56ο ΦΚΘ

Στην τρέχουσα διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης οι Ειδικές Προβολές των Ανοιχτών Οριζόντων είναι φέτος 11 ειδικές διαδρομές.

Το πρωτόκολλο σεβασμού στους παλιότερους, θέλει μέγα πρώτον τον πολυσπούδαστο και πολυπράγμονα πολωνό Γέρζι Σκολιμόφσκι (γεν. 1938), του οποίου η εμβληματική ταινία, 11 λεπτά, είναι ένα μωσαϊκό θρίλερ που διαπλέκει τις ζωές 11(;) απίθανων ανθρώπινων τύπων σε μόλις 11 πρώτα.

Με διαφορά 10ετίας ο γάλλος Φιλίπ Γκαρέλ και ο ούγγρος ντοκιμαντερίστας Πέτερ Γκάρντος (γεν. 1948). Ο πρώτος ενσωματώνει το ντοκιμαντέρ στην υπόθεση της μαυρόασπρης ερωτικής περιπέτειας, Στη σκιά των γυναικών. Ο δεύτερος παρουσιάζει σε παγκόσμια πρεμιέρα έναν παράξενο έρωτα που γεννήθηκε από δύο επιζήσαντες του εβραϊκού ολοκαυτώματος μετά τη λήξη του 2ου παγκοσμίου (Πυρετός την αυγή). Έπεται ο ρώσος οτέρ Αλεξάντερ Σοκούροφ (γεν. 1951) του οποίου η ιστορική Francofonia εκτυλίσσεται λίγο πρωτύτερα στο Λούβρο, εν μέσω πολέμου, με τέχνες και με πάθη (φραγκοφονιάδες των τεχνών ναζογερμανοί - ένας άσχετος συνειρμός). Θέμα εξίσου καυτό εν μέσω ολοκαυτώματος και ο πολυβραβευμένος Γιος του Σαούλ, του, νεότερου όλων, Λάσλο Νέμες (γεν. 1977).

Ταινία διαλογική και αυτοκινούμενη (με τις πολλαπλές σημασίες αυτών των προσδιορισμών) έκανε κι ο Κιαροστάμι πριν δεκατρία χρόνια (Δέκα). Ο συμπατριώτης και αγωνιστής Τζαφάρ Παναχί (γεν. 1960) γίνεται ο ίδιος ταξιτζής προκειμένου να συλλάβει τα κωμικοτραγικά τραγελαφικά πρόσωπα της σύγχρονης ιρανικής πρωτεύουσας (Ταξί στην Τεχεράνη), αποσπώντας -όχι από σπόντα- τη Χρυσή Άρκτο της φετινής Μπερλινάλε.

Ο λατρευτός μας ιάπων Κόρε-έντα (γεν. 1962) συνεχίζει να ανασκάπτει τους μεταλλαγμένους θησαυρούς των μοντέρνων οικογενειακών θεσμών και να μας τους προσφέρει απλόχερα και συγκινητικά (Η κόρη του πατέρα μας). Η συμπατριώτισσά του, Ναόμι Καουάσε (γεν. 1969), κινείται "παραδοσιακά" και γαστρονομικά σε ακόμη πιο ιδιόμορφες ατραπούς (Αν, λέγεται η γλυκιά ταινία και η γλυκιά γέμιση της τηγανίτας), όπου οι δεσμοί γεφυρώνουν γενεές και αποκαλύπτουν τραύματα, του παρελθόντος - όχι παρελθόντα.

