56 καπνισμένες Κάνες 2003

H γιορτή του σινεμά συνεχίζεται. Τ' αστέρια λάμπουν, οι αίθουσες σφύζουν, το σόου κρατάει γερά ακόμη. Οι βετεράνοι Έκτορ Μπαμπένκο, Ραούλ Ρουίζ, Μπερτράν Μπλιε, Ντενί Αρκάν, Κλιντ Ήστγουντ, Αλεξάντρ Σοκούροφ, Λαρς Φον Τρίερ και Αντρέ Τεσινέ κόντρα στους νεότερους Γκας Βαν Ζαντ, Πούπι Αβάτι, Κλωντ Μιλέρ, Λου Γιε, Φρανσουά Οζόν, Μπερτράν Μπονελό και Νουρί Μπιλζέ Σεϊλάν. Σαμίρα Μαχμαλμπάφ και Ναόμι Καβάσε οι θηλυκές συμμετοχές. Πήτερ Γκρίναγουεη και Βίνσεντ Γκάλο τα δύο έκκεντρα της διοργάνωσης.

Εκτός συναγωνισμού οι Βιμ Βέντερς, Ζοάου Σεζάρ Μοντέιρου, Νάνι Μορέτι, Μίκαελ Χάνεκε, Ρίτυ Παν, Ζιλ Μαρσάν, Έρολ Μόρις και Ζιλ Ζακόμπ. Παρόντες ο Τζέιμς Κάμερον και ο τρίτος Εξολοθρευτής αλλά και οι επαναφορτιζόμενοι αδελφοί Γουατσόφσκι. Τιμώμενα πρόσωπα ο φευ-γάτος Τσάρλι Τσάπλιν με την επανέκδοση των "Μοντέρνων Καιρών" και το βιογραφικό ντοκιμαντέρ από τον Ρίτσαρντ Σκίκελ. Και η θρυλική Ζαν Μορώ με ανάλογο ντοκιμαντέρ σε παγκόσμια πρώτη και την ταινία "Cet Amour la". Η Ζαν παρέλαβε έναν τιμητικό Φοίνικα συνολικής προσφοράς και είπε στις νεαρές ενζενί που την περιστοίχισαν: "Δεν κοιτώ ποτέ πίσω. Κάντε το εσύ για μένα. Σας παρακολουθώ. Ανησυχώ για σας. Κάποτε σας θαυμάζω, κάποτε ανησυχώ. Εύχομαι να γευτείτε το μέλι που σας αξίζει. Μην λησμονείτε όμως ότι οι μέλισσες είναι και καλοί πολεμιστές".

Ο μεγάλος κερδισμένος ήταν ο ανέτοιμος για όλα Gus Van Sant. Ο "Ελέφαντάς" του όχι μόνο τον σήκωσε στους ώμους και τον έφερε στις Κάνες [καημό το είχε] αλλά του απέφερε ταυτόχρονα τον Χρυσό Φοίνικα [που παρέλαβε από την Ιζαμπέλ Υπέρ] και το βραβείο σκηνοθεσίας [που του παρέδωσε η εγγονή του Τσάπλιν, Τζέραλντιν]. Πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού συνέβη ένα τέτοιο νταμπλ. Ο Γκας ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον διευθυντή παραγωγής Χάρη Σαββίδη [όχι δεν είναι μεγαλοπαράγων] και δήλωσε ότι τέτοιου είδους διπλές βραβεύσεις είναι ψωμοτύρι στο Χόλιγουντ. Αεράτος ο τύπος δε νομίζετε;

Η Τουρκία δε θριάμβευσε μόνο στην Ευροβιζιόν. Εκτός από καλλιπίγουνες αοιδούς διαθέτει και βαρβάτους σκηνοθέτες και πολλούς καλούς ηθοποιούς. Ο Uzak του Nuri Bilge Ceylan κέρδισε το εξίσου βαρύτιμο μεγάλο βραβείο της επιτροπής. Το παρέλαβε δια χειρός Sting και το αφιέρωσε στον δάσκαλο και αγωνιστή Γιλμάζ Γκιουνέι, του οποίου ο "Δρόμος" [Yol] είχε αποσπάσει τον Χρυσό Φοίνικα το 1982.

