39ο Διεθνές Φεστιβάλ Κάρλοβι Βάρι

Στην καρδιά του καλοκαιριού, 2 με 10 Ιουλίου 2004, πραγματοποιήθηκε στην πανέμορφη αυτή πόλη της Τσεχίας το ετήσιο διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου, ένας θεσμός χωρίς 'ειδική κατεύθυνση' στο διαγωνιστικό του τμήμα. Οι μόνες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι συμμετέχουσες ταινίες με υπόθεση ή ντοκιμαντέρ: να είναι πρόσφατες [μετά την 1/1/2003] και 'παρθένες', δηλαδή να μην έχουν συμμετάσχει σε διαγωνιστικό τμήμα άλλου φεστιβάλ. Βασικοί υποστηρικτές της διοργάνωσης είναι η αντίστοιχη ΔΕΗ, η αντίστοιχη ΕΚΟ, το αντίστοιχο ΥΠΠΟ, ο δήμος και η νομαρχία του Κάρλοβι Βάρι.

Ολίγα στατιστικά. Στις εννέα μέρες της διάρκειάς του προβλήθηκαν 235 ταινίες. Σ' αυτές περιλαμβάνονται 15 παγκόσμιες πρεμιέρες, 28 διηπειρωτικές και 5 ευρωπαϊκές. Τις 416 προβολές σε 13 αίθουσες παρακολούθησαν 123.749 θεατές. Εκδόθηκαν 6.665 κάρτες διαρκείας και φιλοξενήθηκαν 1.294 επισκέπτες, 527 δημοσιογράφοι, 456 σκηνοθέτες και άλλοι 905 επαγγελματίες του χώρου. 15.500 εισιτήρια πουλήθηκαν μέσω κινητών και άλλα 2.800 μέσω ειδικής τηλεφωνικής γραμμής.

Ανάμεσα στους καλεσμένους ξεχώρισα τους ηθοποιούς Σήμουρ Κάσελ, Τζον Κληζ, Μπεν Γκαζάρα, Κολμ Μίνεϊ, Ελάιζα Γουντ και τη μεγάλη δόξα του τουρκικού μελό Χούλια Κοτσγίγιτ. Πλην των βραβευμένων συναδέρφων τους, έδωσαν το παρόν ο ιπτάμενος ισλανδός Φρίντρικ Θορ Φρίντρικσον [Niceland από την Iceland], ο τρελο-φιλανδός Μίκα Καουρισμάκι, ο ούγγρος διεθνής Ίστβαν Ζάμπο, ο τούρκος βετεράνος Ομέρ Καβούρ και οι ομογενείς Αλεξάνδρα Κασαβέτη [κόρη των Τζον & Τζίνα και δημιουργός του ντοκ αφιερώματος στην μαγεία του καλωδιακού Z Channel] και Ντην Λύρας.

Τι είδαν όλοι αυτοί; Εκτός απ' τα διαγωνιστικά, στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται οι Ορίζοντες [βραβευμένες ταινίες των μεγάλων φεστιβάλ], η Άλλη Ματιά [πειραματικές δημιουργίες και νέες τάσεις], Ανατολικά της Δύσης [φρέσκια αφρόκρεμα του πρώην ανατολικού μπλοκ], η Αγορά των Ανεξάρτητων [με ειδικά αφιερώματα στον Albert Maysles και την Samira Makhmalbaf], 10 πρόσφατες ευρωπαϊκές ταινίες που επέλεξε το Variety και όλη η ντόπια παραγωγή της περιόδου 2003-2004.

