44ο ΦΚΘ, Σα 29/11/2003

Ε ρε γλέντια, πλωτά και μη. Μετά το κράξιμο η Εταιρία Ελλήνων Σκηνοθετών έπνιξε τον πόνο της σε μια γουλιά κρασί πάνω στο πλοίο. Και το πλοίο δεν έφυγε, δεν τους πήρε μακριά μας. Φτου να πάρει.

Η μαγεία είχε τον πρώτο λόγο στις οθόνες του Σαββάτου. "Η τελευταία ζωή στο σύμπαν", "Το κοστούμι", ο "Αναταχάν" και "Η κουκουβάγια" 'με έδωσαν' το ωραίο ταξίδι τους στον παραμυθένιο κόσμο του σινεμά. Η Χαλιμά μπορεί να παίρνει ιδέες.

10.00 Η τελευταία ζωή στο σύμπαν (Last life in the Universe, Ταϊλάνδη/Ιαπωνία, 2003, 122') του Pen-ek Ratanaruang
Ένα υπέρλαμπρο παράδειγμα ευφυούς και δημιουργικού συγκερασμού δύο διαφορετικών πολιτισμών. Το ιαπωνικό παραμυθάκι της "Τελευταίας σαύρας στον κόσμο" και ο σύγχρονος μύθος της μετανάστευσης από την Ταϊλάνδη στην Ιαπωνία. Η κοινή μοίρα, η μοιρολατρία, η πραγμάτωση του ονείρου, η ψυχή της νεκρής αδερφής που πλανάται ή του νεκρού αδερφού που δυναστεύει. Ξύπνησα και σκέφτομαι το όνειρο ή κοιμάμαι κι ονειρεύομαι πως είμαι ξύπνιος;

Η σύμπλεξη ενυπνίου, φαντασιώσεων, μύθου, οράματος και πραγματικότητας είναι μαγευτικά μαγική. Ακόμη κι ένα ξαφνικό πέρασμα στην αιωνιότητα μοιάζει με απόλυτα φυσική πράξη. Εξάλλου κάπως έτσι το αντιλαμβάνονται οι ιάπωνες. Η συμβολή του καλλιτέχνη διευθυντή φωτογραφίας Κρις Ντόιλ είναι καταλυτική. Η σκηνοθεσία του Κανέτο Σίντο [6ixtyni9, Fun karaoke bar] λειτουργεί ως χόβερκραφτ: σε σηκώνει απαλά και σε κρατάει εκεί και μετά το τέλος των εικόνων του.

11.00 Το κοστούμι (Shik, Ρωσία/Γερμανία, 2002, 92') του Bakhtiar Khudoynazarov
Ο Μπαχτιάρ Χουντοϊναζάροφ μας είναι γνωστός απ' τον "Μικρό αδερφό" και τον "Τρελό μπαμπά" (Luna papa). Το μουσικολυρικό του ντελίριο συνεχίζεται με νέα δύναμη και ένταση στο λαϊκά παραβολικό "Κοστούμι". Τα παραμύθια του είναι μαγευτικές μαρμίτες γεμάτες τσιγγάνικη μουσική, συναισθηματικές αντιθέσεις, μαύρο και λευκό χιούμορ, ρυθμούς ασθμαίνοντες, γεύσεις, χρώματα και αρώματα μεθυστικά. Ο θάνατος από ευτυχία μοιάζει γλυκός και είναι αναπόσπαστο συστατικό του ονείρου. Το κοστούμι ως σύμβολο μιας άλλης 'μεγάλης' ζωής καταλήγει στον τρελό του χωριού για συνεχίσει μια νέα καριέρα. Η ποίηση υπάρχει παντού αρκεί να την αφουγκραστούμε.

13.00 Αναταχάν (Anatahan, ΗΠΑ, 1953, 92') του Josef von Sternberg
Το έπος του Αναταχάν ταλαιπώρησε πολύ τον Στέρνμπεργκ. Δεν έγινε ποτέ αποδεκτό στην αμερική γιατί ήταν ένα πικρό εσωτερικό σχόλιο πάνω στην αυτοκαταστροφική μανία του ανθρώπου και στην αποκτήνωσή του από τον πόλεμο. Η στρέβλωση του έρωτα, η εκμετάλλευση της σεξουαλικής ανάγκης, οι σχέσεις εξουσίας [με πιστόλια ή με θέλγητρα] - όλα μοιάζουν ένας ανελέητος εφιάλτης.

Οι επιλογές του δημιουργού είναι πρωτοποριακές: οι διάλογοι στα ιαπωνικά [αμετάφραστοι] λειτουργούν ως συμπλήρωμα στην [θεατρική ΝΟ] μουσική του Ιφουκούμπε, η θεϊκή στεντόρεια φωνή του ίδιου του Γιόζεφ περιγράφει και σκηνοθετεί από ψηλά. Η ζούγκλα δεν τους πνίγει αλλά σκεπάζει τα ανομήματά τους, ο πόλεμος είναι το άλλοθι που τους βολεύει για να εθελοτυφλούν ασύδοτα. Κάποιος δεν θέλει να σωθεί γιατί δεν θέλει ν' αντικρίσει την ηττημένη Ιαπωνία. Στην ουσία φοβάται να δει το πρόσωπο του στο καθρέφτη.
Ο Στερνμπεργκ πλησιάζει τον Γουέλς από την ανάποδη. Ή μήπως ο Γουέλς...