Για τις ερμηνείες τους στην ίδια ταινία τιμήθηκαν και οι Muzaffer Ozdemir και Mehmet Emin Toprak, που απουσίαζαν αμφότεροι. Κρίμα γιατί θα είχαν την ευκαιρία να ασπαστούν την Ελίζαμπεθ Χάρλεϊ. Ο μεν Τοπράκ σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Δεκέμβριο, δυο μέρες μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων. Ο δε Οζντεμίρ είναι πολύ ντροπαλός και λυπημένος. "Οι δυο τους είναι ερασιτέχνες ηθοποιοί. Ο μεγάλος είναι παλιόφιλός μου από τις ορειβασίες. Εργάζεται ως συντηρητής παλαιών κτιρίων. Ο μικρότερος και αδικοχαμένος ήταν ξάδερφός μου και ζούσε στην εξοχή. Εμφανίζονται σε όλες μου τις ταινίες, πότε σε μικρούς και πότε σε μεγάλους ρόλους", εξηγεί ο τεθλιμμένος δημιουργός.

Τρίτος ωφελημένος ο καναδός Ντενί Αρκάν [θυμάστε εκείνον τον αριστουργηματικό "Ιησού του Μοντρεάλ";] που παρέλαβε έκπληκτος το βραβείο σεναρίου των "Βάρβαρων Εισβολών" [Les Invasions barbares - le declin continue] από την Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι. "Πάντα είναι χαρά μου να παίρνω κάποιο βραβείο. Αν σταματήσω να παίρνω βραβεία, θα πάψω να κάνω ταινίες" δήλωσε. "Πολλοί απ' τους σινεφίλ θεατές μπορεί να πίστεψαν ότι θα κερδίζαμε τον Φοίνικα, αλλά εμείς είμαστε ευχαριστημένοι και μ' αυτό. Κατά παράδοση, οι κωμωδίες δεν κερδίζουν ποτέ μεγάλα φεστιβαλικά βραβεία. Δεν ξέρω γιατί, αλλά το ίδιο συνέβη και με τον Τσάπλιν. Ζωντανός, δεν πήρε ποτέ του όσκαρ. Νομίζω πως τα μέλη των επιτροπών τα παίρνουν όλα πολύ στα σοβαρά. Μόνο οι σοβαρές, θλιβερές και αιματηρές ταινίες κερδίζουν. Γι' αυτό και εξεπλάγην. Περίμενα μόνο κάποιο βραβείο της παρηγοριάς" κατέληξε.

Ωστόσο ευτύχησε να παραλάβει και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας από τον κολοσσιαίο και πάντα κομψό Φιλίπ Νουαρέ, για λογαριασμό της ηθοποιού του Μαρί Ζοζέ Κρότσε, που απουσίαζε ούσα σε κάποιο άλλο σόου. Η Croze υποδύθηκε μια τζάνκι. Δεν ξέρω αν ο Νουαρέ ασπάστηκε τον αξύριστο Αρκάν, είμαι σίγουρος όμως ότι θάθελε πάρα πολύ να φιλήσει τα τρυφερά μάγουλα της Μαρί.

Ευτυχής και η ιρανή Samira Makhmalbaf που παρέλαβε το ειδικό βραβείο της Επιτροπής από την γαλλίδα ηθοποιό Τζουντίθ Γκοντρές. "Δεν φιλοδοξώ να γίνω πρόεδρος - ο Βους είναι δημοφιλέστερος εμού - προτιμώ απλά να κάνω ταινίες. Χαίρομαι γι' αυτό το βραβείο και για τα βλέμματα που τράβηξα. Η ταινία προβάλλει την άθλια θέση μιας μακρινής χώρας που βρίσκεται στον αντίποδα των τελετών και των βραβείων. Χαίρομαι που μίλησα στις καρδιές και το πνεύμα των ανθρώπων". Την βράβευσε επίσης και η Οικουμενική Επιτροπή για "την ποιητική ματιά στην ζωή και το μέλλον ενός λαού". Η σκηνοθέτις του "Στις 5 το απόγευμα" [Panj e asr] ξεσπάθωσε ξανά. "Ήθελα να δείξω πως είναι σήμερα το Αφγανιστάν, να δείξω ότι κανείς Ράμπο δεν μπορεί να το σώσει με ψευτοπαλληκαριές".

