6o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, βραβεία και προτιμήσεις

Λήξις αφήξεις ου πλήξεις εν Ολυμπίω. Τώρα αν θα βάλετε το κόμμα πριν ή μετά το ου [το οποίο εκφράζει άρνηση και όχι αποδοκιμασία], αυτό είναι δική σας επιλογή. Εγώ χρησμοδότησα και ένιψα τους πόδας μου. Βραβεία λοιπόν και η αγωνία σπάει όλα τα κοντέρ. Και πιο μεγάλη ακόμη είναι η καϊλα σας για τις δικές μου επιλογές. Καλά εντάξει, μην σκίσετε και τα ρούχα σας! Απλά πάτε κατευθείαν στο τέλος του κειμένου και θα νοιώσετε αμέσως ανακούφιση.

Φέτος είχαμε αλλαγές στο καταστατικό των βραβείων: δυο κατηγορίες - δυο ταχύτητες, μέχρι 45' και άνω των 45', και οι υποψήφιες για τα κρατικά βραβεία χωρίς δικαίωμα συμμετοχής. Ε, μην τα θέλουν όλα δικά τους!

Η εφετινή κριτική επιτροπή είχε πρόεδρο τον ζωγράφο-σκηνοθέτη Κυριάκο Κατζουράκη και μέλη τον διευθυντή παραγωγής Νίκο Δούκα, την καθηγήτρια του τμήματος μμε του ΑΠΘ Κατερίνα Μυστακίδου, τον επιμελητή του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης Ηρακλή Παπαϊωάννου και την σκηνοθέτιδα Κατερίνα Πατρώνη. Η πεντάδα αυτή κατέληξε στο ακόλουθο σκεπτικό [ότι είναι σε αγκύλες είναι δικό μου σχόλιο]:

«Με το φετινό 6ο Φεστιβάλ εδραιώνεται η εικόνα που σιγά-σιγά και με πολύ κόπο διαμορφώνεται, ότι το ντοκιμαντέρ είναι ένα δυναμικό, παρεμβατικό στην κοινωνία μέρος της κινηματογραφικής έκφρασης. Επιπλέον η συνύπαρξη του ελληνικού τμήματος με την ανθολογία της παγκόσμιας παραγωγής, τα αφιερώματα στους Στέφαν Γιαρλ και Χέντι Χόνιγκμαν δίνουν τον πολύτιμο χαρακτήρα της πνευματικής ανταλλαγής και έχουμε την πεποίθηση ότι αυτό επηρεάζει θετικά τη δημιουργία του ελληνικού ντοκιμαντέρ, που είναι μια πραγματικότητα πλέον στην Ελλάδα. [Αρκεί οι ντόπιοι δημιουργοί να επωφελούνται της ευκαιρίας και να μελετάνε τι και πως το κάνουν οι αλλοεθνείς συνάδελφοί τους, βεβαίως-βεβαίως]. Μια πραγματικότητα με τεράστιες δυσκολίες στο χώρο της παραγωγής και της διανομής.

»Ελπίζουμε ότι η προσπάθεια αυτή θα αγκαλιαστεί από το κράτος, διορθώνοντας ίσως τον κερματισμό του φεστιβάλ και φτιάχνοντας μία και μόνο κατηγορία ισότιμα διαγωνιζομένων ταινιών. Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε αλλάζοντας τον κανονισμό έτσι ώστε να συμμετέχουν στο διαγωνιστικό και οι υποψήφιες για τα κρατικά βραβεία ταινίες.

[Και γω που νόμιζα ότι θάλεγε πως τα ελληνικά ντοκιμαντέρ πρέπει να συναγωνίζονται ισότιμα με τα διεθνή. Κρίμα τη φόρα. Τότε αν είναι έτσι να καταργήσουμε και τα κρατικά βραβεία γιατί, με την αξιοκρατία που μας δέρνει, οι καλές ταινίες θα βραβεύονται διπλά! Για να σοβαρευτούμε όμως: μήπως θάταν προτιμότερο το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ να μην έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα, όπως όταν πρωτοξεκίνησε; Τι λες ρε μάγκα, θα μου πείτε. Και τι θες δηλαδή; Να καταργήσουμε τις διπλές επιτροπές, τα διπλά αυτό-βραβεία και το διπλό παίνεμα του σπιτιού μας; Ναι! Κι όποιος έχει κότσια να πάει στα διεθνή φεστιβάλ, ν' αναμετρηθεί με όλους κι αν είναι ωραίος να τους κερδίσει].

