50 παρά ένα, 49ο ΦΚΘ και απολογισμός

Μέτρησα 94 ταινίες μικρού μήκους στη φετινή διοργάνωση. Υπερβολή; Είδα μόλις 28 απ' αυτές, 21 εκ των οποίων ανήκουν στο νεότευκτο, πλέον ενδιαφέρον και σινεφίλ Πειραματικό Φόρουμ που επιμελείται ο Βασίλης Μπούρικας. Το πειραματικό σινεμά μας έκανε τις καλύτερες δυνατές συστάσεις μέσα από τα μικρά αριστουργήματα του Μπέλα Μπάλαζ Στούντιο [BBX] και του κροάτη εικαστικού Ivan Ladislav Galeta. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε το μονόλεπτο T (Eye), μέρος της εγκατάστασης Endart 4 Pendulum, στο Γιαχουντί Χαμάμ στα Λουλουδάδικα, που τολμά να διαλογίζεται επάνω στο απόλυτο [χωροχρονικό συνεχές] και το καθημερινό [το καθάρισμα των μπιζελιών].

Δεύτερη ευχάριστη έκπληξη ήταν οι "ποδηλάτες χωρίς σύνορα" και ο τοπικός όμιλος www.BikeRespect.gr που, παρά τις όχι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, έστησαν ανάμεσα σε δυο κτίρια έναν υπαίθριο κινηματογράφο. Η γεννήτριά του λειτουργούσε με την ισχύ επτά ποδηλάτων και πολλών εθελοντών ποδηλατών και οι ταινίες που προβλήθηκαν ήταν ευρείας γκάμας, από "Τα τσακάλια" του Δαλιανίδη και τον "ΘΒ Φαλακρό Πράκτορα" ως τον "Δράκουλα των Εξαρχείων" κι από τη "Μέρα γιορτής" του Τατί ως το "Τρίο της Μπελβίλ". Ραντεβού στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ.

Τρίτη έκπληξη ήταν η προβολή του βωβού "Η άμαξα φάντασμα" του Victor Sjostrom, που μετουσιώνει μεγαλειωδώς τον κιβωτισμό του Καντόρ στο σινεμά. Πέντε επίπεδα αφήγησης, το ένα μέσα στο άλλο, και δυο τοπικά γκρουπ, οι Good Luck Mister Gorsky και οι Eventless Plot, να ενώνουν δυνάμεις σε μια υπερβατική προσπάθεια να σταθούν μουσικά επάξιοι της εικόνας. Η απλότητα και η αμεσότητα επιστροφής από το εσώτερο επίπεδο προς το εξώτερο πυρ, έφεραν έναν πρωτόγνωρο ενθουσιασμό στους θεατές, παρά τα όποια τεχνικά προβλήματα.

Σε ανάλογα επίπεδα κινήθηκε το ντοκιμαντέρ του Terence Davies "Για το Χρόνο και την Πόλη", που χειρίστηκε έξοχα τη μουσική του ποιητικού και του έμμετρου λόγου [Μίλτον, Έλιοτ, Κιτς, Τζόις] σε συμφωνία προς τις εικόνες αρχείου περί της πόλης του Λίβερπουλ και σε αντίθεση με τη σκλήρυνση κατά πλάκας της καθολικής εκκλησίας επί του προσωπικού του πάθους. Θέατρο του παραλόγου και του πολέμου "Η περιοδεία" του μάστορα Goran Markovic. Προσωπικό θέατρο και ελεγεία της ερήμου η "Ενδοχώρα" του Tariq Teguia, με το πολύ ανατρεπτικό σάουντρακ.

Οι συγκινήσεις συνεχίζονται με την επιβλητική παρουσία του επονομαζόμενου Coffin Joe [Jose Mojica Marins] και τη μεταμεσονύχτια πρεμιέρα της καλτ σπλατεριάς "Η Ενσάρκωση του Κακού" [Encarnacao do demonio / Embodiment of evil, Βραζιλία 2008, 90']. Στον ίδιο άτυπο μεταμεσονύχτιο τρόμο ανήκουν και οι ευρωπαϊκές υβριδικές θριλεριές "Άσε το κακό να μπει" και "Τρομακτικά Ευτυχισμένοι". Στον αντίποδα η τζεϊμσμποντική παραγωγή "Τα μυστήρια του Πύργου του Άιφελ" με το πιανιστικό παραλήρημα του Μηνά Αλεξιάδη.

Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης συμμετέχει με ένα Αφιέρωμα στον Ευρωπαϊκό Κινηματογράφο του Μεσοπολέμου, όπου μπορείτε ακόμη να δείτε [μέχρι 7 Δεκέμβρη] σχέδια του Αϊζενστάιν και ταινίες της εποχής [Οκτώβρης, Μετρόπολις, Μ, Ανδαλουσιανός Σκύλος, Η μεγάλη Χίμαιρα, Ζαν ντ'Αρκ, Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή, Νοσφεράτου, Καλιγκάρι και Χρυσή Εποχή]. Το Μακεδονικό Μουσείο στην Έκθεση παρουσιάζει τη βιντεο-εγκατάσταση "Στην κόψη του ματιού" [cuttinglance] του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, όπου βλέπουμε μια πλήρη διαδρομή-αναδρομή στο έργο του μαθητή του Τζάρμαν [σούπερ 8, κλιπάκια, προσωπικές στιγμές, φωτογραφίες, μικρού και μεγάλου μήκους].

Πριν σας δώσω την προσωπική μου λίστα των 30 καλύτερων ταινιών και των 11 μουσικών, μερικά μαθήματα-παθήματα.

Πολιτισμός και Βραβεία
Πολιτισμός είναι οι σεκιουριτάδες που δε σ' αφήνουν να ξεκουράσεις το βλέμμα σου ή να φωτογραφήσεις το ηλιοβασίλεμα, λες και προστατεύουν κάποια υποβρύχια βάση πυραύλων. Κι όλοι αυτοί που δείχνουν να ανέχονται αναγκαστικά την παρουσία μας στο Λιμάνι, επειδή καταναλώνουμε μόνο εικόνες. Πολιτισμός είναι να ψάχνονται μεταξύ τους [οι σεκιουριτάδες] για τα κλειδιά που ανοίγουν την πόρτα της περίφραξης και οι θεατές να αισθάνονται σα να βγαίνουν από στρατόπεδο συγκέντρωσης. [Όμως η μοιρασιά έγινε κι "ο καιρός γαρ εγγύς" που λέει κι ο Δημοσθένης ο νεότερος].

Πολιτισμός είναι να επιτρέπονται φαγητά και ποτά μες στις αίθουσες. Τώρα δε μένει παρά να παραγγείλουμε ένα πλήρες δείπνο από το παρακείμενο σκορδοεστιατόριο, σερβιρισμένο στην επίσημη πρεμιέρα του θεού. Πολιτισμός είναι να παραμένουν κλειδωμένες οι έξοδοι κινδύνου επειδή "τις ανοίγει ο αέρας". Πολιτισμός είναι το κλιματιστικό του Ζάννα να ζέχνει ψοφίμι και να πουντιάζει τους θεατές.

Πολιτισμός είναι το εισιτήριο των επτά ευρώ. Πολιτισμός είναι το γενικό μπλακ άουτ στην "Άμαξα φάντασμα" και ο απαράδεκτος ήχος στην πρώτη προβολή του "Sleeping Nights Awake". Πολιτισμός είναι η δικαιολογία ότι η κόπια του "Cafe de los Maestros" κακοποιήθηκε σε άλλο φεστιβάλ και συ να βλέπεις πως είναι "πατημένη" με ελληνικούς υπότιτλους. "Ελληνική" κόπια στείλατε σε ξένο φεστιβάλ; Τέτοια φτώχεια πια;

Πολιτισμός είναι όταν ο Δήμος Θεσσαλονίκης απονέμει το βραβείο "Το Σινεμά και η Πόλη" στον Τέρενς Ντέιβις γι' αυτό το αριστουργηματικό πολύ προσωπικό και εξομολογητικό ντοκιμαντέρ "Για το Χρόνο και την Πόλη" που του ανέθεσε το Λίβερπουλ ως πολιτιστική πρωτεύουσα 2008. Η ίδια δημοτική αρχή θα έστελνε στα Τάρταρα και στο πυρ το εξώτερον οποιονδήποτε έλληνα θα τολμούσε να κάνει κάτι ανάλογο για την Θεσσαλονίκη πολιτιστική πρωτεύουσα 1997. 11 χρόνια μετά υπάρχει πρόοδος.