Την Χρυσή Κάμερα πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη απέσπασε ο δανός Christoffer Boe από τα χέρια του Wenders και της Jeanne Moreau. "Περίμενα ότι θ' απορριφθεί η ταινία μου [Reconstruction] από την Διεθνή Εβδομάδα Κριτικής. Νόμιζα ότι δεν με συμπαθούν ιδιαίτερα εδώ, αλλά χαίρομαι που έπεσα έξω". Ειδική Μνεία δόθηκε στον αφγανό σκηνοθέτη Sedigh Barmak για το ντοκιμαντέρ "Οσάμα" [όχι δεν είναι ανέκδοτο - είναι αλήθεια]. Που κέρδισε και το βραβείο των κινηματογραφικών αιθουσών ποιότητας [French Cinema Arthouse Award].

Τον Χρυσό Φοίνικα μικρού μήκους παρέδωσε η πάλαι πότε ιταλίδα σεξοβόμβα Ορνέλα Μούτι στο αυστραλό Glendyn Ivin για την ταινία του "Cracker Bag" [Ο σάκος με τα πυροτεχνήματα]. "Ευχαριστώ τους οργανωτές. Είναι η πρώτη μου συμμετοχή στις Κάνες και η πρώτη φορά που αυστραλός μικρομηκάς παίρνει τέτοιο βραβείο" σχολίασε. Το Βραβείο της Επιτροπής απέδωσε ο πρόεδρός της Εμίρ Κουστούριτσα στον Χουάν Σολάνας για τον "Άνθρωπο χωρίς κεφάλι" [L'Homme sans Tete]. "Δεν περίμενα ποτέ κάτι τέτοιο. Το μόνο που μας ένοιαζε ήταν να τελειώσουμε τα γυρίσματα. Πραγματικά συγκινήθηκα που βρήκα ένα τόσο μεγάλο κοινό στο Cinema de la Plage".

Ο χορός των μικρών συνεχίστηκε στο τμήμα Cinefondation. Το πρώτο βραβείο πήρε το "Τρέξε λαγέ, τρέξε" [Run Rabbit Run / Bezi Zeko Bezi] του σέρβου Pavle Vuckov. Το δεύτερο η "Ιστορία της ερήμου" της ισπανίδας Celia Galan Julve και το τρίτο εξ ημισείας η αργεντίνικη "Τηλέπολη" [TV City] των Alberto Couceiro και Alejandra Tomei ομού με το επίσης αργεντίνικο "Σ' αυτό το σημείο... Ρεβέκκα" [At That Point... Rebecca] της Luciana Jauffred Gorostiza.

Στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα πρώτευσε ο ιρανός Τζαφάρ Παναχί με τον επικό "Κόκκινο χρυσό" [Sang et Or]. Το βραβείο σκηνοθεσίας πήρε ο Marco Tullio Giordana [La Meglio Gioventu], ενώ ειδικό αριστείο απέσπασαν και οι "Χίλιοι μήνες" [A Thousand Months] του Φαουζί Μπενσαϊντί.

