Ο ταλαντούχος κος… Nesbo

Jo, γιατί να κρύβομαι; Τα 'χω διαβάσει όλα!

Και, ναι, θα διαβάσω κι όσα έρθουν. Γιατί; Απλά, διότι δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι θα είναι πολύ ενδιαφέροντα.

Με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του νέου βιβλίου του Jo Nesbo με τίτλο "Αίμα Στο Χιόνι" (Μεταίχμιο, 18/5/2015), θα ακολουθήσει μια ελαφρώς αντισυμβατική παρουσίαση του δημιουργικού προφίλ και μερικών επιλεγμένων βιβλίων του διάσημου Νορβηγού συγγραφέα, δοσμένη υπό το αντικειμενικό πρίσμα ενός φανατικού αναγνώστη! Έχω την εντύπωση πως αν είμαστε ειλικρινείς από την αρχή, τότε η συγκεκριμένη σχέση γράφοντα και αναγνώστη θα έχει τεθεί στη σωστή της βάση. Θα μπορούσατε, βέβαια, να βάλετε ως υπότιτλο κάτι ανάλογο του "Ακατάλληλον δια μη φανατικούς αναγνώστας", αλλά θα αδικούσατε την πρόθεσή μου. Η οποία είναι αγνή και δηλωτική της στάσης μου απέναντι στους αρνητές της αξίας του: Δεν το κάνουν επίτηδες, απλά δε μπορούν να το κατανοήσουν...

Πώς λέγεσθε;

Ένα είναι το σωστό. Όπως, όμως, και αν τον πείτε, δε θα έχει και ιδιαίτερη σημασία. Θέλετε Γιο Νέσμπε ή Γιου Νέσμπε, άντε και το Τζο Νέσμπο μπορούμε να δεχτούμε ως πάλαι ποτέ φωτιστές της οικουμένης. Εδώ που τα λέμε, δε θα ήταν ασυνήθιστο αν εξελληνίζαμε το όνομά του, όπως κατά κόρον κάνουμε με κάποιους ποδοσφαιριστές (πάρτε το παράδειγμα Derbyshire, που μόνο Ντάρμπισιρ δεν ακούστηκε ποτέ). Νέσμπο ή Νέσμπε, Γιο ή Γιου, η ουσία δεν αλλάζει. Θα παραμένει ένας εξαιρετικός συγγραφέας.

Για την ιστορία, ο ίδιος έχει πει πως το καταληκτικό φωνήεν του επιθέτου του προφέρεται όπως το γερμανικό "ο" με umlaut ή όπως το πρόφερε ο Peter Sellers στη λέξη "bomb" στην ταινία Pink Panther! Εδώ που τα λέμε, θα μπορούσε άνετα να παραπέμψει και στη λέξη "Keito", αλλά και στο επικό "birdie num num". Όχι, ε;

Μια ζωή όχι και τόσο βαρετή...

Ο Nesbo γεννήθηκε στο Molde της Νορβηγίας στις 29 Μαρτίου του 1960, δηλαδή τη μέρα που σκαρφάλωσε στην κορυφή του βρετανικού top ten ο Anthony Newly με το "Do You Mind" (καλύτερα αφήστε το...). Μεγάλωσε σε οικογένεια βιβλιόφιλων με μητέρα βιβλιοθηκάριο. Πήρε το πτυχίο του στα Οικονομικά και τη Διοίκηση Επιχειρήσεων, αλλά εργάστηκε ως δημοσιογράφος και χρηματιστής. Έπαιξε ποδόσφαιρο στη Molde FK, αλλά αποσύρθηκε πρόωρα λόγω σοβαρού τραυματισμού, για να τον κερδίσει τελικά η συγγραφή. Εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο "Η Νυχτερίδα" το 1997, δηλαδή σε ηλικία 37 ετών, και από τότε η κύρια ασχολία του είναι να ψυχαγωγεί τα εκατομμύρια αναγνωστών του σε ολόκληρο τον κόσμο. Πρέπει να ομολογήσουμε ότι ήταν ευτύχημα που τον κέρδισε -έστω και από σπόντα- η συγγραφή. Όχι ένας ακόμα καλός ποδοσφαιριστής και μουσικός. Για συγγραφέας πλάστηκε, αλλά δεν το κατάλαβε νωρίς! Παράλληλα, είναι ερασιτέχνης αναρριχητής, αλλά και μουσικός (όπως θα δούμε παρακάτω). Αν επιθυμείτε αναλυτικό βιογραφικό του, υπάρχει διαθέσιμο στον επίσημο διαδικτυακό του τόπο.

Αν δε φτάνει που τα λέω εγώ, ακούστε τους άλλους

Είναι γνωστή η υπερχειλίζουσα ταπεινοφροσύνης δήλωση του James Elroy: "Είμαι ο μεγαλύτερος εν ζωή συγγραφέας αστυνομικού στον κόσμο. Ο Jo Nesbo είναι ο αμέσως επόμενος από εμένα και με καταδιώκει ανελέητα σα λυσσασμένο pitbull, αποφασισμένος να μου πάρει τα πρωτεία". Επίσης, χαρακτηριστική είναι και η δήλωση της Patti Smith: "Ο Χιονάνθρωπος του Jo Nesbo είναι ένα ανελέητο βιβλίο. Η τρομακτική μεταμόρφωση μιας αθώας παιδικής εικόνας σε φονικό σύμβολο στοίχειωσε τον ύπνο μου. Όλοι στο συγκρότημά μου έχουν εθιστεί στα βιβλία του, αλλά εγώ φοβάμαι ακόμα και να ανοίξω ένα...". Ο Michael Connely έχει πει: "Ο Jo Nesbo είναι ο νέος αγαπημένος μου συγγραφέας θρίλερ και ο Χάρι Χόλε ο νέος μου ήρωας", ενώ ο Linwood Barclay έχει δηλώσει: "Πολλοί συγγραφείς γνωρίζουν πώς να κάνουν τις τρίχες στο πίσω μέρος του λαιμού σου να σηκωθούν. Ο Jo Nesbo είναι ένας από τους λίγους που τις κρατά σ' αυτήν τη θέση".

Το ότι αναφέρθηκα σε δηλώσεις άλλων, μη νομίζετε πως θα σας γλυτώσει από τη δική μου άποψη. Απλώς, την έβαλα παρακάτω από λόγους "ταπεινοφροσύνης Elroy" για να σας εντυπωθεί καλύτερα!