Υπήρξαν επίσης τιμητικές προβολές αφιερωμένες στον Σέρτζιο Λεόνε [Κάποτε στην Αμερική], στον Σεργκέι Παραντζάνοφ [Το χρώμα του ροδιού], στο διευθυντή φωτογραφίας Μίροσλαβ Όντριτσεκ [το μιούζικαλ "Τρίχες" του Μίλος Φόρμαν]. Ειδικές αναδρομές στο έργο του Τζον Κασαβέτη [5 ταινίες], στο τουρκικό σινεμά [οι 10 καλύτερές του όλων των εποχών], γνωριμία με τον καταλάνικο κινηματογράφο [5 ταινίες], αφιερώματα στη σχέση της 7ης τέχνης με τη μουσική [2004: A Musical Odyssey, Άρβο Παρτ, Σαν Ρα, Μουγκ και Ντέιβιντ Τουπ] και το χορό [Dance for the Cinema, La La La Human Steps, Lou Reed, Martha Graham κ.α.π.], αποκατεστημένοι θησαυροί [το μεταπολεμικό "Λούνα Παρκ" (1955) του ούγγρου Ζόλταν Φάμπρι και ο νέο-ρεαλιστικός "Μαύρος Ουρανός" (1951) του ισπανού Manuel Mur Oti] και ειδικές προβολές σε βίντεο.

Βραβεία, βραβεία, βραβεία

Της επιτροπής του διεθνούς διαγωνιστικού προήδρευσε ο αμερικανός παραγωγός και σκηνοθέτης Al Ruban. Μέλη η βραζιλιανό-ιταλίδα ηθοποιός άλλοτε εξωτική καλλονή Φλορίντα Μπολκάν, η νεαρή πολωνή συνάδελφός της Katarzyna Figura, ο και σκηνοθέτης ηθοποιός Vladimir Mashkov, ο κορεάτης Αγγελόπουλος Hong Sang-soo, ο διευθυντής του εν Ρότερνταμ φεστιβάλ Simon Field και η φέρελπις τσέχα δημιουργός Alice Nellis.
Την Κρυστάλλινη Σφαίρα [μαζί με 20.000 δολάρια] σήκωσαν ψηλά οι άλλοι αφοί Ταβιάνι, οι Andrea και Antonio Frazzi, που κατέκτησαν τη μέγιστη αυτή τιμή με την ταινία "Certi bambini" [Παιδική ιστορία, Ιταλία, 2004, 94']. Η υπόθεσή της παραπέμπει μάλλον στον "Πισότε" του ρεαλιστή Μπαμπένκο παρά στις αλληγορίες των Πάολο και Βιτόριο. Το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής τσίμπησε ο κροάτης Zrinko Ogresta με το σπονδυλωτό δράμα "Εδώ" [Tu, Κροατία - Βοσνία/Ερζεγοβίνη, 2003, 90']. Έξι ιστορίες όπου συμπλέκονται πέντε πρόσωπα με κοινό παρονομαστή ένα έκτο και τις συνέπειες που τους κληροδότησε ο πρόσφατος πόλεμος.

Με παιδάκια που υποφέρουν έχει να κάνει και το βραβείο σκηνοθεσίας. Ο ισπανός Xavier Sanchez Bermudez χάρισε την ελπίδα στους ήρωές του "Λεόν και Όλβιδο" [Leon y Olvido, 2004, 112'] και μια σπουδαία διάκριση στον εαυτό του. Το σύνδρομο Ντάουν έχει ευαισθητοποιήσει πολλούς εραστές όλων των τεχνών. Έτσι η Marta Larralde που υποδύεται την αδερφή του πάσχοντος Λεόν πήρε από κοινού το βραβείο γυναικείας ερμηνείας με την Karen-Lise Mynster της δανέζικης "Lad de sma born" [Συνέπειες, 2004, 104']. Την ταινία αυτή υπογράφει η ηθοποιός του δόγματος Paprika Steen που έκανε έτσι ένα αρκετά ενδιαφέρον ντεμπούτο.

Στην αρένα της αντρικής ερμηνείας πρώτευσε ο γερμανός Max Riemelt, πρωταγωνιστής μποξέρ στην ταινία εποχής "Napola" [2004, 110'] του Dennis Gansel, με ναζί, άριους, εβραίους και όλο το κλίμα του εκλεκτικού 3ου Ράιχ.

