Η πεντάτευχος του εξαμήνου

Εντευκτήριο 85 (Απρίλιος - Ιούνιος 2009)

Η εξαιρετική φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του Francois Delebecque, ενός από τους σπάνιους, αν όχι τους τελευταίους φωτογράφους που ασχολούνται με το ασπρόμαυρο γυμνό. 11 δείγματά του παρουσιάζονται στο ένθετο Camera Obscura που πάντα τέμνει στη μέση κάθε εντευκτηριακό τεύχος. Δυο "διεθνείς" (Haruki Murakami, William Trevor) και 5 εγχώριοι συγγραφείς από την καλύτερη πάστα που διαθέτουμε (Διαμαντής Αξιώτης, Γιάννης Ευσταθιάδης, Γιάννης Καισαρίδης, Κατερίνα Δασκαλάκη, Σοφία Νικολαΐδου) παραδίδουν εξαιρετικά διηγήματα, με εξαίρεση την τελευταία που ξεκλέβει απόσπασμα από μελλοντικό μυθιστόρημα. Ο Σάκης Σερέφας παραδίδει το κείμενο που διάβασε στην επίσημη προβολή της ταινίας "Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη", ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος διηγείται πώς γνώρισε τον Μενη Κουμανταρέα ως "πρωτοεμφανιζόμενος". Ακόμα, ποίηση Διονύση Καψάλη, Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Δήμητρας Χριστοδούλου, Βασίλη Αμαντίδη, του Σλοβάκου Jan Zambor κ.άλλων, συνεργασία Ντίνου Χριστιανόπουλου, κείμενα για τον Μπέργκμαν και για μια κοσμοπολίτικη αποεθνικοποιημένη Ευρώπη μεταναστών.

Κ (Κριτική) 18 (Ιούνιος - Δεκέμβριος 2009)

Ποτέ, ποτέ σας δεν θα μάθετε το τι υποφέραμε/με τον μαγνήτη αυτό της κάθε συμφοράς στα μάτια/μια ολόκληρη ζωή πλάι στο μπαρούτι/και τη φωτιά να τρέχει μες στις φλέβες. Σημαδεμένος από μια "εκ γενετής" δυσκολία, ο Σταύρος Βαβούρης έγερνε σπασμωδικα δεξιά κι αριστερά, αντιμετωπίζοντας δυσκολία στο βάδισμα, υποφέροντας σιωπηλά. Χαρακτήρας δύσκολος και ακαταλόγιστος, απομονώθηκε σταδιακά από όλους που δεν έπαψαν ποτέ να διαβάζουν την σπαρακτική του ποίηση. Εκδοτικά πλάνης και αυτοεκδιδόμενος, πάντα στις άκρες της ποιητικής σκηνής, άφησε ίχνη σε πολλούς ομότεχνους και μη, ορισμένοι από τους οποίους αναφέρονται από τον Γιάννη Βαρβέρη σε ένα ιδιότυπο προσκλητήριο. Το αφιέρωμα του τεύχους περιλαμβάνει ποιήματα και κείμενα (Γ. Χρονάς, Ν. Χριστιανόπουλος, Κ. Στεργιόπουλος - που έκανε την μόνη υπεύθυνη ανθολόγηση του έργου του στο βυσσινί βιβλίο του "Ερμή", 1977 - κ.ά.).

Ακόμη πέντε πολυασχολούμενοι της νεοελληνικής πεζογραφίας συζητούν για τάσεις, προτάσεις και ανατάσεις του είδους από το 1974 έως σήμερα, με ονόματα και έργα όμως, όχι ασάφειες και γενικότητες! Ακόμη, δοκίμια για Προύστ και Κάφκα, διήγημα Χριστόφορου Μηλιώνη, ανέκδοτο ποίημα Νάνου Βαλαωρίτη, επιλογές ποιημάτων Τάσου Δενέγρη και Γιώργη Παυλόπουλου από τον Γιάννη Βαρβέρη, επιστολικός διάλογος του συγγραφέα Γιάννη Κιουρτσάκη με τον Κων. Πουλή με αφορμή το βιβλίο του πρώτου και οι γνωστές χορταστικές κριτικές. [208 σελ.]

