J. D. Salinger, Catcher in the Eye
Μεγάλη σε διάρκεια ζωή, μικρό το έργο του, αλλά η επιρροή του τεράστια. Του Κώστα Καρδερίνη
Ήταν, είναι και θα είναι ένας συγγραφέας μυστηριώδης. Ένας θρύλος της λογοτεχνίας που κατέφερε να πλέξει το μύθο του μέσα σε μόλις 25 χρόνια φανερής συγγραφικής δράσης [1940-1965] και έχοντας δημοσιεύσει μόνο τέσσερα βιβλία σε διάστημα ένδεκα ετών [1951-1961].
Ο δημιουργός του "Φύλακα στη σίκαλη" [The Catcher in the Rye, 1951] γεννήθηκε την πρωτοχρονιά του 1919 στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Σχεδόν όλη του η βιβλιογραφία περιστρέφεται γύρω από τα εφτά παιδιά της φανταστικής οικογένειας Γκλας. Τα δυο μικρότερα, η Φράνσες και ο Ζαχαρίας, είναι ήρωες του "Φράνυ και Ζούι" [Franny and Zooey, 1961].
Ο μεγαλύτερος όλων, ο Σέυμουρ, που αποπειράται αυτοκτονία στη σύντομη ιστοριούλα "Ιδανική μέρα για μπανανόψαρα" [A Perfect Day for Bananafish, 1948], φέρεται ως γραφέας της επιστολής στο τελευταίο δημοσίευμα του Σάλιντζερ "Hapworth 16, 1924" [1965]. Η ζωή του αναπτύσσεται στο δίπτυχο "Ψηλά σηκώστε τη σκεπή - Σέυμουρ" [Raise High the Roof Beam, Carpenters and Seymour: An Introduction, 1963].
Στον ίδιο κύκλο συγκαταλέγονται και άλλες τρεις από τις εννέα σύντομες ιστορίες του [Nine Stories, 1953]: Ο θείος Γουίγκιλυ στο Κονέκτικατ [Uncle Wiggily in Connecticut, 1948], Κάτω στη βάρκα [Down at the Dinghy, 1949] και Τέντυ [Teddy, 1953].
Στα μέσα της δεκαετίας του '50 ο Jerome David μετακόμισε στο άσημο Cornish του New Hampshire και χάθηκε σταδιακά από προσώπου γης, απαγορεύοντας σε περίεργους, φαν και δημοσιογράφους να τον πλησιάσουν. Αφοσιώθηκε στις ανατολίτικες φιλοσοφίες [ζεν, γιόγκες, βελονισμούς, ομοιοπαθητικές, αγιουρβέδες και διάφορα σαϊεντολογικά συστήματα αναζωογόνησης] οι οποίες τον βοήθησαν να παραμείνει ακμαίος μέχρι τα 90. Κάπου μέσα στο 2009 έσπασε το γοφό του αλλά παρ' όλ' αυτά "έχαιρε άκρας υγείας" με βάση τα λεγόμενα των εκπροσώπων του, μέχρι που εκοιμήθη ήσυχα στα τέλη τρέχοντος Ιανουαρίου αφού γιόρτασε και τα 91.
Φαίνεται πως εξακολούθησε να γράφει με πάθος και μετά το '65 αλλά απείχε της εκδοτικής δραστηριότητας γιατί ένιωθε απογοήτευση και "γιατί δεν ήθελε να αποσπάται από το γράψιμο". Στα 1996 ανακοινώθηκε από κάποιον εκδοτικό οίκο [Orchises Press] ότι θα κυκλοφορήσει ανέκδοτες ιστορίες αλλά την τελευταία στιγμή υπαναχώρησε, απογοητεύοντας εκατομμύρια διψασμένα μάτια. Η φήμη αναζωπυρώθηκε το 2009 αλλά χωρίς αντίκρισμα και πάλι. Τα χειρόγραφά του παραμένουν αθησαύριστα, σχολιασμένα με μπλε και κόκκινες γραμμές [η κόκκινη σημαίνει "αν πεθάνω δημοσιεύστε το ως έχει" κι η γαλάζια "επεξεργαστείτε το πριν το δημοσιεύσετε"].
Αυτή του η απομόνωση, πάντως, δεν τον εμπόδιζε να προβάλλει σθεναρά νομικά εμπόδια σε όποιον προσπάθησε, χαλαρά ή εντονότερα, να "παραφράσει" μέρος της δημοσιευμένης δουλειάς του. Η ταινία Pari [1995] του ιρανού Dariush Mehrjui δεν προβλήθηκε στην Αμερική επειδή στηρίχτηκε "ως πολιτιστικό δάνειο" στην ιστορία της Φράνυ και του Ζούι. Ο σουηδός συγγραφέας με το ψευδώνυμο J. D. California που εμπνεύστηκε τη συνέχεια "60 Years Later: Coming Through the Rye" με κεντρικό ήρωα τον γεράκο μίστερ Σι, τρέχει ακόμη κυνηγημένος από τους δικηγόρους του Σάλιντζερ στα δευτεροβάθμια δικαστήρια. Χώρια που, κατά καιρούς, έχει αρνηθεί τον "Φύλακα" σε σκηνοθέτες όπως ο Καζάν, ο Σπίλμπεργκ ή ο Μάλικ.
Παρόλο που οι "κάλπηδες" δεν έλειψαν στην εποχή μας, οι ιδέες του κυκλοφορούν αδέσποτες στα διηγήματα του Λένου Χρηστίδη, στις ταινίες του Κορμακούρ, στα τραγούδια των Cure [Put a piece of metal in your head you said / Make you dead από το άσμα Bananafishbones] και στα ονόματα [το τρίο Bananafishbones από τη Γερμανία, zooey releases, ο πίνακας Catcher του Νίκου Ασλανίδη].
Τα τέσσερα βιβλία του κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά. Ο φύλακας στη σίκαλη, μετάφραση Τζένη Μαστοράκη [Επίκουρος 1978]. Φράνυ και Ζούι, μετ. Κώστας Αλάτσης [Επίκουρος 1983]. Ιδανική μέρα για μπανανόψαρα, μετ. Άρης Σφακιανάκης [Γράμματα 1982]. Ψηλά σηκώστε τη σκεπή - Σέυμουρ, μετ. Σεραφείμ Βελέντζας [Γράμματα 1990]. Αν και είναι σπάνια πια κάποια εξ αυτών.
Κόκαλα και τελάρα