Κι αν νομίσατε ότι δεν υπάρχουν παραξενιές, αρκεί το ταϊλανδέζικο όνομα Απίτσατπονγκ Bιρασεττάκουν (γεν. 1970) για να εισέλθουμε στον κόσμο της ρεαλιστικής κινηματογραφικής ποιητικής μαγείας που ακούει στον τίτλο Νεκροταφείο της δόξας. Δεύτερο πέλμα στον τρίποδα της παραξενιάς και του παραμυθιού, ο μεσοεπιθετικός Κορνέλιου Πορουμπόιου (γεν. 1975) του οποίου Ο Θησαυρός φτάνει και περισσεύει σε ότι έχει κάνει ως τα σήμερα για το νεοκυματικό ρουμανικό και βαλκανικό σινεμά, προσφορά που τον έφερε μέλος της κριτικής επιτροπής του φετινού 56ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Τρίτο ένα 140λεπτο νυχτερινό μονόπλανο με ηρωίδα τη βερολινέζα Βικτόρια, η οποία θα κηρύξει επίσημα την έναρξη του 56ου τελετουργικού.

Αναπληρωματικός παραπληρωματικός, ανοιχτός σε (ανδρικές) ερμηνείες, ο Σεβαλιέ που φέρει την "εξοχική" υπογραφή της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη (γεν. 1966).

Το αγαπημένο τέκνο του καλλιτεχνικού διευθυντή Δημήτρη Εϊπίδη, οι Ανοιχτοί Ορίζοντες, παρουσιάζεται ιδιαίτερα ενισχυμένο αν και έχουν εκλείψει οι περισσότεροι από τους πόρους των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Στο βασικό του κορμό, που θεωρείται από πολλούς η ραχοκοκαλιά του Φεστιβάλ, θα δούμε φέτος περί τις 40 ταινίες.

Περιλαμβάνουν συμμετοχές από χώρες όπως Βραζιλία, Ουρουγουάη, Γουατεμάλα, Αργεντινή, Κούβα, Αυστραλία, Ιράν, Ισραήλ, Αλγερία, Καναδάς, Λίβανος και Κατάρ. Υπάρχουν βέβαια και πολλές ευρωπαϊκές πρέσβειρες... Τσεχία, Σλοβακία, Ουκρανία, Πολωνία, Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Ελβετία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Η.Β. Επιπλέον και μια ελληνογερμανική συνεργασία (Μια Ανάσα) με θέμα τη μετανάστευση αθηναίας στη Φρανκφούρτη, τα ισοδύναμα, τα αδύναμα, "τα κακομοιγά τα πεινασμενά".

Οι ορκισμένοι σινεφίλοι του Φεστιβάλ έχουν 5-6 σοβαρούς λόγους να τρίψουν τα χέρια και τα μάτια τους. Ο πρώτος είναι ο πορτογαλέζος Μιγκέλ Γκόμες που μετά τον προπερσινό πολυσυζητημένο Χαμένο Παράδεισο αλά Πεσσόα επανέρχεται με τριπλό χτύπημα (Χίλιες και Μία Νύχτες: Ο Ανήσυχος, Ο Έρημος, Ο Μαγεμένος) επίσημα υποβεβλημένο (το 2ο μέρος) στα επόμενα Όσκαρ.

Δεύτερος λόγος ο νορβηγός Γιοακίμ Τρίερ (Όσλο, 31 Αυγούστου) που διαρρηγνύει τις σάρκες του με τον οικογενειακό ωρολογιακό μηχανισμό Louder Than Bombs (με σπουδαίο καστ). Από κοντά και το βραβευμένο Σώμα της Μαουγκορζάτα Σουμόφσκα (Ένας ευτυχισμένος άνθρωπος), μελέτη ανατομίας στο σώμα της καπιταλιστικής Πολωνίας. Ο μεξικανός καινοτόμος Μισέλ Φράνκο (Μετά τη Λουτσία) επιστρέφει με Το χρονικό μιας αθωότητας. Ο αργεντινός Σαντιάγο Μίτρε (Ο Φοιτητής) κερδίζει τους κριτικούς στις Κάννες με την Παουλίνα. Ο συμπατριώτης Πάμπλο Αγουέρο (Σαλαμάνδρα) ανασκάπτει το παρελθόν με την περιπέτεια του σκηνώματος της Εύα Περόν (Η Εβίτα δεν κοιμάται πια εδώ), παρουσία των Ντενί Λαβάν και Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ.