Και με τη βούλα

Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι λογοτεχνικές διακρίσεις δεν είναι απαραίτητα ευθέως ανάλογες της αξίας ενός συγγραφέα. Ανεξάρτητα από το ποσοστό αλήθειας που όντως μπορεί να κρύβεται σε αυτή την άποψη, δεν παύουν να είναι κάτι περισσότερο από ενδεικτικές της ποιότητας των βιβλίων του. Η λίστα των βραβείων που έχει κερδίσει ο Nesbo είναι κάτι περισσότερο από εκτενής. Δε μιλάμε μόνο για διακρίσεις (βραβεία και υποψηφιότητες) εντός Νορβηγικών συνόρων ή και Σκανδιναβίας, αλλά και ευρύτερα. Και πάλι παραπέμπω τους ενδιαφερόμενους για λεπτομέρειες στον επίσημο διαδικτυακό του τόπο.

Stieg Larsson εναντίον Jo Nesbo

Επιτέλους, πότε θα σταματήσει αυτή η (κατά τη γνώμη μου, λίαν επιεικώς άστοχη) σύγκριση, που δεν οδηγεί πουθενά; Τι λέτε; Κάνουμε αρχή από τώρα;

Καλά, σοβαρολογείτε;

Ας γίνουμε λίγο πιο... γλαφυροί και πολύ πιο ειλικρινείς. Τι ιδέα έχετε για τον αγαπημένο σας συγγραφέα; Πώς θέλετε να είναι εμφανισιακά και πώς ως χαρακτήρας; Τι ύφος θέλετε να έχει στη ζωή και στο γράψιμο; Είμαι σίγουρος ότι σε όλα αυτά έχετε εδώ και καιρό κατασταλάξει, καθώς και ότι, πέραν πάσης αμφιβολίας, αποτελούν σημαντικά κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγετε τα βιβλία που αγοράζετε. Αν θέλετε, όμως, μπορείτε να κάνετε το τεστ που ακολουθεί, μπας και ανακαλύψετε κάτι σχετικό που δεν είχατε συνειδητοποιήσει. Αν τώρα, αντί για τεστ θα προτιμούσατε τοστ, απλά προσπεράστε το συγκεκριμένο κεφάλαιο. Α, και καλή σας όρεξη!

Λοιπόν, η βασική και επαναλαμβανόμενη φράση πριν από κάθε ερώτηση είναι η ακόλουθη: "Θα θεωρούσατε ποτέ ως αγαπημένο σας ένα συγγραφέα που...". Προτάξτε τη λοιπόν σε ό,τι ακολουθεί και αναρωτηθείτε μαζί μου.

- ...δε γράφει όσα γνωρίζει πως μας αρέσουν, αλλά όσα θα ήθελε εκείνος να μας αρέσουν;
- ...θεωρεί τον εαυτό του ως αφηγητή πορευόμενο με το ένστικτο;
- ...αφήνει συχνά την πλοκή να αυτοκαθορίζεται;
- ..προσπαθεί να αντλεί έμπνευση από πραγματικά γεγονότα και όχι από φανταστικά;
- ...ομολογεί πως "δανείζεται" από άλλους συγγραφείς, αλλά με έξυπνο τρόπο;
- ...έχει, μεταξύ άλλων, ως αγαπημένους συγγραφείς τους Ernest Hemingway, Charlles Bukowski, Frank Miller, Henrik Ibsen, Jim Thompson και Vladimir Nabokov;
- ...κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο στα 37 του χρόνια;
- ...πιστεύει ότι ο συγγραφέας πρέπει να είναι ηθοποιός για να πετυχαίνει καλύτερη ταύτιση με τους χαρακτήρες του;
- ...είχε ζητήσει από τον πατέρα του, όταν ήταν επτά ετών, να του διαβάσει το "Lord Of The Flies" κι εκείνος το έκανε;
- ...προτιμά να γράφει σε αεροδρόμια και χαίρεται όταν η πτήση του καθυστερεί, διότι θα βρει χρόνο για ποιοτικό γράψιμο;
- ...βλέπει αστυνομικές ταινίες;
- ...είναι πρώην ποδοσφαιριστής, φανατικός ποδοσφαιρόφιλος και παραμελούσε το σχολείο επειδή είχε όνειρο να παίξει στην... Tottenham Hotspur;
- ...έγινε αναρριχητής για να ξεπεράσει το φόβο του για τα ύψη;
- ...δεν είναι "ψωνάρα", παρά τα περίπου 15 εκατομμύρια αντίτυπα βιβλίων του που έχουν πουληθεί και ούτε έχει ύφος "δήθεν";

Καλά, σοβαρολογείτε; Σε όλα αυτά τα... "περίεργα" απαντάτε καταφατικά; Ναι; Ε, τότε, μην το ψάχνετε περισσότερο. Ο Jo Nesbo είναι σαφώς αγαπημένος σας συγγραφέας. Κι αν ήδη το ξέρατε, έχει καλώς. Αν πάλι όχι, τότε τα βιβλία του έχουν βαρεθεί να στέκονται σε κάποια ράφια (όχι πως έχουν περιμένει ιδιαίτερα - το αντίθετο, μάλιστα) και παθιασμένα περιμένουν να εμφανιστείτε στο ραντεβού μαζί τους και να τα κάνετε δικά σας. Σας διαβεβαιώνω πως η σχέση σας θα είναι άκρως συναισθηματική!

Music is my drug

Δεν είναι πολλά τα χρόνια (ή τουλάχιστον, όχι τόσα όσα θα θέλαμε) που η μουσική αποτυπώνεται τόσο έντονα σε μερικά βιβλία ή αποτελεί ενεργό στοιχείο της πλοκής. Στην περίπτωσή μας ο Jo Nesbo έχει διπλή μουσική δραστηριότητα. Πρώτα απ' όλα, είναι ο ίδιος μουσικός και μάλιστα κιθαρίστας, στιχουργός και τραγουδιστής στο συγκρότημα Di Derre. Η μπάντα του πλέον δεν ασχολείται τόσο με την κυκλοφορία δίσκων, αλλά με κατά καιρούς περιοδείες. Καλύτερές της στιγμές ήταν ο δεύτερος δίσκος, που ήταν ο πιο ευπώλητος για χρόνια στη χώρα τους και οι ζωντανές τους εμφανίσεις που γίνονταν sold out σε μερικές ώρες. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι η μουσική έρχεται σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με τη συγγραφή. Κατά βάση, θεωρεί τη συμμετοχή του στο συγκρότημα ως έναν τρόπο να χαλαρώνει με έναν δημιουργικό τρόπο. Προηγουμένως είχε παίξει στους De Tusen Hjem, οι οποίοι κυκλοφόρησαν ένα εντός συνόρων επιτυχημένο σίνγκλ.

