Οι Αθέατοι

Μου έλεγε ένα φίλος ότι σε λίγο καιρό θα φοράμε κάτι σαν γυαλιά ηλίου και θα βλέπουμε μπροστά μας όσα βλέπουμε στο κινητό μας και θα κουνάμε χέρια, πόδια σαν μαριονέτες κατευθύνοντας τις επιλογές μας. Οπότε να μην φοβηθούμε ότι έχουμε πέσει πάνω σε μία αίρεση παλαβών όταν συναντήσουμε στο δρόμο περίεργα περιστατικά και τρέχουμε να κρυφτούμε ή οι πιο ψύχραιμοι να κάνουμε ότι δε συμβαίνει τίποτα έχοντας φτάσει ο ιδρώτας στην κάλτσα.

Θα μπορούμε να ταξιδέψουμε από την Αθήνα στη Λάρισα με το ΚΤΕΛ και να παραγγείλουμε ένα ολόγραμμα ανθρώπου για παρέα. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για αθλητικά πιο φτηνό εισιτήριο, αν θέλουμε πολιτική λίγο πιο ακριβό, για σχέσεις δίνεται προσφορά αν επιστρέψεις ξανά με το ΚΤΕΛ.

Ο Alain Damasio τοποθετεί αντίστοιχα φαινόμενα ακόμη πιο κοντά, στο έτος 2040, στη Γαλλία. Μόλις δεκαέξι χρόνια μετά. Φαντάζει λίγο υπερβολικό το σενάριο με το σκηνικό που έχει στήσει ο συγγραφέας, αλλά το πιο τρομακτικό είναι ακριβώς αυτό. Ότι είναι υπερβολικό το σενάριο αλλά όχι αδύνατο.

O Alain Damasio είναι συγγραφέας του φανταστικού και της πολιτικής δυστοπίας. Έχει τιμηθεί τρεις φορές με το Grand Prix de L’ Imaginaire, το πιο σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο επιστημονικής φαντασίας στη Γαλλία. Γράφει σενάρια για κόμιξ, είναι καλλιτέχνης ήχου. Η ιδιότητα του ως καλλιτέχνης ήχου διαπερνά τις σελίδες των ‘Αθέατων’. Η κεντρική ιδέα του βιβλίου βασίζεται σε ένα κείμενο του φιλοσόφου Ζιλ Ντελέζ με τίτλο ‘Οι Κοινωνίες του ελέγχου’ (1990) με θέμα το πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες χρησιμοποιούνται από τις κυβερνήσεις  για να ελέγχουν τους πολίτες και να μπορούν να τους εντοπίζουν κάθε στιγμή. Σε αυτό το σημείο ακούγεται η φωνή του ψεκασμένου φίλου σαν άλλος Αθέατος: σας τα έλεγα.

Σε ένα κοντινό μέλλον λοιπόν η κυβέρνηση ελέγχει τα πάντα. Τι ώρα ξυπνάς, τι τρως για πρωινό, με ποιον κοιμάσαι, τι ομάδα είσαι. Αυτά θα μου πεις μπορεί να τα ξέρει και ο ντελιβεράς σου σήμερα. Τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα όμως γιατί τα πάντα είναι ιδιωτικά. Πληρώνεις και για τον αέρα. Όσοι αντιστέκονται είναι κυνηγημένοι που βρίσκουν καταφύγιο στις ταράτσες και έχουν κηρύξει τον ανένδοτο απέναντι στην κυβέρνηση, στον στρατό και την αστυνομία. Υπάρχουν ανεξάρτητα νησιά όπου δεν υπάρχει νόμισμα, ένα μεγάλο κοινόβιο για ελεύθερα πνεύματα. Το προστατεύουν με μάχες σώμα με σώμα αλλά και με χάκερς. Ψηφιακός πόλεμος. Όσοι επιτίθενται σε ανθοπωλεία και βιβλιοπωλεία στα Εξάρχεια ας διαβάσουν στους ‘Αθέατους’ πως θα γίνεται η δουλειά στο μέλλον. Ή ας διαβάσουν έστω ένα ερωτικό μυθιστόρημα. Θα τους βοηθήσει.