Εντευκτήριο 86 (Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009)

Με αφορμή την εκατονταετία από την γέννηση του Φράνσις Μπέικον το τεύχος παρουσιάζει ένα εκλεκτό αφιέρωμα στην ζωή και το έργο του κατεξοχήν εικονογράφου του 20ού αιώνα. Βιογραφικά και εργογραφικά σημειώματα, ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις, ο θάνατος και ο πόνος στις συνθέσεις του, ένα τρίπτυχο από τον Ηλία Μαγκλίνη, κείμενο του John Maybury, σκηνοθέτη της ταινίας Η αγάπη είναι ο Διάβολος: Μελέτη για ένα πορτραίτο του Φράνσις Μπέικον, προσωπική εξομολόγηση του Μίλαν Κούντερα, ο "καταραμένος" δημιουργός και η ομοφυλοφιλία, και μια φορτισμένη διήγηση του Ηλία Κουτσούκου. Δεν ήξερες ρε Ηλία, δε ρώταγες;

Κατά τα άλλα, ο Dino Buzzati ανοίγεται σε ένα λυρικότατο κείμενο περί ανώφελων καλεσμάτων σε κάποια που αγάπησε οριακά, ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης δίνει φωνή σε μία ακόμα αξιόμνημη ηρωίδα, η Μαρία Κουγιουμτζή διηγηματογραφεί στη μνήμη Ν. Γ. Πεντζίκη. Ακόμα: ποίηση Γιώργη Μανουσάκη, Αλεξάνδρας Πλαστήρα, Thom Gunn (που μαζί με τον Τεντ Χιουζ και Φίλιπ Λάρκιν καταχωρούνται ίσως οι πιο ενδιαφέρουσες φωνές της πρώτης σημαντικής βρετανικής μετά Έλιοτ - Ώντεν γενιάς), εξαίρετες μικρές φόρμες του Alfred Polgar, διηγήματα Νικήτα Παρίση και Joseph Kessel, διαδικτυακή παράθεση σκέψεων Φίλιππου Δρακονταειδή και Χρήστου Χρυσόπουλου με αφορμή το μυθιστόρημα του τελευταίου Η λονδρέζικη μέρα της Λώρας Τζάκσον, κείμενα για τον Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ (ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς ever forever), νέα στήλη με αξιοσημείωτα αποκόμματα εφημερίδων.

Κλείνω με κομμάτι από τον Observer: Όπως έγραψε ο συγγραφέας Πωλ Μπόουλς, το κρανίο του Μπέικον έμοιαζε έτοιμο να εκραγεί από εσωτερική πίεση. Ή, ίσως το κρανίο του ήταν πιθανότερο να υγροποιηθεί, να λιώσει όπως το κερί από κάποια φαντασίωση έκρηξης που έκρυβε μέσα του. Μπορούσα να φανταστώ έναν σωρό από μπογιά παπουτσιών, μάσκαρα, ρουζ και αμμωνία να λερώνει το παχύ χαλί της Όπερας. Μετά από μερικά χρόνια σκληρής δουλειάς στη διάρκεια της ημέρας και αυτοκαταστροφικών απολαύσεων τη νύχτα, ο Μπέικον πέθανε το 1992 μετά από καρδιακή προσβολή στη Μαδρίτη. Τώρα, πάμπλουτοι έμποροι όπλων συναγωνίζονται για να αποκτήσουν τα έργα του. [208 σελ.]

Πόρφυρας 132 (Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2009)

Ένας ολόκληρος άγνωστος κόσμος, εκείνος του Πορτογαλικού Υπερρεαλισμού ανοίγει στο αφιέρωμα του τεύχους. Ήδη από την εποχή του πρώτου "Μανιφέστου" του Μπρετόν (1924) το πορτογαλικό έδαφος ήταν εύφορο για την υποδοχή αυτής της νέας λεκτικής λαίλαπας, καθώς ο συμβολισμός και ο φουτουρισμός είχαν βλαστήσει στις αρχές του αιώνα, και η αντισυμβατική τους παρουσία, κυρίως δια του Fernando Pessoa και του ετερωνύμου του Ricardo Reis και άλλων ήταν ήδη αισθητή. Τα στρατιωτικά πραξικοπήματα του da Costa το 1926 και του Salazar το 1933 και το καθεστώς "επιτηρούμενης" ελευθερίας που επέβαλαν, προσέλκυσαν αν μη τι άλλο, δεκάδες νέους θεράποντες του είδους. Πλήρες πανόραμα συγγραφέων, έργων, κινημάτων, περιοδικών.

