Alejandro Amenabar: Οι άλλοι μας εαυτοί

Ο 29άρης Αλεχάντρο Αμεναμπάρ προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα στους φαν του γκραν γκινιόλ με την δεύτερη δουλειά του "Abre Los Ojos" (Άνοιξε τα μάτια, 1997). Ο Tom Cruise γοητεύτηκε όταν την είδε (την ταινία) στο φεστιβάλ του Sundance το 1998. Νάτανε η ανορθόδοξη πλοκή; η μη γραμμική της αφήγηση; οι πολλαπλοί ετεροχρονισμοί της; ή μήπως (λέω μήπως) η τσαχπινιά της συμπρωταγωνίστριας Penelope Cruz; Πάντως, κάπου εκεί άρχισε και η διάλυση του Κρουζέικου. Ο Τομ τα χάλασε με την Nicole Kidman, αλλά έγινε παραγωγός της στο "Μουλέν Ρουζ" του Μπαζ Λούρμαν και στους "Άλλους" του Αμεναμπάρ. Παράλληλα αγόρασε και τα δικαιώματα των "ανοιχτών ματιών", ώστε να μπορέσει να συμπρωταγωνιστήσει με τη νέα εκλεκτή του, Πενέλοπη Κρουθ. Εμπιστεύτηκε την σκηνοθεσία στον Κάμερον Κρόου κι έτσι γεννήθηκε το ρημέικ "Vanilla Sky".

Το θέμα μας βέβαια είναι "Οι άλλοι" (The Others) του Αλεχάντρο, αλλά και λίγο παρασκήνιο δεν βλάπτει. Ο Αμεναμπάρ λοιπόν, που λέτε, γεννήθηκε στο Σαντιάγο της Χιλής υπό το καθεστώς Πινοσέτ, αλλά ανδρώθηκε και σπούδασε στην Μαδρίτη. Ήδη από το 1992 κέρδισε αρκετές διακρίσεις για τις μικρού μήκους και τα βίντεο που γύρισε. Ο θαυμασμός του στον Στάνλεϊ Κιούμπρικ και η κλίση του προς τον τρόμο και το θρίλερ φάνηκαν εξαρχής. Με την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία "Tesis" (Θέσις, 1996) τάραξε τα λιμνάζοντα ύδατα του χώρου. H πρωταγωνίστρια Ana Torrent, είναι μια κινηματογραφική φοιτήτρια που κάνει διδακτορικό στην διεύθυνση φωτογραφίας κι ανακαλύπτει κάποιο αρχειακό υλικό, που αποδεικνύεται σκέτος δυναμίτης, ένα πραγματικό 'snuff movie'.

Ακολούθησε το ονειρικό κι εφιαλτικό "Άνοιξε τα μάτια", με πρωταγωνιστές τον Eduardo Noriega και την Penelope Cruz, όπως σας προείπα, και τον Τομ Κρουζ να φαντασιώνεται τον εαυτό του στη θέση του Εδουάρδο. Η ταινία αυτή θεωρείται ρημέικ του "Δεσμώτη του ιλίγγου" (Vertigo, 1958) του μαιτρ Hitchcock. Εκτός από σεναριογράφος και σκηνοθέτης, ο Αμεναμπάρ συλλέγει μανιωδώς soundtracks και 'γράφει ιδιοχείρως' τις μουσικές των ταινιών του. Υποθέτω ότι θαυμάζει εξίσου και τον Τζον Κάρπεντερ, που κάνει ακριβώς το ίδιο. "Για μένα είναι διασκέδαση (η μουσική των ταινιών μου) γιατί ξεκίνησα από τα μικράτα μου να παίζω μ' ένα keyboard. Με βοηθάει να φτιάξω την ατμόσφαιρα της ταινίας. Πολλοί άλλοι σκηνοθέτες απευθύνονται σε κάποιον συνθέτη γι' αυτό. Εγώ θα ήμουν ανυπόφορος στην συνεργασία μου με οποιονδήποτε άλλον, κι έτσι προτιμώ να το κάνω μόνος μου".

Το πιο ωραίο απ' όλα είναι ότι δεν ξέρει καν να γράφει νότες. "Βασικά σιγοτραγουδάω ασταμάτητα, καθώς περπατάω στο δρόμο, κι έτσι επενδύω μουσικά όλη μου την ζωή!!! Χρησιμοποιώ ένα μικρό κασετοφωνάκι όπου καταγράφω μελωδίες. Η σκληρή δουλειά αρχίζει, βέβαια, μετά το τελικό μοντάζ. Ξοδεύω πάρα πολλές ώρες γιατί δεν ξέρω να γράφω μουσική. Λειτουργώ τελείως ακουστικά. Βάζω διάφορες μουσικές στον υπολογιστή μου, τις ακούω, ανακατεύω διάφορα δείγματα και ήχους, κάνοντας samples και προσπαθώντας να αναπαράγω τις μουσικές που έχω μέσα στο κεφάλι μου. Στην περίπτωση των 'Άλλων' πειραματίστηκα με διάφορους σολίστες. Πολλές ταινίες τρόμου έχουν θαυμάσια μουσική ενορχήστρωση, αλλά η μουσική τους δεν με τρομάζει. Σκέφτηκα πως ένα σόλο από τσέλο είναι ότι πρέπει. Κι επιπλέον είναι κάτι πολύ απλό".

