20/20 vision και μουσικές ταινίες στο 20ό ΦΝτΘ

Η οπτικοακουστική και μουσικοχορευτική σοδειά του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μοιάζει ποικίλη, εορταστική και υπόσχεται να ικανοποιήσει πολλά γούστα.

Η Sara Driver εκτός από το ντοκιμαντέρ για τον πρώιμο Μπασκιά [Boom for Real: The Late Teenage Years of Jean-Michel Basquiat] μάς φιλοδώρησε επτά από τα 20+1 της λίστας που ακολουθεί, μέσω της «λευκής κάρτας» που της έδωσε το Φεστιβάλ. Η Ανιές Βαρντά, αειθαλής και σπουδαία, κάνει πάντα δουλειές με χιούμορ και ειδικό βάρος, όπως και η πιο πρόσφατη, Πρόσωπα & Ιστορίες.

Ενθουσιώδης, αριθμητικά και σε περιεχόμενο, φαίνεται και η εγχώρια παραγωγή, η οποία έχει σαφώς κοινωνικοπολιτικές κατευθύνσεις και διεθνείς προεκτάσεις. Είναι συγκεντρωμένη, σχεδόν όλη, κάτω από τον γενικό τίτλο «μουσικές διαδρομές και αγαπημένες προσωπικότητες».

Το σύνθημα που βλέπω να κυριαρχεί στο φετινό πρόγραμμα, κόντρα στα όσα ευαγγελίζονται οι αφίσες της 20ής διοργάνωσης, είναι ένα πλακάτ παρμένο από το Dream City του ωσεί περιπλανημένου ιουδαίου Ζίγκελ: Ξεφορτώσου τις αμαρτίες σου προτού αυτές ξεφορτωθούν εσένα!

Faithfull [2017 Γαλλία, 62λ] Sandrine Bonnaire
Σε 60 μόνο λεπτά βλέπουμε την ιστορία της Μαριάν Φέιθφουλ, από το πρώτο της πάρτι και την γνωριμία με τους Stones στις αρχές του ’60 μέχρι και σήμερα που συνομιλεί με την ηθοποιό Σαντρίν Μπονέρ. Η οποία σκηνοθετεί για τρίτη φορά σε πρώτο πρόσωπο μετά τις δυο καταγραφές που έκανε με την αδερφή της, Σαμπίν.

Scenes from the Life of Andy Warhol: Friendships and Intersections [1982 ΗΠ, 38λ] Jonas Mekas
Ο πάπας του ανένταχτου ανεξάρτητου αμερικάνικου σινεμά, Γιόνας Μέκας, ξεδιπλώνει καρέ-καρέ σαν καταιγίδα τη ζωή του πάπα της ποπ-αρτ, Άντι Γουόρχολ, υπό τους ήχους των παπών του μουσικού μας γίγνεσθαι, των βελούδινων και υπόγειων Velvet Underground. Έχουμε πάπες! Πολλούς πάπες. Π@π@ρι@ μάντολες έχουμε πια.

Thelonious Monk: Straight, No Chaser [1988 ΗΠ, 90λ] Charlotte Zwerin
Η καλλιτέχνις Σάρλοτ Ζβέριν έμαθε μοντάζ και σκηνοθεσία κοντά στους πάπες του νεοκοσμίτικου βεριτέ, αφούς Maysles. Το ντοκιμαντέρ για τον ευφυή και εκκεντρικό πιανίστα σκόνταψε αρχικά στον θάνατο του Μονκ και πέρασε κυκεώνα εμποδίων μέχρι να το αγκαλιάσει ο Κλιντ Ίστγουντ και να βγει στο φως ως «θησαυρός - αισθητικός, καλλιτεχνικός και πολιτιστικός».

Twist/Τουίστ [1992 Καναδάς, 74λ] Ron Mann
Η χορευτική κουλτούρα της βόρειας Αμερικής [1953-1964] πριν τη βρετανική εισβολή. Ένας μουσικοχορευτικός ταμπλάς από το παρελθόν δια χειρός ενός λύκου του Οντάριο, με τα λόγια και τα έργα των Frankie Avalon, Chubby Checker, Fats Domino, Buddy Holly, Little Richard κ.ά.π.

