Βιβλιοπανδοχείο, 25. Ρομπέρτο Μπολάνιο - Μακρινό αστέρι
Είχε πολλούς χάρτες, όπως συνηθίζουν να έχουν εκείνοι που επιθυμούν διακαώς να ταξιδέψουν μα ακόμα δεν έχουν βγει από τη χώρα τους. (σ. 79)
Φάκελος φιλοξενούμενου: Σαντιάγο Χιλής, 1953 - Βαρκελώνη, 2003. Ξεκίνησε να δημοσιεύει (11 μυθιστορήματα, 4 συλλογές διηγημάτων, 5 ποιητικές συλλογές) μετά τα μέσα των 90ς, υπό την αυξανόμενη πίεση μιας φθίνουσας υγείας, επινόησε τον υπορεαλισμό (μορφή λατινοαμερικάνικου ντανταϊστικού ρεύματος που ταύτισε ζωή και τέχνη, για άλλη μια φορά), αγάπησε τον Μπόρχες κι επηρεάστηκε από αυτόν, όπως και από τους Κορτάσαρ, Ονέτι, Λίμα. Εξόριστος δις από την χώρα του, την εγκατέλειψε οριστικά λόγω Πινοσέτ και περιπλανήθηκε σε Λατινική Αμερική και Ευρώπη. Επιβιώνοντας κατά καιρούς ως οδοκαθαριστής, αγρότης ή φορτοεκφορτωτής, έφτασε στο σημείο απόλυτης εκτίμησης από αναγνώστες, κριτικούς και ομότεχνούς του. Πέθανε στα 50 του, αφήνοντας ημιτελές το μνημειώδες υπερχιλιοσέλιδο "2666", που θα κυκλοφορήσει σύντομα.
Ήρωες/πλοκή: Carlos Wieder / Alberto Ruiz-Tagle, πιλότος του στρατιωτικού καθεστώτος και "ποιητής". Αναζητά την λογοτεχνική έκφραση της ολοκληρωτικής ιδεολογίας του γράφοντας ποιήματα και μανιφέστα, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα κι ετερώνυμα. Βλέπει τον εαυτό του ως καλλιτέχνη που οφείλει να την αποτυπώσει αισθητικά σε φανφαρόνικες εκδηλώσεις - και, στο πιο ακραίο στάδιο, θα επιχειρήσει ακόμα και φωτογραφική έκθεση των ωμοτήτων του. Οι πράξεις του γνωστοποιούνται μέσω διηγήσεων και εικασιών, οι εμφανίσεις του όμως, όπου και όποτε γίνουν, αρκούν για να προκαλέσουν αμηχανία και φόβο.
Ο αφηγητής και ο φίλος του Βιβιάνο τον αναζητούν μέσα από τα διασκορπισμένα ίχνη του σε σελίδες επί σελίδων. Στην ουσία αναζητούν τις φίλες τους που ο πιλότος προσέλκυσε με τη γοητεία του, τους φίλους τους που εξαφανίστηκαν σε μια νύχτα από τα σπίτια τους. Δεκάδες άλλα πρόσωπα θα διασταυρωθούν με την έρευνά τους, παρουσιάζοντας το καθένα τους μια μικρή ένθετη ιστορία της ζωής τους και, ταυτόχρονα, μια ξεχωριστή ψηφίδα στο πρόσωπο της ταλαιπωρημένης Χιλής.
Ο Μπολάνιο αγαπούσε ιδιαίτερα να βάζει ως δευτερεύοντες ήρωες στα έργα του λογοτέχνες που εκτιμούσε. Από εδώ περνούν μια βόλτα οι Roque Dalton, ο Nicanor Parra, ακόμα και ο αξιοσέβαστος κριτικός Ignacio Echevarria (που άλλωστε κάποια στιγμή εξύμνησε την Μπορχεσιανή υφή του έργου). Ο ίδιος ο συγγραφέας θα γίνει, με τη σειρά του, μυθιστορηματικός χαρακτήρας στους περιβόητους Στρατιώτες της Σαλαμίνας του Χαβιέρ Θέρκας, ολοκληρώνοντας έναν ακόμα μαγικό κύκλο. Άλλοι χαρακτήρες του συζητούν για ποίηση, φτιάχνουν ανθολογίες, ανοίγουν τα βιβλία του Ζωρζ Περέκ και του Μπρούνο Σουλτς...
Γκράφιτι: Στοιχηματίζω το μηνιάτικό μου ότι η μπρούντζινη προτομή έχει αντικατασταθεί. Σήμερα ήρωας είναι ο Πετλιούρα, αύριο ποιος ξέρει. // Έτσι περνάει η δόξα του κόσμου, χωρίς δόξα, χωρίς κόσμο...
Εργαστήρι: Ο Μπολάνιο ζωο-γραφίζει με μακριές περιόδους, με πολλά κόμματα, με ανελέητες ειρωνίες και αναρίθμητες βιβλιογραφικές αναφορές σε έργα, φανζίν, περιοδικά και εκδοτικούς οίκους, άλλα υπαρκτά και άλλα, τα περισσότερα, βγαλμένα απ' την φαντασία του, όπως άλλωστε και το επινοημένο βιογραφικό λεξικό προσώπων φασιστικών ή ακροδεξιών πεποιθήσεων (Η ναζιστική λογοτεχνία στην Αμερική), "extended" κεφάλαιο του οποίου αποτελεί το παρόν.
Θέλγητρα: Σε ένα τόσο πυκνό αφήγημα ο Μπολάνιο ξεδιπλώνει το πολλαπλά φύλλα του ίδιου εφιαλτικού βιβλίου, που είναι η εγκυκλοπαίδεια της σύγχρονης Χιλής: φύλλα αστυνομικά, πολιτικά, υπαρξιακά, γραμμένα με μελάνι μελαγχολικό, ατμοσφαιρικό, εφιαλτικό και ιδιόμορφα αισιόδοξο. Να πας να σκοτωθείς σε μια τέτοια κοινωνική στιγμή είναι περιττό. Το καλύτερο είναι να μεταμορφωθείς σε ποιητή.
Ο μοντέρνος φασισμός θα χρησιμοποιεί ολοένα και περισσότερο την λογοτεχνία και τις καλές τέχνες, οι λογοτέχνες του θα είναι μη-λογοτέχνες, τα έργα του θα επιβάλλουν την "ιδεολογία" του με όλους τους τρόπους. Ίσως γι' αυτό οι δυο φίλοι αναζητούν παθιασμένα τον φορέα του: για να αντιμετωπίσουν κατάματα την κακοδαιμονία ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής και του ίδιου του Κακού.
Συντεταγμένες: Roberto Bolano, Estrella Distante, [Distant Star] 1996. Στα ελληνικά: εκδόσεις Καστανιώτη, 2007, μετάφραση και οχτασέλιδη εισαγωγή: Αγγελική Αλεξοπούλου, 203 σελ., με σημειώσεις και εργοβιογραφία.
