16ο ΦΝτΘ, η αφρόκρεμα

Δελτίον καιρού. Κυριάρχησαν δυο ρεύματα. Ένα ψυχρό που κατέβηκε από τον παγωμένο χώρο των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών και της σκανδιναβικής ινσόμνιας κι ένα θερμό που ήρθε σα καύσωνας από τη μεσανατολική και τη μικρασιατική γειτονιά. Η συνάντηση κρύων και ζεστών αερίων μαζών σε συνδυασμό με τα χαμηλά βαρομετρικά της χώρας μας, έδωσαν κλίμα άστατο κι ασταθές. Η ινδοκινεζική πεταλούδα ήταν μικροσκοπική αλλά ικανή να γεννήσει εξ αντανακλάσεως τυφώνες. Το γαλλοκαναδικό ρεύμα από το παρελθόν του μέλλοντός μας ήρθε να μας θυμίσει... πόσο άλλαξες, πόσο άλλαξα, τα όνειρα μας κόκκινα, τα όνειρά τους άσπρα, ρούχα μαζί που πλύθηκαν κι έχουνε γίνει ροζ. Η λατινοαμερικάνικη ποίηση έχει μια γλυκιά μελαγχολία, είναι ρεύμα υπόγειο.

O Νώε κι ο κατακλυσμός ήρθαν αυτήν την Πέμπτη τελικά. Μαζί. Άσχετο.

Ελένα, της Πέτρα Κόστα
Elena [2012 Βραζιλία, 82'] Petra Costa
Η σκηνοθέτις αναζητεί την αδερφή της, τη μορφή και το πνεύμα της, στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Η απώλεια μετουσιώνεται σε τέχνη. Οι τύψεις γίνονται ποίηση. Όλες οι τέχνες συμμετέχουν: χορός, τραγούδι, ποίημα, πρόζα, μέλος, όνειρο-εφιάλτης, δαίμονες, αναμνήσεις, ανατροπή της μοίρας. Μετουσιώνεται το όνειρο της μαμάς, της αδερφής και το δικό της με ιδιαίτερα καλλιτεχνικό και ποιητικό τρόπο. Εικονοποιεί πόθους, καημούς, ενοχές. Απεμπολεί την κατάθλιψη, γυρίζει ταινία και γυρίζει σελίδα. Στο εξαιρετικό σάουντρακ θα βρείτε Vitor Araujo, Fil Pinheiro, Maggie Clifford, Gustavo Ruiz και δυο Αλέξανδρους [Desplat, Hacke].

Βρωμοπαλιάνθρωποι, του Γιούρι Ρεχίνσκι
SickFuckPeople [2013 Αυστρία /Ουκρανία, 75'] Juri Rechinsky
Πρώτα ήταν πέντε-έξι, επτά σχολειαρόπαιδα σ' ένα δωμά. Μετά από χρόνια έφυγε ο ένας να ψάχνει τη μάνα του. Στην αρχή βλέπουμε σκληρές εικόνες, αβάσταχτα αληθινές. Τους ανήλικους να σνιφάρουν κόλλα από μια σακούλα. Μια υπόγεια τρώγλη, όπου σέρνονται από έναν ισόγειο φεγγίτη για να μπουν ή να βγουν, κάτω από ένα χαμηλό μπαλκόνι. Καταστάσεις σύριγγας, ροκ και δέους. Μετά ο Ρεχίνσκι θυμάται τον Βιτάλι Κανιέφσκι και τον πιτσιρικά ήρωά του στο Μια Ανεξάρτητη Ζωή και το Κοκάλωσε, Πέθανε, Αναστήσου. Μόνο που εδώ ο δικός του είναι καμένος και τελειωμένος από κούνια. Κι η μάνα του ακόμη! Η αναζήτηση όμως είναι ηρωική κι η ζωή ανεξάρτητη, άστεγη και ακράτητη.

