Billy Bob Thornton: ο άνθρωπος που δεν...

Ο καταξιωμένος πια ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης Μπίλυ Μπομπ Θόρντον, έσκασε μύτη στο διεθνές στερέωμα μόλις το 1991 με το νεοκυματικό νουάρ "One False Move" (Μια λάθος κίνηση) του Καρλ Φράνκλιν, όπου έγραψε το σενάριο και έπαιξε ένα βασικό ρόλο. Το μεγάλο του σκηνοθετικό ξέσπασμα έγινε στα 1996 με την περίφημη, επίσης χαμηλού κόστους, ανεξάρτητη παραγωγή "Sling Blade" (Κοφτερό λεπίδι), που τον έφερε στο πόντιουμ των βραβείων όσκαρ. Έκτοτε έχει αποκληθεί "ο βλάχος Όρσον Γουέλς" ή πιο μετριοπαθώς "Όρσον Γουέλς του Άρκανσω" κι έχει κατακτήσει κοινό και κριτικούς, με τους 'κολλημένους τύπους' που ενσαρκώνει υποδειγματικά. Με την αυγή της νέας χιλιετίας, έρχεται να μας συναρπάσει ως κουρέας στην ταινία των αδερφών Κοέν "Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί".

Γεννήθηκε στο Hot Springs του Άρκανσω, τον Αύγουστο του 1955. Ο πατέρας του ήταν προπονητής του μπάσκετ κι η μητέρα του είναι μέντιουμ. Ξεκίνησε τον δρόμο προς τη δόξα ως μουσικός, παίζοντας ντραμς και τραγουδώντας, στο συγκρότημα Tres Hombres. Κάποτε μάλιστα σαπορτάρανε και τον Hank Williams jr. Το 1981 μετακόμισε στο Λος Άντζελες κι άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα υποκριτικής, ενώ παράλληλα ψάχνει για δουλειά. Πέρασε δύσκολα χρόνια που του δημιούργησαν μάλιστα και κάποια προβλήματα υγείας. Επιβίωσε όμως μέσα από μικρούς εμφανίσεις, τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές, ώσπου έκανε έναν πολύ καλό τηλεοπτικό ρόλο στη σειρά της Fox "The Outsiders". Ακολούθησαν κι άλλοι μικροί ρόλοι, μέχρι να δώσει το στίγμα του με το "One False Move", κυρίως μέσω του σεναρίου που συνέγραψε με τον Tom Epperson.

Το 1992 κατακτάει το τηλεοπτικό κοινό με την πολύ πετυχημένη κωμική σειρά "Hearts Afire" των John Ritter και Markie Post, στην οποία συμπρωταγωνιστούσε επί τρία χρόνια. Παράλληλα ολοκληρώνει, στο μυαλό του και στο χαρτί, τον χαρακτήρα που έμελλε να τον κάνει διάσημο, τον Karl Childers, έναν καθυστερημένο τύπο με δικό του ηθικό κώδικα. Με ίδιους πόρους καταφέρνει να κάνει τον ήρωά του ταινία μικρού μήκους, το μαυρόασπρο "Some Folks Call It a Sling Blade", και προσπαθεί επί μακρόν να τον προωθήσει στο Χόλιγουντ. Ταυτόχρονα συμμετέχει με μικρούς χαρακτηριστικούς ρόλους στις ταινίες "Ανήθικη πρόταση" (Indecent Proposal), "Ο νεκρός" (Dead Man), "Floundering" και "Tombstone".

Το 1996 ήταν η χρονιά του. Κατάφερε επιτέλους να κάνει το "Sling Blade" πραγματικότητα και να κατακτήσει το όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου και μια υποψηφιότητα ερμηνείας. Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια κωμόπολη του Άρκανσω, παρόμοια με την γενέτειρά του Θόρντον. Ο διαταραγμένος διανοητικά ήρωας (τον υποδύεται ο ίδιος), επιστρέφει στην κοινωνία μετά τον μακροχρόνιο εγκλεισμό του σε ψυχιατρικό ίδρυμα, επειδή είχε δολοφονήσει την μητέρα του και τον εραστή της, που τον κακοποίησαν κατ' επανάληψιν. Συνδέεται φιλικά με έναν πιτσιρικά που τον καταδυναστεύει ο πατριός του. Και βρίσκεται ξανά μπροστά στις ίδιες καταστάσεις της δικής του εφηβείας. Το βάθος και η ευαισθησία του χαρακτήρα παντρεύονται με μια ποιητική σκηνοθεσία που στοιχειώνει το ήρεμο τοπίο.