Κρατικά Βραβεία Ποιότητας είναι ο σιωπηρός αποκλεισμός μιας ταινίας [Ιστορία 52] που τόλμησε να ανοίξει τα φτερά της εκτός Ελλάδος. Που τόλμησε να διαγωνιστεί αλλού [και χωρίς] πριν επιστρέψει στη σκλαβιά των ελληνικών της δεσμών. Κρατικά Βραβεία Ποιότητας είναι οι αμετροέπειες και οι ατυχείς εκφράσεις των παρουσιαστών που προκαλούν γέλιο στους γνωρίζοντας. Κρατικά Βραβεία ποσότητας και υπερβολής είναι όταν οι "χαμένοι" τα παίρνουν όλα. Κι όταν το κοινό που παρευρίσκεται είναι κοσμικό και γκλαμουράτο και στέκει αμήχανο σα χαμένο γιατί δεν έχει δει τις ταινίες.

Άντε και του χρόνου και καλά πενήντα.

Οι πέντε της εισαγωγής
Η άμαξα φάντασμα [Korkarlen / Phantom Carriage, Σουηδία 1921, 107'] του Victor Sjostrom
Για το χρόνο και την πόλη [Of Time and City, ΗΒ 2008, 74'] του Terence Davies
Η περιοδεία [Turneja / The tour, Σερβία/Βοσνία/Κροατία/Σλοβενία 2008, 108'] του Goran Markovic
Ενδοχώρα [Gabbla / Inland, Αλγερία 2008, 140'] του Tariq Teguia
Παγωτομπαλέτο [Jegkrembalett / Ice cream ballet, Ουγγαρία 1984, 74'] του Andras Wahorn [BBX]

Οι δώδεκα επόμενες
Ο ουρανός, η γη και η βροχή [El Cielo, La Tierra y la Lluvia / The Sky, the Earth and the Rain, Χιλή/Γαλλία/Γερμανία 2008, 110'] του Jose Luis Torres Leiva
Φιλιά [Kisses, Ιρλανδία 2008, 76'] του Lance Daly
Άσε το κακό να μπει [Lat Den Ratte Komma In / Let the Right One In, Σουηδία 2008, 114'] του Tomas Alfredson
Χιόνι [Snijeg / Snow, Βοσνία/Γερμανία/Γαλλία/Ιράν 2008, 99'] της Aida Begic
Τρομακτικά ευτυχισμένοι [Frygtelig lykkelig / Terribly Happy, Δανία 2008, 93'] του Henrik Ruben Genz
Το έρμα [Ballast, ΗΠ 2008, 96'] του Lance Hammer
Το αλάτι αυτής της θάλασσας [Milh hadha al-bahr / Salt of this sea, Παλαιστίνη/Γαλλία/Ελβετία/ Βέλγιο/ΗΠ/ΗΒ/Ολλανδία/Ισπανία 2008, 109'] της Annemarie Jacir
Αμυχή [Rysa / Scratch, Πολωνία 2008, 90'] του Michal Rosa
Κάτω απ' τις βόμβες [Sous les bombes / Under the bombs, Λίβανος/Γαλλία/ΗΒ/Βέλγιο 2007, 98'] του Philippe Aractingi
Θα εκραγώ [Voy a explotar / I'm gonna explode, Μεξικό 2008, 106'] του Gerardo Naranjo Gonzalez
Ο δάσκαλος του χωριού [Venkovsky ucitel / A country teacher, Τσεχία/Γερμανία/Γαλλία 2008, 120'] του Bohdan Slama
Πίσσα [Zift, Βουλγαρία 2008, 92'] του Javor Gardev