Ο Άνθρωπος που Έκανε τους Αγγέλους να Πετούν, της Βικτόρια Σιμάνισκα
The Man Who Made Angels Fly [2013 ΗΒ /Γαλλία /Πολωνία, 65'] Wiktoria Szymanska
Ο Μίχαελ Μέσκε / Michael Meschke, είναι The Master of Puppets, Ο Κουκλοθεατράνθρωπος. Η ζωή του όλη είναι αφιερωμένη στην κατασκευή και στις ανανεωτικές μορφές του κουκλοθέατρου, αυτού που υπερβαίνει τα εσκαμμένα ακόμη και άλλων, συναφών, τεχνών. Έχει μεταφέρει σπουδαίους χαρακτήρες και έργα στη δική του τέχνη, έχει κάνει ταινία Το Καθαρτήριο του Δάντη [Skaerseld /Purgatory, 1971 Σουηδία /Τουρκία]. Έχει ιδρύσει δικό του Μουσείο Κούκλας κι έχει θεσπίσει βραβείο στο όνομά του [πρώτη βράβευση στη Δρα Αντιγόνη Παρούση για την εισαγωγή της Κουκλοθεατρικής Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών]. Στα 82 του σήμερα, δεν παρουσιάζει μόνο έξοχες φιγούρες ενός πλουσιότατου παρελθόντος, αλλά ετοιμάζει μια τελευταία κουκλό-μεταφορά, με την Ιρέν Ζακόμπ σε διπλό ρόλο Αντιγόνης-Ηλέκτρας.

Η Εικόνα που Λείπει, του Ρίτι Παν
L' Image Manquante /The Missing Picture [2013 Γαλλία /Καμπότζη, 91'] Rithy Panh
Χους ει και εις χουν απελεύσει. Χου ιζ χους. Με πήλινα ειδώλια η ιστορία η δόλια. Προσωπική κατάθεση της προσωπικής ιστορίας του σκηνοθέτη, με τη βοήθεια του μικρογλύπτη Sarith Mang. Για τα "αξέχαστα" παιδικά του χρόνια την περίοδο του Πολ Ποτ και των ερυθρών Χμερ. Τα πήλινα τα φτιάχνει μπροστά στα μάτια μας. Τα διοράματα μοιάζουν ως τρισδιάστατο κινούμενο ντεκουπάζ. Καταπληκτική ευρηματική ιδέα αφήγησης μιας ιδεολογικής κοινωνίας που επιβάλλεται σ' έναν κόσμο πραγματικό, ανύποπτο, που φυσικά δεν μπορεί να την αντέξει. Κατάρρευση, τραγωδία, εγκλήματα χωρίς τιμωρία. Ενδιάμεσα βλέπουμε ντοκουμέντα αρχείου που κάνουν ακόμη πιο ζοφερό το άγριο κουκλοθέατρο του παραλόγου. Η 5η υποψήφια φέτος για ξενόγλωσσο Όσκαρ, βραβευμένη στις Κάννες [Ένα Κάποιο Βλέμμα].

Ο Σκύλος, των Άλισον Μπεργκ & Φρανκ Κερόντρεν
The Dog [2013 ΗΠ, 101'] Allison Berg & Frank Keraudren
Η Σκυλίσια Μέρα, του Λιούμετ, από την πραγματική της πλευρά. Dog-gay άφτερ ο πρωταγωνιστής. Έκανε τη ληστεία για να κάνει αλλαγή φύλου ο/η φίλος/η του. Σκοτεινός, ωμός κι αστείος, μονίμως καυλωμένος, με απότομες συγκοπές κι εναλλαγές. Αυτό που τον πείραξε από τη μεταφορά ήταν ότι το Άττικα Άττικα του Πατσίνο, δεν ελέχθη ποτέ. Ο ίδιος είναι ασυγκράτητος ποταμός. Μαντ Ντογκ και Γκλόρι(α). Η πρώτη συνεδρία μαζί του ήταν καταιγίδα: μιλούσε ακατάπαυστα επί οκτώ ώρες. Το σούπερ πορτρέτο συμπληρώνουν η επικούρεια μαμά του, η ευτραφής σύζυγος, η εγχειρισμένη, ο ρέινμαν αδερφός, οι πρώην κι οι επόμενοι. Στο τέλος πέφτει καρτέλα με καμιά δεκαριά νεκρούς. Ντοκιμαντέρ νουάρ με τα όλα του.

Ο Τίτο στον Πάγο, των Μαξ Άντερσον & Χελένα Αχόνεν
Tito on Ice [2012 Σουηδία /Γερμανία, 74'] Helena Ahonen, Max Andersson
Μικτή τεχνική, κινούμενου κόμικ και εικόνας. Το ανδρείκελο του Τίτο σε αποσύνθεση περιφέρεται από τους κομίστες δημιουργούς του Bosnian Flat Dog σε μια Γιουγκοσλαβία σε αποσύνθεση, όπως ο Μπέρνι ένα κάποιο τρελό Σαββατοκύριακο. Από τη Λουμπλιάνα των Laibach [the eye of the tiger] μέχρι το Μόσταρ των Vuneny, Dubioza Kolektiv. Ενδιάμεσοι μουσικοί σταθμοί της προωθητικής περιοδείας: Νόβι Σαντ [Obojeni Program], Ριέκα [Termiti], Βελιγράδι [Idoli, Elektricni Orgazam, Klopka za Pionira], Ζάγκρεμπ [Delfini, Crveni Koralji], Ίστρια [Tito's Bojs]. Η χαρτονένια θάλασσα, οι φιγούρες των δυο σκηνοθετών-κόμικς να κολυμπάνε, η υποβρύχια λήψη κάτω απ' το χαρτόνι. Άλλη ιδιαιτερότητα η ομιλία και η αλλαγή έκφρασης στα κομίστικα πρόσωπά τους που γίνεται με απανωτές τσόντες χαρτιού κολλημένου στο στόμα.


