Περίπτερο μπροστά σου

Ο Φαρφουλάς, τεύχος 9 (Σεπτέμβριος 2008)

Ένας 60σέλιδος Φαρφουλάς αφιερώνεται κατά το ήμισυ στον μεγάλο διηγηματογράφο Δημοσθένη Βουτυρά (1872 - 1958) - που άλλωστε ονοματοδότησε το έντυπο - ως σπονδή λέξεων για το ιωβηλαίο της αποδημίας του. Μεταξύ των τραταρισμάτων: συνέντευξη του ίδιου του συγγραφέα από το 1925, απομαγνητοφωνημένη συνομιλία με τον ακούραστο επιμελητή των Απάντων του Βάσια Τσοκόπουλο από το ραδιο-αφιέρωμα του Καναλιού 1 του Πειραιά (περιοχή που άλλωστε βίωσε και κατέγραψε στις πιο εξαθλιωμένες στιγμές της), σεναριακή διασκευή διηγήματός του - εξαιρετική ιδέα και σύλληψη - από τον Οδυσσέα Σταυράκη, σταχυολόγηση στίχων από τα κείμενά του, πλήρης καταλόγος πορείας κ.ά. Η εικονογράφηση είναι όπως πάντα η ιδανικότερη, με αισθητική άλλης εποχής, εξώφυλλα παλαιών εκδόσεων, τις σημειώσεις του πάνω σε τσιγαρόκουτα, υπογραφές σε στρατσόχαρτα και λαδόκολλες, ακόμα και το δελτίο για ένα γεύμα φίλων στην ταβέρνα.

Το υπόλοιπο τεύχος συμπληρώνεται με κείμενο για τον Σκαρίμπα (στον οποίο πλέον μπορούμε άφοβα να συνειδητοποιήσουμε την Βουτυρική επίδραση), διηγήματα, ποίηση, παρουσιάσεις βιβλίων από αφανείς εκδοτικούς οίκους και συνοδεύεται από ξεχωριστό βιβλιαράκι με δύο διηγήματα του Βουτυρά γραμμένα σε απόσταση 50 χρόνων (1902-1950 - ειδικά το τελευταίο, Το ερειπωμένο εργοστάσιο αποτελεί σπαρακτική έκφραση της άρνησης συμβιβασμού μπροστά σε δύσκολες στιγμές μετά την αυτοκτονία του πατέρα του και την πώληση του οικογενειακού χυτηρίου.

Ο Βουτυράς παίρνει πλέον τη θέση του που του αξίζει στην λογοτεχνική μας ιστορία. Δεν είναι ο απλοϊκός ηθικογράφος όπως πίστευαν μέχρι την δεκαετία του 90, αλλά αναμφίβολα ο πρώτος Έλληνας πεζογράφος που έγραψε με έναν ανατρεπτικό μοντερνισμό, όπως οι ευρωπαίοι σύγχρονοί του, χωρίς όμως να ξέρει τα έργα τους, χωρίς καν να πολυδιαβάζει γενικώς, παρά μόνο περιδιαβαίνοντας τους δρόμους και τις ταβέρνες, μοιραζόμενος τα ίδια τραπέζια με τους χαμηλόμισθους των βιομηχανιών και τους παραπεταμένους μιας Ζωής Φτωχεμένης - γι' αυτό και ο Άρης Μαραγκόπουλος κάποτε τον χαρακτήρισε ως τον πρώτο αριστερό μοντερνιστή - ιδιότητες που όπως καταλαβαίνετε έκαναν την μια "πλευρά" να τον απορρίψει εξαιτίας της άλλης...

Οδός Πανός, τεύχος 143 (Ιανουάριος - Μάρτιος 2009)
Αφιέρωμα στον άγγλο ποιητή Τζων Κητς.

Τι είναι τα μπαράκια; Χώροι συνευρέσεως και γνωριμίας; Αυνανιστήρια; Προσωρινά καταλύματα παραστρατημένων πουλιών; Καταφύγια για βομβαρδισμένους μέθυσους και ερωτύλους; Προτεκτοράτα της Pax Americana; Βιτρίνες βαλσαμωμένου πάθους; Γκέτα μελλοθάνατων μορφινομανών; Η μήπως στέκια εφήβων νυμφομανών; Αναγκαστικός προγαμιαίος σταθμός των κουρασμένων νέων της εποχής μας; Η άλλη εκδοχή της ταβέρνας; Νυχτερινά καφενεία ή νυχτερινά κολαστήρια; Ευκαιριακά οφθαλμοπορνεία ή τοπία ανακωχής με τους δαίμονες της νυχτερινής μας αγωνίας; παραληρεί κατά των πανάθλιων σημερινών μπαρ ο Θωμάς Κοροβίνης και κάθε λέξη του τρισέλιδου ποιητικού του λιβέλου με βρίσκει σύμφωνο, καθώς και για μένα κάποτε αυτοί οι τόποι ήταν κάτι άλλο ή θα έπρεπε να είναι κάτι άλλο.

Ευτυχώς κάποια άλλα στοιχεία παραμένουν αιώνια, όπως η ποίηση του Τζον Κητς, του Αηδονιού του Αγγλικού Ρομαντισμού που πέθανε μόλις στα 26, συμπληρώνοντας μαζί με τους Ρεμπώ, Νοβάλις, Σέλλεϋ την στρατιά των χαμένων πριν τα τριάντα, αφού χτυπήθηκε ανελέητα από την κριτική. Σε ένα εξαντλητικό αφιέρωμα γεμάτο
βιογραφικά κείμενα, επιστολές του ίδιου, εκδοτικές ανασκοπήσεις κ.λπ. αναπνέει ο [θρησκευτικά εκκεντρικότερος και παγανιστικότερος των συγγενών του Μπάυρον και Σέλλεϋ] ζωηρός εικονογράφος, που επηρέασε την πανέμορφη προ-ραφαηλιτική ζωγραφική και πλείστους όσους ρομαντικούς ποιητές. Ευκαιρία να ξανακούσουμε και τον δίσκο του Steven Brown (των Tuxedomoon), όπου ο ίδιος διαβάζει την ποίηση του Κητς πάνω από επί τούτου γραμμένες πιανιστικές βινιέτες.