Εκτός όμως από την ενεργή ενασχόληση του με τη μουσική, μπορεί κανείς εύκολα να διακρίνει το εξαιρετικό γούστο που έχει ακόμα και ως απλός μουσικόφιλος. Ναι, είναι γεγονός πως έχει δηλώσει λάτρης των Neil Young, Bob Dylan, The Rolling Stones, Tom Waits, Bruce Springsteen, The Beatles, Miles Davis, Duke Ellington, Elvis Costello, Sex Pistols, Teenage Fanclub και Ryan Adams. Διαβάζοντας τα βιβλία του, πολύ συχνά συναντά κανείς αναφορές σε -κατά κανόνα- rock τραγούδια, τα οποία ίσως περάσουν απαρατήρητα από τους μη γνώστες, αλλά σίγουρα θα εντυπωσιάσουν όσους έχουν ποιοτικά ακούσματα. Σε όσους από εσάς υπάρχει η αντίληψη ότι ο γράφων δεν έχει ποιοτικά ακούσματα, εύχομαι να πατήσουν lego ξυπόλητοι! Ανάλογες εξαιρετικές αναφορές σε τραγούδια βρίσκει κανείς και στα βιβλία του Stephen King.

Ενδεικτικά, περιορίζομαι να αναφέρω -σε ελεύθερη απόδοση- ένα απόσπασμα από το βιβλίο "Κατσαρίδες", που δε μπορούσα να πιστέψω ότι δεν το έγραψα... εγώ! "Ο Λόκεν του είχε πει να φορέσει διακριτικά, στενά, σκούρα ρούχα. Διάλεξε μαύρο τζιν και το παλιό μαύρο Joy Division κοντομάνικο μπλουζάκι. Σκεφτόταν την Κριστίν, όταν το φορούσε. Ήταν το μοναδικό που την είχε πείσει να της αρέσει, αυτό των Joy Division. Σκέφτηκε πως αυτή ήταν κάποιου είδους ανταμοιβή για το γεγονός ότι δεν της άρεσαν οι Camel". Όταν το πρωτοδιάβασα και αφού το διάβασα ξανά και ξανά, σηκώθηκα αργά από την πολυθρόνα, φόρεσα ένα από τα τρία μπλουζάκια του παμμέγιστου συγκροτήματος ever - των Camel, ίσιωσα στο ράφι εκείνα των Joy Division, για να αποτίσω το δέοντα σεβασμό και συνέχισα την ανάγνωση. Respekt, Jo. Takk!

Ποιο βιβλίο είναι το δύσκολο; Το τρίτο;

Η αξία του Jo Nesbo φαίνεται και από κάτι άλλο. Είναι γνωστό ότι πολλοί συγγραφείς αδυνατούν ή δυσκολεύονται πολύ να γράψουν τρίτο βιβλίο, το οποίο δε θα υπολείπεται σε έμπνευση και ποιότητα των προηγουμένων. Ο Nesbo, έχοντας ήδη κατά πολύ υπερβεί το τρίτο, έχει πετύχει να σε κάνει να θέλεις να διαβάσεις τα βιβλία του, ακόμα κι αν θεώρησες κατώτερο των προσδοκιών σου το πιο πρόσφατο που διάβασες. Κι αυτό σημαίνει πολλά. Όπως, επίσης, σημαίνει πολλά και το υποθετικό γεγονός να μη βρεις ενδιαφέρον κάποιο βιβλίο του. Σε τέτοια περίπτωση, λέμε τώρα, έχω να σου συστήσω έναν εξαιρετικό οφθαλμίατρο και μάλιστα συμβεβλημένο με το ΙΚΑ!

Ο Nesbo (aka Tom Johansen) έχει γράψει τις περιπέτειες του Δόκτορα Πορδαλού, τους "Κυνηγούς Κεφαλών", το "Γιο", το "Αίμα Στο Χιόνι", αλλά και μια σειρά από βιβλία με κεντρικό ήρωα τον επιθεωρητή Χάρι Χόλε.

Μάι νέιμ ιζ Χόλε, Harry Hole

Ο Χάρι Χόλε θα ξανάρθει! Όχι, δεν κάνω spoiler, ούτε μου έχει κατ' ιδίαν πει κάτι σχετικό ο Jo. Προφανώς, γνωρίζετε καλά κι εσείς πως δεν κάνει τίποτα, αν δε με συμβουλευτεί πρώτα! (sic) Κι εγώ, λοιπόν, δε θέλω να αποδεχτώ πως όλα έχουν τελειώσει. Θέλω κι άλλο Χόλε! Συγγραφέας είναι, ας βρει τον τρόπο. Σιγά το δύσκολο. Έτσι κι αλλιώς, ο ίδιος ο χαρακτήρας της αυτού εξοχότητας του Χάρι και ο θάνατος είναι ομώνυμοι πόλοι.

Ποιος είναι ο κύριος Χόλε, που τα έχει με τους πάντες και με τον εαυτό του τον ίδιο; Κατ' αρχάς, να πούμε ότι "βαφτίστηκε" από το συνδυασμό των ονομάτων δύο χαρακτήρων της ταινίας "Ο Τρίτος Άνθρωπος" και συγκεκριμένα από τον Harry Lime (που υποδύθηκε ο Orson Welles) και τον Holly Martins (που υποδύθηκε ο Joseph Cotton). Τι να πρωτοπείς γι' αυτόν... Σίγουρα είναι (όπως ήδη παρατηρήσατε, μιλάω ακόμα σε ενεστώτα χρόνο) ένας εργασιομανής επιθεωρητής του Τμήματος Ανθρωποκτονιών και της ελιτίστικης υπηρεσίας Kripos της Νορβηγικής αστυνομίας. Δε θα έλεγα, όμως, ότι θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο αστυνομικού, γενικότερα, με τους χαρακτηρισμούς "ασταθής", "αντισυμβατικός" ή "αντιήρωας" να μου ακούγονται ιδιαίτερα κολακευτικοί. Αυτό, κυρίως, λόγω της κατά καιρούς ιδιαίτερα φιλικής σχέσης του με το κάπνισμα και το αλκοόλ, του απρόβλεπτου παρορμητικού χαρακτήρα του και της ιδιαίτερη αντίληψης που έχει περί δικαιοσύνης και απονομής της.