Οι τελευταίες δεκατρείς
Η σιωπή της Λόρνα [Le silence de Lorna / Lorna's silence, Γαλλία/Ιταλία/Βέλγιο 2008, 105'] των Jean-Pierre και Luc Dardenne
Οριακή γραμμή [Linha de passe, Βραζιλία 2008, 108'] των Walter Salles & Daniela Thomas
Το κουτί της Πανδώρας [Pandoranin kutusu / Pandora's box, Τουρκία/Γαλλία/Γερμανία/Βέλγιο 2008, 112'] της Yesim Ustaoglu
Ο Αχιλλέας και η χελώνα [Akires to kame / Achilles and the tortoise, Ιαπωνία 2008, 119'] του Takeshi Kitano
Είμαστε ακόμα όρθιοι [Aruitemo, Aruitemo / Still Walking, Ιαπωνία 2008, 114'] του Ηirokazu Kore-Eda
Γκελουάρ [Guelwaar, Σενεγάλη 1992, 110'] του Ousmane Sembene
Ο καλός, ο κακός κι ο παράξενος [The Good, the Bad, the Weird, Κορέα 2008, 130'] του Kim Jee-woon
Τρομακτικά ευτυχισμένοι [Frygtelig lykkelig / Terribly Happy, Δανία 2008, 93'] του Henrik Ruben Genz
Υπέρ πατρίδος [Pro patria, Ουγγαρία 1970, 10'] του Sandor Sara [BBX]
Εαρινή εκτέλεση [Tavaszi kivegzes / Vernal execution, άπατρις 1985, 53'] του Miklos Erdely [BBX]
Μετείκασμα [Afterimage, Ρουμανία 2007, 15'] του Catalin Leescu
Πάρκινγκ [Ting Che / Parking, Ταϊβάν 2008, 106'] του Chung Mong-hong
Χαλάρωση [Pihenes / Relaxation, Ουγγαρία 1984, 1'] του Miklos Erdely [BBX]

Music makes people come [together]
Ο Μηνάς Αλεξιάδης @ Le mystere de la Tour Eiffel [Γαλλία 1928, 129'] του Julien Duvivier
Ο Γουίλ Όλντχαμ @ Wendy and Lucy [Η Ουέντι και η Λούσι, ΗΠ 2008, 80'] της Kelly Reichardt
Οι Gorsky & Plot @ Korkarlen [Η Άμαξα Φάντασμα, Σουηδία 1921, 107'] του Victor Sjostrom
Οι Sonic Youth @ Sleeping Nights Awake [ΗΠ 2008, 84'] moonshine project του Michael Albright
Οι μουσικοί του κόσμου @ Gabbla [Ενδοχώρα / Inland, Αλγερία 2008, 140'] του Tariq Teguia
Οι Tindersticks @ 35 Rhums [35 shots of rum, Γαλλία 2007, 100'] της Claire Denis
Οι παππουδογιαγιάδες @ Τα Χαμένα Τραγούδια της Ανατολίας [Τουρκία 2007, 97'] του Nezih Unen
Ο Γουστάβο Σανταολάγια @ Οριακή Γραμμή [Linha de passe] των Β. Σάλες & Ντ. Τόμας
Οι Prefabricated Quartet @ Τρεις Στιγμές [2008, 80'] του Πέτρου Σεβαστίκογλου
Οι Albert Einstein Committee @ Παγωτομπαλέτο [1984, 74'] του [BBX] Andras Wahorn
Οι 23 μελωδίες @ 9ο Συλλεκτικό cd Εταιρίας Ελλήνων Σκηνοθετών [2008]

Το playlist της "Ενδοχώρας"
omar khayyam // elsakia el khamaria by touzurt mohammed & kasar el kittab
ina rose djakou // mensui
christian fennesz // a year in a minute [endless summer / 2001]
cheikha djenia // chrob wa skout [album nο7 / editions sawt el djadid]
fela anikulapo kuti // fear not for man [stalemate, fear not for man / barclay universal 1997]
sonic youth // track nο 09 [washing machine / dgc-geffen 1995]
terry riley // a rainbow in curved air [a rainbow in curved air / cbs masterworks 1969]
bismillah khan // dhun ghazal & purbi dhun [shaadi ki shehnaiyan / sare gama]
mahavishnu orchestra with john mclaughlin // awakening [the inner mounting flame / columbia 1971]

Πριχού και προηγούμενα
... together, whatever  
Terence Davies group  
Έμπαινε Sembene Ou.  
Όλα στο φόρουμ BBX