A Year (with swollen appendices)
Πάντα έχει ένα ενδιαφέρον οτιδήποτε κάνει και λέει o Brian Eno. Ακόμη κι όταν γίνεται ο χρονικογράφος του εαυτού του... Του Στυλιανού Τζιρίτα
Τα προσωπικά ημερολόγια προσωπικοτήτων σπάνια βλέπουν το φως της δημοσιότητας όσο τα υποκείμενα τους βρίσκονται εν ζωή, στην όμως συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με κάτι ακόμα πιο ιδιάζον. Και αυτό διότι το σωστό θα ήταν το βιβλίο του Brian Eno με τίτλο ‘A Year (with swollen appendices)’ (Μια χρονιά με πρησμένες αμυγδαλές) και με δεύτερο υπότιτλο ‘Brian Eno's Diary’ το οποίο κυκλοφόρησε από την Faber& Faber το 1996 να ιδωθεί ως άλλη μία κατάθεση του Άγγλου συνθέτη.
Πρόκειται κυριολεκτικά περί της μέρα προς μέρα καταγραφής της χρονιάς του 1995 από τον ίδιο τον συνθέτη (δεν υπάρχει ghost writer) και εμπεριέχει σκέψεις και πεπραγμένα του Eno μέσα στο 24ωρο. Σε ένα εύρος συνολικά 424 σελίδων, οι καταγραφές του για κάθε ημέρα φτάνουν μέχρι τη σελίδα 290. Κάποιες ημέρες μπορεί να υπερβούν ακόμα και τις δύο σελίδες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί και δύο ακόμα ημέρες να χωρέσουν σε μία. Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες, ελάχιστες, χωρίς καμία σημείωση. Οι υπόλοιπες 130 σελίδες εμπεριέχουν κάποια θαυμάσια κείμενα του επί παντός επιστητού και όχι μόνο περί μουσικής. Μπορεί να ξεκινά (μάλλον απροσδόκητα για το αναπάντεχο της λογικής του) με ένα κείμενο για το ambient, αλλά διαβάζουμε και σκέψεις για τα CD Roms και τα screensavers έως και το Duchamp Foundation.
Είναι η τρίτη φορά που ξαναπιάνω το συγκεκριμένο βιβλίο και με κρατά και για την τρίτη αυτή φορά στις σελίδες του. Και χρησιμοποιώ αυτό το ρήμα, διότι δεν περνάς απλά τις παραγράφους αλλά αναγκαστικά κοντοστέκεσαι σε κάποια σημεία και σκέφτεσαι. Ο Eno εφαρμόζει και στο ημερολόγιο του αυτό που τον διακρίνει και στις συνεντεύξεις και ομιλίες του. Δεν υπάρχουν δυσνόητες λέξεις αλλά συνεχείς αμφισβητήσεις του καθιερωμένου με απλή και ρητή γλώσσα. Χονδρικά θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τη θεματική των προτάσεων του (και αυτό διότι μπορεί στην ίδια ημέρα να υπάρχουν πολυποίκιλης θεματολογίας σκέψεις) στις παρακάτω συντεταγμένες:
1) Οικογένεια (καθήκοντα, σκέψεις για τα μέλη της, συναντήσεις).
2) Δουλειά (εκτενής αναφορά σε καθήκοντα στο στούντιο για παραγωγές με τις οποίες ασχολείτο εκείνη την εποχή και με πιο συχνές αυτές στον δίσκο των Passengers’, στο ‘Outside του Bowie, αλλά και αναθέσεις όπως για το μουσείο Swarowski ή το soundtrack για το ‘Heat’ του Michael Mann).
3) Κοινωνική ζωή (είτε πρόκειται για διασκέδαση με οικογένεια και φίλους είτε πρόκειται για συναντήσεις με ανθρώπους του ευρύτερου κύκλου του, όπου η δουλειά αποτελεί τη αφορμή για μία τέτοια επαφή).
4) Προσωπικές ενασχολήσεις με ποικίλες πλευρές. Ποδηλασία, επισκέψεις σε εκθέσεις, ανάγνωση λογοτεχνίας.