»Το ντοκιμαντέρ είναι καλλιτεχνικό έργο από τη μία πλευρά και καθρέφτης της - τρέχουσας πολλές φορές - πραγματικότητας από την άλλη. Είναι και ένα εργαλείο κριτικής και το δημοκρατικό κράτος είναι υποχρεωμένο να προφυλάσσει θεσμικά, ακόμα και την κριτική προς αυτό το ίδιο το κράτος. Η πρόθεσή μας στην βράβευση ήταν από την μια πλευρά η ενθάρρυνση και από την άλλη η υπογράμμιση των στοιχείων που κατά τη γνώμη μας ξεχώρισαν ιδιαίτερα. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα ζωντανό είδος κινηματογράφου που κάποτε δείχνει εκπλήξεις και άλλοτε σωπαίνει επιφυλακτικά. Είναι ένα είδος καθρέφτη της κοινωνίας μας» [ενίοτε παραμορφωτικού διότι είμαστε και παρα-μορφωμένοι άνθρωποι].

Παράμ!!! Η μεγάλη στιγμή ζύγωσε. Στα κάτω τον 45' θριάμβευσε η Εύα Στεφανή και "Το Κουτί" της. Και τι κουτί-κουτί! Χαζοκούτι. Αλλά με νόημα, με θάλπος, με αίσθημα βαθύ. Δεύτεροι από κοινού η "Πλατεία Ηρώων" του Θοδωρή Καλέση και η "Λέρος, η ελευθερία είναι θεραπευτική" του Ανδρέα Λουκάκου. Στην μεγάλη κατηγορία έλαμψαν οι "Καλοκαιρινές αστραπές" [διακοπές] του Νίκου Λυγγούρη. Δεύτεροι [και πάλι δυο - το χάλκινο μετάλλιο δεν έχει θεσμοθετηθεί] ο "Γιάννης Κούρος: Αενάως κινούμενος" του Ηλία Γιαννακάκη και το ιπτάμενο "Θα βγάλω φτερά" της Αννέτας Παπαθανασίου.

Η ταινία της Εύας κέρδισε και τιμητική διάκριση στο μοντάζ για τη σπουδαία δουλειά που έκαναν ο Τάκης Γοργορίνης και ο Αλέκος Σαμψωνίδης. Ο Θόδωρος Μαραγκός αρνήθηκε τη δική του διάκριση για το σενάριο της ταινίας του "Ο Θεός είναι αόρατος γιατί είναι μικροσκοπικός". Η Κυριακή Μάλαμα παρέλαβε με χαρά την εύφημο μνεία για την ρηξικέλευθη και αδέσμευτη "Άλλη πλευρά" που αποδεικνύει πως και ο κινηματογράφος μπορεί να κάνει βήματα προς την δίκαιη επίλυση του κυπριακού και μάλιστα τολμηρότερα από τους πολιτικούς.

Το κοινό, που αποδείχθηκε σώφρον και εχέφρον, υπερψήφισε την αντιμονοπωλιακή και σεισάχθεια "Εταιρεία" (Τhe Corporation) του Μαρκ Άκμπαρ και της Τζένιφερ Άμποτ. «Η ταινία έχει ως αντικείμενο έρευνας τον ισχυρότερο θεσμό της εποχής μας: την εταιρεία. Καταγράφει την ιστορία του θεσμού και το πώς έφτασε σήμερα να κυριαρχεί, ενώ αποκαλύπτει και τις επιπτώσεις του γεγονότος ότι, από νομική σκοπιά, η εταιρεία θεωρείται 'πρόσωπο'». Με την προβολή της ταινίας αυτής έκλεισε και επίσημα το 6ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ - Εικόνες του 21ου Αιώνα.