Τα μειονεκτήματά του αυτά, όμως, κατά ένα περίεργο τρόπο και κυρίως λόγω της ευστροφίας του, δεν τον εμποδίζουν να θεωρείται ως ο ικανότερος επιθεωρητής όλων. Είναι κατεξοχήν συμπαθής στους περισσότερους συναδέλφους του και, φυσικά, στο σύνολο των αναγνωστών του Nesbo.

Αν στα επαγγελματικά του δεν εμφανίζεται και τόσο αρραγής, πού να δείτε τι γίνεται στα προσωπικά του. Η Ράκελ είναι (μάλλον) ο μοναδικός μεγάλος του έρωτας, ο γιος της ο Όλεγκ αντιπροσωπεύει το παιδί που θα ήθελε να είχε δικό του (κι ας τον έβαλε σε μεγάλους μπελάδες), ο πατέρας του στοιχειώνει μια πλευρά του εαυτού του και η μικρή του αδελφή με σύνδρομο Down, η Σις, παρά τη χαρά που κατά καιρούς του δίνει, του προξενεί -άθελά της- διαρκείς τύψεις για την απουσία του.

Τώρα, θα μου πείτε, με τόσα σύννεφα πάνω από το κεφάλι του, πώς παίρνει ανάσα ο καημένος ο Χάρι και πώς είναι τόσο καλός στη δουλειά του; Εδώ θα μπορούσε ο καθένας να δώσει τη δική του εξήγηση. Η δική μου είναι πως, χωρίς αυτά, δε θα μπορούσε ποτέ να είναι το ίδιο καλός.

Η δυσκολία με τη διατήρηση του Χάρι στο προσκήνιο έχει, δια στόματος Nesbo, να κάνει με το πόσο ενδιαφέρον μπορεί να εξακολουθήσει να είναι ένας παλιός συγγραφικός ήρωας. Ναι μεν η επιτυχημένη συνταγή μπορεί να εγγυάται, ως ένα σημείο, το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού, αλλά, στο πέρασμα του χρόνου, η δυσκολία να διατηρήσεις φρέσκο αυτόν τον χαρακτήρα παρουσιάζει πρόσθετες δυσκολίες. Πώς είπαμε έχουν χαρακτηριστεί οι ιστορίες του; "Deconstructing Harry";

"Εμείς εναντίον όλου του κόσμου"!

Να γιατί μ' αρέσει τόσο πολύ

Καταρχάς, ο Nesbo δεν είναι δυνατό να μη σου αρέσει. Απλά τα πράγματα. Γιατί; Διότι, πρώτα απ' όλα ξέρει να αποτυπώνει στο χαρτί, όσα πλάθει στο μυαλό του. Κι αυτό, όπως και ο Stephen King, το κάνει με κινηματογραφικό τρόπο.

Τα βιβλία του ξεχωρίζουν γιατί έχουν πολυεπίπεδη και αγωνιώδη (κυρίως αστυνομική) πλοκή. Όσο για σασπένς, μην απορείτε καθόλου. Θεωρήστε το ως κύριο και ανεξάντλητο συστατικό του. Μπορεί να πει κανείς ότι από τη μια οι ιστορίες του δεν αποφεύγουν τα κλισέ, αλλά με την ίδια ευστοχία μπορεί να υποστηρίξει ότι δεν είναι συνηθισμένες αστυνομικές ιστορίες. Κι αυτό διότι βασιζόμενες σε ανάλογα θέματα, πλαισιώνονται από μια σειρά παράλληλων καταστάσεων, οι οποίες συχνά "εκτρέπουν" την προσοχή του αναγνώστη σε άλλες σφαίρες. Δεν υπάρχει βιβλίο του χωρίς ηθικό δίλημμα. Μιλάω για σοβαρά θέματα και με αξιοπρεπή τρόπο δοσμένα και όχι για δήθεν politically correct αμερικανιές για εντυπωσιασμό.

Πολύ καλός είναι και στο ψυχογράφημα του "παράλογου" έρωτα που νιώθει ο Χάρι για τη γυναίκα των ονείρων του ή για κάποιες συναδέλφους του, το οποίο κυριολεκτικά καταλήγει πάντα να τον στοιχειώνει. Κι εδώ, δε μιλάμε για ροζ ιστοριούλες, αλλά για "παραισθησιογόνες" καταστάσεις.

Μου αρέσει να τον βλέπω να προσπαθεί να εμπλουτίσει τις ιστορίες του και να τις διαφοροποιεί, όσο το δυνατόν, κρατώντας τη βασική θεματολογία ζωντανή, χωρίς να απογοητεύει τους αναγνώστες του.

Μου αρέσει, ακόμα, και για το λόγο ότι δεν προσπαθεί να μου κάνει κήρυγμα. Έχω, μάλιστα, την άποψη πως δεν ενσωματώνει στις ιστορίες του χαρακτήρες που εκπροσωπούν συγκεκριμένες πολιτικές και μη ιδεολογίες, ούτε εκμεταλλεύεται συναισθήματα και ευαισθησίες οργανωμένων ομάδων ανθρώπων, προκειμένου να εξασφαλίσει νέα "πιστή" μερίδα αναγνωστών. Πράγμα σπάνιο. Πολύ σπάνιο, ιδιαίτερα στις μέρες μας.

Ένα άλλο καλό με τις ιστορίες του Nesbo είναι ότι συχνά μοιάζουν να αντλούν την έμπνευσή τους από την αγωνία και το φόβο. Από σκοτεινά μέρη που κρύβουν μυστικά. Κατά βάση, όμως, δε θέλουν να προδοθούν, αν και αποτυπώνονται ως άκρως εξομολογητικές. Είναι αντισυμβατικές κυρίως ως προς τη φιλοσοφία τους, αλλά όχι απαραίτητα ως προς τη δομή τους. Με άλλα λόγια, μοιάζουν πιο αληθινές και γι' αυτό τελικά γίνονται πιο πιστευτές και πιο τρομακτικές.

