12 του Nikita Mikhalkov
[12 razgnevannyh muzhchin / 12 angry men, Ρωσία 2007, 159']
Καταρχήν θα ήθελα να σημειώσω πως καμιά άποψη ή κρίση δε μπορεί να είναι αντικειμενική. Η θεωρία της σχετικότητας γίνεται αυτονόητη πράξη στην καθημερινή μας ζωή και παύει να είναι θεωρία. Αν, τώρα, συμβεί να συναντηθούν εξ επί τούτου δώδεκα υποκειμενικές κρίσεις ανθρώπων που φέρουν το βάρος της γνώμης τους, τότε το αποτέλεσμα της ετυμηγορίας μπορεί πιθανολογικά να είναι περισσότερο αντικειμενικό από το άθροισμα ή τον μέσο όρο των ανεξάρτητων απόψεών των.
Πάνω σ' αυτό το "θεώρημα" πατάει και ο Μιχάλκοφ για να χτίσει τη σύγχρονη παραβολή του. Ο νεαρός τσετσένος που δικάζεται για το φόνο του ρώσου "θείου", κρίνεται από 12 ενόρκους που μοιάζουν όλοι ρώσοι, μια ομοιογενής ομάδα, αλλά και οι οποίοι ταυτόχρονα αντιπροσωπεύουν τους θεμέλιους λίθους της σύγχρονης ρωσικής κοινωνίας. Τούτο το μωσαϊκό ανθρώπων, κάθε άλλο παρά ομοιογενές, είναι η σημερινή "λαϊκή τάξη πραγμάτων" με διαφορετική κουλτούρα, καταγωγή, ιδανικά και κοινωνική θέση, και με καχυποψία και προκατάληψη [ακόμη και] απέναντι του ενός προς τον άλλον.
Όλα αυτά είναι μια ωραία πρόφαση για να μιλήσει για διαφθορά, παρακμή, αλκοολισμό, εθισμό, συντηρητισμό, αδιαφορία, αλλά και για αγανάκτηση, διαφορετικότητα, αξιοπρέπεια, σεβασμό, ισότητα, αγάπη προς τον πλησίον [6+6].
Οι συγκυρίες είναι βολικές: πριν 50 χρόνια ο Sidney Lumet έκανε ένα δικαστικό δράμα [12 Angry Men / Οι 12 ένορκοι, 1957] και πριν 10 χρόνια ο William Friedkin το μετέγγραψε επιτυχώς σε τηλεδράμα [1997]. Εν έτει 2007 ο Mikhalkov το αποστεώνει και κρατά 12 συγκλονιστικούς μονόλογους με κορυφαίο και διπλά ανατρεπτικό τον δικό του. Παράλληλα φαζάρει και σπάει τη θεατρικότητα του κλειστού χώρου με εμβόλιμα σπαράγματα από το παρελθόν και το παρόν του κρινόμενου.
Αυτός ο νεαρός δεν είναι παρά η ίδια η χώρα που χορεύει [ως ζέσταμα] το αβέβαιο μέλλον της, υπό τους ήχους της μουσικής του Έντβαρτ Αρτέμιεφ. Κι ακόμη μακρύτερα, ας δούμε στη θέση του μια οποιαδήποτε χώρα και στη θέση των οργισμένων ενόρκων εμάς τους "αυτόχθονες" τιμητές της [ανθρωπάκια με προσωπικούς γολγοθάδες, πύρρειους νίκες και άπειρες ήττες] που έχουμε βολεματικά ξεχάσει το παρελθόν μας. Και που εγκαταλείπουμε αμαχητί την τύχη της/μας στο έλεος της κάθε "νόμιμης" ή άνομης εξουσίας. Η θεωρία της σχετικότητας που λέγαμε...
Τότε είναι που μια καλή ταινία οφείλει να μας ξυπνήσει από το λήθαργο και να μας ζητήσει να δράσουμε ατομικά.