Δεν περνά απαρατήρητο ότι το ένα τέταρτο των ταινιών που μας προτείνουν οι Ορίζοντες είναι σκηνοθετημένες από γυναίκες, προερχόμενες μάλιστα από διακριτά διαφορετικές χώρες και κουλτούρες. Αρκετές από αυτές τις σκηνοθέτισσες έχουν προηγούμενη θητεία στο ντοκιμαντέρ ή στην ερμηνεία ρόλων, ίσως ένα ακόμη κίνητρο για να εστιάσουμε επάνω τους.

Εκτός της Σουμόφσκα, με ενδιαφέρον αναμένεται και ο Αστράγαλος της ηθοποιού και σεναρίστα Μπριζίτ Συ, μητέρας των παιδιών του Φιλίπ Γκαρέλ. Η ταινία της βασίζεται στο μυθιστόρημα της Αλμπερτίν Σαραζέν (που έχει ξαναγίνει ταινία το 1968) και έχει ως κύρια ατού τους κοσμαγάπητους Ρεντά Κατέμπ και Λεϊλά Μπεχτί.

Πιο πολύφερνη η βραζιλιάνα Άννα Μουιλαέρτ με την έκπληξη που λέγεται Η δεύτερη μάνα. Αλλά και η αμερικανή ηθοποιός Μαριέλ Χέλερ που πέρασε νωρίς πίσω απ' το φακό, με την πρώτη της δουλειά να γυρίζει στα 70ς μες απ' Το ημερολόγιο μιας έφηβης. Στην ίδια περίοδο αλλά στο Παρίσι συμβαίνει Η ωραία εποχή της Κατρίν Κορσινί. Στην παιδική αθωότητα και την παιδική προστατευτική φαντασία επενδύει η βρετανή Έστερ Κάμπελ γι' αυτούς που έφυγαν από κοντά μας και βρίσκονται στα άστρα, Έτη Φωτός μακριά.

Δράμα με ιδιόμορφες αυστραλιανές προεκτάσεις το πολύπτυχο Αναζητώντας την Γκρέις της Σου Μπρουκς (Αντιθέσεις, Στο δρόμο για το Νηλ). Δράμα εποχής με συμβολικό τίτλο το Άσμα Ασμάτων της ουκρανής Έβα Νέιμαν. Συμβολικό και το Όρος της ισραηλινής Γιαέλ Καγιάμ που αναφέρεται σε παρένθετη κοινότητα στο Όρος των Ελαιών. Την 11άδα αυτή συμπληρώνει Το τραγούδι των ανθρώπων της βελγίδας Μπενεντίκτ Λιενάρ και της περουβιανής Μαίρης Χιμένες.

Κατακλείδα η ενότητα Ρεύματα που δίνει έμφαση στη ριζοσπαστική αφήγηση και πλοήγηση. Ονόματα όπως ο κουβανός πειραματιστής Κουιντέλα (Το σχέδιο του Αιώνα), ο αυστραλός ντοκιμαντερίστας Μάθιου Μπέιτ (Η χρονομηχανή του Σαν Κλέμκε), ο βραζιλιάνος μάγος του ήχου Ιβές Ρόζενφελντ (Φερέλπιδες) , ο εξωτικός γάλλος Νατάν Νικόλοβιτς (Όπου υπάρχει σκιά), ο παραμυθάς Πιέτρο Μαρτσέλο (Όμορφη και χαμένη) ή ο αντί-ψυχαγωγός έσω-ψυχοβγάλτης Ρικ Άλβερσον (Ψυχαγωγία)... μπορούν ενδεχομένως να μας προϊδεάσουν για το αύριο της 7ης Τέχνης.