Stephen King - Ντούμα Κη

Είναι πασίγνωστο ότι ο Stephen King έχει αφοριστεί πολλάκις από τους διάφορους πατριάρχες της λογοτεχνικής εκκλησίας και έχει αποτελέσει τον αποδιοπομπαίο τράγο στους κύκλους των συγγραφέων, την αφορμή για το εβδομαδιαίο σκώμμα διαφόρων κριτικών, αφού θεωρείται ότι το λογοτεχνικό είδος που εκπροσωπεί κάθε άλλο παρά σχετικό με τέχνη είναι. Ωστόσο οι αναγνώστες του ξεπερνούν κατά χιλιάδες αυτούς που απολαμβάνουν οι περισσότεροι από τους σύγχρονούς του. Τι μπορεί να εξηγήσει αυτό το οξύμωρο, πέρα από την άποψη - καραμέλα που θέλει το πνευματικό επίπεδο του μέσου ανθρώπου να είναι χαμηλό, ενδεχομένως εξαιτίας μιας γενικευμένης κρίσης αξιών και ιδεών που χαρακτηρίζει την εποχή μας; Μια τέτοια γενικολογία που διακηρύττει ότι οι "χαμηλού επιπέδου" μάζες προσελκύονται από ανάλογου επιπέδου συγγραφείς άλλωστε αδυνατεί να εξηγήσει τις 15000 ημερησίως επισκέψεις στο Λούβρο ή τον μεγάλο αριθμό των προσκυνητών του Ντοστογιέφσκι ή του Τσέχωφ. Για να μην αρχίσω λαϊκές παροιμίες με αλεπούδες και άλλα ζώα και να κάνω αυθαίρετα υποθέσεις που θα ερμήνευαν παρόμοιες στάσεις, θα αναφέρω ένα απόσπασμα από το πρόσφατο βιβλίο του, "Ντούμα Κη", σχετικό με την κριτική της τέχνης παρότι ενταγμένο στις ανάγκες τις πλοκής:

"Κάποια στιγμή στη διάρκεια της συνέντευξης, η Μαίρη Άιρ είχε υποθέσει πως το να ανακαλύπτεις κάπου στα πενήντα σου ότι είχες ένα τόσο μεγάλο ταλέντο στη ζωγραφική πρέπει να ήταν σαν να σου δίνει κάποιος τα κλειδιά ενός πολύ γρήγορου αγωνιστικού αυτοκινήτου -ενός Ροουντράνερ ή ενός GTΟ. Εγώ είχα αποκριθεί ναι, στ' αλήθεια κάπως έτσι ήταν.... Επειδή οι ερωτήσεις αυτές αφορούσαν εκείνη. Μπορούσα να δω πώς λαχταρούσαν τα μάτια της όταν μου της έκανε. Ήταν τα μάτια ενός παιδιού που ξέρει ότι το πιο κοντά που θα βρεθεί ποτέ στο να πραγματοποιήσει το όνειρό του να γίνει ακροβάτης και να ταλαντεύεται στην πιο ψηλή αιώρα του τσίρκου θα είναι να κάθεται στις κερκίδες στην απογευματινή παράσταση της Κυριακής. Ήταν μια τεχνοκριτικός, και πολλοί τεχνοκριτικοί που δεν έχουν την έφεση να κάνουν αυτό για το οποίο γράφουν γίνονται φθονεροί και κακοί και μικροπρεπείς..."

Το "Ντούμα Κη" αποτελεί το νέο αποκύημα της ευφυΐας του Κινγκ. Πρόκειται για ένα νησί στη Φλόριντα (εξού και το Key, καθώς τα μικρά νησάκια της Φλόριντα λέγονται Florida Keys) όπου θα αναζητήσει ηρεμία ο Έντγκαρ Φρίμαντλ μετά το ατύχημα που του κόστισε ένα χέρι, ένα σακατεμένο πόδι, σοβαρές βλάβες σε καίριες για τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία περιοχές του εγκεφάλου, και ένα διαζύγιο στη συνέχεια. Εκεί θα ξεκινήσει μια διεργασία ανανέωσης του εαυτού του με βασικούς σύμμαχους την παραλία του νησιού και την δημιουργική ενασχόληση με τη ζωγραφική. Οι περίπατοι στην παραλία θα αποτελέσουν την αφετηρία για έμπνευση και την καταλυτικής σημασίας γνωριμία με τον πρώην δικηγόρο Γουάιρμαν και την γριά κυρία Ελίζαμπεθ Ιστλέϊκ, ενώ τα πινέλα και τα χρώματα δε θα είναι απλώς μια μικρή παρηγοριά, αλλά θα τον αξιώσουν σε ένα από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες.

