Τα βιβλία της άμμου

Τα πιο δύσκολα πέρασαν και τώρα επιτέλους ήρθε η ώρα για διακοπές. Μόνος του κανείς ή με παρέα, αρκεί να διαλέξει ένα μέρος, να γεμίσει με μουσική το φλασάκι, discman ή ό,τι έχει και να πάρει μερικά καλά βιβλία μαζί. Ζούμε στην Ελλάδα, επομένως δε χρειάζεται κάτι περισσότερο.

Οι πέντε προτάσεις παρακάτω, σας προφυλάσσουν από το να βρεθείτε στην παραλία εσείς και άλλοι εκατό με το ίδιο βιβλίο, ενώ καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα προτιμήσεων και ταιριάζουν με διακοπές, εξερευνήσεις και ταξίδια στο χώρο και στην ύπαρξη. Καλό καλοκαίρι λοιπόν!
_____

Η μύτη του Εδουάρδου Τρένκομ
Γκάιλς Μίλτον

Πολλά χρόνια μετά την πρώτη διάσημη εμφάνιση της "μύτης" στους κύκλους της λογοτεχνίας -αναφέρομαι στο αριστουργηματικό διήγημα του Νικολάι Γκόγκολ "Η Μύτη" - ο Γκάιλς Μίλτον αποφάσισε ότι για το εν λόγω αισθητήριο όργανο, υπάρχει ακόμα χώρος στο συγγραφικό στερέωμα. Έτσι εμπνεύστηκε ένα βιβλίο όπου κεντρική θέση έχει η μύτη ή μάλλον οι μύτες που απαντώνται στο οικογενειακό δέντρο των Τρένκομ.

Το 1969 Εδουάρδος Τρένκομ αποτελεί τον εκπρόσωπο της δέκατης γενιάς στην οικογένεια, που αναλαμβάνει να διαχειριστεί το ξακουστό τυροπωλείο, το Τρένκομ, στο Λονδίνο. Ο ίδιος πέρα από την ιδιάζουσα συμπεριφορά του (μαζεύει νομίσματα, εργάζεται μανιωδώς με τα τυριά και τη συγγραφή σχετικών εγκυκλοπαιδειών, συνευρίσκεται με τη γυναίκα του μόνο τις Κυριακές και για λίγο) διαθέτει και μια "εξαιρετική" μύτη, με την ιδανική "καμπούρα" και μοναδική ευαισθησία στις μυρωδιές. Αυτό του το προσόν, που το έχει κληρονομήσει από τους μυταράδες προγόνους του, είναι και το καθοριστικό για τη διατήρηση του ιστορικού ονόματος του τυροπωλείου. Κάποτε όμως, ανακαλύπτει ένα μυστηριώδες κουτί με ντοκουμέντα που αφορούν τους προπάτορές του και διαπιστώνει πως όλοι οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες του Τρένκομ, είχαν ταξιδέψει για ασαφείς λόγους στην Ελλάδα και όλοι είχαν βρει τραγικό θάνατο με περίεργο τρόπο. Τα μετέπειτα περιστατικά, δείχνουν πως η τακτοποιημένη ζωή του, θα κλονιστεί ανεπανόρθωτα. Σαν πρώτη ένδειξη έρχεται η απώλεια της όσφρησής του, η εμμονή του με τα οικογενειακά έγγραφα και η ανεξήγητη αφύπνιση της ερωτικής του διάθεσης. Η μοίρα της οικογένειας φαίνεται να τον προφταίνει από τη στιγμή που αντιλαμβάνεται πως οι Τρένκομ έχουν συμμετάσχει σε μεγάλους ιστορικούς αγώνες της Ελλάδας (βλέπε Γερμανική κατοχή, Λόρδος Βύρωνας, Κωνσταντινούπολη κα) και κατά κάποιο τρόπο είναι κατά παράδοση θεματοφύλακες μιας αξίας την οποία δε γνωρίζει αλλά αγωνιά να ανακαλύψει.

