Yoko Ogawa - Ξενοδοχείο Ίρις
[Εκδόσεις Άγρα, 2004]
Όσοι διάβασαν τον "Παράμεσο" [Άγρα, 2000], το πρώτο βιβλίο της Γιόκο Ογκάουα που μεταφράστηκε στα ελληνικά, σίγουρα έπαθαν πλάκα. Ελικοειδής εξέλιξη, κλειστοφοβική εσωτερική αίσθηση του κόσμου με παρεκτροπή προς το θρίλερ, απροκατάληπτη ηθική, εξτρεμιστικός ερωτισμός. Εντυπωσιακή η εκ των έσω αντίληψη ενός μικροσύμπαντος ασφυκτικά περιχαρακωμένου από κανόνες αδιανόητους για κάθε δυτικό άνθρωπο. Ο βρόγχος σφίγγει, ηδονιστικά, αργά, γύρω απ' το λαιμό της κοπέλας, τεστοστερόνες και αδρεναλίνη υπερχειλίζουν, εκρήξεις αλληλοδιαδέχονται πολυοργασμικά παραληρήματα.
Η τελετουργία μεταφέρεται σε νέες διαστάσεις στο δεύτερο 'τόμο', ένα τρίπτυχο βραβευμένων ιστοριών με τίτλο "Η πισίνα των καταδύσεων / Ο κοιτώνας / Ημερολόγιο εγκυμοσύνης" [Άγρα, 2002]. Εξωτική, απωανατολίτικη λιτότητα, σεμνότητα, πραότητα και συστολή, καλύπτουν διακριτικά μια αχαλίνωτη, καλπάζουσα, αν-ηθική νεότητα. Οι ηρωίδες της Ογκάουα είναι πιτσιρίκες, χωρίς τυπικές αναστολές και δίχως την αίσθηση των ορίων ή των ηθικών περιορισμών των δικών μας προτύπων. Η άγνοια τις κάνει αδίστακτες, η διάθεση για εξερεύνηση τις θέλει τολμηρές, οι σκέψεις τους δεν χωράνε πουθενά. Κάθε μια έχει έναν κόσμο δικό της, κατάδικό της μέσα στο κεφάλι της. Έναν υποχείριο αποκλειστικό μεσόκοσμο, σκλάβο των ορέξεων και των ακατονόμαστων αυτοσχεδίων της.
Κάπως ανάλογα λειτουργεί και η Μάρι, η μικρή ρεσεψιονίστ του "Ξενοδοχείου Ίρις". Κι αν πιστεύουμε εξ αρχής ότι υποφέρει για χάρη των αναγνωστών της ρωσίδας Μαρί, έρχεται γρήγορα η στιγμή που καταλαβαίνουμε ότι επιζητά την ατομική της ελευθερία, την απεξάρτησή της από ένα ακατανόητο περιβάλλον. Κι αν τίθεται προς εξευτελισμό και προκαλεί τον 'βασανιστή' της, εντούτοις τον δυναστεύει όπως κάθε μικρή τύραννος που δεν συναισθάνεται το μεγαλείο της δραπέτευσης και την ύστατη ηδονή του μακαρίου τέλους. Μηδενός ασυγκίνητου αναγνώστη.
Συναρπαστική η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο. Θαρρείς ότι η συγγραφέας έχει ζήσει ανάλογες εμπειρίες στα νιάτα της. Καταλυτική η αποκάλυψη της δικής της οπτικής: μια δυτικότροπη 'αντρική' και κατ' επέκτασην 'φαλλοκρατική' λογική είναι αυτό που κάποιες γυναίκες επιθυμούν από τους άνδρες. Οι νεαρές "Γιόκο" δεν είναι δοχεία ηδονής, απλώς χρησιμοποιούν τη σεξουαλική πείνα των ανδρών για να απελευθερωθούν απ' το καλούπι της κοινωνικής τους θέσης. Μην ξεχνάμε ότι η θέση του ασθενούς φύλου είναι 'δύσκολη' και 'κανονισμένη' στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου. Άλλα, σε μια κανονιστική και άκαμπτη παράδοση, τα ρήγματα διαφυγής περισσεύουν. Αρκεί να τα ψηλαφίσουν στο σκοτάδι.
Και τα τρία αυτά βιβλία έχει μεταφράσει κατευθείαν από τα ιαπωνικά ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης με ιδιαίτερη φροντίδα και 'στοργή'. Η απόδοση από το πρωτότυπο σε μια γλώσσα με διαφορετική κουλτούρα, μέτρο και τονικότητα, είναι ένα δύσκολο άθλημα, που συχνάκις καθυστερεί τον μεταφραστή με δυσπροσπέλαστα διλήμματα. Τα λογοπαίγνια πρέπει να γεννήσουν νέα λογοσχήματα κι ότι χάνεται στη μετάφραση υπόσχεται κέρδη στην απόδοση. Ο κ. Ευαγγελίδης φαίνεται πως έχει μελετήσει καλά και το έργο της Ογκάουα και τους κανόνες του παιχνιδιού.
Το πολυτονικό της Άγρας δίνει μια αρχοντιά και μια ξεχωριστή ομορφιά στις εκδόσεις αυτές. Το μάτι χαίρεται να διατρέχει το κείμενο κι ο βολβός χοροπηδάει πάνω από τα σημεία στίξεως με τη χάρη και την ευλυγισία του κορμιού της Μάρι. Αν είστε έτοιμοι να ξεφύγετε από τα κλασικά και να παρασυρθείτε σε νέες αναγνωστικές αμαρτίες, βουρ. Η σειρά επιλογής μπορεί να είναι τυχαία ή και χρονολογική. Εξάλλου το 'σήμερα' της Γιόκο είναι διαχρονικό.