Στους "Άλλους" δεν υπάρχουν έντονα χρονικά χάσματα ή σκαμπανεβάσματα κι ο χρόνος λειτουργεί πιο γραμμικά. Η οπτική και η αφήγηση στηρίζονται σε ένα μόνο πρόσωπο όπως και στις δυο προηγούμενες ταινίες. Τα πλάνα και τα βλέμματα μονοπωλεί η Νικόλ Κίντμαν. Υποδύεται την Grace (Χάρις ελληνιστί) μια χλωμή και μοναχική μητέρα, που παραμένει κλεισμένη στο σπίτι της στη νήσο της Υερσέης και περιμένει τον καλό της να γυρίσει από τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Τα δυο μικρά τους παιδιά πάσχουν από μια σπάνια φωτοφοβία, μια θανατηφόρα αλλεργία του φωτός (XPS), και έτσι οι κουρτίνες και τα παράθυρα του σπιτιού είναι μονίμως κλειστά. Οι υπηρέτες της οικείας έχουν εξαφανιστεί μυστηριωδώς, αλλά παρουσιάζονται τρεις πρόθυμοι αντικαταστάτες τους (Fionnula Flanagan, Elaine Cassidy, Eric Sykes) σχεδόν από το πουθενά. Και κάπου εκεί αρχίζει το ταξίδι προς την αυτογνωσία.

Βέβαια οι παραπομπές και οι αναφορές του στην "Λάμψη" (The Shining) του Κιούμπρικ είναι και εμφανείς και προφανείς. Όπως εξίσου προφανή είναι τα παιχνίδια με τις έννοιες του υπερφυσικού, του 'άλλου' που βρίσκεται μέσα μας, της σκοτεινής πλευράς μας, του δέους που μας υποβάλλουν οι θρησκευτικές μας πεποιθήσεις, αλλά και μιας σύγχρονης αγνωστικιστικής αντίληψης περί του 'άλλου' κόσμου. Όλ' αυτά βέβαια, δεν μειώνουν την ένταση ή το σασπένς, ούτε το αίσθημα του τρόμου στην υποψία της τελικής ανατροπής. "Η εμπειρία μιας ταινίας είναι ένας (ασφαλής) δρόμος να ζήσουμε ακραίες συγκινήσεις και να μάθουμε απ' αυτές. Για μένα (ο τρόμος) είναι το τέλειο όχημα να εκφράσω τις ανησυχίες μου, τις εμμονές μου, ή και τις παράνοιές μου. Ο φόβος είναι ένας εύκολος δρόμος γιατί λειτουργεί όπως τα μαθηματικά. Να τρομάζεις τον κόσμο είναι εύκολο. Το δύσκολο και πιο ενδιαφέρον είναι να τον ενσωματώσεις στην πλοκή..."

Ταινιόραμα σε flash-back
The others (Los Otros, 2001)
Nadie conoce a nadie (Nobody Knows Anybody, 1999)
La lengua de las mariposas (Butterfly Tongues, 1999)
Allanamiento de morada (1998)
Abre los ojos (Open Your Eyes, 1997)
Tesis (Thesis, 1996)
Al lado del Atlas (1994)
La cabeza (Himenoptero, 1992)

ΥΓ1: Το soundtrack "Abre Los Ojos" είναι διπλό cd. Στο δεύτερο θα βρείτε τη μουσική του σκηνοθέτη, αλλά στο πρώτο θα συναντήσετε μεταξύ άλλων, τους Massive Attack, The Walkabouts και Sneaker Pimps.

ΥΓ2: Η Νικόλ Κίντμαν υπέφερε - λέει - στα γυρίσματα, "έφτυσε αίμα", όπως δήλωσε χαρακτηριστικά η ίδια. Κάτι το επίθετο (Kid-man), κάτι τα δικά της παιδιά, κάτι η υποβολή του ρόλου της, την έκαναν να βλέπει εφιάλτες με τα μάτια ανοιχτά. Δεν είναι και λίγο πράμα να βλέπεις τα παιδιά σου χλωμά και χλεμπονιάρικα και να μην μπορείς να τα βοηθήσεις ούτε με την Αγία Γραφή. Εξάλλου οι καθολικοί είναι πιο φανατικοί σε κάτι τέτοια θέματα.

Παραπομπές
Η επίσημη (ισπανόφωνη) σελίδα του σκηνοθέτη
Η άλλη επίσημη σελίδα του σκηνοθέτη (σας την έσκασα)
Συνέντευξη στο Pop Matters
Συνέντευξη στο Guardian
Η ισπανική σελίδα των "Άλλων"
"Οι Άλλοι" της Miramax
Η ισπανική σελίδα "Άνοιξε τα μάτια"