Ποιοι είναι οι Αθέατοι; Είναι πλάσματα μεταξύ ανθρώπινου κι άγριου ζώου, εντελώς απροσδιόριστο, μπορεί να θυμίζουν γάτα ή κύκνο τα οποία είναι αθέατα στο ανθρώπινο μάτι κι αν ποτέ γίνουν ορατά πεθαίνουν με ένα τρόπο εικαστικό. Ανεβάζουν θερμοκρασία και πετρώνουν σαν κεραμικά. Ζούνε παντού. Ζούνε ανάμεσα μας.

Η γενική υπόθεση είναι η ιστορία ενός ζευγαριού που ψάχνει το χαμένο του παιδί – την Τίσκα - το οποίο κατά τα φαινόμενα έχει γίνει Αθέατο.

Έτσι όπως τα περιγράφουμε θα μπορούσε το βιβλίο να είναι μια ωραία ιστορία για παιδιά. Αλλά δεν είναι. Αφορά τους ενήλικες και έχει σοβαρές απαιτήσεις από τον αναγνώστη. Θέλει την προσοχή του, τη διάθεση να μεταφερθεί – ως αθέατος; - στα νέα δεδομένα. Τώρα που το γράφω σκέφτομαι πως μπορεί να το καταφέρουμε κι αυτό στο μέλλον. Να ζούμε στο βιβλίο αντί να το διαβάζουμε. Θέλει και μπράτσα διότι το βιβλίο είναι ογκώδες.

Το σύμπαν που έχει στήσει ο Damasio έχει την ακρίβεια ελβετικού ρολογιού. Πολλές λεπτομέρειες που αφορούν τις νέες τεχνολογίες ή την τεχνητή νοημοσύνη είναι αλήθεια ότι ένας έφηβος τις κατανοεί μάλλον ευκολότερα.

Υπάρχει η δράση η οποία βοηθά το βιβλίο να κυλίσει, αλλά στο τέλος εκείνα που θα σου μείνουν δεν είναι απλά η ιστορία. Ή αλλιώς αν μείνεις μόνο στην ιστορία θα έχεις χάσει το βιβλίο. Θα έχεις αρνηθεί τα ερωτήματα που θέτει. Για το παρόν και για το μέλλον. Για τους αόρατους εχθρούς που οι κυβερνήσεις έχουν πάντα σαν άσσο στο μανίκι τους προκειμένου να φοβίσουν, να απομονώσουν και να διχάσουν τους πολίτες. Στο φινάλε να δημιουργηθεί μια νέα ευκαιρία πουλώντας φόβο να εξοπλιστούν και να καταναλώσουν σφαίρες.

Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο τα γεγονότα κι ο συγγραφέας έχει δημιουργήσει για τον καθένα τη δική του διάλεκτο και ορθογραφία. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο να επινοηθεί φαντάζομαι αλλά και να αποδοθεί στο χαρτί. Όπως και η μετάφραση και η επιμέλειά του στα ελληνικά. Δουλειά με μεράκι από τις εκδόσεις Πόλις και τους ανθρώπους της.

Όσα και να γράψεις νομίζεις πως θα έχεις ξεχάσει κάτι για τους ‘Αθέατους’. Ο προβληματισμός ο οποίος προκαλεί στρες στον άνθρωπο σήμερα είναι πως αντιμετωπίζουμε την τεχνολογική καταιγίδα. Την υπερβολική έκθεση. Υπάρχουν στιγμές που νιώθω περισσότερη ασφάλεια στην απομόνωση. Σε έναν παλιακό τρόπο ζωής, εκείνον της εφηβείας μου. Και έπειτα επανέρχομαι, μη θέλοντας να καταλήξω άνθρωπος των σπηλαίων. Δεν έχω απαντήσεις, ίσως μόνο την αναζήτηση λίγης γαλήνης παραπάνω. Το προνόμια της μουσικής, της συνομιλίας, της αγκαλιάς, του φιλιού, της μουσικής και της θάλασσας.