Εικόνες Νυκτερινές, μεταμεσονύχτιες και άγριες στο 53ο ΦΚΘ

Από την πρώτη χρονιά που το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης έγινε Διεθνές και για μια πενταετία (38ο ως και 42ο, 1997-2001) είχε ένα τμήμα που λεγόταν Σκιές στη Νύχτα. Αργότερα, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (5ο ως 7ο, 2003-2005) το μιμήθηκε με το τμήμα Αργά τη Νύχτα. Ταινίες όπως το Skin Flick, το O Fantasma ή το Frisk... ντοκιμαντέρ σαν τα Ζωή και θάνατος του Μπoμπ Φλάναγκαν, Η Αφροδίτη του Άρη ή Μέσα στο Βαθύ Λαρύγγι... στοίχειωσαν, σοκάρισαν, ερέθισαν... ή έκαναν κόσμο να ψάχνει να βρει την έξοδο σα ζεματισμένος...

Τώρα, στο 53ο Διεθνές Φεστιβάλ, έρχεται ο επίγονος αυτών που λέγεται Νυκτερινές Εικόνες. Η αρχική, οδυνηρή ή σεξοπορνοδιαστροφική, έκπληξη ενός ανυποψίαστου κοινού έχει ίσως πια χαθεί. Οι νέοι θεατές του Φεστιβάλ είναι μάλλον καλύτερα κατατοπισμένοι και πιο καταρτισμένοι από μας. Εντούτοις και ο αιρετικός και αντεργκράουντ κινηματογράφος έχει προχωρήσει από τότε. Η ψηφιακή εποχή χάραξε, ανέτειλε και τώρα πια μεσουρανεί. Αρκετοί από τους νέους "αστέρες" του χώρου μπορεί ίσως να μνημονεύουν τον Richard Kern ή τον Jonas Mekas και τον Warhol αλλά οι κάμερες υψηλής ψηφιακής ευκρίνειας και το νέο πρωτόκολλο DCP έχουν στείλει την κάνε-την-μόνος-σου ταινία σε όλα τα μεγάλα και μικρά κινηματογραφικά πανηγύρια-γιορτές της κινούμενης εικόνας.

Εδώ λοιπόν έχουμε ένα νέο τμήμα για πολύ υποψιασμένους ή φεστιβαλικούς θεατές που αναζητούν (σε μεταμεσονύχτιες προβολές) τα υπόγεια ρεύματα και τις προσωπικές διαδρομές ανθρώπων που δύσκολα θα έφταναν σε μια κανονική ελληνική αίθουσα... αλλά έχουν κάτι ενδιαφέρον, ίσως, μέσα από την ιδιομορφία και την αίρεση που ευαγγελίζονται.

Ο Κώστας Ζάπας (γεν. το 1969) δεν είναι αυτό που λέμε σπουδαγμένος κινηματογραφιστής. Έχει στο ενεργητικό του ένα μυθιστόρημα (Μπλε καρδιά, Κέδρος 2001) που δεν έγινε ποτέ (ακόμη) ταινία. Έχει επίσης μια υποτροφία στο Arista Story Editing Workshop την ίδια εκείνη χρονιά. Δεν έχει κάνει μικρού μήκους ταινίες κι έχει βουτήξει με τη μία στα βαθιά, με στιβαρούς συνεργάτες το μάγο του κάστινγκ και ηθοποιό Άλεξ Κέλλυ (επικεφαλής της Athens Casting) και τον ζιζάνιο παραγωγό Γρηγόρη Αθανασίου. Εσχάτως (ο τελευταίος) κατάφερε να τραβήξει την προσοχή της εταιρίας διεθνών κινηματογραφικών πωλήσεων Trust Film Sales και να κλείσει το διάσημο ιάπωνα πιανίστα-συνθέτη Shigeru Umebayashi για να "ράψει" μουσική πάνω στην επερχόμενη ταινία του Ζάπα, Φράνκενστάιν, Οδύσσεια θανάτου, σύγχρονη εκδοχή του γνωστού βιβλίου-μύθου.

Ο Κώστας Ζάπας δεν είναι πρωτοεμφανιζόμενος στο Φεστιβάλ. Το 2004 είχε παρουσιάσει εδώ το πρωτόλειο άσμα του, Οικογένεια Αδιαίρετος και Ομοούσιος (Uncut Family), σε ειδική προβολή. Το 2005 επανήλθε μέσω του τμήματος Προσεχώς με την ημιτελή Η Τελευταία Πορνοταινία την οποία παρουσίασε ολοκληρωμένη το 2006. Οι δυο αυτές μαζί με τις Μικρές Ελευθερίες (2008, η οποία χρηματοδοτήθηκε και από την Zentropa του Lars von Trier) αποτελούν την Τριλογία της Οικογένειας. Στην τριλογία αυτή αποδομείται η ελληνική παθογενετική οικογένεια, η αγία οικογένεια ως "πολιτικό λάθος" και η ωμότητα της πραγματικότητας.

Εκτός της Τριλογίας θα προβληθεί και η τελευταία του ταινία, Η ανταρσία της κόκκινης Μαρίας (2010), όπου και στραπατσάρονται άγρια όλες οι τρέχουσες συμβάσεις (θεός, επανάσταση, χρήμα, βία, αγάπη).