Ως έκπληξη του τέλους σας φύλαξα τα ετήσια Palme Dog, τα βραβεία για τις καλύτερες 'ερμηνείες' ζώων, που θέσπισε ο βρετανός δημοσιογράφος Toby Rose. Φετινός πρωταθλητής ήταν ο σκύλος Μωυσής, ο πρωταγωνιστής του "Σκυλοχωρίου" [Dogville] του Λαρς Φον Τρίερ, αλλά το βραβείο παρέλαβε αντ' αυτού ο παραγωγός της ταινίας. Σκυλοκατάσταση δηλαδή. Συναγωνίστηκε σκληρά με τον θλιμμένο γάιδαρο της Σαμίρα Μαχμαλμπάφ, τα κουνελάκια του Βίνσεντ Γκάλο και τον ελέφαντα του Γκας. Δεύτερη έκπληξη αποτέλεσε η γάτα του Στήβεν Χόκινγκ - το πιο αστείο ζωάκι του φεστιβάλ, που βραβεύτηκε επίσης. Πρόκειται για μια τσαχπίνα γατούλα που διαθέτει συνθετική φωνή και κριτικάρει τον ιδιοκτήτη της, τις θεωρίες του, τις μαύρες τρύπες και τη συσσώρευση φορτίων. Έκλεψε την παράσταση μέσα από ένα τρίλεπτο φιλμάκι της σειράς "Straight 8" [καθαρά οκτάρια]. Πρόκειται για ένα επαναστατικό κινηματογραφικό κίνημα [;] όπου βρετανοί σκηνοθέτες φτιάχνουν ταινίες με τις παλιές σούπερ 8 μηχανές των σχολών σινεμά.

Αίσθηση έκανε και η προβολή της τελευταίας δημιουργίας του τακτικού θαμώνα των Κανών Πήτερ Γκρίναγουεη, "The Tulse Luper Suitcases, Part 1: The Moab Story". Πρόκειται για το πρώτο μέρος μιας τριλογίας που αναμοχλεύει τα 60 χρόνια της ιστορίας του ουρανίου μέσα από τις περιπέτειες του πολυμήχανου Tulse Luper. Βρήκε επιτέλους τα κεφάλαια να ξεκινήσει το τεράστιο αυτό επικό τρίπτυχο, για το οποίο είχε προεργαστεί πιλοτικά με μια μεσαίου μήκους ταινία το 1978 [Vertical Features Remake]. Ο εστέτ δημιουργός κάνει λόγο για την κινηματογραφική μεταγλώσσα της νέας χιλιετίας, για τον νέο αιώνα που είναι κατεξοχήν τζοϋσιανός, για δραστικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης, αφήγησης και δράσης, κοντολογίς για το μέλλον του σινεμά. Αξιοσημείωτο είναι ότι η πρώτη αυτή ταινία επί του δαιμόνιου Λούπερ δεν στερείται αστέρων: Βιτόρια Αμπρίλ, Βίνσεντ Γκάλο, Ντέμπορα Χάρι, Γουίλιαμ Χαρτ, Στινγκ, Αμάντα Πλάμερ, Κάθυ Μπέιτς, Ντον Τζόνσον, Ρόζι Ντε Πάλμα, Φράνκα Ποτέντε, Μόλι Ρίνγκγουωλντ, Ισαβέλλα Ροσελίνι, Άνα Τόρεντ κ.α.

Άρεσε αρκετά και η "Σάρα" [Sharasouju] της Ναόμι Καβάσε, πολύ αγαπημένη εδώ από το 1997 που κέρδισε την Χρυσή Κάμερα με το "Suzaku". "Ήθελα πολύ να εστιάσω στο ζήτημα του σβησίματος, του ξεθωριάσματος ενός κομματιού του εαυτού μας. Η πόλη Νάρα μου πρόσφερε το τέλειο φυσικό σκηνικό με τις πάμπολλες αλέες της. Περπατώντας στη Νάρα στην κάψα του καλοκαιριού, νοιώθω πως είναι εύκολο να χαθώ, να εξαφανιστώ μέσα στις αλέες. Η ταινία δεν μιλά για την απουσία ή την ανανέωση. Μιλά για την οριστική απώλεια μέρους του εαυτού μας".

"Πολύ θάθελα ο κινηματογραφόφιλος να βγαίνει απ' την αίθουσα γεμάτος απορίες κι όχι με έτοιμες απαντήσεις". Τάδε έφη Λουί Μαλ. Πέστα μεγάλε!!!

Πάτε κι εδώ μια βόλτα
Οκτώ και μόνο χιλιοστά Ο Αρκάν και οι βάρβαρες
Η Σαμίρα στον οίκο των Μαχμαλμπάφ
Φον Τρίερ φαν κλαμπ
Lupercase, η βαλίτσα του Λούπερ
Καβάσε Ναόμι, η σελίδα-αυγό
Βόλτες με ποδήλατα στη Νάρα