Το αντίστοιχο διαγωνιστικό τμήμα των ταινιών τεκμηρίωσης προβλέπει δυο κατηγορίες συμμετοχών με διαχωριστική γραμμή το όριο διάρκειας των 30 λεπτών [μικρού και μεγάλου μήκους]. Πρόεδρος της ανάλογης επιτροπής ήταν για φέτος ο λετονός Bruno Ascuks, ο μεγαλύτερος παράγοντας στα κινηματογραφικά και θεατρικά δρώμενα της χώρας του, ανεξάρτητα και μη. Μέλη ο ρώσος Alexander Gutman, γνωστός για την πολιτικοκοινωνική διάσταση της δουλειάς του σε συνάφεια με τις γείτονες της Ρωσίας χώρες. Η αυστριακή Ρουθ Μάντερ, που σκύβει με πολύ προσοχή στα προβλήματα των μεταναστών, όπως διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι με τo πολυβραβευμένο "Struggle" [2003]. Ο αμερικανός θεωρητικός και κριτικός Dennis West και ο τσέχος αυτοδίδακτος δημιουργός Miroslav Janek.

Υποπτεύομαι ότι δεν δόθηκε βραβείο μεγάλου μήκους διότι δεν αναφέρεται τίποτε στο σχετικό δελτίο τύπου. Το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ απέσπασε ο ρώσος Pavel Medvedev για τον "Γάμο εν σιωπή" [Svad'ba tisiny / Wedding of Silence, 29']. Που, αν κατάλαβα καλά, διαπραγματεύεται ένα σαματατζίδικο μυστήριο στην Αγία Πετρούπολη μεταξύ κωφάλαλων. Είχαμε όμως και δυο ειδικές μνείες. Την πρώτη στην μαυρόασπρη ελεγεία "Μέρες κάτω απ' τη γη" [Untertage / Days Under, Ολλανδία, 2003, 25'] της Jiska Rickels, που παρακολουθεί τους γερμανούς ανθρακωρύχους. Και την δεύτερη στην Theodora Remundova για το πορτραίτο "Niceho nelituji" [No Regrets, Τσεχία, 2003, 83'] της 71ος ετών γιαγιάς που δε μετανιώνει για τίποτε απ' όσα έκανε στη ζωή της.

Εκτός των νομοθετημένων βασικών βραβείων είχαμε αυτό της Fipresci στον ρώσο Βαλέρι Τοντορόφσκι για το φιλμ με τον δρακουλιάρικο τίτλο "My Step-Brother Frankenstein" [Moj svodnyj brat Franken?tejn, 2004, 120']. Ο Todorovsky μας έχει επισκεφθεί και στην Θεσσαλονίκη με τον "Εραστή" [Lubovnik, 2002]. Είχαμε επίσης την Διεθνή Ομοσπονδία Κινηματογραφικών Εταιριών [FICC] να δίνει το βραβείο Δον Κιχώτης στον πεισματάρη ιρανό Ali-Reza Amini [Μικρές νιφάδες] για την "Άκρη του ποταμού" [Kenar-e roodkhaneh / The Riverside, 2004, 80'], όπου περιγράφει τις περιπέτειες των κούρδων προσφύγων που προσπαθούν να ανεβούν το ποτάμι για να ξεφύγουν από τις συνέπειες του Σαντάμ και του επερχόμενου πολέμου στο Ιράκ. Και να κάνει επιπλέον ειδική μνεία στην ταινία "Συνέπειες" [Lad de sma born] της δανέζας ηθοποιού Paprika Steen.

