7o ΦΝτΘ, ημέρα 7η, Πε 07/04/2005

Σήμερα ήταν το master class της Pirjo Hankasalo. Το ανυπότακτο και καθάριο πνεύμα της μας άφησε άναυδους. Καταγράφω παρακάτω κάποια απ' αυτά που συγκράτησα.
- Τα σενάρια είναι μόνο για να ανοίξουν τραπεζικούς λογαριασμούς. Σχεδόν ποτέ δεν τ' ανοίγω μετά... Δε μπορείς να γράψεις σενάριο για κάτι που τρέχει μπροστά σου. Μόνο σημειώσεις κρατώ.
- Κάθε ταινία είναι ένα κομμάτι μουσικής, ένα ερεθιστικό χάος. Είμαι αναγκασμένη να κάνω πολλά πράγματα ταυτόχρονα -και τα τεχνικά- διότι χειρίζομαι και την κάμερα μόνη μου. Για να συγκεντρώνομαι διαλέγω ένα κομμάτι μουσικό που το ακούω συνεχώς, χιλιάδες φορές αν χρειαστεί. Μετά το τέλος του φιλμ το έχω πια σιχαθεί και δε θέλω να το ξανακούσω ποτέ.

Για την Τάνιουσκα και τους επτά διαβόλους είπε:
- Προετοιμάστηκα πολύ καλά αλλά για λάθος θέμα. Το θέμα ήταν ο πάτερ Βασίλειος [έτσι όριζε το σενάριο] αλλά η κάμερα γύρισε μόνη της δεξιά και σταμάτησε πάνω στην Τάνιουσκα... Ο παλμός και η πίεση του αίματος μου λένε πότε να πατήσω το κουμπί. Δεν το σκέφτομαι καν γιατί μέχρι να φτάσει στον εγκέφαλο θα είναι ήδη πολύ αργά.
- Αν έχεις σκέψεις κρυφές στο πίσω μέρος του μυαλού σου θα πας στην κόλαση, μου είπε μια απλή γυναίκα που με πλησίασε. Να πια είναι η καλύτερη συμβουλή για έναν ντοκιμαντερίστα.

- Η μουσική παραγγέλνεται και εξηγείται με παραδείγματα στον συνθέτη. Στον Ατμάν ήταν αυτοσχεδιαστική των ντόπιων με κάποιες δικές μου θεματικές [ευτυχία, λύπη, σκόνη, κ.ο.κ]. Οι ηχογραφήσεις αυτές δόθηκαν στον φιλανδό συνθέτη για να προσθέσει τις δικές του μουσικές.
- Στο μοντάζ δε γίνονται εκδοχές, υπάρχει μόνο το ίδιο το φιλμ. No versions just the film. Μετά το πάθημα του Ατμάν [οι παραγωγοί την υποχρέωσαν να βάλει αφήγηση για να είναι πιο σαφής η πλοκή, αλλά η director's cut έκδοση δικαιώθηκε στα φεστιβάλ] δεν δέχομαι κανενός είδους τέτοιους συμβιβασμούς... Το μοντάρισμα του υλικού είναι ευθύνη του σκηνοθέτη και κανενός άλλου. Αν η ταινία είναι χάλια θα χρεωθεί ούτως ή άλλως την ευθύνη κι αν είναι καλή τότε κανείς δε θα πει κουβέντα γι' αυτή του την απαίτηση.
- Η ματιά του σκηνοθέτη είναι και τεκμήριο και μυθοπλασία. Από τη μεριά του δεν υπάρχει καμία διαφορά. Το Dogumentary που διακηρύσσει dogme principles [αρχές του δόγματος] για ταινίες τεκμηρίωσης αποτελεί μια διαλεκτική ατιμία. Ο Λαρς φον Τρίερ παιδεύει νέους απ' όλον τον κόσμο που τον ακολουθούν σα λαγουδάκια... Τα θέματα ηθικής και τα ερωτήματα για το τι είναι επιτρεπτό καθώς και τα όρια δημόσιου και ιδιωτικού ή προσωπικού είναι διαρκή και μόνιμα ζητούμενα. Συζητούμενα και αναζητούμενα.
- Τα Τρία Δώματα της Μελαγχολίας είναι ένα τρίπτυχο, ξέρετε αυτό με τις τρεις πλευρές του ίδιου θέματος. Ξεκίνησαν από το "ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή". Εντάσσονται δε σε μια γενικότερη θεματική, όπου δέκα σκηνοθέτες κάνουν δέκα ντοκιμαντέρ και καθένα τους αναφέρεται σε μια από τις δέκα εντολές.