Για να σχολιάζουν οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι

Στις γραμμές που ακολουθούν επέλεξα (με "ομιχλώδη" κριτήρια) να παρουσιάσω σύντομα έξι βιβλία του Nesbo. Πάρτε ως δεδομένο ότι η λίστα δεν προέκυψε με βάση αυστηρή αξιολόγησή τους, πλην όμως παραδέχομαι ότι η επιλογή αφορά αγαπημένες κυκλοφορίες (λες και υπάρχουν βιβλία του που δε μου αρέσουν...). Επίσης, συνειδητά δεν πρόκρινα κάποιες πολύ πρόσφατες, μια και υπάρχουν νωπές καταγραφές και εντυπώσεις, που καθιστούν ευχερέστερο το σχηματισμό άποψης περί αγοράς των βιβλίων ή μη. Τέλος, η σειρά αναφοράς διαμορφώθηκε αποκλειστικά με την ημερομηνία κυκλοφορίας τους από τον εκδοτικό οίκο. Αλλιώς, θα ξεκινούσα από το "Αστέρι Του Διαβόλου" (θα το σκεφτώ, αν θα σας πω το γιατί...)

Νέμεσις (Μεταίχμιο, 5/5/2011)

Περίληψη (από το οπισθόφυλλο):

Πλάνα από κάμερα παρακολούθησης: ένας κουκουλοφόρος μπαίνει σε μια τράπεζα του Όσλο, κολλάει την κάννη ενός όπλου στο κεφάλι μιας υπαλλήλου και της δίνει εντολή να μετρήσει μέχρι το είκοσι πέντε. Όταν δεν παίρνει τα λεφτά στον χρόνο που όρισε, τραβάει τη σκανδάλη. Η γυναίκα πέφτει νεκρή και δύο εκατομμύρια νορβηγικές κορόνες εξαφανίζονται χωρίς ίχνος.
Ύστερα από ένα γερό μεθύσι στο σπίτι της παλιάς φιλενάδας του Άννας Μπέτσεν, ο ντετέκτιβ Χάρι Χόλε ξυπνάει στο σπίτι του με πονοκέφαλο, χωρίς κινητό και χωρίς καμιά ανάμνηση από τις τελευταίες δώδεκα ώρες της ζωής του. Την ίδια μέρα η Άννα βρίσκεται νεκρή με μια σφαίρα στο κεφάλι στην κρεβατοκάμαρά της και ο Χόλε είναι ο κύριος ύποπτος. Στο μεταξύ οι ληστείες τραπεζών συνεχίζονται με αμείωτη βιαιότητα και ο Χόλε ξεκινάει έναν ιλιγγιώδη αγώνα δρόμου από τη νορβηγική πρωτεύουσα ως την καυτή Βραζιλία, για να ξεκαθαρίσει τη θέση του. Αλλά η Νέμεση, η θεά της εκδίκησης, δεν έχει πει ακόμη την τελευταία λέξη της.

Δυνατά σημεία:

Το τέταρτο βιβλίο με τον ντετέκτιβ Χάρι Χόλε δημιουργεί ένταση από τις πρώτες κιόλας σειρές. Κι αν αυτό θεωρηθεί ως ενδιαφέρον, τότε τι να πει κανείς για το ότι ο συγγραφέας κρατά το σασπένς αμείωτο για 586 σελίδες; Ναι, ξέρω: κλασικός Jo Nesbo. Συμφωνώ απολύτως.

Αληθινά εντυπωσιακή είναι η περιγραφή και ο όλος προβληματισμός πάνω στο καταγεγραμμένο από κάμερες οπτικό υλικό και την περαιτέρω επεξεργασία του. Θεωρώ τις σχετικές περιγραφές σαφώς από τις πιο επιτυχημένες που έχει αποδώσει ο Nesbo. Θυμάμαι με ακρίβεια πόσο ζωντανές ήταν οι λέξεις και πόσο ένιωθα κι εγώ ως αναγνώστης κολλημένος πάνω στην οθόνη, μπας και δω κάποια λεπτομέρεια που μπορεί να πέρασε απαρατήρητη. Ναι, εδώ που τα λέμε, αν και δεν τολμώ να το πω δημόσια, τώρα που δε μας ακούει κανείς, εξομολογούμαι ότι πιστεύω ακράδαντα πως βρισκόμουν κι εγώ πλάι στο Χόλε, όταν παρακολουθούσε αποκαμωμένος το βίντεο στο σπίτι του. (Εσείς τι λέτε, γιατρέ μου;)

Στο βιβλίο αυτό ο Χόλε πλαισιώνεται από εξαιρετικούς χαρακτήρες, με εξέχοντα την προσωπική μου αδυναμία τη Μπέτε Λεν. Χωρίς να επεκταθώ, διευκρινίζω ότι το fusiform gyrus, που τη χαρακτηρίζει, δεν είναι είδος κεμπάπ που σερβίρεται στα νησιά. Η απουσία της Ράκελ, η οποία βρίσκεται στη Μόσχα και παλεύει για την κηδεμονία του Όλεγκ, επιτρέπει στον Χάρι να πέσει με τα μούτρα στην υπόθεση (βαράτε με κι ας κλαίω), αλλά το "φάντασμα" της Έλεν Γέλτεν που εξακολουθεί να τον στοιχειώνει, προκαλεί ένα αριστοτεχνικό συναισθηματικό μπλέξιμο, το οποίο ανθίζει αβίαστα από την πέννα του Nesbo.

Οι ασφυκτικές καταστάσεις που περιγράφονται με μαεστρία, γεννούν διαρκώς εναλλασσόμενα συναισθήματα, ηθικά διλήμματα και φιλοσοφικού περιεχομένου αναζητήσεις με κεντρικό άξονα την εκδίκηση. Και μέσα σ' όλα αυτά ο Χάρι πρέπει να ανακαλύψει το δολοφόνο, τη στιγμή που ο ίδιος θεωρείται ως ο βασικός ύποπτος. Απλά απολαυστικό!

