Ελληνική νεολαία και ιδανικά
του κ. Α. Πανσέληνου (γεννημένου το 1943)
από τη στήλη "Πνευματικά Ζητήματα" της μηνιαίας επιθεωρήσεως της πολιτικής, οικονομικής και πνευματικής ζωής "Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ", υπό την πολιτική διεύθυνση του κου Ηλία Τσιριμώκου. Τεύχος Μαϊου 1960, σελίδες 40 δραχμές 5.
Δεν υπάρχει πιο παράξενο και μελαγχολικό θέαμα από τον τρόπο που αντικρίζουν τα πράγματα οι καθεστωτικοί μας διανοούμενοι, κάθε φορά που η κοινωνική ζωή μας θέτει μπροστά στα μάτια τους μια νοσηρή της εκδήλωση.
Όταν μάλιστα αυτή η εκδήλωση σχετίζεται με τη νεολαία, τότε πια είναι κι αν είναι. Αγαναχτούν, ξεσηκώνονται, φωνάζουν και καταριούνται, για να βγάλουνε τελικά το συμπέρασμα πως φταίει η σημερινή νεολαία μας που δεν έχει ιδανικά ή ακόμα κι αυτό το κράτος που δεν της τα εμπνέει.
Ύστερα κατακάθονται και ησυχάζουν. Και περιμένοντας την ευκαιρία να ξανακάνουν το ίδιο, είναι έτοιμοι να παινέσουν στο μεταξύ όλους τους κοινωνικούς μας θεσμούς, ένα προς ένα, τα πρόσωπα και τα πράγματα, τους υπουργούς, τους δικαστές και τον αστυνόμο της γειτονιάς τους.
Το ίδιο ξεσήκωμα έγινε πάλι, τις μέρες αυτές, με το έγκλημα της οδού Μάγερ, όπου ένας νέος εργάτης ξεπάστρεψε στο πι και φι (σε λίγα λεφτά μέσα) την αδερφή του, το φίλο της και τη μάνα του φίλου της αδερφής του. Αν βρισκότανε και άλλοι μπροστά του, όλα μας λένε πως το μακελειό θα συνεχιζόταν.
Οι λεπτομέρειες που αποκαλύφτηκαν είναι ακόμα πιο βδελυρές από την πράξη του δολοφόνου. Ο νεαρός εραστής, πραχτικό πνεύμα, και φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας --όπου θα πήρε πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων για να εγγραφεί-- είχε φροντίσει να εξασφαλίσει ενυπόγραφη δήλωση της φοιτήτριας φιλενάδας του, που (για να κρατήσει κοντά της τον άνθρωπο που αγαπούσε με πάθος) παραδεχότανε: 1) ότι αν έμενε έγκυος θα έκανε έκτρωση, 2) ότι δεν ήταν παρθένος, είχε και άλλους φίλους και συνεπώς, 3) ότι δεν θα είχε απαίτηση ποτέ να την παντρευτεί. Το τελευταίο αυτό για να ησυχάσει ο λεβέντης και τη μανούλα του που, πιστή στις ωραίες ελληνικές παραδόσεις, θα λογάριαζε και καμιά προικούλα για το γομάρι της.
Όσο για το δολοφόνο κι αυτός, πρέπει να είχε με κάποιο τρόπο το δίκιο του. Οι προλήψεις και ο φόνος, φαίνονται να 'χουν γίνει τον τελευταίο καιρό, "ιδανικά" στην Ελλάδα. Γι' αυτό κι ο εμφύλιος πόλεμος έπρεπε να έχει ξεχαστεί από καιρό de facto και de jure, γιατί όταν οι πολίτες, συνηθίσουνε να σκοτώνονται για τα γενικά δεν είναι καθόλου δύσκολο ν' αρχίσουν να σκοτώνονται και για τα ατομικά τους ζητήματα.
Τώρα ας βρεθεί κανείς να υποστηρίξει ότι όλη αυτή η αηδιαστική τραγωδία δεν είναι αυθεντική αντανάκλαση της μεταπολεμικής κοινωνίας μας, όπου η νεολαία μας, παραδαρμένη και χτυπημένη αιματηρά μες στα αλληλοσυγκρουόμενα και ψυχολογικώς αντιφατικά γεγονότα, παραλόγιασε, έχασε κάθε πίστη κι έμεινε δίχως ιδανικά.
Έχουν λοιπόν δίκιο οι "διανοούμενοί" μας να κλαίνε ζητώντας από το κράτος να εμπνέψει ιδανικά στη νεότητα και το καημένο το κράτος, έχει δίκιο, πασχίζοντας να διαπαιδαγωγήσει τη νεολαία, μ' όλα τα μέσα που βρίσκει κατάλληλα, --τα κατηχητικά σχολεία, το Προ-Πο και τον γκανγκστερικό κινηματογράφο. Τι άλλο μπορούσε να κάνει;
Για να μπορείς να εμπνέψεις ιδανικά πρέπει πριν απ' όλα να τα έχεις. Πρέπει να μπορείς να υποσχεθείς, πειστικά, ένα κόσμο παραδεκτό και ωραίο και κόσμος ωραίος ποτέ δε μπορεί να υπάρξει έξω από τις ροπές της νεολαίας.
