Angus Cargill, Joe Boyd

Hang the DJ - An Alternative Book of Music Lists : Angus Cargill (ed.) [Faber & Faber]

Δεν υπάρχει καθωσπρέπει μεταμοντέρνος συγγραφέας που να μην έχει πλέξει κάποια στιγμή το εγκώμιο της λίστας. Βέβαια το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν, multum in parvo καθώς και "εν ολίγοις πολλά λέγειν" αλλά δεν είναι αυτή η αιτία που η τηλεγραφική διατύπωση από τα τσαρτ και τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ βρήκε το δρόμο για λογοτεχνικές ανασκοπήσεις, ταξιδιωτικούς οδηγούς και θέσφατα σχετικά με το πώς να ντυθείς, πώς να φερθείς και πώς να ζήσεις. Κι έτσι το τελευταίο βιβλίο φερ' ειπείν του Ουελμπέκ (αν όχι και σοβαρότερων συγγραφέων) έχει εξισωθεί με το νέο i-pod που μιλάει πέντε γλώσσες ή τα hip στέκια του Βερολίνου που δεν πρέπει να χάσετε αν βρεθείτε εκεί για ένα μόνο Σαββατοκύριακο.

Η εξήγηση είναι μάλλον απλή: εφόσον διανύουμε περίοδο κρίσης του βιβλίου, πες-ό,τι-θες-μες-σε-πέντε-γραμμές είναι το τρέχον σαν το Βέγγο credo. Κι αν είσαι τυχερός, μπορεί και να σε διαβάσουν.

Κάπου πήρε το μάτι μου πρόσφατα έναν πρόχειρο απολογισμό του 2009, που ανέφερε ότι στην Αμερική τα νούμερα αναγνωστών των ιντερνετικών μέσων αυξήθηκαν κατά 12% σε σχέση με πέρυσι. Δεν είμαι σίγουρος για το ποσοστό, θυμάμαι όμως ότι το άρθρο επεσήμανε πιο κάτω πως το γεγονός χαιρετίστηκε θετικά από πολλούς δημοσιογράφους και σχολιαστές. Προφανώς δε σκέφτηκαν τα ολοένα περισσότερα έντυπα που βάζουνε λουκέτο. Ούτε έλαβαν υπόψη ότι άλλο πράγμα είναι ο αναγνώστης κι άλλο ο επισκέπτης ενός διαδικτυακού τόπου.

Ας περάσω όμως στο θέμα, γιατί με τόση φλυαρία ρισκάρω να χάσω και τον τελευταίο αναγνώστη/ επισκέπτη/ καλοσυνάτο ξένο, τέλος πάντων, που μας καταδέχθηκε. Κι αφού πρόκειται για συλλογή αποτελούμενη από λίστες, για "ανθολόγιο ανθολογίων", ορίστε εν τάχει 10 χαρακτηριστικά του Hang the DJ:

1. Απολαυστικό
Θα δείτε γιατί.

2. Πρωτότυπο
Αν και το σινεφίλ αδερφάκι του κυκλοφόρησε το 2007 (Ten Bad Dates with De Niro) και παρότι στηρίζεται σε μια διαδεδομένη μορφή ημι-δημοσιογραφικού λόγου, το βιβλίο ξεφεύγει από τα τετριμμένα.

3. Καλοδουλεμένο
Αξίζουν συγχαρητήρια στον Angus Cargill, αφενός για τη φιλολογική επιμέλεια, αφετέρου για την επιλογή των συνεργατών και το στήσιμο του βιβλίου.

4. Πολυδιάστατο
Όποια κατεύθυνση κι αν επιλέξεις (απ' την αρχή προς το τέλος, απ' τη μέση προς την αρχή κ.ο.κ), τα κείμενά του μπορεί να διαβαστούν ξεχωριστά ή ως σύνολο, απνευστί ή σε συνέχειες.

5. Πολυφωνικό
44 γνωστοί ή ανερχόμενοι δημιουργοί συνεισφέρουν επιλογές (ανάμεσά τους: Jon Savage, Simon Reynolds, Nick Kent, Niall Griffiths, Sam Delaney, Amanda Petrusich, Ali Smith), οι οποίοι αν δεν είναι απαραιτήτως συγγραφείς, οπωσδήποτε έχουν στενή σχέση με τη μουσική. Η καθεμιά και ο καθένας τους προσθέτουν μια προσωπική πινελιά στον πολύχρωμο καμβά του Hang the DJ.

6. Εγκυκλοπαιδικό
Ωφέλιμες ή όχι εσείς θα το κρίνετε, πάντως το βιβλίο προσφέρει πληροφορίες για ποικίλα μουσικά θέματα, ξεκινώντας από τον Τσακ Μπέρυ και φτάνοντας μέχρι τη Flying Nun Records. Από κει και πέρα, πολλά από τα Τοπ-10 που προτείνει μπορεί όντως να χρησιμεύσουν ως καλοί οδηγοί.

7. Παντός καιρού
Θα ήταν ωραία ιδέα για χριστουγεννιάτικο δώρο, μα και στην παραλία πάλι εντός κλίματος θα είναι.