5) Σκέψεις καθημερινότητας που πολλές φορές παίρνουν μεγαλύτερη εννοιολογική έκταση φτάνοντας έως φιλοσοφικές αναζητήσεις, ενώ άλλοτε παραμένουν απλώς ως παρατηρήσεις γύρω από την ενόργανη και ανόργανη ύλη που τον περιβάλλει.
Το ανεκδοτολογικό υλικό μπορεί να είναι μπόλικο και αποκαλυπτικό (από το ταγκό του Bono με την Björk, με τη δεύτερη να το απολαμβάνει περισσότερο από όσο θα ήθελε να φαντάζεται ο όποιος indie οπαδός της, μέχρι την… γευσιγνωσία των ούρων μπροστά στην τηλεόραση παρακολουθώντας ταινία των Monty Pythons (για την οποία δεν ήθελε να αφήσει την καρέκλα του διότι δεν έκανε διακοπή για διαφημίσεις και επειδή η κύστη του τον καλούσε, ούρησε μέσα στο άδειο μπουκάλι κρασιού που μόλις είχε τελειώσει και μετά αποφάσισε ότι δεν είχε δοκιμάσει ποτέ τα ούρα του τα οποία και βρήκε αναπάντεχα επίπεδα γευστικώς).
Το πραγματικό όμως ζουμί βρίσκεται στον ίδιο τον τρόπο σκέψης του συνθέτη και όχι αναγκαστικά πάντα πάνω σε ζητήματα που αφορούν την Τέχνη και τη μουσική. Ο Eno χωρίς ποτέ να επικαλείται τον αγνωστικισμό λειτουργεί εμπειρικά, χωρίς να επιθυμεί την οποιαδήποτε ταμπέλα αναφορικά με το συνειρμικό και συνειδητό του. Σκέψεις περί της λειτουργίας της τροφής στην κοινωνία, σκεπτικισμός για τον celebrity ρόλο τον οποίο ναι μεν δέχεται, όχι όμως σε κάθε του έκφανση, συνεχής εκνευρισμός για τη δυστοκία αλλά και δυσλειτουργία των δισκογραφικών εταιρειών, αναλύσεις περί του ρόλου της θρησκείας στην κοινωνία χωρίς να επιστρατεύει τσιτάτα και προσεκτικές κλιμακούμενες αναλύσεις πάνω και γύρω από τη φύση (ενόργανη και μη) χωρίς όμως την ναΐφ όμως απόχρωση της (εκ αστικής ασφάλειας) φυσιολατρίας
Την ίδια στιγμή ο Eno είναι σοκαριστικά ειλικρινής όταν γράφει για τους συνεργάτες του, ακολουθώντας κυριολεκτικά αυτό που κάθε άνθρωπος κάνει σε σχέση με τον κοντινό του κύκλο. Μπορεί να έχει καλή γνώμη για κάποιον αλλά αυτό δεν θα τον εμποδίσει να υποσημειώσει ότι στην α ή β περίπτωση εκνευρίστηκε μαζί του. Κλασσικό παράδειγμα εδώ ο Howie B και οι U2. Η δε περίπτωση Bowie έχει τρομακτικό ενδιαφέρον διότι διαβάζουμε εκτενώς και σε πολλά σημεία είτε για συζητήσεις τους, είτε για τη δουλειά στο στούντιο με αξιοσημείωτη λεπτομέρεια (όπως για παράδειγμα εκεί όπου μιλάει για τα παιξίματα των κολοσσών που ακούνε στο όνομα Carlos Alomar και Joey Baron).
Θα μπορούσα να παραθέσω πολλά πιπεράτα σημεία για τις δουλειές και τα τρεξίματα του κυρίου Eno αλλά θα ήταν καλύτερα να τα διαβάσετε κατευθείαν από το πρωτότυπο. Μπορεί μία κόπια του συγκεκριμένου βιβλίου να τιμάται ακριβά πια (άνω των 50) αλλά, αν έχεις τύχη διάβαινε, προσωπικά το βρήκα πριν από μερικά χρόνια στο Μοναστηράκι στη σχετικά αστεία τιμή των 9 ευρώ.