Αλλά η ολιγαρχία είναι σήμερα εμφανώς εχτρική προς τα νιάτα. Τα υποπτεύεται, τα μισεί και τα πολεμά. Τους κλείνει τις πόρτες των σχολείων, τους στερεί τη δυνατότητα να σπουδάσουν και δε χρειάζεται τίποτα άλλο, για να την περιφρονήσουν κι αυτά και να μην την πιστεύουν. Μια έγκυρη κεφαλαιοκρατική εφημερίδα αποκάλυψε τελευταία πως υπάρχουνε Έλληνες φοιτητές, που φοιτούνε στο Τουρκικό Πανεπιστήμιο της Πόλης και σπουδάζουν Αρχαία Ελληνική Φιλολογία! Η επίθεση τούτη εναντίον του πνεύματος, προσδιορίζεται βέβαια από βαθύτερους λόγους, αλλά, χωρίς άλλο, φταίει και το γεγονός, ότι δεν υπάρχει μες στην κυβέρνηση, ούτε ένα πνευματικός άνθρωπος με εθνικό όραμα πέρα από το στενό συμφέρο μιας τάξης. Ο κ. Τσάτσος (Όρνιθες) και ο κ. Π. Κανελλόπουλος (Ζάλογγο) είναι για να τους κλαις.
Έτσι πρέπει να είμαστε και ευχαριστημένοι που δεν έγινε ακόμα και κανένα διάβημα στις ξένες κυβερνήσεις να μη δέχονται Έλληνες φοιτητές στα Πανεπιστήμιά τους, όπως περίπου έγινε στο παρελθόν στη Σουηδική κυβέρνηση, για να μην πάρουν βραβείο Νόμπελ, ο Σικελιανός και ο Καζαντζάκης.
Αυτά όμως είναι ευτέλειες που οι νέοι, ακόμα κι αυτοί που φοιτάνε στα κατηχητικά σχολεία, τις βλέπουν και τις καταλαβαίνουν. Ύστερα από την εμπειρία του τελευταίου πολέμου, δεν υπάρχει πια σήμερα άνθρωπος στο ντουνιά, άσπρος ή μαύρος ή κίτρινος, που να μη ξέρει στο βάθος της ψυχής του, πως έχει στη ζωή τα ίδια δικαιώματα με τους άλλους, και πως, όλοι αυτοί που στέκονται στα ψηλά σκαλοπάτια, στον κύριο ρόλο τους, δεν είναι άλλο από εκμεταλλευτές. Η πεποίθηση τούτη είναι κάτι που αλλοιώνεται ακόμα στα σημεία που είναι υπερβολική.
Η ανθρωπότητα σήμερα, και τα νιάτα φυσικά περισσότερο, έχουν ανάγκη και απαιτούν ένα τρόπο ζωής, όπου ο δρόμος της ατομικής επιτυχίας και ο δρόμος του γενικού καλού, θα συμπίπτουν και θα είναι ανοιχτοί.
Η ολιγαρχία το αίτημα αυτό δε μπορεί να το ικανοποιήσει, από λόγους οργανικής ανεπάρκειας. Είναι γι' αυτό εχτρική προς τη νεολαία κι όταν ακόμα νομίζει πως μπορεί να της κάνει καλό, γιατί δεσμεύεται από περιορισμούς που δε μπορεί να τους υπερβεί. Έτσι καθιερώνει το Προ-Πο, με το πρόσχημα να μαζευτούν χρήματα, για να προαχθεί η σωματική αγωγή, μα με μοναδικό αποτέλεσμα, στην βαρβαρότητα των ματς που παιζόταν με καουμπόϋκη νοοτροπία, να προστεθεί τώρα ο τζογαδορισμός και η απατεοσύνη. (Είναι το ίδιο σα να σκεφτόταν κανείς ν' ανοίξει πορνεία, να τα φορολογήσει βαρειά και με τα έσοδα της φορολογίας να ιδρύσει σχολεία για να διαπαιδαγωγήσει τη νεολαία, η οποία όμως, για να αποδώσει η φορολογία, πρέπει να φοιτά τακτικά και στα φορολογούμενα ιδρύματα!) Το Προ-Πο είναι απόδειξη της αδυναμίας του κράτους να εισδύσει στη ψυχή της νεότητας και να της εμπνεύσει ιδανικά.