Βέβαια το μεταφυσικό ταμπεραμέντο του συγγραφέα δεν είχε σκοπό να σιωπήσει σε αυτό το βιβλίο, με αποτέλεσμα μια σωρεία αναπάντητων ερωτημάτων της πλοκής να συνταιριάζονται με ακόμα πιο μυστηριώδεις, απρόσμενες και τρομακτικές απαντήσεις. Για παράδειγμα γίνεται ξεκάθαρο ότι οι μοναδικοί τρεις μόνιμοι κάτοικοι εκείνης της μεριάς του νησιού έχουν παρόμοιες ασυνήθιστες εμπειρίες. Επίσης οι πίνακες του ήρωα αποκτούν σημασία μεγαλύτερη ενός καλλιτεχνικού αριστουργήματος, αφού καθένας από αυτούς μπορεί να έχει αντίκτυπο και συνέπεια στις ζωές των ανθρώπων. Αυτό το εύρημα θυμίζει πιθανόν τα έργα του Κλάιβ Μπάρκερ, όπου συχνά ένα χειροτέχνημα όπως ας πούμε ένα χαλί, ένα ψηφιδωτό, μπορεί να έχει τεράστια βαρύτητα ακόμα και ζωντάνια ή το πασίγνωστο μαγικό "Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ" του Όσκαρ Ουάιλντ.

Στο τέλος του μυθιστορήματος ο ήρωας θα κληθεί να διεκπεραιώσει ένα δύσκολο εγχείρημα, να μονομαχήσει με τους φόβους και την ανατριχίλα που γεννούν στο μυαλό όλων μας τα πιο αθώα παιδικά παραμύθια, τα όνειρα, το σκοτάδι και η φρικιαστική ανασφάλεια ότι κάποια στιγμή θα μείνουμε μόνοι μας αντιμέτωποι με απόκοσμα πλάσματα. Όπως και στο βιβλίο "Το Αυτό" όπου ένας κλόουν μετατρέπεται στον πιο φρικτό εφιάλτη, έτσι και εδώ, αθώες μορφές όπως ένας ερωδιός (που πετάει ανάποδα), μια κούκλα, ένα μπολ, μια παιδική ζωγραφιά μπορούν να κεντρίσουν αρχέγονα συναισθήματα που θα ταρακουνήσουν ακόμα και τους θαρραλέους. Αυτό είναι εξάλλου ένα από τα μεγάλα ταλέντα του συγγραφέα.

Το βιβλίο ξεκινά με ένα μικρό κεφάλαιο που ονομάζεται "Πώς να ζωγραφίσετε έναν πίνακα (Ι)" και η διήγηση διακόπτεται συχνά από τέτοια μικρά "μαθήματα", που συνιστούν αφενός τα πλωτά μέσα που οδηγούν τον ταξιδιώτη στα βαθιά νερά της ιστορίας της Ελίζαμπεθ Ιστλέϊκ και αφετέρου ενδιαφέροντα πρωθύστερα πλοκής με προσωπείο εγκιβωτισμένης ιστορίας.

Το Ντούμα Κη, σίγουρα αποτελεί ένα εξαιρετικό βιβλίο για τους λάτρεις του φανταστικού και φέρει το αποτύπωμα του συγγραφέα. Μάλιστα ένας πιο προσεκτικός και μανιώδης αναγνώστης του Κινγκ θα παρατηρήσει την ευεργετική ωρίμανση στη γραφή και την ροή της ιστορίας, τις μικρές βελτιωτικές αλλαγές στον πάντα καλό ρυθμό και στην τέχνη του λόγου. Στο βιβλίο αυτό φροντίζει από την αρχή μέχρι το τέλος -αν και τα τελειώματα δε θα έλεγα ότι είναι το δυνατό του σημείο- να εγείρει την αγωνία αλλά και να προκαλεί αναγνωστική ευδαιμονία, ένα συνταίριασμα συχνά ακατόρθωτο για πολλούς.

Τέλος είναι άξιο αναφοράς το ροκ στοιχείο που δεσπόζει στο κείμενο. Πιθανότατα οι μουσικές αναφορές, που είναι αρκετές, αποτελούν και την αγαπημένη πλέιλιστ του Κινγκ σε ώρα εργασίας. Μερικά κομμάτια λοιπόν που προτείνονται ως συνοδευτικά στην ανάγνωση του Ντούμα Κη, περιλαμβανομένου και οτιδήποτε σε calypso είναι:

Alabama Getaway - Grateful Dead
Magic Bus - The Who
Renegade - The Styx
Copperhead Road - Steve Earle
Welcome to the Jungle - Guns Ν' Roses
Hold Your Lovin' - J. Geils Band
Call me the Breeze - Lynard Skynard
Achy Breaky Heart - Billy Ray Cyrus
_____

Εκδόσεις "Bell", μετάφραση Νεκτάριος Καλαϊτζής, σελ. 717