The Land of Look Behind [1982 ΗΠ, 90λ] Alan Greenberg
Με σήμα κατατεθέν τον Marley και τους Wailers του, μια ταινία τεκμηρίωσης της ρέγκε και των τζαμαϊκανών ράστα που κοιτάζει πίσω από το προφανές με τρόπο μοναδικό κι αξιοθέατο. Ο σεναριογράφος και συγγραφέας Γκρίνμπεργκ είναι πάγιος συνεργάτης του Χέρτζοκ [αποκορύφωμα η Καρδιά από Γυαλί] κι έχει κάνει χρέη φωτογράφου στις ταινίες 1900 και Το Ακρωτήρι του Φόβου.

Rivers and Tides [2001 Γερμανία /Φιλανδία /ΗΒ /Καναδάς, 92λ] Thomas Riedelsheimer
Με 2ο τίτλο Andy Goldsworthy Working with Time, βλέπουμε τις εφήμερες δημιουργίες του σκοτσέζου καλλιτέχνη = σχόλια για το φθοροποιό πέρασμα του χρόνου, ακούγοντας τη Φύση και τις μουσικές του μέγα Fred Frith. Φριθ και Ρίντελσμάιερ έχουν ασχοληθεί και πάλι πρόσφατα με τον Γκολντσουόρθι [Leaning Into the Wind: Andy Goldsworthy]. Κάτι ξέρουν.

Energy and How to Get It [1981 ΗΠ, 30λ] Robert Frank, Rudy Wurlitzer, Gary Hill
Τέκνα και τεκνά της μπιτ γενιάς ξεκινάνε να τεκμηριώσουν τις δυσκολίες του εφευρέτη Golka με τη γραφειοκρατική μηχανή και καταλήγουν να σατιρίσουν το είδος με ενέσεις μυθοπλασίας από τον «ενεργειακό τσάρο» William S. Burroughs και τον «χολιγουντιανό ατζέντη» Robert Downey. Δράμα τραγουδημένο από τον επιστήμονα Dr. John [free juice].

Dream City [1986 ΗΠ, 18λ] Steven Siegel
Η μετα-αποκαλυπτική συμφωνία μια μεγαλούπολης [Νέα Υόρκη] στη φορτισμένη δεκαετία του ’80 όπως την αφηγούνται δια ζώσης νεαροί και έφηβοι του πάλαι τότε. Ο φωτογράφος Στίβεν Ζίγκελ αποτυπώνει το λιγότερο θεατό, σε επάλληλες στρώσεις. Μουσική συνοδεία το Βραδεμβούργειο Κονσέρτο Νο.3, ο John Grey και οι Measure of Disorder.

The World of Jacques Demy [1995 Γαλλία /Βέλγιο /Ισπανία, 90λ] Agnès Varda
Αγνή βάρδα της ζωής και του καταγραφικού σινεμά τεκμηρίωσης αναμνήσεων και αισθήσεων. Αγνή βάρδα του ευ ζην, του ευ πράσσειν, του ευ αγωνίζεσθαι. Ένα από τα δέκα δικά της έργα που θα δούμε στο Φεστιβάλ είναι αφιερωμένο στον σύζυγό της, Ζακ Ντεμί, και στο μουσικολυρικό του σύμπαν. Μην πετάξεις τίποτα, λέει η Ανιές, [Les glaneurs et la glaneuse] και δες τα όλα.

In Situ [2017 Ελλάς, 104λ] Χρύσα Τζελέπη, Άκης Κερσανίδης
Μια ταινία για τον Αυτοσχεδιασμό. Μουσική επιτόπου, αυτοσχεδιασμός στου Μπαράκου, Σάκης Παπαδημητρίου, Φλώρος Φλωρίδης, Χρήστος Γερμένογλου, Gianni Lenoci και Gianni Mimmo, Gunter "Baby" Sommer, Γεωργία Συλλαίου, Roscoe Mitchell, Γιώργος Χαρωνίτης, Άρις Γεωργίου και Δημήτρης Θ. Αρβανίτης. Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Μονόπολη, Βόννη, Δρέσδη.

λπ /lambda pi [2017 Ελλάς, 70λ] Χρήστος Πέτρου
Τα αρχικά της Λένας Πλάτωνος, η απαρχή της ελεκτρόνικα στη χώρα μας, «μουσική που κατέβηκε απ’ το διάστημα», όπως υποστηρίζει ο Coti. Ένα ολόκληρο μουσικό σύμπαν που μας επηρέασε ετεροχρονισμένα. Τρολάρουν οι Red Axes, Lena Willikens, Natureboy Flako, Coti K, Felizol, Old Green Bros, Larry Gus κ.α.