Γιατί τα πλαίσια μες στα οποία μπορούν να υπάρξουν ιδανικά, είναι, σε κάθε εποχή, προσδιορισμένα από νόμους που ισοδυναμούν με τους φυσικούς. Το να ατονήσεις με τη βία τα ιδανικά τούτα, μπορεί να γίνει για ένα διάστημα κατορθωτό. Το να δημιουργήσεις γενιά χωρίς ιδεώδη, κι αυτό, για ένα διάστημα, μπορεί να το πετύχεις. Το να φτιάξεις όμως ιδανικά που είναι έξω από τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης και να εμποτίσεις μ' αυτά τη νεολαία, δε γίνεται. Είναι αδύνατο και υποκειμενικά και αντικειμενικά. Μοιάζουνε με χαρτιά, κολλημένα με φτύμα, στο τζάμι.
Η ελληνική νεολαία έδειξε με την αντίστασή της στο Ναζισμό, ποια είταν τα ιδανικά της και ποιο είταν το ύψος που, χάρη στα ιδανικά της, μπορούσε να εξαρθεί. Αλλά η ολιγαρχία που κυβερνάει τη χώρα μεταπολεμικώς, από όλη εκείνη την εθνική μας ανάταση, ξέχασε όλα τα ιδανικά και φρόντισε να θυμάται, με ιδιαίτερη μάλιστα επιμέλεια, μονάχα τα εγκλήματα, (αυτά τα μοιραία εγκλήματα που έγιναν σε μια στιγμή θανάσιμης πάλης με τον εχτρό), ενώ του ίδιου του εχτρού, με την ίδια επιμέλεια, ξέχασε τα εγκλήματα και θυμάται, ολοένα συχνότερα, τα ιδανικά του.
Όμως ας μην ανησυχούμε κι ας μην ανησυχούν και οι "διανοούμενοί" μας οι καθεστωτικοί, αυτοί που νομίζουν πως τα πράγματα μπορούν να διορθωθούν με μοναδικό φάρμακο το σάλιο της κολακείας στα στελέχη της ολιγαρχίας. Τα ιδανικά υπάρχουν και υπάρχουν στις προοδευτικές νεολαίες όλων των αποχρώσεων. Είναι οι νέοι που εξακολουθούν να διαβάζουν, να σκέφτονται, να κρίνουν, να μορφώνουνται και να μαθαίνουν, ακόμα και τις ανοησίες των σχολικών προγραμμάτων. Είναι ακόμα και οι άλλοι, που αδρανούν, μα που κι αυτοί, κάποτε, μπορεί να βρούνε τον ίσιο δρόμο, όσο η νεότητα τους κρατάει αδιάφθορούς.
Δεν υπάρχει γενιά, λέει ο Ανατόλ Φρανς, που να μην πρόβλεψε την καταστροφή του κόσμου, εξαιτίας του κακού δρόμου που πήρε η νεολαία και όμως ο κόσμος εξακολουθεί να υπάρχει και να τραβάει ολοένα μπροστά.
Α. ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ
Υποσημειώσεις για να μη νομίζετε ότι όλ' αυτά είναι μακρινά και περασμένα.
1. Το μπάχαλο με την ανυπαρξία ή την ύπαρξη ιδανικών κρατεί ακόμη. Το μπάχαλο με την παιδεία επίσης, σε συνδυασμό και με την έλλειψη οράματος και "έμπνεψης".
2. Η τιμή τιμή δεν έχει αλλά η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη. Ακόμη και τώρα σκοτώνονται συνάνθρωποι για ζητήματα τιμής. Ο δε ρατσισμός είναι στα χάη του. Το χάος, πληθυντικός τα χάη.
3. Το Προ-Πο "εξελίχθηκε" σε Στοίχημα και το ποδόσφαιρο είναι ακόμη "καουμπόυκο". Κάτι τύποι με πουράκλες στο στόμα και κάτι παράγκες με "τζογαδορισμό και απατεοσύνη" το κρατάνε επίκαιρο. Αλλά και κάτι κρατικά κανάλια φροντίζουν να το πληρώνουμε ακριβά. Ίσαμε τριάντα ψωρομύρια ευρώ.
4. Για τα ΜΜΕ χρειάζεται κάποιο σχόλιο; Να κάνω το θέμα πιο πολύπλοκο; Είδατε με τι ζήλο προβάλλουν τα υπερπολυτελή πορνεία "ARTEMIS" που ετοιμάζονται να κάνουν χρυσές δουλειές κοντά στα γήπεδα του Μουντιάλ;
5. Αν παραδεχτούμε ότι "Ο κ. Τσάτσος (Όρνιθες) και ο κ. Π. Κανελλόπουλος (Ζάλογγο) είναι για να τους κλαις", μπορείτε να μου βρείτε στη σημερινή Βουλή ένα -έστω και για κλάματα- ανάλογο παράδειγμα; Αυτό κολλάει άνετα με την υποσημείωση 1.
6. Ο Ανατόλ Φρανς δικαιώνεται κάθε μα κάθε φορά. Το μόνο που μ' ενοχλεί είναι ότι δεν μπορώ να δω μακριά γιατί το τζάμι μου [το τηλεοπτικό γυαλί αν προτιμάτε] έχει καλυφτεί πλήρως "με χαρτιά, κολλημένα με φτύμα".