Ιδιαίτερα ποιητικό και τραγικά προφητικό είναι το εισαγωγικό μέρος της ταινίας, όπου δίνει ένα μικρό ρεσιτάλ ερμηνείας ο J.T. Walsh. Αλλά και ο Jim Jarmusch κάνει ένα σύντομο πέρασμα. Παρακάτω συναντάμε και τον John Ritter που παίζει έναν επαρχιώτη ομοφυλόφιλο. Ο γνωστός κάντρι-μαν Dwight Yoakam κάνει τον σκληρόκαρδο πατριό που δέχεται την μήνιν του Καρλ Τσίλντερς. Η απλότητα είναι το μεγαλείο του σκηνοθέτη. Η απουσία χολιγουντιανής δράσης αλλά και οι καταλυτικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών, απλές επιφανειακά αλλά πλούσιες και σύνθετες εσωτερικά, προσδίδουν υπόγεια ένταση και σοκάρουν ευχάριστα. Η συγκίνηση ξεχειλίζει, οι σκέψεις πλημμυρίζουν το κεφάλι και η σιωπή του θεατή κρύβει την έκστασή του. (Καλά, για τη συμμετοχή του Vic Chesnutt ούτε λέξη; - Μ.Α.)

Το Χόλιγουντ κάνει άνοιγμα στις ανεξάρτητες παραγωγές. Έτσι άλλο ένα σενάριό του με τον Tom Epperson, το αντιρατσιστικό "A Family Thing", γίνεται ταινία από τον Richard Pearce. Ο ίδιος το αποκαλεί χαρακτηριστικά "φόρο τιμής στον Φρανκ Κάπρα". Ακολουθεί άλλη μια σειρά πετυχημένων ρόλων, στο μανιακό θρίλερ "U-Turn" του Oliver Stone, στο "Primary Colors" του Mike Nichols και στην καταστροφολογική υπερπαραγωγή "Armageddon". Χωρίς να ξεχάσει τον ανεξάρτητο χώρο από τον οποίο προήλθε, κάνει επίσης χαρακτηριστικούς ρόλους στις ταινίες "Homegrown", "The Winner" και "A Gun, a Car, And a Blonde".

Στα 1998 ξανασαρώνει τις υποψηφιότητες και πολλά βραβεία κριτικών, με τον κολλημένο γυαλάκια τύπο που υποσκάπτει "Ένα απλό σχέδιο" (A Simple Plan). Η ζωή τριών νέων, δυο αδερφών κι ενός φίλου τους αλλάζει όταν βρίσκουν μια τσάντα με 4,4 εκατομμύρια δολάρια. Τα λεφτά έχουν ύποπτη προέλευση και σκέφτονται να τα κρατήσουν. Όμως το απλό σχέδιο που καταστρώνουν πάει περίπατο όταν αρχίζει να κλονίζεται η μεταξύ τους εμπιστοσύνη, και αργά ή γρήγορα, ο καθένας τους θέλει να εκτοπίσει τους άλλους και να κρατήσει τα λεφτά για πάρτη του. Το εγχείρημα γίνεται άκρως ενδιαφέρον λόγω της αντίθεσης των τριών χαρακτήρων και του καθαρού χιονισμένου τοπίου που σκεπάζει ανομολόγητες σκέψεις και πράξεις.

Μίση, ψέματα, απληστία, πλάνες, απάτες κι ένας φόνος διαταράσσουν τη χειμερία νάρκη τους και ξεσκεπάζουν την απόγνωσή τους. Είναι απίστευτο το πόσο χαμηλά μπορεί να οδηγηθεί όποιος πιστεύει πως μια τελευταία ανήθικη πράξη μπορεί να κλείσει έναν φαύλο κύκλο βίας. Όχι μόνο δεν αφαιρεί το καρκίνωμα αλλά πολλαπλασιάζει και τις μεταστάσεις του. Η φωτογραφία της ταινίας είναι καταλυτική για το νουάρ κλίμα της. Ένα νουάρ κατάλευκο σαν πέπλο που κάνει τους ήρωες να ξεχωρίζουν σαν τις βρωμερές μύγες μες στο γάλα. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η ερμηνεία του Μπίλυ Μπομπ Θόρντον που μεταμορφώνεται και παραμορφώνεται, ώστε να είναι ολωσδιόλου αγνώριστος.