Το μυθιστόρημα αυτό, μπογιαντίζεται με διασκεδαστικές αναδρομές, γεύσεις και αρώματα από τα καλύτερα τυριά και στιγμιότυπα Ελληνικής ιστορίας, είναι γραμμένο με πολύ -συχνά αγγλικό- χιούμορ, σασπένς και μεγάλη μαστοριά. Συνιστάται ανεπιφύλακτα στους λάτρεις των νόστιμων τυριών και των δροσερών βιβλίων.

Εκδόσεις "Μίνωας", μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης, σελ. 388.
_____

Η Χωματερή
Λέανδρος

Η "Χωματερή" του Λέανδρου είναι ίσως ένα από τα πιο πρωτότυπα, έξυπνα και αστεία κόμικς που μπορεί να βρει κανείς στην ελληνική αγορά. Το βιβλιαράκι αποτελείται από πολλές ιστορίες με αρκετές κοινές τομές μεταξύ τους, βασικότερη εκ των οποίων είναι ο χώρος όπου τα γεγονότα εκτυλίσσονται.

Πρόκειται για μια αλληγορία του σύγχρονου κόσμου -της κοινωνικής οργάνωσης και των πολιτικών που την πλαισιώνουν- επίκαιρη όσο ποτέ τώρα που οι θεωρητικοί άλλοτε προβληματισμοί για τα δρώμενα στη χώρα μας, έχουν γίνει πρακτικά προβλήματα.
Όλες οι ιστορίες διαδραματίζονται σε μια χωματερή, με πρωταγωνιστές τα ζώα που επιβιώνουν και ευδοκιμούν στα σκουπίδια. Ακόμα όμως και σε ένα "βρωμερό" σύμπαν όπου απέμειναν μόνο οι επιτήδειοι, τα δόγματα συγκρούονται, οι ανταγωνισμοί αποκτούν νέες θέσεις (αν)ισορροπίας και η κατάληξη είναι ένα κοινωνικό μοντέλο πολύ κοντινό στο σήμερα. Το ατού όμως της "Χωματερής" σε σχέση με την πραγματικότητα είναι οι υψηλές δόσεις χιούμορ, καυστικής ειρωνείας και σουρεαλισμού. Όλα αυτά μαζί παράγουν τελικά ένα αριστουργηματικό και ολοζώντανο συνδυασμό εικόνας και κειμένου, που προκαλεί άφθονο γέλιο, συγκρινόμενο και με των κόμικς του Αρκά και δίνει λαβές για στοχασμό ανάλογο με των κειμένων του Όργουελ. Δε θα μπορούσε άραγε αυτή η χωματερή να ήταν η μοιραία κατάληξη της "Φάρμας των ζώων";

Εκδόσεις Ελευθεροτυπία, σειρά Συλλογή Εννέα, σελ 101.
_____

Indigo
Graham Joyce

Η πλέον πολυσυζητημένη απόχρωση, φορτισμένη με ιδιότητες προαίσθησης και μαγείας ήταν αυτή τη φορά η σπίθα έμπνευσης του θαυματοποιού στο χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας, Graham Joyce. Στο βραβευμένο βιβλίο του "Indigo", ο συγγραφέας καλεί τον αναγνώστη να ακολουθήσει τον κεντρικό ήρωα σε μια ιδιόμορφη εκδοχή περιπέτειας, με απαρχή συνηθισμένα και φαινομενικά εξηγήσιμα περιστατικά.