Ο δεύτερος καλεσμένος των Νυκτερινών Εικόνων είναι ο ισραηλινός πειρα(γ)ματιστής τα-κάνω-όλα-μόνος-μου σκηνοθέτης και συνθέτης Λιόρ Σαμρίζ (γεν. το 1978). Άρχισε ως αυτοδίδακτος στο Τελ Αβίβ, στα 18 του, κυκλοφορώντας και οπλοφορώντας με μια κάμερα. Προσπάθησε να σπουδάσει κινηματογράφο στα Ιεροσόλυμα (2002) αλλά το πολιτικό, σαρκαστικό του χιούμορ (και όχι μόνον αυτό) γκρέμιζε ιδεολογίες και απεβλήθη (2004). Πήρε τα μάτια του και πήγε στο Βερολίνο όπου (εδρεύει πλέον και) τελείωσε σπουδές στον Πειραματικό Πολυμεσικό Σχεδιασμό (2006-2009) και έκανε την πρώτη μεσαίου μήκους, την ημι-αυτοβιογραφική Ιαπωνία Ιαπωνία (εξού και ημι-).

Έκανε, κάνει και θα κάνει μικρού μήκους ταινίες, από τις οποίες θα δούμε (όσοι θέλουμε) από την ισραηλινή περίοδο τη χαρακτηριστική επτάλεπτη Αλβανία (2002) και από τις νεότερες τις εξής πέντε: Χα! Φρικτοί εξωτερικοί χώροι (2006), Προτού μαραθούν τα ρόδα της φιλίας, μαράθηκε η φιλία (2007), Η ηλεκτρική σκούπα (2008), Το μαγικό γραφείο (2009) και Πέρα απ' τον έρωτα και τη συντροφικότητα (2012). Στο πρόγραμμα υπάρχουν άλλες τρεις ταινίες του, μεγάλου και μεσαίου μήκους: Η επιστροφή του Κρόνου (2009), Καθρέφτες για πρίγκιπες (2011) και η τελευταία, η Μυθολογία του περιθωρίου (2012).

Ο Λιόρ Σαμρίζ, εν αντιθέσει με τον Ζάπα, φαίνεται να πιστεύει και να πρεσβεύει μια "προσωπική μυθολογία". Οι παράξενες ταινίες του βλέπουν με παραμορφωτικό και ενίοτε ενοχλητικό χιούμορ ιδέες και σύμβολα (ύπαρξη και ον, πολιτική, ησυχία, τάξη, ασφάλεια, σεξουαλικότητα, αλήθεια, πραγματικότητα, φαίνεσθαι, σοβαρότητα, ψωμί, παιδεία, ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα, αγάπη, ετερότητα, διαφορετικότητα, εθνικότητα).

Οι 4 του Κώστα Ζάπα / Costas Zapas στο 53ο ΦΚΘ (+1 επερχόμενη)
2004: Οικογένεια αδιαίρετος και ομοούσιος /Uncut Family (Ελλάς, 75')
2006: Η τελευταία πορνοταινία /The Last Porn Movie (Ελλάς, 100')
2008: Μικρές ελευθερίες /Minor Freedoms (Ελλάς /Δανία, 82')
2010: Η ανταρσία της κόκκινης Μαρίας /The Rebellion of Red Maria (Ελλάς, 95')
2013: Φράνκενστάιν, Οδύσσεια θανάτου /Frankenstein: A Death Odyssey (Ελλάς et al)

Οι 10 του Λιόρ Σαμρίζ / Lior Shamriz στο 53ο ΦΚΘ
2002: Αλβανία /Albania (Ισραήλ, 7')
2006: Χα! Φρικτοί εξωτερικοί χώροι /Ho! Terrible Exteriors /Ho! Khutz Nora (Ισραήλ, 28')
2007: Προτού μαραθούν τα ρόδα της φιλίας, μαράθηκε η φιλία /Before the Flowers of Friendship Faded Friendship Faded (Γερμανία, 7')
2007: Ιαπωνία Ιαπωνία /Japan Japan (Ισραήλ /ΗΠ /Γερμανία, 65')
2008: Η ηλεκτρική σκούπα /The Vacuum Cleaner (Γερμανία, 7')
2009: Το μαγικό γραφείο /The Magic Desk (Ισραήλ /Γερμανία, 10')
2009: Η επιστροφή του Κρόνου /Saturn Returns (Ισραήλ /ΗΠ /Γερμανία, 90')
2011: Καθρέφτες για πρίγκιπες /Mirrors for Princes (Ισραήλ /Γερμανία, 63')
2012: Πέρα απ' τον έρωτα και τη συντροφικότητα /Beyond Love and Companionship (Ισραήλ /Γερμανία, 18')
2012: Μυθολογία του περιθωρίου /A Low Life Mythology (Ισραήλ /ΗΠ /Γερμανία, 80')

Χα! Δείτε και μόνοι σας
κώστας ή φρανκ ζάπας;
θεαματικολεκτίβα σαμρίζ
μεταΝυκτερινές Εικόνες