8. Παντός γούστου
Ροκ εν ρολ, ποπ, φολκ, indie, σόουλ, τροπικάλια, χιπ χοπ, lo-fi, τζαζ, φανκ, μπλουζ, πανκ, κάντρυ, electronica, σάουντρακ, power μπαλάντες, ακόμη και κλασική μουσική, οι συγγραφείς του Hang the DJ είναι στ' αλήθεια η μπάντα που παίζει τα πάντα.

9. Εκνευριστικό
Όσο σκέφτομαι πως ο Μπάμπης μπορούσε να είχε ανθολογήσει τ' αφιερώματα του MiC σε ένα εξίσου λαχταριστό βιβλιαράκι.

10. Απαραίτητο
Χάρη σε όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά φαντάζομαι. Πλην του τελευταίου βέβαια.
_ _ _ _ _

White Bicycles : Joe Boyd [Serpent's Tail]

Αυτόπτης μάρτυρας των '60s από τη θέση του παραγωγού, ο Τζο Μπόυντ καταγράφει εδώ την προσωπική διαδρομή του και μας προσφέρει ένα πολύτιμο ντοκουμέντο.

Πραγματικά, χάρη σ' αυτή του την ιδιότητα ο συγγραφέας βρισκόταν σχεδόν πάντα στο σωστό μέρος την κατάλληλη στιγμή: τουρ μάνατζερ του Muddy Waters στη δύση της μπλουζ περιόδου, ηχολήπτης στο Φολκ Φεστιβάλ του Νιούπορτ το 1965, συνιδιοκτήτης του περίφημου λονδρέζικου κλαμπ UFO, παραγωγός των πρώτων ηχογραφήσεων των Pink Floyd και αργότερα του Nick Drake, της Vashti Bunyan, της Nico. Τα γεγονότα που περιγράφει είναι άκρως ενδιαφέροντα, ενώ συχνά υπογραμμίζονται από προσεχτικές παρατηρήσεις και συμπεράσματα για μιαν εποχή που άλλαξε πολλά στο πέρασμά της.

Μα ακόμη κι όταν αφηγείται τις περιπέτειες των Incredible String Band ή των Fairport Convention, συγκροτημάτων που δικαίως σήμερα έχουν περιέλθει στην αφάνεια, το βιβλίο δεν κουράζει. Αφενός, γιατί η οπτική γωνία από την οποία ανασκοπεί αυτές τις ιστορίες δίνει μια γεύση του παρασκηνίου και ορισμένων δημιουργικών διαδικασιών (σύνθεση, ηχογραφήσεις κτλ) που σπάνια γνωρίζουμε. Αφετέρου, η γραφή του χαρακτηρίζεται από μιαν αμεσότητα που σε κερδίζει... αμέσως (τι άλλο;) και μια ροή που εντελώς φυσικά καθορίζει το ρυθμό της ανάγνωσης. Ναι, πρόκειται για το περιβόητο "προσωπικό στυλ", παρότι ο ίδιος -προς τιμήν του- δε φοράει το ημίψηλο του λογοτέχνη.

Αναφερθήκαμε λίγο πιο πριν στην ιδιαίτερη διαδρομή του. Με την πεποίθηση πως οι Βρετανοί αποτελούν ένα δεκτικότερο και πιο καλλιεργημένο ακροατήριο απ' τους συμπατριώτες του, ο Μπόυντ εγκαταλείπει τις ΗΠΑ για να ζήσει και να εργαστεί στο Λονδίνο. Όμως καθώς το νήμα ξετυλίγεται, εμείς παράλληλα παρακολουθούμε και τις εξελίξεις της εποχής. Στο χώρο της μουσικής: από την τζαζ και τα μπλουζ στο ροκ εν ρολ, από την αναβίωση της φολκ στον ηλεκτρισμό, από το ροκ στην ψυχεδέλεια. Στο χώρο των ιδεών: την αφέλεια των πρώτων χρόνων θα διαδεχθεί η γενικευμένη ακτιβιστική δράση, οι σκληροπυρηνικές ιδεολογίες και μια απογοήτευση άνευ προηγουμένου στο τέλος της δεκαετίας. Και σ' εκείνον της ναρκομανίας: από τη φούντα στο άσιντ κι από κει στην ηρωίνη και την κόκα.

Το White Bicycles θα έλεγες συμβαδίζει "συναισθητικά" με τούτη την πορεία. Ενώ ξεκινά με ένα λόγο προσδιορισμένο κι ελαφρό, στα τελευταία κεφάλαια δεν είναι λίγες οι στιγμές που συναντούμε διάφορες ασυναρτησίες. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο Μπόυντ επιτυγχάνει και με το παραπάνω να μεταδώσει τη μαγεία εκείνου του καιρού.

"Heureux qui, comme Ulysse, a fait un beau voyage": ολοκληρώνοντας την ανάγνωση μένεις με μιαν ιδιόμορφη αίσθηση πληρότητας και ανικανοποίητου, παρόμοια μ' ό,τι νιώθεις μπροστά σε όλα τα προνομιούχα πεπρωμένα που συναντούμε στα βιβλία.