Μας βγήκε πάνω στο Tραγούδι, του Νταβίντ Αντρέ
Chante ton bac d'abord /We Did it on a Song [2014 Γαλλία, 82'] David Andre
Ο γαλλικός τίτλος παραπέμπει στον Μορίς Πιαλά και στην ταινία Passe ton bac d'abord... /Graduate First [1978], στα ελληνικά Πρώτα το Απολυτήριο. Πρώτα το Τραγούδι... εδώ. Μιλάμε για ένα πρωτότυπο ντοκι-μιούζικαλ. Αυτά που δεν βγαίνουν, που σκαλώνουν με τα λόγια, τραγουδιούνται και εξωτερικεύονται. Μια παρέα σχολική των 17 που ονειρεύεται κι ο καθείς βρίσκει ένα δρόμο. Ο μπαμπάς του ενός είναι ροκάς της Βουλώνης. Η μουσική βρίσκεται στην καθημερινότητά τους. Ένα λιμάνι σε παρακμή και η ανησυχία των γονιών για το μέλλον των παιδιών. Ο σκηνοθέτης καταγράφει αγωνίες και ιδέες και τις κάνει τραγούδια, ως γνήσιος θαυμαστής του Ζακ Ντεμί.

Ηθοποιοί: Ημερολόγιο Σπουδής, του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου
Becoming an Actor [2014 Ελλάς, 61'] Dimitri Koutsiabasakos
Σε μια δημοτική σχολή δραματικής τέχνης, δίπλα στο θερινό σινέ Ριβιέρα, σε περιβόητη γειτονιά, νέοι μέχρι 25 ετών δίνουν τρία χρόνια απ' τη ζωή τους για να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Χρειάζεται να συνωμοτήσουν και οι 7 Τέχνες για να επιτευχθεί, αν επιτευχθεί, ένας τέτοιος στόχος. Ξεκινά με την Αντιγόνη του Ανουίγ και κλείνει με τη Νίνα του Τσέχοφ. Ξεκινά με Καβάφη [επέστρεφε, αγαπημένη αίσθησις] και κλείνει με Δημουλά [όχι δεν είμαι λυπημένη]. Η μετά-μόρφωση των ηθοποιών σε ανθρώπους και των ανθρώπων σε αυτόνομες προσωπικότητες συντελείται μπροστά στα μάτια μας. Μέσα σε μια ώρα συμπυκνώνεται συγκινητικά ωραία και αποτυπώνεται ως ευεργετικό αποτέλεσμα ακόμη και στα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά. Χωρίς τυμπανοκρουσίες, λιτά και ταπεινά.

Επικίνδυνες Πράξεις με Πρωταγωνιστές τα Ασταθή Στοιχεία της Λευκορωσίας, της Μάντλιν Σάκλερ
Dangerous Acts Starring the Unstable Elements of Belarus [2014 ΗΠ, 76'] Madeleine Sackler
Τα Ασταθή Στοιχεία είναι θεατρική ομάδα δράσης και ακτιβισμού με έδρα το Μινσκ. Η ανελεύθερη [σικ] πολιτική κατάσταση στη χώρα τούς ανάγκασε αρχικά να δουλεύουν σα μυστική αδελφότητα και κατόπιν να πάρουν δρόμο... αυτοεξορίας. Οι εξαιρετικά λιτές, άρτε πόβερα, τρομερά λειτουργικές, ευρηματικές, σατιρικές, ιδέες-(δια)μαρτυρίες τους σχολιάζουν την τραγικωμική κατάσταση του λευκορωσικού καθεστώτος. Έγιναν διάσημοι, περιζήτητοι και... καταζητούμενοι. Μερικά ή καθολικά. Περιόδευσαν [ας έκαναν κι αλλιώς] στη Νέα Υόρκη [La MaMa], στο Λονδίνο, στο Εδιμβούργο [fringe] και στην... Θεσσαλονίκη. Αυτήν τη βόλτα στο κόσμο περικλείουν οι Επικίνδυνες Πράξεις.