Ο Τζακ Τσέιμπερς έχει οριστεί ως εκτελεστής της διαθήκης του πατέρα του, Τιμ. Αυτό είναι παράδοξο δεδομένου ότι ο πατέρας του τον είχε εγκαταλείψει όσο ήταν παιδί, αλλά και δυσεπίτευκτο, αφού οι όροι της διαθήκης είναι εξίσου εκκεντρικοί με τον νεκρό Τιμ. Ένας από τους όρους μάλιστα, είναι να δημοσιευτεί ένα χειρόγραφο που άφησε ο μακαρίτης, το οποίο δεν είναι παρά το εγχειρίδιο που διδάσκει βήμα προς βήμα την τεχνική για την αντίληψη του χρώματος indigo. Ο νεκρός συντάκτης του πίστευε ότι, εφόσον κάποιος καταφέρει να δει πια το χρώμα αυτό, όχι μόνο θα αποκτήσει μια ισχυρή ενόραση, αλλά ταυτόχρονα θα γίνει αόρατος για τους άλλους. Ενόσω ο Τζακ Τσέιμπερς προσπαθεί να καταλάβει αν το χειρόγραφο ήταν προϊόν ενός διαταραγμένου νου, μιας παραίσθησης ή μια κρυμμένη αλήθεια, η ζωή του περιπλέκεται περισσότερο καθώς βρίσκεται, με την ετεροθαλή αδερφή του, που είχε να δει χρόνια. Η συνάντηση αυτή, πρόκειται να πυροδοτήσει μια απρόσμενη και αμοιβαία συναισθηματική έλξη μεταξύ τους, αλλά θα είναι και η απαρχή του ταξιδιού -μεταφορικά και κυριολεκτικά- προς την αναζήτηση της αλήθειας.

Το "Indigo" χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ποιότητα και υπόθεση που επιτείνει την αγωνία και κινητοποιεί μυστηριακές αισθήσεις. Κυρίως όμως, δημιουργεί ιδιαίτερα δυνατή, καθηλωτική, μεταφυσική ατμόσφαιρα, ώστε όλη η ιστορία λαμβάνει διάσταση βιώματος για τον αναγνώστη.

Εκδόσεις Οξύ, μετάφραση Φραντζέσκα Ξαγόραρη, σελ. 246
_____

Πίκρα...
Νικ Χόρνμπυ

Ο Νικ Χόρνμπυ έκανε άλλη μια ευχάριστη έκπληξη στο αναγνωστικό του κοινό με το βιβλίο του "Πίκρα...". Ο αγαπημένος μας Άγγλος συγγραφέας είναι κατά βάση ο εγγαστρίμυθος που μιλάει μέσα από τους χαρακτήρες των βιβλίων του, διατηρώντας πάντα ατόφιο το ύφος και το χιούμορ του. Σε ένα υποθετικό κόσμο όπου οι λογοτεχνικές φιγούρες θα ζούσαν δίπλα μας, θα αναγνώριζε ο οποιοσδήποτε μια σχέση συγγένειας -ίσως αδερφικής- μεταξύ όλων των ηρώων-τέκνων του Χόρνμπυ. Το βιβλίο αυτό είναι η πρώτη απόπειρα του συγγραφέα να προσεγγίσει και να παρουσιάσει τον κόσμο του μέσου εφήβου, ή τέλος πάντων μιας καλής απομίμησής του.

Ο Σαμ είναι ένας δεκαεξάχρονος που ζει με την μητέρα του και λατρεύει το πατίνι του και την αφίσα του ειδώλου του στο σκέιτμπορντ, Τόνι Χοκ. Κάποια στιγμή γνωρίζει την Αλίσια και οι περιστάσεις τον φέρνουν αντιμέτωπο με καθήκοντα ενήλικα και ευθύνες που δεν είχε καν διανοηθεί ότι θα αναλάμβανε. Στα σκούρα λοιπόν, θεωρεί πως ο μόνος που έχει απαντήσεις είναι ο Τόνι Χοκ. Έτσι ξεκινά ο διάλογος με την... αφίσα του και η καθοριστική για αυτόν τριβή με την πραγματικότητα, που έχει σαν αποτέλεσμα να υιοθετήσει νέα οπτική για τα πράγματα, να μεταπηδήσει από την παιδικότητα στην ωριμότητα.