Στις πιο πρόσφατες δουλειές του είναι η σκηνοθεσία της κινηματογραφικής μεταφοράς του "All The Pretty Horses" (2000) με πρωταγωνιστές τους Matt Damon, Henry Thomas και Penelope Cruz. Αλλά και η έξυπνη αισθηματική κωμωδία "Daddy And Them", όπου επανέρχεται με την τριπλή του ιδιότητα του σεναριογράφου - σκηνοθέτη - ηθοποιού και επιστρέφει στο Άρκανσω. Έχει ακόμα δύο ρόλους, στην κωμωδία δρόμου "Wakin' Up in Reno" και στην ρομαντική περιπέτεια "Bandits" του Barry Levinson. Πιο πολύ όμως απ' όλα μας ενδιαφέρει το λεγόμενο 'Barber Project', η νέα δουλειά των αδερφών Κοέν με τίτλο "The Man Who Wasn't There", που μοιράστηκε το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάνες 2001 μαζί με τον Ντέιβιντ Λυντς.

"Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί" είναι ένα νέο-νουάρ εποχής (αγαπημένο είδος των Κοέν), μια ταινία 'όπου ο κύριος Χούλα-Χουπ συναντά το Μόνον Αίμα... σε ασπρόμαυρη φωτογραφία'. Είναι ο Εντ Κρέην (Billy Bob Thornton), ένας κουρέας που ζει στην μικρή καλιφορνέζικη Σάντα Ρόζα, κάπου στα 1949. Ενώ αναρωτιέται αν αυτή είναι η ζωή που ονειρεύτηκε, οι απιστίες της γυναίκας του (Frances McDormand), του δίνουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ξεφύγει, εκβιάζοντας τον εραστή της (James Gandolfini). Όμως η μηχανή που στήνει, ξεσκεπάζει ακόμα πιο σκοτεινά μυστικά και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον φόνο. Σπουδαίο σενάριο, ωραία σκηνοθεσία, άψογη φωτογραφία του μόνιμου συνεργάτη των αδερφών, Roger Deakins, και έξοχη μουσική του σπεσιαλίστα Carter Burwell. Θαυμάσια επανάκαμψη μετά το αποκαρδιωτικό "Ω αδερφέ, που είσαι;"

Ο Μπίλυ Μπομπ εμπνεύστηκε την φιγούρα του κουρέα από τον παλιό ηθοποιό Montgomery Clift (1920-1966). 'Όταν διάβασα το σενάριο αμέσως μου ήρθε στο νου ο Κλιφτ. Είναι απών όντας απαρατήρητα παρών. Καθρεφτίζει μια θλίψη βουβή κι έναν πόνο βασανιστικό, εσωτερικό'. Με το χλωμό του πρόσωπο και τα εκφραστικά του γκρίζα μάτια ατενίζει το κενό και προδίδεται από μια τρωτότητα και μια αμφίβολη σεξουαλικότητα. Το παρουσιαστικό του προδικάζει μια παρακμή, μια φθορά και μια αναποφασιστικότητα αναίτια. Πότε ευαίσθητος ερημίτης και πότε ιδεαλιστής, πάντα με έναν ακραίο ψυχισμό, μοναδικό και σπάνιο για τα χολιγουντιανά πρότυπα. Η ερμηνεία του Θόρντον θεωρείται κορυφαία και η υποψηφιότητά του βέβαιη, με πολύ μεγάλη πιθανότητα για το όσκαρ.