Γνωστά και Άγνωστα, του Έρολ Μόρις
The Unknown Known [2013 ΗΠ, 96'] Errol Morris
Ο Ντόναλντ Ράμσφελντ είναι πολυγραφότατος [20.000 σημειώσεις σε 6 χρόνια εξωτερικής πολιτικής] είναι και θυμόσοφος. Π.χ. σημείωσε: υπάρχουν γνωστά γνωστά και γνωστά άγνωστα, υπάρχουν άγνωστα άγνωστα κι άγνωστα γνωστά. Δηλαδή [για το τελευταίο] πράματα που τα ξέρουμε αλλά δεν ξέρουμε ότι τα ξέρουμε. Αλλού π.χ. γράφει: H έλλειψη ενδείξεων ή αποδείξεων για πυρηνικά δεν είναι ένδειξη ή απόδειξη έλλειψης αυτών. Δηλ. επειδή δεν βρήκαμε κάτι για ύπαρξη πυρηνικών, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν. U chasing the wrong rabbit, λέει στον Έρολ. Ταυτόχρονα αναλύει με χιούμορ, υπαινίσσεται, υπομειδιά, εκλογικεύει και αιτιολογεί, έχει σαφή προσωπική ματιά κι εντέλει διερωτάται, δήθεν φιλοσοφικά, γιατί δέχθηκε να καταγραφεί εδώ. Ο Μόρις τον αυτοεκθέτει ως ζωντανό μνημείο κι ως πολιτικό ον. Είναι απίστευτο πως σε κρατάει μιάμιση ώρα σε αγωνία μια τέτοια κατά πρόσωπο συνέντευξη, για πράματα γνωστά άγνωστα.

Απολλώνεια Ιστορία, των Ίλαν Μόσκοβιτς & Νταν Μπρόνφελντ
Sipur Apoloni /Apollonian Story [2013 Ισραήλ, 69'] Dan Bronfeld, Ilan Moskovitch
Η αρχαία Απολλωνία σήμερα είναι εθνικό πάρκο. Κάποιος ερημίτης ζει εκεί επί 40 χρόνια, έχει σμιλέψει το σπίτι του μέσα στους ασβεστολιθικούς βράχους, έχει σκάψει τεράστιες αίθουσες κι ακόμα δεν του 'χει φύγει ο... θυμός. Η ιστορία του περιλαμβάνει απολλώνια και διονυσιακή πλευρά, όπως το 1ο βιβλίο στην Αρχή της Τραγωδίας του Νίτσε. Όπως η μέρα και η νύχτα. Ο πατέρας [θεός-πλάστης] αμερικανοεβραίος κι ο γιος [χριστός-άχρηστος] φαντάρος. Ο πρώτος είδε το χριστό φαντάρο. Το σκοτεινό το χθόνιο εγώ και το φωτεινό το κόσμιο εμείς. Εικόνα και ομοίωση ο πατέρας του μεγάλου σκηνοθέτη επιζήσας του ολοκαυτώματος [81]. Αντίστιξη ο νεαρός συν-σκηνοθέτης που δούλεψε 6 μήνες χτίστης στον ήρωα για να τον πλευρίσει και να τον καταγράψει. Ευ ζην, λάθε βιώσας.

Ευτυχία, του Τομά Μπαλμές
Happiness [2013 Γαλλία /Φιλανδία, 80'] Thomas Balmes
Τριτοκοσμική επαφή τρίτου τύπου. Οκτάχρονος ταμένος κι ονειροπαϊμένος ονόματι Πεγιάνγκι. Άλλες κωδικές λέξεις: Μπουτάν, βασιλιάς, καλόγερος, Λάια, ηλεκτρικό ρεύμα, πρώτη τηλεόραση, δεύτερη τηλεόραση, wrestlemania. Τα βλέμματα όλων κοιτούν το μαγικό γυαλί. Αποχαυνώνονται για πρώτη τους φορά. Εκ-παιδευτική Τηλε-όραση; Σαρκασμός. Ο βασιλεύς αφουγκράζεται τις ανάγκες των κατοίκων [ρεύμα, τηλεόραση, ίντερνετ] αλλά εκείνοι δεν χειροκροτούν οπωσδήποτε κάθε ανακοίνωσή του. Μόνο όσες τους αλλοτριώνουν. Επαναλαμβάνονται τελετουργικά αυτά που δεν συνειδητοποιήσαμε, με καθυστέρηση 5-6 δεκαετιών. Επιστροφή στο μέλλον της τεκμηρίωσης.