Ο Χόρνμπυ και εδώ, απευθύνεται στην πλειοψηφία των ενήλικων ανδρών, που καλούνται να εγκαταλείψουν την ξεγνοιασιά της παιδικής ηλικίας και να προσεδαφιστούν στον αερολιμένα της πραγματικότητας -έναν "τόπο" ενδεχομένως πιο πεζό και άχρωμο από αυτό που περίμεναν- αλλά και στις γυναίκες που θέλουν να δουν τα πράγματα από μια πιο "ανδρική" σκοπιά. Όπως και στα προηγούμενα έργα του συγγραφέα, τα θέματα πάσης φύσεως σχέσεων, το χιούμορ και η μουσική κατέχουν εξέχοντες ρόλους.

Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Χαρά Γιαννακοπούλου, σελ. 331.
_____

Ένας ανθρωπολόγος στον Άρη
Oliver Sacks

Μπορείτε να φανταστείτε την πιθανότητα να μην ελέγχετε πλέον τον εαυτό σας; Ας πούμε να εκστομίζετε βρισιές ασταμάτητα, να βυθιστείτε σε μια αέναη νιρβάνα, να παρουσιάζονται μπροστά σας οπτασίες -καθαρές εικόνες των αναμνήσεών ή να χάσετε την έγχρωμη όραση. Φανταστείτε έναν αυτιστικό καλλιτέχνη, μια γυναίκα με αυτισμό που αδυνατεί να κατανοήσει τους ανθρώπους, ενώ συνάμα αναγνωρίζει την αιτία και το αιτιατό στη συμπεριφορά των ζώων.

Όλα αυτά ακούγονται σαν ιστορίες από τον... Άρη και όμως πρόκειται για γήινες, ανθρώπινες δυσλειτουργίες που προκύπτουν από φαινομενικά ασήμαντες νύξεις στις λεπτές δομές του εγκεφάλου. Ο νευρολόγος συγγραφέας Oliver Sacks περιγράφει επτά περιστατικά ανθρώπων, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με μια δυσαρμονία στον εγκέφαλο, που τροποποιεί εκ θεμελίων τον τρόπο και την ποιότητα ζωής τους. Ο συνήθης όρος για τέτοιου είδους καταστάσεις είναι "νευρολογικές ασθένειες", όμως πράγματι μιλάμε στην ουσία για ασθένεια, όταν όχι απλά δεν επηρεάζεται το προσδόκιμο επιβίωσης, αλλά μέσα από τα εμπόδια τους, οι άνθρωποι αυτοί εισδύουν ακόμα πιο βαθειά στην έννοια της ζωής και των ανθρώπινων δυνατοτήτων;

Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας προσπαθεί, με κατανοητή γλώσσα, να εξοικειώσει τον αναγνώστη με εναλλακτικά μοτίβα αντίληψης και συμπεριφοράς, να αναδείξει το ανεξάντλητο των ανθρώπινων ψυχικών ικανοτήτων και να υπογραμμίσει ότι οι πολύπλοκες διαδικασίες την μάθησης και της συναπτικής πλαστικότητας του εγκεφάλου, προσφέρουν ανέλπιστες αλλά ελπιδοφόρες διεξόδους, όταν η πεπατημένη γίνεται απρόσιτη. Οι ιστορίες των Oliver Sacks, συμβάλουν στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, του "εαυτού" και του "άλλου". Μου θύμισε πάρα πολύ το βιβλίο "Φαντάσματα στον εγκέφαλο", μια ακόμα ξεχωριστή και λιτή παρουσίαση συμβάντων της νευροεπιστήμης για τον μέσο αναγνώστη.

Εκδόσεις Άγρα, μετάφραση Κώστας Ποταγάς, Άννυ Σπυράκου, σελ. 493