Ακόμη: ένα μικρότερο τρυφερό αφιέρωμα στην ηθοποιό, σκηνοθέτη και μεταφράστρια θεάτρου Πίτσα Μπουρνόζου, αυτοπαρουσίαση του δίσκου Προσανατολισμοί (Ανδριόπουλος/Ελύτης) από την Νένα Βενετσάνου, ένα κείμενο του Φώτη Θαλασσινού (που έγραψε πέρσι το εξαιρετικό Λούπα) συνοδευόμενο από στίχους του Λειβαδίτη και γκραβούρα του Ντορέ, δίσκοι, παραστάσεις, ταξιδιωτικά ημερολόγια (Βερολίνο) και τα συνήθη ύποπτα υπόλοιπα. Το τεύχος συνοδεύεται από CD με την μουσική του Τάκη Φαραζή για την Μήδεια από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας με την Λυδία Κονιόρδου.

Κλείνω και πάλι με τον φίλτατο Κοροβίνη: Τα κορίτσια σαν πιο δειλά και άβγαλτα περιφέρονται με ένα ύφος τζαζ - σα να τους έχεις ρημάξει τη γιαγιά τους στο ξύλο. Πιο ευγενικά κορίτσια! Ανθρωπιστείτε. (...) Παρατηρώ πόσο αυξάνονται τα ποσοστά του κόμματος των θαυμαστών του Τζέιμς Ντην. Αυτό το κοντούτσικο μελαγχολικό αμερικανάκι, χάρη στο τρυφερό και σκληρό μαζί προσωπάκι του και εξ αιτίας της βιασύνης του χάρου, κατάφερε να φτιάξει ένα κλασικό μεταθανάτιο στυλ, που ξεπέρασε το ζωντανό του μύθο, αλλά ποτέ δεν ξεπεράστηκε καθόλου ούτε ως εξωτερικό στυλιζάρισμα, ούτε ως ψυχολογική φιγούρα μέχρι σήμερα. Ένα σωρό κοριτσάκια εξακολουθούν να ερωτεύονται αυτό το χαρισματικό τσακισμένο βλέμμα που υπόσχεται μύθο και πάθος (...) "Η καταστροφή ως αμερικάνικος τρόπος ελληνικής διασκέδασης ή κατανάλωσης", να ένα θέμα έκθεσης για τις εισαγωγικές στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Περιοδικό Διαβάζω, τεύχος 494 (Μάρτιος 2009)

Γράφεται βιβλίο από περισσότερα του ενός πρόσωπα και μάλιστα χωρίς σαφείς διαχωρισμούς κεφαλαίων τύπου "μυθιστόρημα των τεσσέρων"; Στην Ιταλία μια ομάδα "σαμποτέρ των ΜΜΕ" με την υπογραφή Luther Blisset (που ήταν...ποδοσφαιριστής της Μίλαν) διέσπειρε ψευδείς ειδήσεις, αρθρογραφούσε, παραπλανούσε τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων, έγραψε μυθιστόρημα (Ο Εκκλησιαστής)
εξαφανίστηκε, επανεμφανίστηκε ως Wu Ming Foundation, ξανάγραψε και προτείνει ένα νέο επικο-πολιτικό λογοτεχνικό σύμπαν.

Ο Μπάτμαν πέθανε, οι Σούπερ Ήρωες πνέουν τα λοίσθια, τα σχετικά comics μειώνονται και η θεματολογία θεωρείται ξεπερασμένη: ιδού η ευκαιρία για ένα τελειωτικό, πεντακείμενο αφιέρωμα. Το νου μας όμως, γιατί μια τελευταία σύναξη υπερηρωικών comics αναμένεται σύντομα στη συνοικία Comicdom της Αθήνας, και πιθανώς μας την έχουν στημένη.

Περισσότερο από το θάνατο των Υπερηρώων μ' έπιασε η αποδημία του Νίκου Κάσδαγλη, του μυθιστοριο-διηγηματογράφου που απέδωσε με φοβερή ένταση τη βία στα κείμενά του, που ενάλλασσε παραληρηματικούς μονολόγους με τραχείς διαλόγους, που έγραψε τους ανεπανάληπτους Κεκαρμένους. Στο εξής η Μαρία θα περιηγείται μόνη της την Μητρόπολη των Νεκρών, αναζητώντας το Θολάμι, τη Νευρή, τους Ελεήμονες και τον Μηχανικό.

Βάλσαμο όμως η συνομιλία με τον Κώστα Μαυρουδή, στοχαστικού πεζογράφου, ποιητή της γενιάς του '70 (για την οποία βάζει μερικά πράγματα στην θέση τους) και τριακονταετούς εκδότη - χειροτέχνη του περιοδικού Το Δέντρο. Από τις απαντήσεις του δεν θες να σου ξεφύγει ούτε μια λέξη, όπως άλλωστε πάντα γράφει ο Κ.Μ., πόσο μάλλον στην φρέσκια συλλογή χρονογραφημάτων και μικρών δοκιμίων που θα φιλοξενήσουμε μεθαύριο αντιμεθαύριο.