Μαρία Αρχιμανδρίτου - Χώρα Ιχθυόεσσα

[Παρέμβαση 2011, 62σελ.]

Αυτή είναι η ενδεκάτη κολεκτίβα ποιημάτων της Μαρίας Αρχιμανδρίτου. Πρωτοεμφανίστηκε με τη συλλογή "Λέξεις" [1976] και ακολούθησαν "Ένα γράμμα για σένα" [1979], τέσσερα βιβλία για τον Αιγόκερω [1984, 1986, 1988 & 1994], ένα κάτειο Τραμάκι [Ήχος Μόνος, 1990], ένας Παρατηρητής [Ευεξία Χρωμάτων, 1998] και δύο εντός της τρέχουσας χιλιετίας από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη [2002 & 2005].

Όταν μια ποιήτρια με τέτοια συνεχή παρουσία αργεί έξι χρόνια για την επόμενη δουλειά της κι όταν αλλάζει συνεχώς εκδότες, καταλαβαίνουμε ότι τα πράγματα δεν είναι εύκολα για την ελληνική ποίηση. Η "αλίευση" αυτών των σαράντα ποιημάτων ήταν μάλλον επίπονη και συνοδεύτηκε από την αγωνία της κυκλοφορίας που υλοποιήθηκε τελικά από το περιοδικό Η Παρέμβαση, την πνευματική επιθεώρηση της Κοζάνης.

Τα ποιήματα είναι κατανεμημένα σε έξι ενότητες [θαρρείς μία για κάθε χρονιά αναμονής!] και δεν ακολουθούν κοινούς κανόνες μέτρου ή δομής. Κάποια είναι γραμμένα για μελοποίηση και κάποια τελείως ελεύθερα σχεδόν αυτόματα. Εκτός από τις γενικές παραθεματικές επιρροές της εισαγωγής [Σολωμός, Σέξπιρ, Ελύτης και Γέιτς] υπάρχουν αναφορές στον Όμηρο, τον Απόστολο Παύλο, τον Αίσωπο, τον Πίνδαρο, τον Πιττακό, την Σαπφώ, τον Ρίλκε, τον Γουίτμαν, τον Κουασιμόντο, τον Αισχύλο, τον Ευριπίδη, τον Δάντη, τον Τερτυλλιανό, τα ιερά ινδικά κείμενα, τον Ρωμανό τον Μελωδό, τον Καβάφη, την Δημουλά ή την δημοτική λαϊκή παράδοση.

Πολλά από τα ποιήματα είναι αφηγηματικά και βασίζονται σε μύθους, θρύλους και προφορικές ή γραπτές παραδόσεις, ενώ κάποια λιγότερα ορμίζονται από πρόσωπα αγαπημένα που χάθηκαν ή την ωραία Σαμοθράκη της ντοπιολαλιάς του (προ)παππού και της (προ)γιαγιάς [και των παραμυθιών που της έλεγαν αμφότεροι όταν ήτανε μικρή].

Και ερχόταν ο καραβοκύρης / Ο προπάππους μου στα φύκια στολισμένος
...
Εκεί στην άμμο την παχιά ακουμπούσε / Έβγανε δάκρυα αηδονιού φωνήματα
Που το καράβι του αύτανδρο / Θάλασσα απύθμενη ρουφούσε.
...
... Έβγαινε η προγιαγιά μου λύκαινα / Και τα στοιχειά κοιτούσε
Με τους σκληρούς ανέμους μάλωνε / Στη δίψα της βροχής αντιμιλούσε.
...
- Απ' της ψυχής μου τον γκρεμό, / Μαρία του Καλού Καιρού
Κορίτσι ολοστρόγγυλο σου τάζω την ευχή, / Έλεγε και τα λόγια της δακρύζαν.

Η πρώτη ενότητα υμνεί τον ήλιο και την ελπίδα. Η δεύτερη και η τρίτη πιάνουν το νήμα από κει που το είχε αφήσει "Η κατίσχυση των Ρόδων" [2002] την οποία (κατίσχυση, επικράτηση) διαδέχεται η ηρεμία. Η τέταρτη ενότητα σάμος θρηικίη (εκ Σαμοθράκης) και θαλασσινή, η πέμπτη ιταλική μορμύρισεν (εμύρισε), η έκτη των άγγλων ρομαντικών. Το αρμυρό θαλασσινό νερό τις διαποτίζει όλες ακόμη και τις στεριανές σανίδες διαφυγής:

Ο θεός έφτιαξε άνθρωπε, είπε, / Αυτήν την αλεπού ανάγκη
Τους τρόπους της διαφυγής σου / Στα κοφτερά της δόντια ν' ακονίζεις.

Πολύ, μα πάρα πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση εξόδου από την κρίση.

Ποιήματα Ρόδα
Χώρα ιχθυόεσσα, παρεμβατική
Δωδεκαετής επιλογή 1994-2005