6o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, Πέμπτη 18/03/2004

Σήμερα το πήρα πιο ζεστά το θέμα. Είδα πέντε ταινίες. Σήμερα επίσης βίωσα και την τρέλα του αλλοπρόσαλλου συστήματος προμήθειας των εισιτηρίων. Αλαλούμ και δοξάστε τους.

18.15 Χριστέ μου, εσύ ξέρεις [Jesus, du weisst, 2003, Αυστρία, 87'] του Ulrich Seidl

Οι "Σκυλίσιες μέρες" [Hundstage, 2001] του μας άφησαν άναυδους. Εδώ ο Ζάιντλ καταπιάνεται με την εξομολόγηση και την προσευχή. Δύσκολο πράμα να πείσεις κάποιους ανθρώπους να κάνουν μπροστά στην κάμερα μια πραγματική συνομιλία με τον θεό τους. Όμως μπράβο του γιατί κατάφερε να καταγράψει τέτοιες εκ βαθέων αποκαλύψεις με αφοπλιστική φυσικότητα, χωρίς να κομπλάρει τους 'αμαρτωλούς', με την κάμερα παρούσα - απούσα. Δεν ξέρουμε αν τα γεγονότα που μας αφηγούνται οι εξομολογούμενοι τους προκάλεσαν ψυχολογική αστάθεια ή αν αυτή προϋπήρχε. Καθένας τους λίγο ή πολύ έχει μια διαταραγμένη προσωπικότητα κι ο Χριστός μοιάζει να είναι το μόνο τους απάγκιο.

Το χιούμορ κάπως ψυχρό και υπόγειο, όπως ταιριάζει σε αυστριακούς, είναι μια διέξοδος λυτρωτική για τον καταγραφέα. Τα ήθη εξημερώνονται άλλά η ψυχική ισορροπία των προσώπων του παραμένει ασταθής.

Προσανατολιστείτε: ο Ιησούς τα ξέρει όλα;

20.30 Τρομοκράτες - Τα παιδιά που καταδίκασαν [Terrorister - En film om dom domda, 2003, Σουηδία, 85'] των Stefan Jarl και Lukas Moodysson

Συγκλονιστική κατάθεση από τα παιδιά που διαδήλωσαν στο Γκέτεμποργκ κατά την επίσκεψη Μπους. Η απίστευτη περιπέτειά τους, από τους ξυλοδαρμούς ή τον θανάσιμο τραυματισμό, ως την αναπάντεχη σύλληψη, την προβοκάτσια και την καταδίκη τους ως εξιλαστήρια θύματα για τον παραδειγματισμό των υπολοίπων. Οι μέθοδοι της αστυνομίας και των αρχών γενικότερα, είναι σίγουρα προϊόν αμερικανών συμβουλατόρων. Μοιάζουν σενάρια επιστημονικής φαντασίας ή θυμίζουν φαντασμαγορικές χολιγουντιανές ταινίες δράσης. Ακόμη και οι ίδιοι οι κάτοικοι αυτής της χώρας αδυνατούν να πιστέψουν πως ένα τόσο φιλελεύθερο κράτος χρησιμοποίησε τέτοιες φασιστικές μεθόδους καταστολής, προπηλακισμού και αποπροσανατολισμού του κοινού αισθήματος.
Η ποίηση προτάσσει τα στήθη της στην αντιποίηση των αρχών από τις αρχές του τόπου. Το "πολυτεχνείο ζει" ξανά σε εποχές που πισωγυρίζουν την δημοκρατία. Η παγκοσμιοποίηση των πολυεθνικών συμφερόντων και η κοσμοκρατορία των ισχυρών που εμπορεύονται συνειδήσεις και κορμιά, μοιάζει εφιάλτης στο δρόμο με τις 'δημοκρατικές' διαδικασίες. Η 'νέα τάξη' δείχνει τα σαρκοβόρα δόντια της σε μια χώρα που σπαράσσεται από τα έννομα μέσα μαζικής εξαχρείωσης. Οι νέοι όμως αυτής της χώρας επαγρυπνούν, ονειρεύονται δικαιοσύνη κι ελευθερία, αγωνίζονται και συσπειρώνονται με απίστευτη δύναμη, ενώ πριν ήταν βουτηγμένοι στην ευημερία και την επανάπαυσή τους.

Η 'προληπτική καταπίεση' γίνεται μπούμερανγκ και εφαλτήριο ιδεολογικού και κοινωνικού προβληματισμού. Η ήττα των καταστολέων είναι πολλαπλή, γιατί οι παθόντες γίνονται ήρωες χωρίς καμιά ιδιαίτερη προετοιμασία - προεργασία. Έτσι απλά για να πάνε κόντρα στους προνοητικούς παρανοϊκούς επίδοξους παντοκράτορες που 'μαγείρεψαν' χωρίς να πεινάνε.

