Χρήστος Τουμανίδης - Κεριά θυέλλης
Τα χαϊκού φαίνεται πως τείνουν να γίνουν μια μεταμοντέρνα μετα-ποιητική μόδα. Ο Σεφέρης ήταν ίσως ο πρώτος έλλην που τα θαύμαξε, τα μελέτησε και τα προσεταιρίστηκε ως τρόπο μινιμαλιστικής έκφρασης. Σύντομα τρίστιχα - τετράστιχα έχουν σκαρώσει πολλοί ποιητές. Είτε ως παιχνίδι με λέξεις, είτε ως σπαράγματα και σκόρπιους στίχους που δεν κόλλησαν πουθενά ή δεν αξιώθηκαν ή και δεν θέλησαν να μεγαλώσουν περισσότερο. Είτε ακόμη κι ως ηθελημένη πράξη και προσπάθεια κλασματικής απόσταξης.
Πώς θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα θραύσματα αρχαίων, λυρικών τε και μη, ποιημάτων που έφεραν στις μέρες μας μια ανεπαίσθητη αύρα δροσιάς και λαϊκής σοφίας; Πώς θα ονομάζαμε άραγε τα σύντομα ερωτικά αυτοβιογραφικά ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου; Κι ο ίδιος άλλωστε σήμερα αποδέχεται τον χαρακτηρισμό. Αλλά για να μη μακρηγορώ, μπορώ να παραθέσω την ίδια αυτή αναφορά που κάνει ο Τουμανίδης στην αρχή αυτής της συλλογής και να σας παραπέμψω στην "Ανθολογία Ελληνικού Χαϊκού" που επιμελήθηκε ο ίδιος για τις εκδόσεις Δελφοί [1996].
Έκανες μια τρύπα / μπήκε ο άνεμος / έφερε το ποίημα.
- Γιάννης Ρίτσος [Τρίστιχα, Κέδρος, 1987]
Κοντά σ' όλα αυτά, ο Χρήστος Τουμανίδης ψελλίζει συλλαβιστά τις δικές του απόπειρες και αυτοπαρουσιάζεται:
Πλάι στην πένα / οι πέντε μαλωμένοι! / Τα δάχτυλά μου.
Αποπειράται να καταγράψει διαθέσεις. Αρκετές είναι κινηματογραφοφιλικές κι άλλες λαϊκότροπες ή δημοτικότροπες σαν τραγούδια, σαν επωδοί χωρίς περιττά ενδύματα. Αλλού κυριαρχεί επιγραμματική διάθεση κι αλλού μια πεισιθάνατη.
Αχ! χορταράκι. / Το μπόι σου κάποτε / θα με περάσει.
Αλλά και ελαφρώς θυμοσοφική και λογοτεχνίζουσα διάθεση:
Κι όμως Κώστα μου, / στην Πρέβεζα βραδιάζει / εξ αιτίας σου!
Βέβαια όλα αυτά δεν του βγαίνουν αβίαστα! Φαίνεται το ζόρι τους να γεννηθούν! Κι εκεί είναι που χάνεται το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας. Χαίρεται, όμως, που τα 'διωξε από πάνω του. Μοιάζει αλαφρύτερος κι ανανεωμένος. Δύσκολα θα πιάσετε το σφυγμό σας ν' ακολουθεί τις ανάσες του. Πιο κοντά στην χαϊκού φύση τους είναι τα σχέδια του Γιάννη Στεφανάκι στο μπρος και στο πίσω μέρος του εξωφύλλου. Ενώ αυτό της προμετωπίδας φλυαρεί αναπόφευκτα.
[Γαβριηλίδης, 2005]