Το Αστέρι Του Διαβόλου (Μεταίχμιο, 10/10/2011)

Περίληψη (από το οπισθόφυλλο):

Όσλο. Ένα ασφυκτικό ζεστό καλοκαίρι. Πέντε οι ακμές του αστεριού, πέντε τα δάχτυλα του χεριού και κάθε πέντε μέρες ένα νέο θύμα. Η πρώτη δολοφονημένη γυναίκα είχε ένα δάχτυλο λιγότερο και κάτω από τα βλέφαρά της ένα κόκκινο διαμάντι στο σχήμα αστεριού. Ένα δαχτυλίδι με το ίδιο αστεροειδές κόκκινο διαμάντι στολίζει το κομμένο δάχτυλο της δεύτερης γυναίκας. Και οι φόνοι συνεχίζονται...
Θολωμένος από το ποτό, υπό δυσμένεια στην υπηρεσία του, ο Χάρι Χόλε θα κληθεί να λύσει το γρίφο μαζί με το συνάδελφό του και προσωπικό του εχθρό Τομ Βόλερ για τον οποίο υποψιάζεται ότι είναι μπλεγμένος σε βρόμικες ιστορίες. Στην αναζήτηση της αλήθειας, ο Χόλε θα βρεθεί κυνηγημένος και θα αναγκαστεί να πάρει δύσκολες αποφάσεις για το επαγγελματικό του μέλλον.

Δυνατά σημεία:

Λοιπόν, μην το πείτε σε κανέναν, αλλά αυτό είναι το αγαπημένο μου βιβλίο, χωρίς αυτό να σημαίνει αναγκαστικά πως όντως είναι το κορυφαίο του. Δε νομίζω να σας έμπλεξα. Φαντάζομαι τώρα τους απανταχού φανατικούς του "Χιονάνθρωπου" να μειδιούν με την περιφρόνηση του μοναδικού γνώστη της αληθείας. Ε, λοιπόν, αφού σας πληροφορώ ότι forgiver is my middle name, συνεχίζω ταπεινά και παθιασμένα.

Στις σελίδες του βιβλίου οι εφιάλτες του Χόλε από το παρελθόν συναντούν εκείνους του παρόντος και, μαζί με τις παραισθήσεις που έχει λόγω του ποτού, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Μπορεί κανείς να εντάξει στα κλισέ την αστυνομική περσόνα του Χόλε που είναι δέσμια των παθών της και ταυτόχρονα άριστη στη δουλειά της, αλλά αυτό που έχει σημασία δεν είναι μόνο το τι γράφεις, αλλά και το πώς το γράφεις. Κι ο Nesbo γράφει αυτό το φαινομενικά ασυμβίβαστο, αυτόν τον politically incorrect διχασμό, με αριστοτεχνικό τρόπο. Δε θα ήταν πρωτότυπο να πω ότι και εδώ ο ρυθμός είναι καταιγιστικός, αλλά θα ήταν απολύτως κυριολεκτικό. Ο συγγραφέας αποπροσανατολίζει έντεχνα τον αναγνώστη, όχι με σκοπό να τον εξαπατήσει ή να κερδίσει μερικές σελίδες, αλλά για να "δέσει" καλύτερα την ιστορία του. Να την κάνει πιο ενδιαφέρουσα. Χρειάζεται να πω αν το πετυχαίνει; Αν ναι, τότε κάποιος στέλνει μηνύματα από το κινητό του την ώρα που διαβάζει τη μεγαλειώδη ανάλυσή μου.

Το αίσθημα καταδίωξης που αποδίδει επιδέξια ο συγγραφέας συμβάλλει ώστε η κυκλοφορία του αυτή να αποτελεί κλασική περίπτωση "διαδραστικού" βιβλίου, στο οποίο ο αναγνώστης (νιώθει πως) μετέχει στη δράση. Πως δεν βλέπει απλά την πλοκή να εξελίσσεται, αλλά είναι αυτόπτης μάρτυρας σε γεγονότα που συμβαίνουν σε μια απολύτως οικεία πόλη, την οποία στην πραγματικότητα πιθανότατα δεν έχει ποτέ επισκεφθεί. Όντως, οι περιγραφές του Nesbo για το Όσλο, θυμίζουν την αγάπη του Ian Rankin για το Εδιμβούργο. Διαβάζοντας, δεν ένιωσα απλά να περιδιαβαίνω γειτονιές της πόλης, αλλά να πετώ πάνω από τις ταράτσες των σπιτιών της.

Οι χαρακτήρες των γυναικών που εμφανίζονται στην ιστορία είναι μυθικοί και τόσο ιντριγκαδόρικοι, που μαρτυρούν την ικανότητα του συγγραφέα να πλάθει απίθανες περσόνες με ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Αν, πάλι, δεν τις πλάθει η φαντασία του και αποτελούν όντως άτομα που κάποτε συναναστράφηκε, τότε θα ήθελα πολύ να ανήκα στις κατά καιρούς παρέες του (διακριτικά κι από μακριά!). Ο Χόλε σώζεται από τον "από μηχανής... Nesbo" δύο φορές και διεκδικεί τον τίτλο του Jason Voorhees της αστυνομικής λογοτεχνίας. Μην ακούσω τίποτα! Και οι δύο δεν πρέπει να πεθάνουν ποτέ!

Ο Χιονάνθρωπος (Μεταίχμιο, 24/9/2012)

Περίληψη (από το οπισθόφυλλο):

Ένα αγοράκι ξυπνά και αναζητά τη μητέρα του. Όμως στο σπίτι δεν είναι κανείς και στον κήπο τους ανακαλύπτει έναν χιονάνθρωπο με το αγαπημένο φουλάρι της μητέρας του τυλιγμένο στο λαιμό του. Καθώς ο Χάρι Χόλε και η ομάδα του ξεκινούν την έρευνά τους, ανακαλύπτουν έναν ανησυχητικό αριθμό γυναικών που έχουν χαθεί στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων. Όταν διαπιστώνουν την εξαφάνιση και άλλης μιας γυναίκας, οι χειρότερες υποψίες του Χάρι Χόλε επιβεβαιώνονται: για πρώτη φορά στην καριέρα του θα πρέπει να αντιμετωπίσει έναν σίριαλ κίλερ που παίζει στην έδρα του.