Τελευταία πληροφορία που θα σας μεταδώσω είναι τι ψήφισαν τα μέλη της παγκόσμιας οργάνωσης κριτικών κινηματογράφου [FIPRESCI], η ολλανδή Karin Wolfs, η τουρκάλα Selcuk Asli και ο συμπατριώτης μας Δημήτρης Χαρίτος. «Επειδή αποτελεί δείγμα της τραγικής όσο και αδιέξοδης πραγματικότητας που επικρατεί στις γνωστές περιοχές του πλανήτη, όπου βασικά θύματα και ανυπεράσπιστοι πρωταγωνιστές παραμένουν τα παιδιά. Επειδή, παρά την οργή και την απελπισία, η χαρά της ζωής συνεχίζεται και επειδή όλα αυτά αποδίδονται με αυθεντικούς κινηματογραφικούς τρόπους, το βραβείο της FIPRESCI απονέμεται ομόφωνα στην ταινία του ιρανού Ματζίντ Ματζιντί "Ξυπόλητοι στο Χεράτ" (Pa berahneh ta Herat / Barefoot to Herat)».

Οι καλύτερές μου...

... του διεθνούς προλεταριάτου
Η εταιρεία [The corporation, 2003, Καναδάς, 166'] των Jennifer Abbott και Mark Achbar
The Weather Underground [2003, ΗΠΑ, 92'] των Sam Green και Bill Siegel
Χριστέ μου, εσύ ξέρεις [Jesus, du weisst, 2003, Αυστρία, 87'] του Ulrich Seidl
Συλλαμβάνοντας τους Φρήντμαν [Capturing the Friedmans, 2003, ΗΠΑ, 107'] του Andrew Jarecki
Ξυπόλητοι στο Χεράτ [Pa berahneh ta Herat, 2002, Ιράν, 70'] του Majid Majidi
Ιδιοκτήτες του τίποτα [Duenos de nada, 2003, Ισπανία, 47'] του Sebastian Talavera Serrano
Ενάντια στο ρεύμα [Power trip, 2003, ΗΠΑ, 85'] του Paul Devlin

... του κολλημένου κινηματογραφόφιλου
To Λος Άντζελες παίζει το ρόλο του [Los Angeles plays itself, 2003, ΗΠΑ, 169'] του Thom Andersen
Εισαγωγή στον Κιαροστάμι [Kiarostami 101, 2001, ΗΠΑ, 20'] του Jamsheed Akrami

... του ελληνικού, πανοράματος και μη
Το κουτί [The box, 2004, 12'] της Εύας Στεφανή
Γιατί δακρύζει το λιβάδι, κε Αγγελόπουλε; [2004, 54'] της Αναστασίας Χριστοφορίδου
Η Άλλη πλευρά [The other side, 2003, 54'] της Κυριακής Μάλαμα [break on through, βρε Κυριακή]

... του ασυμβίβαστου Στέφαν Γιαρλ
Γιόβνα, βοσκός ταράνδων εν έτει 2000 [Javna, renskotare, ar 2000, 2000, Σουηδία, 35']
Τρομοκράτες - Τα παιδιά που καταδίκασαν [Terrorister - En film om dom domda, 2003, Σουηδία, 85']
Ο χρόνος δεν έχει όνομα [Tiden hat inget namn, 1989, Σουηδία, 61']
Από αταίριαστοι, γιάπηδες [Det sociala arvet, 1993, Σουηδία, 90']

... της γλυκιάς πεισματάρας Χέντι Χόνιγκμαν
Μέταλλο και μελαγχολία [Metal y melancholia, 1993, Ολλανδία, 80']
Η υπόγεια ορχήστρα [Het ondergronds orkest, 1997, Ολλανδία, 108']

... της μουσικής και του χορού
Η ιστορία της καμήλας που δάκρυσε [The story of the weeping camel, 2003, Γερμανία, 93'] των Luigi Falorni και Byambasuren Davaa
Κάρμεν Αμάγια, η βασίλισσα των τσιγγάνων [Queen of the gypsies, a portrait of Carmen Amaya, 2002, ΗΠΑ, 81'] της Jocelyn Ajami
Η ιστορία των Ramones [End of the century: The story of the Ramones, 2003, ΗΠΑ, 110'] των Michael Gramaglia και Jim Fields
Ο δήμαρχος του Sunset Strip [Mayor of the Sunset Strip, 2003, ΗΠΑ, 94'] του George Hickenlooper