Δυο δικοί μας κλασικοί κι άλλοι 200 υποψήφιοι

Περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 1823 (Ιούνιος 2009)
Αφιέρωμα στον Νίκο Μπακόλα (1927-1999)

Ευφραίνομαι ιδιαιτέρως, καθώς ένας από τους πιο αγαπημένους μου λογοτέχνες (παρά την καθολική προτίμηση στην Μεγάλη πλατεία, θεωρώ την Ατέλειωτη γραφή του αίματος ένα από τα συγκλονιστικότερα νεοελληνικά μυθιστορήματα) με κοιτάζει με το αξέχαστο διαπεραστικό του βλέμμα απ' τον ασπρόμαυρο βορρά που λογοτέχνησε περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλο. Η σύντομη επίσκεψή του γίνεται με αφορμή μια δεκαετία από τον θάνατό του.

Γλυκιά η αναστάτωση: εδώ δεν έχουμε μόνο κείμενα για τον Νίκο Μπακόλα (του εκλεκτού πεζογράφου Τάσου Καλούτσα για την αφηγηματική του γλώσσα, του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου για το ιστορικό μυθιστόρημα που δεν έκανε, παρά μόνταρε στην καθαρά προσωπική του γραφή, του Γ.Δ. Παγανού για εκείνες τις εξαιρετικές μεταθανάτιες μικρές του φόρμες, βαθιές ματιές σε κείμενά του, προσωπικές μνήμες κ.ά) αλλά και από τον ίδιο: το Κατοχή και "μεγάλο" θέατρο (από ένα βιβλίο που γράφτηκε εν θερμώ και δεν εκδόθηκε ποτέ, με τίτλο Θεατρικές εμπειρίες και μνήμες, κεφάλαια του οποίου διαβάσαμε στις πρώτες δύο Παραφυάδες που έβγαζε τότε ο Ιανός) και μια παιγνιώδη σειρά βιογραφικών απαντήσεων σε ένα (φανταστικό;) ερωτηματολόγιο.

Το ερώτημα δεν είναι "αν υπάρχει Θεός" ή όχι, αλλά γιατί εγώ θα ήθελα να πιστεύω σε έναν Θεό. Με αφορμή ένα κείμενο του Θάνου Λίποβατς που είχε ο ίδιος δώσει στο περιοδικό πριν καιρό (Περί Θεού λόγος σήμερα) ο Σταύρος Ζουμπουλάκης ανατέμνει αυτόν ακριβώς τον βαθύ χριστιανικό στοχασμό του ισορροπιστή της μεθορίου της ψυχανάλυσης, της πολιτικής φιλοσοφίας και, όψιμα, της βιβλικής και χριστιανικής σκέψης, μια και το τελευταίο αυτό στοιχείο αφήνει αδιάφορους τους εντόπιους θεολόγους "που περί άλλα τυρβάζονται, οι δε θύραθεν Έλληνες στοχαστές μαύρα μεσάνυχτα" έχουν περί αυτών.

Ένα εκτεταμένο κείμενο για την φιλοσοφία του πόνου της τραγικής σοβιετικής τετράδας Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Μπορίς Παστερνάκ, Όσιπ Μαντελστάμ, Άννα Αχμάτοβα και τις τρεις επικράτειες όπου τον βίωσαν: στην επανάσταση, τον εκτοπισμό και την εσωτερική εξορία συμπληρώνει την ύλη, μαζί με διηγήματα των Γιώργου Μπράμου, Δημήτρη Ελευθεράκη, Βασιλικής Κοντογιάννη και τα γνωστά ποιητικά και μηνολογιακά κεκτημένα. Πότε με το καλό η μετάφραση του Φωκνερικού Sartoris κυρ Νίκο;

Περιοδικό Θέματα Λογοτεχνίας, τεύχος 39 (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2008)
Αφιέρωμα Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου

Οι λαμπερές στιγμές στη ζωή δεν είναι πάντα οι πιο ευτυχισμένες. Τον Ιούνιο του 2008 εβδομήντα κατάδικοι των φυλακών Κορυδαλλού υποδέχονταν την Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου, που οι ίδιοι είχαν καλέσει για να συζητήσουν μαζί της. Είχαν διαβάσει το μυθιστόρημά της Με τη λάμπα θυέλλης και είχαν ταυτιστεί με τον ήρωα που περνούσε διαδοχικά όλα τα στάδια της αθλιότητας και της "λήθης". Η συγγραφέας που μοιράστηκε ώρες μαζί τους και τους παρότρυνε να γράφουν τις σκέψεις τους αναφέρεται σε αυτή τη σπάνια κίνηση σε μια εσώψυχη συνομιλία με την επιμελήτρια του προς τιμήν της αφιερώματος Ζωή Σαμαρά. Το "τετράμηνο περιοδικό Λογοτεχνίας, Θεωρίας της Λογοτεχνίας και Κριτικής" των αειθαλών εκδόσεων του Γκοβόστη λοιπόν γιορτάζει το πνευματικό ιωβηλαίο της πρωτεϊκής αυτής ταξιδιώτισσας πασών των λογοτεχνικών ειδών (πεζογραφία, θέατρο, ποίηση, δοκίμια, εφηβικά, μεταφράσεις).