Ζητείται Διέξοδος /A Shout Out to the Way Out [2017 Ελλάς, 98λ] Σέργιος Βαφειάδης
Κ. Βήτα [αφηγητής], Κ. Τζούμας, Κ. Βούλγαρη, Π. Παυλίδης [κουρέας], Δ. Πουλικάκος, Θ. Ανεστόπουλος, Γ. Αγγελάκας, Μπ. Παπαδόπουλος, Sadahzinia, Τσοπάνα Rave [έμειναν έξω], Μ. Βαφειάδης, Χρ. Ζορμπάς, Θέκλα Τσελεπή, συ-Σπυρόπουλοι. 30 χρόνια κολεκτίβες εναλλακτικής ζωής και περιπέτειες καλλιτεχνικής κρίσης.

Εγώ κι ο ίσκιος μου: Ένα ντοκιμαντέρ για τον Νίκο Παπάζογλου /Me and My Shadow: A Documentary for Nikos Papazoglou [2017 Ελλάς, 90λ] Μιχάλης Αριστείδου, Ιωάννης Γρηγορόπουλος
Αθήνα – Νίσυρος – Θεσσαλονίκη, «τώρα όλη η ζωή σου ένα φιλμ τρελό», «δηλαδή παρεμβαίνουμε στον χώρο που ζούμε, δημιουργικά, και τον φέρνουμε στα μέτρα μας, όπως κι αν είναι». Κάτω Τούμπα, Αγροτικόν, Στρόγγυλοι Δίσκοι, Πους-Πουλ, «Ο Αριστοφάνης που γύρισε από τα θυμαράκια» και ο Λάζαρος Ανδρέου [1950-2005].

GUS G. “Life through Fire” [2018 Ελλάς, 117λ] Θανάσης Τσαουσόπουλος
Θεσσαλονίκη 1980. Μπέρκλεϊ Βοστόνης 1997. Ο Κώστας Καραμητρούδης αναβαπτίζεται ως κατά κόσμον Gus G. Μέσα από τη φωτιά και τις φλόγες του χέβι μέταλ ξεπηδά ένας κιθαρίστας υδρογείου βεληνεκούς. Από το 2002 έχει το δικό του πλήρες συγκρότημα, τους Firewind. Από το 2016 έχει επίσημα τη δική του κιθάρα, μια Jackson που φέρει την υπογραφή του. Το 2010 συναπάντησε τον Ozzy.

The Invisible Hands [2017 Ελλάς /Αίγυπτος, 93λ] Μαρίνα Γιώτη, Γιώργος Σαλαμέ
Το αβάν-ροκ τρίο Sun City Girls διέλυσε με τον αιφνίδιο θάνατο ενός μέλους και το ακυκλοφόρητο υλικό μπήκε στον πάγο. Ο βασικός αυτουργός, Alan [Alvarius B.] Bishop, ίδρυσε τη δισκογραφική Sublime Frequencies, η οποία τον έφερε στην Αίγυπτο της Βελούδινης Επανάστασης. Εκεί γνώρισε νέους μουσικούς ακτιβιστές, μετάφρασαν τα τραγούδια και ιδού το ταυτώνυμο πόνημα.

Magnetic Fidelity: A Love Story [2017 Ελλάς, 52λ] Ελίνα Βερυκίου
Η προσωπική ιστορία αγάπης του σπεσιαλίστα ηχο-μηχανικού Ηλία [Jesus I. Agnew] και της ζωγράφου, κομίστριας, σχεδιάστριας ιστοσελίδων Σαβίνας [Sabine Steldinger] είναι συνυφασμένη με την δημιουργία ενός «λαμπάτου» και «μπομπάτου» αναλογικού στούντιο ήχου στον Γαλλικό του Κιλκίς, μοναδικού στον κόσμο όσο και η αγάπη τους. Ζουν στο χωριό και δρουν στο παγκόσμιο χωριό.