Δυνατά σημεία:

Για πολλούς θεωρείται το καλύτερο της σειράς με πρωταγωνιστή τον Χάρι Χόλε. Ίσως λέει κάτι και το γεγονός ότι πούλησε στη Νορβηγία 160 χιλιάδες αντίτυπα την πρώτη εβδομάδα της κυκλοφορίας του. Ψιλοπράγματα, θα μου πείτε και θα συμφωνήσω μαζί σας, αναλογιζόμενος τα 15 εκατομμύρια πωλήσεις που έχει παγκοσμίως το σύνολο του έργου του Nesbo. Και μάλιστα, πριν καν δημοσιευθεί το άρθρο μου. Τι λέτε τώρα...

Λοιπόν, για όσους χάζευαν πριν, ο "Χιονάνθρωπος" είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι το ότι μέσα από τις σελίδες του βγαίνουν ανάγλυφα συναισθήματα τρόμου. Κλασική σκηνή #1: η κίνηση του παγωμένου από το φόβο μικρού προς τη μητέρα του, τη στιγμή που της εκστομίζει τη φράση "Θα πεθάνουμε". Κλασική σκηνή #2: τα βρεγμένα ίχνη πάνω στην ξύλινη εσωτερική σκάλα του σπιτιού. Κλασική σκηνή #3: το καρφωμένο στο παράθυρο της κρεβατοκάμαρας βλέμμα του χιονάνθρωπου. Η ιστορία με τις κλασικές σκηνές θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ ακόμα. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τις επιστολές του δράστη, το κομμένο κεφάλι πάνω στο σώμα χιονάνθρωπου; Στο σημείο αυτό αγγίζω τα όρια του άβατου των spoiler και σταματώ. Μη νομίσετε ότι σας είπα και τίποτα ιδιαίτερο, δεδομένου ότι συμβαίνουν πάρα, μα πάρα, πολλά.

Το βιβλίο είναι γραμμένο, όπως πάντα, με εξαιρετικό τρόπο, διακρίνεται για την κλιμακούμενη αφήγηση και το διαρκές παιχνίδι με τον αναγνώστη για να (μη) βρει (εύκολα) το δολοφόνο. Θυμηθείτε πως ο Nesbo ποτέ δεν κρύβει σκόπιμα στοιχεία για να εντυπωσιάσει με την αποκάλυψη του δράστη (όπως τόσοι και τόσοι κλασικοί του είδους - ονόματα δε λέμε...). Συνεπώς, έχετε τα μάτια σας ανοιχτά και αφήστε κανένα φως στο χολ. Άντε, μόνο όταν χιονίζει. Σύσσωμοι οι φανς ανυπομονούμε για τη μεταφορά του βιβλίου στη μεγάλη οθόνη, έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στον Martin Scorsese.

Η Λεοπάρδαλη (Μεταίχμιο, 13/5/2013)

Περίληψη (από το οπισθόφυλλο):

Όσλο. Βαθύς χειμώνας. Ένας δολοφόνος περιδιαβαίνει τους δρόμους της πόλης. Δύο γυναίκες ανακαλύπτονται πνιγμένες με το ίδιο τους το αίμα. Το τρίτο θύμα το βρίσκουν κρεμασμένο από το βατήρα μιας πισίνας. Οι τύποι του εγκλήματος δεν προσφέρουν κανένα στοιχείο στην έρευνα. Τα ΜΜΕ τρελαίνονται. Η αστυνομική έρευνα έχει βαλτώσει. Ο μόνος που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι ο Χάρι Χόλε, ο οποίος όμως είναι χαμένος κάπου στην Άπω Ανατολή, προσπαθώντας να σβήσει από τη μνήμη τις πληγές του. Όταν ο ιδιόρρυθμος επιθεωρητής αναγκάζεται να επιστρέψει, καθώς μαθαίνει ότι ο πατέρας του είναι στα τελευταία του, ο δολοφόνος ξαναχτυπά. Τα αντανακλαστικά του Χόλε ενεργοποιούνται...

Δυνατά σημεία:

Σασπένς χωρίς Χόλε γίνεται; Μήπως γίνεται να βρεις και κανα δολοφόνο; Όχι, βέβαια. Γι' αυτό η Κάγια Σόλνες πηγαίνει αγχωμένη στο Χονγκ Κονγκ να τον φέρει πίσω στο Όσλο. Ο χαμένος στο όπιο Χάρι δεν υπήρχε περίπτωση να επιστρέψει για να σώσει την κατάσταση. Η κρίσιμη κατάσταση της υγείας του πατέρα του, όμως, του αλλάζει γνώμη.

Κάπως έτσι η αμείωτη δράση του "έπους" των 797 σελίδων της "Λεοπάρδαλης" πυροδοτείται, ενώ ένα μόνιμο σύννεφο καχυποψίας επικρέμαται. Η ικανότητα του Nesbo να ανοίγει την πλοκή, παρεμβάλλοντας αρκετές παράλληλες ιστορίες, γνωρίζει το ζενίθ της στις σελίδες της "Λεοπάρδαλης".

Πέρα από τα όσα πολύ εύστοχα έχει γράψει ο Αντώνης Ξαγάς, θα μπορούσα να πω ότι στο βιβλίο αυτό η ωμή βία συντελεί στη δημιουργία σκοτεινής ατμόσφαιρας, που γίνεται σαφής από την πρώτη κιόλας βασανισμένη και δολοφονημένη γυναίκα - μέλος του κοινοβουλίου. Η δράση, πέραν του Όσλο, μεταφέρεται στα σύνορα Κονγκό και Ρουάντας και κορυφώνεται σε ορεινά χιονισμένα τοπία. Η εμμονή του συγγραφέα με το χιόνι (πώς να μην υπάρχει;) γνωρίζει μια από τις καλύτερες εκφάνσεις της. Και μέσα σε όλον αυτόν το χαμό, υπάρχει και ο "αντίπαλος" Μίκαελ Μπέλμαν. Άλλος ένας σύνθετος γρίφος, που ο εφτάψυχος Χόλε καλείται να λύσει.