18.00 Πάνω στο δέρμα του κόσμου (Sobre la piel del mundo, 2004, Ισπανία, 32') του Miquel Jorda
Αν έλεγα πως είναι ένα μικρό Koyaanisquatsi θα το αδικούσα κατάφορα. Η δύναμη της ζωής είναι κινητήριος και εδώ. Αυτό το μικρό κολιμπρί που περνάει από πλάνο σε πλάνο φτεροκοπώντας, είναι ένα εύρημα εκπληκτικό, με πάμπολλες σημειολογικές προεκτάσεις. Ποίημα πτερόεν, ιπτάμενο κι ανάλαφρο σαν τις σκέψεις που ταξιδεύουν.
Κάτω από το δέρμα του πλανήτη

18.30 Παρασκήνιο: Νίκος Σκαλκώτας - Στο τελευταίο αναλόγιο (Nikos Skalokotas: On the last music - stand, 2005, Ελλάς, 58') του Νίκου Σκεύα
Το Παρασκήνιο κάνει πάντοτε προσεγμένες επιλογές και στο θέμα και στον εμπνευστή του. Κι αν είναι το θέμα τόσο ενδιαφέρον, είναι γιατί το περιβάλλει ένα μυστήριο. Η ζωή του Σκαλκώτα υπήρξε περίεργη. Οι σπουδές του άλλαξαν κατεύθυνση. Η πεποίθηση του ότι είναι συνθέτης κι όχι ερμηνευτής σάρωσε τα πάντα. Η αφοσίωσή του σε αυτήν είναι το κλειδί της μετέπειτα πορείας του.
36 Ελληνικοί χοροί

19.30 O πίνακας (The painting, 2005, Ελλάς / Φιλανδία, 99') της Κατερίνας Πατρώνη
Φιλανδός ζωγράφος μας αποκαλύπτει τα αλλεπάλληλα στρώματα της τέχνης του μέσα από μια πολύπλοκη τεχνική δικής του εμπνεύσεως, που σχετίζεται άμεσα με τις λίμνες της χώρας του.
Οι παραγωγοί του Πίνακα

20.10 Ηλίας Πετρόπουλος - Ένας κόσμος υπογείως (Elias Petropoulos - a world underground, 2004, Ελλάς, 61') της Καλλιόπης Λεγάκη
Υπόγειος ή υπογείως; - Οι άνθρωποι του περιθωρίου είναι όλοι τους υπόγειοι. Τους ποδοπατούν οι μπάτσοι, το κράτος, οι δήθεν προλετάριοι, ακόμη και οι κομουνιστές. Τους έχουν κάτω απ' τα πόδια τους γιατί αυτοί βαδίζουν στην επιφάνεια. Είναι οι πραγματικοί επαναστάτες, είναι πιο επαναστάτες και πιο σοσιαλιστές από οποιονδήποτε.

Η πολυσήμαντη πολυτάλαντη πολυκύμαντη πολυπρόσωπη και πολυσχιδής προσωπικότητα του Ηλία Πετρόπουλου είναι ένα θέμα που καθηλώνει που μαγνητίζει που μυθοποιεί και απομυθοποιεί συγχρόνως που αυτοαποκαλύπτεται αγέρωχη κι ατόφια.

Είναι σαν τον καρπό του λίτσι: απ' έξω όλος αγκάθια και από μέσα μια τρυφερή καρδιά, ισχυρίζεται ο Βασίλης Βασιλικός. Αν προσπαθήσεις να φτάσεις στην καρδιά στα σίγουρα θα τρυπηθείς.

Η αποτέφρωση του Ηλία μου θύμισε μια παλιά αφρικάνικη παράδοση, λέει σε άψογα ελληνικά ο Ζακ Λακαριέρ. Κάθε φορά που καίγεται κάποιος νεκρός είναι σα να καίγεται μια βιβλιοθήκη. Κι ο Πετρόπουλος ήταν μια τεράστια βιβλιοθήκη.

Η τελευταία του επιθυμία ήταν να πεταχτούν οι στάχτες του στον υπόνομο, όπερ και εγένετο. Επέστρεψε στον κάτω κόσμο, στον υπόγειο. Rollin Under the ground for ever.

Μετά. Στην πατρίδα μου / χειροκροτούν τον Ποιητή / μόνον όταν αυτοκτονήσει.
Μετά τη στάχτη
Τα βιβλία του στη Νεφέλη

21.10 Ο αρχιτέκτονάς μου (My architect, 2004, ΗΠΑ, 116') του Nathaniel Khan
Ο αρχιτέκτονάς μου είναι ο μπαμπάς μου. Αυτός με δημιούργησε. Ο μύθος του με γαλούχησε. Μπορεί να μην είχε παντρευτεί ποτέ τη μαμά μου. Μπορεί να είχε κι άλλο εξώγαμο παιδί, αλλά και μια κόρη νόμιμη. Οι τρεις απόγονοί του συναντηθήκαμε στην κηδεία του υπό αντίξοες συνθήκες. Τώρα ξαναβρεθήκαμε χωρίς την πίεση των μανάδων μας κι είδαμε πως είμαστε μια πολύ χαλαρή οικογένεια.
Ο σχεδιαστής μου

23.00 Be here to love me (A film about Townes Van Zandt, 2004, ΗΠΑ, 99') της Margaret Brown
Τα ωραία πράματα της ημέρας και η κούραση δεν μου επέτρεψαν να επιδείξω υπομονή σε τούτο εδώ το αφιερωματικό ντοκιμαντέρ. Πολύ κλασικό, πολύ τυποποιημένο. Αργότερα λέτε να βρήκε τη δρόμο του;
Να εισ' εδώ να μ' αγαπάς