Women in Rock
Οι σπουδαιότερες γυναικείες παρουσίες στη μουσική του 20ου αιώνα.
Εκδόσεις Οξύ, 670 σελίδες
Εξυπακούονται τα εύγε για εκείνους που αποφάσισαν να μεταφράσουν στα ελληνικά ένα ογκώδες έργο και να το κυκλοφορήσουν σε μια χώρα με περιορισμένο ροκ πληθυσμό. Το βιβλίο δεν ασχολείται αποκλειστικά με ροκ "μπελαλούδες" (Trouble girls ο αυθεντικός τίτλος) αλλά το μεγαλύτερο μέρος του αφιερώνεται σε δαύτες.
Είναι βασικά μια εγκυκλοπαίδεια των γυναικών που ασχολήθηκαν με τη μουσική που ανέλαβε να ετοιμάσει η Barbara O'Dair για λογαριασμού του mainstream περιοδικού Rolling Stone. Αντί της αλφαβητικής, κατά όργανο, σόλο, γκρουπ ή κάποιας άλλης ταξινόμησης επιλέχθηκε η ταξινόμηση σε κεφάλαια με κριτήρια ήχου, σκηνής, ακόμα και μεντόρων όπως η περίπτωση των Donna Summer και Annabella Lwin - η πρώτη είχε τον Neil Bogart η δεύτερη τον Malcolm McLarren.
Σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι η συγγραφή των βιογραφιών ανατέθηκε αποκλειστικά σε γυναίκες (Ann Powers, Patricia Romanowski, Karen Shoemer, Terry Sutton, Vivien Goldman...) που συνήθως ήταν φανς των ονομάτων που ανέλαβαν, με τρανταχτή εξαίρεση την Deborah Frost που δε δείχνει να εκτιμά και πολύ το έργο της Patti. Εκτός από τις μουσικούς και τραγουδίστριες υπάρχουν κεφάλαια για τις παραγωγούς (μα είναι τόσο λίγες;), τις γκρούπις (μα είναι τόσο πολλές;), τις ποιήτριες που απαγγέλουν live ή σε δίσκους, τον/την 'αρκετά άνδρα για να είναι γυναίκα' Wayne/Jayne County, ακόμα και τα θηλυπρεπή αγόρια.
Το γράψιμο είναι καλό και οι λεπτομέρειες από τις ζωές και τις καριέρες αναρίθμητες, αναλύεται το έργο και η σπουδαιότητα των καλλιτεχνών, ιδιαίτερα αυτών που έχουν δικό τους πολυσέλιδο κεφάλαιο. Υπάρχουν ακόμα αξιόπιστες δισκογραφίες όλων των αναφερομένων μέχρι τη χρονιά της έκδοσης ('97) ενώ η Θάλεια Καραμολέγκου συμπληρώνει τα ονόματα αυτών που εμφανίστηκαν στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την ελληνική έκδοση. Τέλος, παρατίθεται και κατάλογος με (ξένα) μουσικά βιβλία.
Οι μεταφραστές Αλέξης Καλοφωλιάς, Αναστασία Καμβύση και Γιάννης Καστανάρας άψογοι - μόνο η Kat Bjelland τους ξέφυγε μια φορά κι άλλαξε φύλο.
«Πρίν από το punk, το βρετανικό rock & roll ήταν μια έρημος χωρίς γυναίκες. Στις κατηγορίες art rock, glam rock, prog rock και heavy metal δεν έβρισκες ωοθήκη ούτε για αστείο. Για τις γυναίκες η μόνη επιλογή ήταν η folk...»
Η έκδοση είναι αμερικάνικη και το βιβλίο δείχνει τη διαφορά εκτίμησης που απολαμβάνουν μερικοί καλλιτέχνες σε κάθε πλευρά του Ατλαντικού. Δε νομίζω πως κανείς ευρωπαίος θα στρίμωχνε τη Siouxsie ("που έφερε την εικόνα της μάγισσας στο rock") σε ένα κεφάλαιο με όλες τις γυναίκες του αγγλικού punk και new wave (που μπορεί να μην είχαν μεγάλες πωλήσεις δίσκων αλλά έσπρωξαν χιλιάδες Kim Gordons και Kim Deals να ασχοληθούν με τη μουσική), ενώ θα αφιέρωνε αποκλειστικό κεφάλαιο στην Liz Phair. Kεφάλαιο στην Me'shell Ndegeocello, εφτά σειρές για τις Λίζες των Cocteau και Dead Can Dance. Ακόμα και η αχώνευτη Linda Ronstandt θα μπορούσε να δώσει τις σελίδες που κατέλαβε στην υποβαθμισμένη Grace Slick. (Τα κεφάλαια πάντως των Nico, Laura Nyro και Riot Grrrls είναι ανεκτίμητα).