Την ειδική Οικουμενική Επιτροπή να προτιμά το ψυχολογικό δράμα "Cavedweller" [ΗΠΑ, 2004, 120'] της Lisa Cholodenko. Την καπνοβιομηχανία Philip Morris να πριμοδοτεί με 250.000 τοπικές κορώνες μια ταινία του τμήματος East of the West, τους "Μάρτυρες" [Svjedoci / The Witnesses, 2003] του κροάτη Vinko Bresan που τολμά να αναφέρεται στον φυλετικό πόλεμο του 1992. Την τσέχικη κρατική τηλεόραση να αθλοθετεί για πρώτη φορά το βραβείο Ανεξάρτητη Κάμερα στο τμήμα Forum of Independents και να το χαρίζει στο "Πικροράδικο" [Dandelion, ΗΠΑ, 2003, 94'] του Mark Milgard. Και το κοινό της εφημερίδας Pravo του φεστιβάλ να προτιμά την "Ιστορία της καμήλας που δάκρυσε" [Die Geschichte vom weinenden Kamel, Γερμανία / Μογγολία, 2003, 91'] των Byambasuren Davaa και Luigi Falorni, με την οποία είχαμε κλάψει κι εμείς εδώ στις ανοιξιάτικες "Εικόνες του 21ου Αιώνα".

Το φεστιβάλ θέλησε επίσης να τιμήσει κάποια πρόσωπα που σημάδεψαν την ιστορία του σινεμά. Έτσι κλήθηκαν και βραβεύτηκαν ο ηθοποιός Χάρβεϊ Καϊτέλ, ο μαιτρ της φωτογραφίας Miroslav Ondricek και ο διάσημος εκκεντρικός Ρομάν Πολάνσκι. Ο δήμαρχος της πόλης δεξιώθηκε και τίμησε την Ζακλίν Μπισέ. Όπως διαπιστώνετε όλα τα φεστιβάλ φροντίζουν και για την γλαμουρία τους. Μη νομίζετε δηλαδή ότι ο δήμαρχος που μας αξίζει είναι πρωτοπόρος. Ο νομάρχης του Κάρλοβι Βλαρι τίμησε τον πρόεδρο του φεστιβάλ Jiri Bartoska και η Οικουμενική Επιτροπή την καλλιτεχνική διευθύντρια Eva Zaoralova. Κι εμείς εδώ έχουμε τιμήσει ουκ ολίγες φορές τον Θόδωρο Αγγελόπουλο αλλά τον Μισέλ και τον Εϊπίδη δεν τους σκέφτηκε κανείς. Θα πρέπει δηλαδή να αποχωρήσουν για να τους θυμηθούμε και να τους τιμήσουμε;

Η ελληνική παρουσία περιορίστηκε στη συμμετοχή της "ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ κουζίνας" στο πανόραμα των ευρωπαϊκών ταινιών που επέλεξε το περιοδικού Variety. Ως εκ τούτου παραβρέθηκαν στο φεστιβάλ ο σκηνοθέτης Τάσος Μπουλμέτης, ο πρωταγωνιστής Γιώργος Χωραφάς και η εκπρόσωπος της παραγωγού εταιρίας Village Roadshow Άρτεμις Σκουλούδη. Παρών ήταν επίσης ο διευθυντής των Νέων Οριζόντων και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κος Δημήτρης Εϊπίδης, οι συνεργάτες της ΕΤ3 Χρήστος Καλλίτσης και Λουκάς Κούχτιν κι ένας εκπρόσωπος του περιοδικού Σινεμά.

Η επόμενη 40η γιορτή των εικόνων και της πόλης του Karlovy Vary ορίστηκε για το διάστημα 1-9 Ιουλίου 2005. Μήπως θάπρεπε να δηλώσει παρόν και το mic; Θα υπάρξει όμως μουσική οδύσσεια 2005;

Λίστα για ψαγμένους
Η επίσημη σελίδα του KViff
Certi bambini italiano
Εδώ στην Κροατία...
Υπάρχουν και μάρτυρες
Μετά τον καυγά
Μέρες στα λαγούμια
Niceho nelituji στα τσέχικα
Fridrik Thor Fridriksson
Nice in Iceland