Την φύση πρέπει κανείς να την αντιμετωπίζει επιστημονικά, για την ιστορία πρέπει να κάνει ποίηση έγραψε ο Όσβαλντ Σπένγκλερ και η Μ.Λ.Π. έχει να καυχιέται για ορισμένα από τα πιο ενδιαφέροντα ιστορικά μυθιστορήματα: Ιερός ποταμός (στα μέρη όπου οι αρχαίοι θεοί κυνηγημένοι και αγκαλιασμένοι με τους αγίους), ο 600σέλιδος ποταμός Πήραν την Πόλη, πήραν την, ο Άγγελος της Στάχτης (που η ίδια έχει τονίσει πως όλη της η λογοτεχνική διαδρομή δεν ήταν τίποτε άλλο παρά δρόμοι βοήθειας για να φτάσει σε αυτό το "ορφικό τραγούδι"). Τη συλλογική έννοια της ιστορίας πρέπει να την κάνεις προσωπική. Τότε μόνο γίνεται μαρτυρία και προσωπικός καθαρμός.

Αναγνώστρια και μεταφράστρια του Μπέκετ, υποστασιακή (όπως χαρακτηρίστηκε από τον Λακαριέρ) ποιήτρια, μυημένη στη μεταφυσική των πραγμάτων, η Μ.Λ.Π. χρησιμοποιεί τη λέξη μύηση πολύ προσεκτικά, την βιώνει μόνο σε απόλυτη προσωπική εμπειρία. Ακολουθούμε την ηρωίδα της στην Γκρίζα Πολιτεία καθώς αντιμετωπίζει την αρρώστια και την απειλή του άμεσου θανάτου στο υπερδιεγερμένο Παρίσι του '68, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης ξαναδιαβάζει την ποίησή της και οι υπόλοιποι αφιερωτές εξετάζουν το έργο της από 27 οπτικές γωνίες, για την μνήμη που παλεύει να επιστρέψει στις πηγές της, για τον κύκλο στο μεταφυσικό της σύμπαν, για το ποιητικό και εικαστικό στοιχείο στην πεζογραφία της. Καθένας δημιουργεί μια πραγματικότητα στα μέτρα της δικιάς του αλήθειας, για να μπορέσει να σωθεί - όπως έλεγε δια μέσου του ήρωα στο Μικρό κλουβί. Συμπληρώνεται από πλήρες εργο-χρονολόγιο κάθε γραπτής ή προφορικής κατάθεσής της. Εκδ. Γκοβόστη, 256 σελ. Περιεχόμενα όλων των τευχών του περιοδικού εδώ.

Περιοδικό Διαβάζω, τεύχος 498 (Ιούλιος - Αύγουστος 2009)

Ο Nick Cave έχει έτοιμο το δεύτερό του μυθιστόρημα (Ο Θάνατος του Μπάνι Μάνρο) - θα το εκδώσει ο Τόπος το φθινόπωρο. Την ίδια εποχή και το Γατικό Λεξικό του Νίκου Πλατή. Ο πιο αφοσιωμένος μηχανικός της ελληνικής λογοτεχνίας, ο Αλέξανδρος Αργυρίου, διαυγής ως τα 88 του, πρόλαβε να την τιμήσει με 8 τόμους Ιστορίας Της προτού πάει να ξεκουραστεί. H Βιβλιοθήκη της Βερόνας έχει ειδικά χωριστά τμήματα για τους τροφίμους των φυλακών. Μότο της: "Εδώ μπορεί να βρει κανείς τα πάντα, εκτός από την πλήξη!".

Αυτός ο 34χρονος Ντάνιελ Κέλμαν πώς έχει καταφέρει ενάμιση εκατομμύριο αναγνώστες με την Μέτρηση του κόσμου; Ως επιδραστικούς διαμορφωτές καθορίζει τους Τόμας Μαν, Καρλ Κράους (δοκίμια), συν τους κλασικούς Χέλντερλιν και Γκαίτε - γι' αυτό και τον διακωμώδησε ανελέητα στην Μέτρηση; Το ζεύγος Όστερ πέρσι έβγαλε φρέσκα βιβλία, μόνο που ο Άνθρωπος στο σκοτάδι του Πολ δεν έχει την σπίθα της έκπληξης, ενώ η Θλίψη ενός Αμερικανού της Νορβηγίδας Σίρι Χουβστεντ τον ξεπέρασε αισθητά. Άραγε ισχύει ή είναι απλά ακούγεται γοητευτικότερο έτσι; Ελπίζω οι όποιοι ανταγωνισμοί τους στο σπιτικό του Μπρούκλιν να λύνονται οριζοντίως.

Η νέα στήλη του Ίκαρου (Ζενερίκ) νοσταλγεί τα γυάλινα μπουκάλια γάλακτος κι έναν προ εικοσαετίας μαραθώνιο δωματίου, με ολική ανάγνωση του Οδυσσέα, Pogues στο Kenwood και νερό που καίει στα λαρύγγια. Ευχαριστημένοι όταν μας βλέπουν να φεύγουμε, τους δίνουμε τόσους μπελάδες με τον ερχομό μας. Δεύτερο μυθιστόρημα και για τον της Ενδελέχειας Δημήτρη Μητσοτάκη, που ανοίγει τα χαρτιά του.

Το Αστυνομικό Μυθιστόρημα φακελώνεται εκ νέου από τους συνήθεις ύποπτους: Ανδρέα Αποστολίδη, Φίλιππο Φιλίππου κ.ά. Άλλες 200 νέες εκδόσεις βρίσκονται εκεί έξω, χαμός γίνεται: Χανίφ Κιουρέισι, Χένρι Μίλλερ, Πίτερ Κάρεϊ, ένα χαμένο Μπάρροουζ με Κέρουακ, Ζατέλη, Παπαμόσχος, Χαρτοματσίδης, Κώτσιας, Ακρίβος, Ραπτόπουλος, Χωμενίδης, Βασιλικός έχουν όλοι νέα βιβλία κι ούτε στα πρώτα τραπέζια των βιβλιοπωλείων δεν προλαβαίνουν να καθίσουν. Κι εμείς πού θα διαβάσουμε για όλα αυτά; Εδώ, στο τρίτο τεύχος πριν τα 500.