Διαβάστε αυτό:
«Τσούλα, πλανεύτρα, πρόστυχη, αλανιάρα. Μία αιμορροϊδα που πυορροεί, άθλια και αηδιαστική. Αχαλίνωτη. Άπληστη. Ένα θύμα του πάθους σε μόνιμη απόγνωση. Μία ατημέλητη μπεκρού. Παράφορη, πρωτόγονη που βαδίζει στα τυφλά. Πληγωμένη. Απελπισμένη». (Για την Joplin).
«Εκστατικός, πολύμορφος, παραβατικός. Ένας αναζητητής που σπάει όλα τα ταμπού, ένα κανάλι όπου περνούν μυστικά. Αισθησιακός. Χαρισματικός. Ανικανοποποίητος. Ένας ματαιόδοξος οραματιστής σε μόνιμο πόλεμο με τους κοσμικούς δαίμονες. Θηριώδης πότης. Ποιητικός, διονυσιακός, γενναιόδωρος. Βασανισμένος. Ορμητικός». (Για τον Morrison).
Σ'ολόκληρο το βιβλίο γίνονται αναφορές στο φεμινισμό ("μπορεί μια φεμινίστρια να ακούει Rolling Stones;") και στη διεκδίκηση της θέσης της γυναίκας στο ροκ. Στα στερεότυπα περί ανδροκρατούμενης σόουμπιζ. Στην έλλειψη μυικής δύναμης για το παίξιμο της κιθάρας ή των ντραμς. Ξεπερασμένες δικαιολογίες. That was then but this is now. Σήμερα καμιά εταιρεία δε θα έκλεινε την πόρτα της σε ένα καλό γυναικείο γκρουπ - άσε που ενδεχομένως να το προωθούσε και ευκολότερα. Δε θέλουμε γυναίκες Angus Young, μας αρκεί και η Poison Ivy. Ας γεμίσει ο κόσμος με Bjork και Laurie Anderson, τίποτα καλύτερο. Γιατί όμως οι... ωοθήκες απουσιάζουν ακόμα δραματικά από τις συνθέσεις των συγκροτημάτων;
Ένας γνωστός κριτικός μου είπε πρόσφατα πως κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ρεαλιστική φύση της γυναίκας δεν γοητεύεται ιδιαίτερα από μια εντελώς φαντασιακή διαδικασία που είναι η δημιουργία μουσικής. Εσείς τί λέτε;
Υ.Γ. Για όσους αποφασίσουν να διαβάσουν το βιβλίο, δουλειά για το σπίτι:
Από ποια αρχαία τραγωδία εμπνεύστηκε το όνομα Hole η ιδρυτής τους; * Ποια αφροσουηδέζα, θετή κόρη γνωστού φρητζαζίστα, που ρίγκαρε, ρίπαρε και πανικοβαλόταν, βιάστηκε κοντά στο σπίτι της στο Λονδίνο; * Ποια έγχρωμη με σουαχίλι όνομα που στα Μπήτλικα σημαίνει free as a bird δήλωσε πως έκοψε το κρακ όταν κυκλοφόρησε ο πρώτος της δίσκος; * Τα μέλη ποιου γκρουπ από το Portland αυτοαποκαλούνταν Λεσβιονικές; * Ποια Juliana δήλωσε στο Interview ότι ήταν παρθένα στα 25 της; * Ποια φολκ ροκ καναδή γέννησε προ δόξας και έδωσε την κόρη της για υιοθεσία; (κορηθεσία μάλλον) * Ποια ιρλανδή που φέτος αποσύρθηκε δικαιολόγησε τον Χίτλερ επειδή κακοποιήθηκε μικρός; * Ποιος έπεισε τον Bruce να δώσει το "Because the night" στην Patti; * Ποια μαύρη τραγούδησε 'ω μωρό μου, μη σταματάς, μη σταματάς, πιο βαθειά μωρό μου, πιο βαθειά'; (όχι, δε λέγεται Donna) * Ποια γερμανίδα femme fatale μπορεί να είχε εραστές όλη τη... Ρεάλ του ροκ (Lou, Cale, Iggy, Morrison, Dylan, Brian Jones, Jackson Browne); * Για ποια ανορεξική των 70ς γράφτηκε το "Tunic" των Sonic Youth; * Η ερωμένη ποιας τραγουδίστριας γέννησε το παιδί 'τους'; * Ποιο φύλο διοργανώνει κάθε χρονιά στη Νέα Υόρκη το φεστιβάλ του Wigstock; * Ποια διάσημη χήρα και αβανγκάρντ (ας πούμε) μουσικός έγινε κι όλας 70 χρονών;