Στοργή στο Λαό, του Βασίλη Δούβλη
Affection to the People [2013 Ελλάς, 91'] Vassilis Douvlis
Η λογοκρισία στον κινηματογράφο στην εφταετία. Ταινίες που κόπηκαν, που απαγορεύτηκαν, που κάηκαν στην πυρά. Σκηνοθέτες θύματα, σκηνοθέτες, κριτικοί και συγγραφείς θύτες, χωρίς εισαγωγικά. Οι δεύτεροι δεν κατονομάζονται και ζουν ανάμεσά μας, χωρίς εισαγωγικά. Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου [8ο-14ο], Παύλος Ζάννας, κάποιοι απλοί ταπεινοί γλείφτες που εκλιπαρούν το βασιλέα ή τον πρόεδρο να τους εγκρίνει το σενάριο, να τους βρει εταιρία παραγωγής, θεσούλα συμπλήρωσης εισοδήματος. Πολύ σπουδαία έρευνα, πολύ ενδιαφέρον θέμα. Στοργή στο Λαό λέγεται το θεόπνευστο σχέδιο για την απαλλαγή του έλληνα από τις κακόβουλες επιρροές της 7ης διαφθοράς, εσωτερικής, εξωτερικής και στρεφομένης.

Los Posibles, των Χουάν Ονόφρι Μπαρμπάτο & Σαντιάγο Μίτρε
Los Posibles [2013 Αργεντινή, 53'] Juan Onofri Barbato, Santiago Mitre
Μικρό κομψοτέχνημα. Οι δυο σκηνοθέτες ξεπερνάνε τα ψηφιακά μέσα τους και τα... έξω τους. Σκηνοθετούν μια νέα γκρο υπερκοντινή χορογραφία μέσα στη χορογραφία. Χωρίς λόγια, χωρίς διαλόγους, με ακροβατικά και φωνητικά σφυροκοπήματα. Ο ντράμερ Cairo τα σπάει συνοδεύοντας το άπιαστο. Σαν να ήταν μια τυπική καθημερινή πρόβα, σα να μην είδαμε κάτι εξόχως δημιουργικό. Σα μια σπουδή. Σαν αέρας. Εγκυκλοπαιδική πληροφορία: ο Μίτρε είναι ο σεναριογράφος του Πάμπλο Τραπέρο [Στην Φωλιά του Λιονταριού, Το Αρπαχτικό, Άσπρος Ελέφας, 7 Μέρες στην Αβάνα]. Οι απίθανοι Πιθανοί κείνται αναρτημένοι στο διαδικτυακό σωλήνα [obra completa].

Τζέιμς Τζόυς: Τα Τετράδιά του, των Ελληνικών, της Βουβούλας Σκούρα
The Red Bank. James Joyce: His Greek Notebooks [2013 Ελλάς, 29'] Vouvoula Skouras
Μη-αφηγηματικό ντοκι-Ποίημα. Αίτηση δανείου σε γλώσσα ελληνική. Κόκκινη Όχθη, όστρακα και αρχιτεκτονική της Εικόνας στα Ελληνικά. Διαγώνιες κρηπίδες κόβουν το κάδρο ή διπλώνουν το βλέμμα, το οποίο καμπυλώνει στο χωροχρόνο της εικαστικού σκηνοθέτισσας, του Οδυσσέα, των Λαιστρυγόνων, της Molly, της Art-ήνα, της Μαντούς Αραβαντινού. Η μη γραμμική ανάγνωση του Βαγγέλη Ιντζίδη γίνεται κινέζικο παζλ στις καταγραφές της Σκούρα, στην Τεργέστη, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στην Αθήνα. [...] νύχτες και μέρες στοιχειωμένες από την ύλη των μύθων... το πραγματικό.

Η Μεγάλη Φάρσα του Χιπ Χοπ, της Τζίνι Φίνλι
The Great Hip Hop Hoax [2013 ΗΒ, 88'] Jeanie Finlay
Πολύ διασκεδαστικό και επιμορφωτικό για τον τρόπο που λειτουργεί η σόου μπιζ. Χαβαλεδιάρικο αλλά με νόημα. Σκοτσέζοι ράπερς [Billy Boyd & Gavin Bain] που γίναν καλιφορνέζοι [Silibil n' Brains] χωρίς να έχουν ξεμυτίσει ποτέ απ' το νησί τους. Το έπαιξαν μέχρι που άντεχαν αλλά το κατεστημένο υποχώρησε πριν... ομολογήσουν. Τρελό πανηγύρι αμερικανίλας καφρίλας και σαρκαστικίλας. Tongue Kung Fu και ζαμανφού. Μ' αρέσει πολύ ο ένθα χαρακτηρισμός The Proclaimers of hip hop. I'm Gonna Be (5,000 Miles).