Πέρα από σουρεαλιστικές εμπνεύσεις, υπάρχει ένας Ισπανός Χριστός γεννημένος στην Ταγγέρη, αν δεχτούμε το δημοσιευόμενο εδώ διήγημα του Miguel De Unamuno. Το υπόλοιπο "Φυλλάδιο" χρωματίζουν οι Ορέστης Αλεξάκης, Βασίλης Καραβίτης, Γιώργος Κάρτερ, Εύα Μοδινου κ.ά. με ποιήματα και οι Χρήστος Χατζήπαπας και Γιώργος Τζεβελάκης με πεζά καθόλου "πεζά". Ακόμα, δοκίμια για την μυθολογία του προλεταριακού έρωτα (Λαπαθιώτης - Καβάφης), μια θεωρητική κατάθεση του Φίλιππου Δρακονταειδή κ.ά. [125 σελ.]

(δε)κατα 19 (φθινόπωρο 2009)


Αυτά έχει η ζωή, τιτλοφορείται το φθινοπωρινό "δέκα στα δέκα/τα" τεύχος καθώς το τραγικά απρόβλεπτο και απρόβλεπτα τραγικό της κυριαρχεί στα περισσότερα κείμενά του. Το διηγηματολόγιο των (δε)κάτων είναι πάντα γεμάτο από συνεργασίες με νέα ονόματα και μπορεί κανείς να πει πως εδώ κάθε φορά βράζει νέο λογοτεχνικό αίμα. Από τους "παλιούς" συμμετέχουν οι Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Κατερίνα Ζαρόκωστα, Κώστας Αρκουδέας κ.ά. Αφηγήματα από Κώστα Βούλγαρη και Ξενοφώντα Μπρουντζάκη, απόσπασμα από το φρέσκο μυθιστόρημα του Κώστα Καβανόζη, o Αλέξανδρος Ίσαρης στο μαγνητόφωνο. Ο J.M. Coetzee λογοτεχνεί Καθώς μια γυναίκα γερνάει και ο Περουβιανός Javier Silva Meinel εκθέτει 7 μαυρόασπρες υποβλητικές φωτογραφίες με θέμα Τελετές από τις Άνδεις. Ανταποκρίσεις από Περού και Νέα Υόρκη, γράμμα από το Μεξικό ή Πώς οι σαπουνόπερες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Το εν λόγω κείμενο είναι απίστευτο!

Ιδιαίτερο και συζητήσιμο ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιστολή του Τζόναθαν Λίτελ στο περιοδικό και ο σχετικός σχολιασμός από την Guardian - αμφότερα δημοσιεύονται εδώ. Να θυμίσω πως ο Λίτελ ήταν ο βραβευμένος των (δε)κάτων για τις Ευμενίδες, το ογκώδες αμφιλεγόμενο βιβλίο με τον παραληρηματικό ήρωα - εγκληματία των SS. Αντιγράφω: Πάντα πίστευα ότι η λογοτεχνία είναι μία κατ' εξοχήν ιδιωτική υπόθεση. Και το τι συμβαίνει ανάμεσα σε ένα συγγραφέα και το έργο του ανήκει σε μία σφαίρα εντελώς διαχωρισμένη από τη διάδραση αυτού του έργου με αυτούς που το διαβάζουν, το σχολιάζουν, το εγκωμιάζουν ή το καταδικάζουν. Η ιδιωτικότητα είναι για μένα μία θεμελιώδης προϋπόθεση για να δημιουργώ, για να εργάζομαι. Ήταν και πριν δημοσιευτεί το βιβλίο μου και παραμένει μέχρι σήμερα. Με αυτό το πνεύμα εκφράζω την ελπίδα μου ότι η αδυναμία μου να είμαι σήμερα μαζί σας θα εκληφθεί ως αυτό που είναι, μία εκδήλωση της κοινής αγάπης μας για τη λογοτεχνία. [192 σελ.]