Να σημειώσω εντελώς εγκυκλοπαιδικά ότι ο συν-σκηνοθέτης Λουκάς Μοοντισόν μας είναι γνωστός από τις μυθοπλασίες του "Lilja 4-ever" (2002), "Tillsammans" (Μαζί, 2000) και "Fucking Amal" (1998).

Τρομο-κρατηθείτε: Μπάτσος χτυπάει 'σκύλο'
Ενημερωθείτε 1: τι άλλο έκανε αυτός ο Γιαρλ;
Ενημερωθείτε 2: ποιoς είναι εντέλει ο Λουκάς;

22.30 Πλατεία Ηρώων [Heroes' square, 2003, Ελλάς, 21'] του Θόδωρου Καλέση

Με το "Τερμόμετρο" [1997] και τον "Φρέντι" [2002] έβαλε γερές βάσεις. Εδώ όμως χάνονται οι ισορροπίες. Οι 'ήρωες' προσπαθούν να πουν κάτι βαρύγδουπο αλλά δεν τους βγαίνει. Η παρουσία της κάμερας τούς ωθεί σε υπερβολές άνευ αντικρίσματος. Η παγανιστική καταβολή του τελετουργικού και η κλοπή των καυσόξυλων για την τεράστια φωτιά της ισημερίας της 22ας Δεκεμβρίου καταρρέει υπό το βάρος της προσπάθειας για 'διαφημιστική' προβολή του εθίμου. Το γλυκό μεθύσι της απόσταξης χάνεται κάθε φορά που κάποιος μας 'εξηγεί' τι βλέπουμε. Κρίμα!

23.00 Καλοκαιρινές αστραπές [Summer lightning, 2003, Ελλάς, 81'] του Νίκου Λυγγούρη

Οι τίτλοι είναι άθλιοι και η αφήγηση χειρότερη κι από τα πιο παρωχημένα εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ. Το δε κείμενο βρίθει γενικολογιών και εύσχημων δηλώσεων εντυπωσιασμού. Οι διακοπές είναι ωραίες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να τις βαφτίζουμε ντοκιμαντέρ. Δεν υπάρχει κανένας λόγος ν' αναφερθώ στην κινηματογράφηση.

00.30 Κάρμεν Αμάγια, η βασίλισσα των τσιγγάνων [Queen of the gypsies, a portrait of Carmen Amaya, 2002, ΗΠΑ, 81'] της Jocelyn Ajami

Μια συναρπαστική βιογραφική ταινία που αυτοπυροδοτείται κατ' εξακολούθησην και κατά συρροήν από την εκθαμβωτική προσωπικότητα μιας μοναδικής αναγεννήτριας του φλαμένκο, της τσιγγάνας Κάρμεν Αμάγια. Πολλαπλοί οργασμοί θα σας κυριεύσουν με υποδόρια ένταση που ανεβαίνει ακολουθώντας γεωμετρική πρόοδο. Τα αυθόρμητα χειροκροτήματα του κοινού σε παραπάνω από τρία σημεία της ταινίας, καταδεικνύουν την ένταση των συναισθημάτων τους, και αναδεικνύουν την μεταδοτικότητα, την πηγαία έξαψη και το εκρηκτικό ταμπεραμέντο μιας ταπεινής θεάς του θεάματος, μιας αυθεντικής ψυχαγωγού, μιας αληθινής ψυχής.

Η ταινία δεν στηρίζεται σε καινοτομίες ή κατασκευαστικά τρικ και εφέ. Ούτε καν σε κάποιες αποκαλυπτικές συνεντεύξεις ή ανέκδοτα κινηματογραφικά ντοκουμέντα. Απλά συντονίζεται με τους χτύπους των τακουνιών της Κάρμεν, πάλλεται στις δονήσεις του πατώματος που χορεύει μαζί της, πνέει με την σκόνη που σηκώνεται αλαφιασμένη, αφήνεται να παρασυρθεί και παρασύρει όλους μας σε μια γλυκιά εμπειρία, μας κοινωνεί με τη δύναμη, την έμπνευση και την λαϊκή σοφία των ποδιών, των χεριών και των πόρων του σώματός της. Μας εξυψώνει στην ιδέα πως βρεθήκαμε για λίγο δίπλα της, κοντά της, έστω και μέσα απ' το πανί της μεγάλης οθόνης.

Απογειωθείτε: Τι φταίω εγώ αν έχει τσιγγάνα καρδιά;