Αστυνομία (Μεταίχμιο, 5/5/2014)

Περίληψη (από το οπισθόφυλλο):

Η Αστυνομία χρειάζεται τον Χάρι Χόλε γιατί ένας δολοφόνος τριγυρνά στους δρόμους του Όσλο και δολοφονεί αστυνομικούς - τα θύματα βρίσκονται σε τόπους εγκλημάτων που δεν κατάφεραν αν εξιχνιάσουν. Οι φόνοι είναι βίαιοι και η αντίδραση των ΜΜΕ υστερική.
Ο αιώνιος Χάρι, ντετέκτιβ από τη φύση του, έχει εμπλακεί σε όλες τις σημαντικές έρευνες εγκλημάτων των τελευταίων χρόνων στο Όσλο. Με το πολύ προσωπικό του αίσθημα δικαιοσύνης να τον καθοδηγεί, πιστός σε ό,τι αγαπά και αποφασισμένος να το υπερασπιστεί, αυτή τη φορά μοιάζει χαμένος και ανήμπορος. Άραγε θα τα καταφέρει να ξεπεράσει για άλλη μια φορά τον εαυτό του...

Δυνατά σημεία:

Η δέκατη περιπέτεια του Χάρι είναι αληθινά απολαυστική. Με εννέα βιβλία στην πλάτη, όσο φαν κι αν είσαι, δεν περιμένεις να διαβάζεται με τόση φρεσκάδα. Η "Αστυνομία" είναι μια πολυεπίπεδη και έξυπνη ιστορία. Σε "συνέχεια" του "Φαντομά", ο Χόλε απουσιάζει ως τα μισά του βιβλίου, ενώ η ομάδα του εργάζεται στα δικά του πρότυπα. Τα πράγματα αρχικά μοιάζουν να βαίνουν καλώς, αλλά, με τον Χάρι εκτός μάχης, η απόγνωση δεν αργεί να κάνει την εμφάνισή της.

Πολύ σκληρές δολοφονίες αναστατώνουν την αστυνομία. Την ίδια στιγμή, ο Χάρι, έχοντας (επιτέλους, for plot's sake) ελέγξει την ροπή του για το αλκοόλ, διδάσκει στην Αστυνομική Ακαδημία. Μια διαταραγμένη και φιλόδοξη σπουδάστριά του τον κατηγορεί αδίκως για βιασμό και η κατάσταση μοιάζει αδιέξοδη. Η περιγραφή των αντιδράσεων και συναισθημάτων του Χόλε, ως θύματος της σπουδάστριάς του, σε αισθηματικό και επαγγελματικό επίπεδο, είναι κλειστοφοβικά απολαυστική. Το σκοτεινό χιονοδρομικό κέντρο και η απόμερη κατάφυτη μεριά, που έγινε τόπος εγκλήματος, μοιάζουν με σκηνές βγαλμένες από ταινία τρόμου. Το παιχνίδι "βρες το δολοφόνο" είναι απολαυστικό και περιλαμβάνει ό,τι θα ήθελες από μια καλογραμμένη αστυνομική ιστορία. Τελειώνεις το διάβασμα "κουρασμένος" από τις πολύωρες παρακολουθήσεις δίπλα στο Χάρι και παχύτερος από τα ντόνατς που ενδεχομένως κατανάλωσες. Για άλλη μια φορά, μπαίνεις μέσα στην ιστορία. Μην το αρχίσετε, αν έχετε πολλές υποχρεώσεις, γιατί θα εκτεθείτε!

Κυνηγοί Κεφαλών (Μεταίχμιο Pocket,11/6/2014)

Περίληψη (από το οπισθόφυλλο):

Παρά το ότι υπολείπεται σε ύψος, ο Ρόγκερ Μπράουν μοιάζει να τα έχει όλα: είναι ο πιο επιτυχημένος κυνηγός επιχειρηματικών ταλέντων της Νορβηγίας, έχει παντρευτεί την πανέμορφη ιδιοκτήτρια μιας γκαλερί και ζει μέσα στη χλιδή σε ένα ονειρεμένο σπίτι. Η ασύστολη σπατάλη, ωστόσο, έχει ως αποτέλεσμα να βρεθεί χρεωμένος ως το λαιμό και να αναγκαστεί να ασκήσει ένα παράλληλο επάγγελμα: ληστής πανάκριβων έργων τέχνης. Όταν του δίνεται η ευκαιρία να οργανώσει την τελευταία μεγάλη δουλειά, που θα τον απαλλάξει από όλα του τα χρέη, ένα απρόβλεπτο γύρισμα της τύχης θα τον μετατρέψει από κυνηγό σε θήραμα και τα χρέη θα γίνουν το μικρότερο πρόβλημά του...

Δυνατά σημεία:

Ακόμα κι αν δεν το έχετε διαβάσει, είναι πιθανό να το έχετε δει στον κινηματογράφο από το σκηνοθέτη Morten Tyldum και την εταιρεία παραγωγής Yellow Bird Productions, που ανέλαβε την παραγωγή της τριλογίας Millenium του Stieg Larson (να 'τος πάλι). Στο βιβλίο αυτό δεν εξιστορείται μια ακόμα περιπέτεια του Χάρι Χόλε. Μάλιστα ο Nesbo, ενδεχομένως πάνω στην αγωνία του να κάνει τη διαφορά από τα βιβλία του Χόλε, έκανε τον ήρωα κοντό!

Κι αυτή δεν είναι η μόνη διαφοροποίηση. Εδώ έχουμε μόνο τρεις κύριους χαρακτήρες. Η δε αιτία του "κακού", ως νέα "Ωραία Ελένη" είναι η Ντιάνα. Βάλτε στο πλάι της έναν πίνακα του Ρούμπενς που προσφέρεται για κλοπή, ένα απρογραμμάτιστο πτώμα κι έναν ανελέητο κυνηγό. Κι εκεί είναι που αρχίζει το χάος. Ο Nesbo κερδίζει άνετα το στοίχημα της "ζωής εκτός του Χόλε" και φτιάχνει μια ιστορία με απρόσμενη εξέλιξη πλοκής, πάμπολλες ανατροπές (πώς τους είπαμε τους αδελφούς σκηνοθέτες;), ωμή δράση και ευφυέστατο (βρετανικό) χιούμορ.

Κλειδί της επιτυχίας, εκτός από την έξυπνη πλοκή, είναι οι ασυνήθιστοι χαρακτήρες, με κορυφαία την περίπτωση του πρωταγωνιστή, ο οποίος μοιάζει να μεταβάλλεται διαρκώς ανάλογα με τις συνθήκες. Απολαυστικό, ευρηματικό και σφιχτοδεμένο, για να διαβάζεται μονοκοπανιάς!