Το Ταξίδι του Ορφέα /The Journey of Orpheus [2017 Ελλάς, 62λ] Θεόφιλος Δαδής
Από τη Μικρασία του 1922 ως την Λέσβο και την Ειδομένη του 2015-2016, η μουσική είναι η κοινή γλώσσα διαφορετικών εθνοτήτων για να εκφράσουν τον πόνο, το δράμα, την ελπίδα για λύτρωση. Σμυρναίικα, ρεμπέτικα, λαϊκά, κουρδικά, συριακά, αφγανικά, ιρακινά τραγούδια μεταφέρουν το πνεύμα και το άσμα του πλάνητα Ορφέα και των σύγχρονών μας περιπλανώμενων ανθρώπων.

Ειρήνη του Αριστοφάνη – Νίκος Κυπουργός (Αρχαίων Δράμα) /Aristophane’s Peace - Nikos Kypourgos  (Ancients’ Drama) [2017 Ελλάς, 61λ] Πάνος Παππάς, Δέσποινα Χαραλάμπους
Η παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, με τον αθυρόστομο σκαθαροκαβαλάρη και αείμνηστο πια Τζίμη Πανούση στον ρόλο του Τρυγαίου. Με την Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Γιώργου Πέτρου, με το λιμπρέτο του Δημοσθένη Παπαμάρκου, με τη μουσική του Κυπουργού.

Νίκος Μαμαγκάκης – Λόγος τελευταίος /Nikos Mamangakis – The Last Word [2018 Ελλάς, 63λ] Τάκης Σακελλαρίου
Αναρχία για κρουστά και ορχήστρα, Σενάριο για δύο αυτοσχέδιους τεχνοκρίτες για ενόργανο σύνολο, ταινία και σκηνική δράση, Παραστάσεις για φλάουτο, φωνή και σκηνική δράση, Μουσική για τέσσερεις πρωταγωνιστές, Κασσάνδρα, Ερωτόκριτος, Πλούτος, Τριττύς, Τετρακτύς, Εγκώμιο στον Νίκο Σκαλκώτα, Οδύσσεια, Όπερα των σκιών. Λόγος πλάγιος.

Εθνική Λυρική Σκηνή: Η Ιστορία της Όπερας στην Ελλάδα /National Opera of Greece: The Story of Opera in Greece [2017 Ελλάς, 82λ] Κώστας Αυγέρης
ΕΛΣ, Γιώργος Κουμεντάκης, μεταστέγαση στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η τηλε-σειρά της κοσμοτέ τιβί και του ελc που έγινε ντοκιμαντέρ. Ιστορία που ξεκινά το 1939. Και φυσικά, σπάνιο αρχειακό υλικό από παραστάσεις όπερας, οπερέτας και μπαλέτου του μοναδικού λυρικού θεάτρου της χώρας. Είναι άραγε αντάξιο των χορηγών;

Paranauê: The Documentary [2018 Ελλάς, 62λ] Αναστάσης Δαλλής
Μια θεσσαλονικιώτικη κολεκτίβα κρουστών, μουσικοχορευτών, διασκεδαστών, 15μελής και 15ετής πια, στα πρότυπα των μπλόκος-άφρος της Μπαΐα. Οι ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες και δράσεις του σχήματος, προς τα μέσα και προς τα έξω, συμπαρασύρουν κοινό, εαυτούς και αλλήλους. Η λέξη Paranaue αναφέρεται στον ποταμό Παρανά και πιθανόν μας παραπέμπει στον Ηράκλειτο.

Για όσους αντέχουν υπάρχει και νυχτερινός μουσικός σινε-μαραθώνιος με την ευκαιρία των 20ών γενεθλίων του Φεστιβάλ. Γίνεται την Παρασκευή 9 Μάρτη στο Ολύμπιον και περιλαμβάνει αγαπημένα πρόσωπα και πορτρέτα.
Cobain: Montage of Heck [2015 ΗΠ, 145λ] Brett Morgen
Ταξιδιάρα Ψυχή /Wondering Soul [2010 Ελλάς, 80λ] Αγγελική Αριστομενοπούλου
Strange Powers: Stephin Merrit and the Magnetic Fields [2010 ΗΠ /Δανία /Γαλλία /Γερμανία /ΗΒ, 89λ] Kerthy Fix, Gail O'Hara
Pulp: A Film About Life Death and Supermarkets [2014 ΗΒ, 90λ] Florian Habicht
George Michael: Freedom [2017 ΗΒ, 95λ] David Austin, George Michael