15.00 Βαθιά ανάσα (Nafas-e ameegh, Ιράν, 2003, 86') του Parviz Shahbazi
Δυο νεαροί, μια συμμορία, ένα οικτρό τέλος. Live fast, die young. See the writing on the wall... Έφτασαν και στο Ιράν τα σύνδρομα της δυτικής παρακμής. Μόνο που όλα εδώ γίνονται πολύ πιο γρήγορα, πιο σπινταριστά, κι ας φαίνονται αργοί οι ρυθμοί τους. Η ψευδο-ηχώ, ο ξεφτισμένος απόηχος της ζωής στο δρόμο, πνίγεται στο ποτάμι της οργής της. Η ζωή των άλλων συνεχίζει την ανηφόρα μέσα στην ομίχλη.

Το ιρανικό σινεμά γίνεται πολύπλοκο και προσεγγίζει τα σημεία των καιρών. Πότε πρόλαβε να ωριμάσει και να 'πέσει' τόσο γρήγορα;

17.00 Φονική ταυτότητα (Identity kills, Γερμανία, 2003, 82') του Soren Voigt
Οι ψυχικές διαταραχές σε έξαρση. Η παλινδρόμηση ανάμεσα στο φυσιολογικό και την ψυχασθένεια συνυποβάλλεται από ένα περιβάλλον στυγνής εκμετάλλευσης. Η επιθυμία για άνοδο και διαφυγή βρίσκει μια τραγική κερκόπορτα στην αλλαγή ταυτότητας. Δυστυχώς η θύελλα ξεσπά επί δικαίων. Οι άδικοι ζουν και βασιλεύουν ανενόχλητοι. Οι ερμηνείες είναι απόλυτες: σε εξοργίζουν, μπαίνεις στο κάδρο και θες να τα σπάσεις όλα γύρω τους.

19.30 Extrano (Αργεντινή, 2002, 87') του Santiago Loza
Άλλη μια χαμηλόφωνη ταινία. Η γοητεία της πηγάζει από το μυστήριο που περιβάλλει τους χαρακτήρες. Τα μικρά τους μυστικά δεν αποκαλύπτονται ποτέ. Υποθέτουμε ότι η αυτοκτονία της συγκατοίκου και η επικείμενη γέννηση έχουν αναφορά στο ίδιο άνδρα. Υποθέτουμε ότι η απόσυρση του χειρουργού από την επαγγελματική του δράση έχει να κάνει με κάποια κρίσιμη καμπή της προσωπικής του ζωής. Υποθέτουμε ότι η σχέση των δυο αδερφιών γνώρισε μια βαθιά κρίση. Τίποτε δεν επιβεβαιώνεται και τίποτε δεν διαψεύδεται. Οι ήρωες επιλέγουν συνειδητά την 'άγνοια' για τα μυστικά των άλλων. Συμπάσχουν αλλά δεν θέλουν ν' απομακρυνθούν από την άβυσσο της δικής τους ψυχής.

22.00 Η κουκουβάγια (Fukuro, Ιαπωνία, 2003, 119') του Kaneto Shindo
Η θεατρική δομή του ενισχύει την γοητεία της στερεότυπης επανάληψης. Η αρτηριοσκλήρωση των κρατικών δομών διογκώνεται σατιρικά. Το μαύρο χιούμορ εξατμίζει τα φονικά ένστικτα. Η 'κοινωνία' πληρώνει το τίμημα της εγκατάλειψης. Η εκδίκηση είναι δική τους και το γλεντάνε ακατάλληλα οι δυο γυναίκες, μάνα και θυγατέρα. Άλλο ένα μικρό πολύτιμο πετράδι στο στέμμα των Νέων Οριζόντων.

00.00 Καλωσορίσατε στην Σαγκάη (Mudidi Shanghai, Κίνα, 2003, 86') του Andrew Cheng
Η ενσωμάτωση της Σαγκάης στην Κίνα έφερε σ' επαφή δυο αντίθετους πόλους: όσοι θέλανε να ζήσουν 'διαφορετικά' χωρίς ταμπού και μαοϊστικές προκαταλήψεις πήγαν εκεί απ' όλη την σινική επικράτεια. Έτσι δημιουργήθηκαν διάφορες υποκουλτούρες που σαν μικροί πυρήνες δημιούργησαν ένα τεράστιο ανομοιογενές σύμπλοκο. Το ταμπλό βιβάν αυτού του ανακατέματος προσπαθεί να απεικονίσει η ταινία του Τσενγκ. Έτσι βλέπουμε να παρελαύνουν εμπρός μας ψηφιακοί ήρωες, ντοκιμαντερικά πλάνα, θεατροκεντρικά κολάζ, βρώμικες εικόνες και καθαρές θολές επιφάνειες που καλύπτουν με ομίχλη ένα πολύχρωμο εσωτερικό.

Παρα-πομπές 9
Η (σ)αύρα του σύμπαντος
Σε αναζήτηση ταυτότητας
Κι άλλη ταυτότητα
Extrano argentino
Η σάγκα της νήσου Αναταχάν