Τζέι Παρίνι, Περιοδικό Μανδραγόρας
Τζέι Παρίνι - Ο τελευταίος σταθμός
Αν ο Γκορ Βιντάλ το έχει χαρακτηρίσει ως ένα από τα καλύτερα ιστορικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια, τότε έχουμε έναν πρώτο λόγο να μην κατεβούμε πριν τον Τελευταίο Σταθμό: το τελευταίο εν ζωή έτος του Λέοντος Τολστόι, έτος κορύφωσης μιας από τις οριακές καταστάσεις που μπορεί να βιώσει άνθρωπος. Μιλάμε για την επιθυμία να αποδράσει από την πιεστική πραγματικότητα, από τον ασφυκτικό οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό κλοιό, από την ίδια του την επιτυχία. Ο τίτλος σαφώς αποκτά συμβολική αλλά και κυριολεκτική σημασία, εφόσον ο μέγιστος Ρώσος εικονολογοτέχνης επέλεξε ως τελευταία σκηνή της απόδρασής του έναν απόμερο σιδηροδρομικό σταθμό, όπου και πέθανε από πνευμονία.
1910: Ο Τολστόι απολαμβάνει φήμη και συγγραφική δόξα χάρη στα σπουδαία μυθιστορήματά του, αλλά οι πάντες και τα πάντα μοιάζουν να τον πνίγουν. Όλοι τον διεκδικούν, αποζητώντας το δικό τους μερίδιο αγάπης και ωφέλειας, αλλά και παράλληλα όλοι σκοτεινιάζουν από την βαριά σκιά της παρουσίας του. Ο Τολστόι δεν βίωνε μόνο τον διχασμό του εαυτού του με τον περίγυρο. Βασανιζόταν κι από μια δεύτερη εσωτερική ρωγμή που μάταια προσπαθούσε να συγκολλήσει: η μια πλευρά του έγερνε προς τον ασκητισμό, την ηθικοπνευματική τελείωση κι έναν χριστιανικό ιδεαλισμό και η άλλη στην απόλαυση μιας ήσυχης καθημερινότητας σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον. Πώς μπορείς να διακηρύσσεις την ισότητα των ανθρώπων ζώντας στις αγκάλες πλήρους τρυφηλότητας; Ο ιδεαλισμός μπορεί να τρώει την ψυχή με τις αντιφάσεις του και η αγάπη να είναι το μαρτυρικότερο συναίσθημα με τις αδηφάγες υποχρεώσεις.
Ο ποιητής, πεζογράφος και βιογράφος Παρίνι (Πενσυλβανία, 1948) αρχικά βυθίζεται στα αληθινά ιστορικά γεγονότα κατόπιν ερευνητικής κατάδυσης, αλλά τους δίνει ο ίδιος κίνηση, αναπλάθοντάς τα όπως πιθανώς συνέβησαν ή θα μπορούσαν να έχουν συμβεί. Κατόπιν επιλέγει πολυφωνία εναλλασσόμενων αφηγητών: ο καθένας διηγείται με τη σειρά του όσα έζησε: η σύζυγος, η κόρη του, ο αφοσιωμένος γραμματέας, ο γιατρός, ο μαθητής - θαυμαστής του και κάποιοι αλληλογράφοι. Παράλληλα, πλάθει την γλώσσα τους "τολστοϊκά", δημιουργώντας το κατάλληλο κλίμα αλλά και κλείνοντας το μάτι στους κορεσμένους από την αποστασιοποιημένη δημοσιογραφική ερευνητική αντιμετώπιση του μύθου.
Συνεπώς το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς η Ιστορία του Τέλους ενός καθοριστικού συγγραφέα που επιχείρησε την δραματική απόδραση από την ζωή του για να εισχωρήσει ακόμα περισσότερο στην ουσία των ερωτημάτων που τον σιγότρωγαν ανελέητα. Είναι κι ένα κομμάτι της Ιστορίας μιας χώρας που την έλεγαν Προεπαναστατική Ρωσία. Επτά χρόνια αργότερα τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο εκεί και στον κόσμο ολόκληρο.
Εκδόσεις Τόπος, 2007, μτφ. Μαρίνα Τουλγαρίδου, σελ. 383 (Jay Parini, The Last Station: a novel of Tolstoy's last years, 1990). Για την περιπετειώδη κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου διαβάστε εδώ.
Περιοδικό Μανδραγόρας, τεύχος 39 (Φθινόπωρο 2008)
Ο θάνατος ναι, είναι υλικό λογοτεχνίας, αλλά όχι με απόγνωση. Ποτέ με απόγνωση
Να πού ζουν οι αδίκως εκλιπόντες, εκτός από το ίδιο τους το έργο: και σε τέτοια έντυπα. Εδώ ξαναμιλά ο Τηλέμαχος Αλαβέρας (η παραπάνω φράση είναι δική του), εδώ ξαναμιλάμε για τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο - δύο τόσο ιδιαίτεροι λογοτέχνες και δημιουργοί, με εντελώς δική τους, μοναχική πορεία.
Ένας κατάφυτος Μανδραγόρας υπό την φροντίδα του αρχι - Μανδραγορίτη Κώστα Κρεμμύδα μάς έρχεται όπως πάντα υπό τεράστιο σχήμα και 159 γυαλιστερές μυρωδάτες σελίδες και με ένα αχανές αφιέρωμα στον Δημήτρη Π. Παπαδίτσα, εκρηκτικό εικονοποιητή, φιλοσοφικό στοχαστή και τον μουσικό των στίχων, γενικώς τον "μύστη" της νεοελληνικής ποίησης, με χρονολόγια, ανθολογήσεις, φωτογραφίες, συνομιλίες, εμβαθύνσεις, πλαγιοκοπήσεις, αλληλογραφίες (και με τον Ε.Χ. Γονατά), οτιδήποτε χρειαζόμαστε για να (ξανα)μπούμε στον κόσμο του. Μια δεύτερη καρδιά χτυπάει στα δημοσιευόμενα για πρώτη φορά πρωτόλεια ποιήματα του Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου, περιεχόμενα σε δύο χειρόγραφα τεφτέρια, ευρισκόμενα στα χέρια του Ντίνου Χριστιανόπουλου.
Επίτιμοι Μανδραγορίτες χρίζονται, ακόμη, ο Ιάσων Δεπούντης, ποιητής, μεταξύ τόσων άλλων, της Αστροφυσικής και της Ουρανομετρίας, ανηλεώς σκωπτικός ακόμα και τη στιγμή του θανάτου του, ο Ναπολέων Λαπαθώτης σε εξασέλιδη ταξινόμηση και ο Νάνος Βαλαωρίτης σε ολοδιάφανη συνομιλία.
Η εξαντλητική πνευματική γυμναστική συνεχίζεται με ένα τετρασέλιδο για το επίκαιρο όσο ποτέ κατά την συγκεκριμένη συγκυρία Καντίντ του Βολταίρου, μια παρουσίαση του Πέερ Χόιχολτ (ενός από τους σημαντικότερους Δανούς μοντερνιστές ποιητές), ένα οδοιπορικό στο Νεπάλ μετά τη νίκη των μαοϊκών ανταρτών κι όπως πάντα πάρα πολλή ποίηση και εικαστικά, που δικαιώνουν τον "υπότιτλο" τετραμηνιαίου περιοδικού "για την Τέχνη και τη Ζωή".