Όπως καταλάβατε, πρόκειται για έναν άνθρωπο αεικίνητο, που δε λέει να ησυχάσει και διαρκώς ψάχνει ρόλους που υπονομεύουν τα καθιερωμένα και ξεστρατίζουν απ' την βαρετή πια πεπατημένη. Κι όταν δεν σκηνοθετεί ή δεν παίζει στο πανί, γράφει και παίζει μουσική. Σίγουρα μας επιφυλάσσει πολλές ακόμα εκπλήξεις στα χρόνια που έρχονται. Παρακολουθήστε τον και δεν θα χάσετε.

Ταινίες
Hunter's Blood (1987)
South of Reno (1988)
Going Overboard (Babes Ahoy, 1989)
Chopper Chicks in Zombietown (1989)
For the Boys (1991)
One False Move (1991) σενάριο, ερμηνεία
Trouble Bound (1992)
The Killing Box (Grey Night, 1993)
Living and Working in Space: The Countdown Has Begun (1993) βίντεο
Some Folks Call It a Sling Blade (1993) σενάριο, ερμηνεία
Tombstone (1993)
Bound by Honor (1993)
Indecent Proposal (1993)

Floundering (1994)
On Deadly Ground (1994)
The Stars Fell on Henrietta (1995)
Dead Man (1995)
The Winner (1996)
Sling Blade (1996) θεατρικό έργο, σενάριο, σκηνοθεσία, ερμηνεία
A Family Thing (1996) (written by) σενάριο
An Alan Smithee Film: Burn Hollywood Burn (1997)
The Apostle (1997)
U Turn (1997)
Mononoke Hime (Princess Mononoke, 1997) φωνή
A Gun, a Car, a Blonde (1998)
A Simple Plan (1998)
Armageddon (1998)
Homegrown (1998)
Primary Colors (1998)
Camouflage (1999) σενάριο
Pushing Tin (1999)
Franky Goes to Hollywood (1999) ντοκιμαντέρ μικρού μήκους
All the Pretty Horses (2000) σκηνοθεσία, παραγωγή
The Gift (2000) σενάριο
South of Heaven, West of Hell (2000)
The Last Real Cowboys (2000)
Down From the Mountain (2000)
The Man Who Wasn't There (2001)
Daddy and Them (2001) σενάριο, σκηνοθεσία, ερμηνεία
Waking Up in Reno (2001)
Bandits (2001)
Monster's Ball (2001)
Behind the Sun (2002)

TV Bob Thornton
The Man Who Broke 1,000 Chains (1987)
"The Outsiders" (1990) τηλεσειρά
"Hearts Afire" (1992) τηλεσειρά
Out There (1995)
Don't Look Back (1996) σερίφης, σενάριο, διασκευή για την tv
A Salute to Martin Scorsese (1997) καλεσμένος
Intimate Portrait: Kelly Preston (1999)
AFI's 100 Years... 100 Stars (1999)
Film Preservation Classics with Billy Bob Thornton (1999) οικοδεσπότης

Παραπομπές
Ο μουσικός κόσμος του Β.Β. Thornton
Όλος ο κόσμος του Β.Β. Thornton
Κοφτερό λεπίδι από την Μiramax
Ένα επίσημο απλό σχέδιο
Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί, στην BAC films
Το αμερικάνικο site του απόντος-παρόντος
Κριτική της τανίας στο BBC
2η κριτική στο Shadows On The Wall
3η κριτική στο Slant Magazine

ΥΓ1: Λέγεται πως η μάντισσα μητέρα του προέβλεψε το όσκαρ που κέρδισε ο γιος της.
ΥΓ2: Και οι περιφερειακές ερμηνείες του "Ανθρώπου που δεν ήταν εκεί" (Gandolfini, McDormand, Badalucco, Borowitz, Shalhoub, Polito) αξίζουν τουλάχιστον υποψηφιότητας.
ΥΓ3: Η προσωπική του ζωή είναι το ίδιο πολυκύμαντη. Παντρεύτηκε πέντε (!!!!!) φορές ως τώρα και έχει τρία παιδιά, μια κόρη απ' τον πρώτο του γάμο και δύο γιους από τον τέταρτο. Τελευταία του σύζυγος η Λάρα Κροφτ, Angelina Jolie. Που έχει τ' όνομά του τατουάζ στο μπράτσο της και φοράει ως μενταγιόν ένα φιαλίδιο που περιέχει το αίμα του καλού της.