδιάζοντας, με την κιθάρα του, απόλυτα συγχρονισμένοι μεταξύ τους. Τρομακτική η ενέργεια στην αίθουσα, θυμάμαι όταν φώναξε: "Θάψε τους σκελετούς που πνίγουν τη ζωή σου", δείχνοντας κάπου μέσα στο πλήθος, το πήρα προσωπικά. Δεν ξέρω πόσους σκελετούς έθαψα, αλλά σίγουρα δεν επέτρεψα να με θάψουν αυτοί.

South Bank 2003, λίγο μετά το μιλένιουμ. Θυμάμαι τον Τζ. Μπάλαρντ, να μιλάει προφητικά σχεδόν, για το τέλος της κουλτούρας της κατανάλωσης, λίγο μετά την κυκλοφορία του μυθιστορήματος του "Άνθρωποι του Μιλένιουμ". Θυμάμαι να λέει με το σταθερό και διεισδυτικό ύφος του έξυπνου ανθρώπου πως θα δούμε και δολοφονίες στα μολ: "Η ανία έφθασε στο σημείο που μόνο με τον τρόμο μπορεί να πολεμηθεί". Μετά τα πρόσφατα γεγονότα, ξαναδιάβασα το μυθιστόρημα, που μιλάει για το τέλος του κόσμου όπως τον ξέραμε.

Κάποιοι συγγραφείς, όταν μιλούν για τη δουλειά τους σε εμπνέουν. Ένας από αυτούς είναι ο Μάρτιν Έιμις, από τους σημαντικότερους της εποχής μας. Στο Σάουθ Μπανκ, ξανά, λίγα χρόνια αργότερα, θυμάμαι στην παρουσίαση του βιβλίου του "The war against cliche" να σχολιάζει τον τρόπο που γράφουν στα μπλογκ και στα κοινωνικά δίκτυα: "Τα μπλογκ και τα δίκτυα, αποτρέπουν τον συγγραφέα να κατασκευάσει σωστά δομημένες προτάσεις, προτάσεις που φέρουν το στίγμα του, παραγράφους που δεν θα τις έγραφε ο καθένας. Η αυτόματη δημοσίευση και η μετάδοση της πληροφορίας είναι σημαντικότερη από την τεχνική και την αισθητική".

Λονδίνο πάλι 1997, στο Γαλλικό Ινστιτούτο, κάπου στο Κένσιγκτον, σε μια διάλεξη της Ντόρις Λέσινγκ, νεότερη και μαχητική, χρόνια πριν το νόμπελ, θυμάμαι πρώτη φορά να ακούω από τα χείλη της την έκφραση "γυναίκα flaneur", τη γυναίκα που "διαβάζει" την πόλη: "Περιφέρεται χωρίς συγκεκριμένο σκοπό και παρατηρεί την κίνηση, παρακολουθεί τα πλήθη, σαν να παρακολουθεί θεατρική παράσταση. Αποβάλει το φόβο και το στίγμα της μοναχικής και περιθωριακής και περιπλανιέται κοιτάζοντας στα μάτια τους περαστικούς χωρίς να χαμηλώνει το βλέμμα". Νομίζω τότε για πρώτη φορά σκέφτηκα το θέμα: γυναίκες στην πόλη.

"Τα Κύματα" της Βιρτζίνια Γουλφ στο National Theatre to 2006, σε σκηνοθεσία της Katie Mitchell, μια παράσταση όπου το κείμενο της Γουλφ συναντά την Υψηλή Τεχνολογία. Μοναδικός ο τρόπος που αναδεικνύεται η λεπτομέρεια. Λιτό σκηνικό, μινιμαλιστικό, οι ηθοποιοί ντυμένοι στα μαύρα, μια οθόνη να προβάλλει λεπτομέρειες και κοντινά πλάνα, αξιοποίηση κάθε αντικειμένου: Ένα άδειο βάζο προβάλλεται πότε άδειο, πότε γεμάτο λουλούδια ή γεμάτο αίμα και έτσι σηματοδοτούνται οι εποχές και η πορεία έξι παιδικών φίλων μέσα στο χρόνο. Θυμάμαι την παράσταση γιατί κατόρθωσε να προβάλλει την τρυφερότητα και την ευαισθησία κάτω από την περίτεχνη, τραγικά επίκαιρη πρόζα της Γουλφ.

Tears for Fears Hammersmith Apollo Μάιος 2005, λίγο μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ "Everybody loves a happy ending". Πήρα και το μπλουζάκι, ήταν πανάκριβο, αλλά δεν το φόρεσα ποτέ. Η φράση αυτή με αποσυντόνιζε. Τότε τελείωνα το Bodyland και εκείνο το "happy ending" με προβλημάτιζε. Αποφάσισα πως δεν γράφω για τον "καθένα" και πως οι δικοί μου αναγνώστες θα προτιμούσαν ένα πειστικό τέλος από ένα καλό τέλος. Το μπλουζάκι το χάρισα.

Kate Bush Hammersmith 1982. Πρώτη επαφή με την alternative rock. Πάθος, εύθραυστη τρυφερότητα και δύναμη. Σε ένα hypertext, αυτή θα ήθελα να ήταν η φωνή που θα συνόδευε τα βιβλία μου.

Πιέδρο Αλμοβοδάρ: Ραγισμένες Αγκαλιές (2010). Ένα μάθημα για τη φόρμα. Είδαμε αυτή την ταινία λόγω του συγκεκριμένου μοντάζ. Αν είχε γίνει άλλο μοντάζ, η ταινία θα ήταν διαφορετική. Ίσως το ίδιο συμβαίνει με τη ζωή μας. Ό, τι υπάρχει είναι αποτέλεσμα του "κόψε/ράψε". Ηθικόν δίδαγμα: Είμαστε ό,τι κρατάμε, αλλά ό,τι πετάμε, ποτέ δεν χάνεται. Αν δε βρει κι αυτό τη θέση του, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να επιστρέψει και να τη διεκδικήσει ανατρέποντας το σενάριο που έχουμε υιοθετήσει.

The night of the hunter (1955) Η νύχτα του κυνηγού, η μοναδική ταινία του ηθοποιού Τσαρλς Λότον, ταινία τρόμου, εμμονών, υπόγειων κινήτρων, ασπρόμαυρο παραμύθι για μεγάλα παιδιά, διάχυτη σκληρότητα και λυρισμός. Ο Ρόμπερτ Μίτσαμ στο ρόλο του ψυχοπαθούς δολοφόνου. Love/ Hate γραμμένα στα δάχτυλά του. Στα ελληνικά το δίπολο Αγάπη/Μίσος, λόγω των πέντε γραμμάτων της κάθε λέξης, καλύπτουν και τα δέκα δάχτυλα των δυο χεριών. Τι λέει αυτό για μας;

Spanish Night (1922) πίνακας του Φράνσις Πικάμπια. Τον πίνακα τον είδα πρώτη φορά το 2003 σε έκθεση στη Βαρκελώνη και λειτουργούσε μέσα μου υπόγεια. Νομίζω πως θα μπορούσε να έχει τίτλο "Λευκή Ρεβάνς".
_____

Το μυθιστόρημα της Αργυρώς Μαντόγλου "Λευκή Ρεβάνς" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.