Erland Josephson [1923-2012]
Στις 25 Φεβρουαρίου έφυγε από τη ζωή ο εξαίρετος ηθοποιός Έρλαντ Γιόζεφσον μετά από πενταετή τουλάχιστον πάλη με τη νόσο του Πάρκινσον. Ήταν επίσης θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος, διηγηματογράφος και ποιητής, πατέρας πέντε παιδιών.
Η μακρόχρονη φιλία με τον μεγάλο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν ξεκίνησε στα 16 του, όταν συνεργάζονται στο θέατρο [Ο έμπορος της Βενετιάς, 1940]. Θα τον ακολουθήσει δημιουργικά σε βάθος έξι δεκαετιών, από τη δεύτερη ταινία του σουηδού μαέστρου [Βρέχει στην αγάπη μας, 1946] μέχρι την τελευταία [Saraband, 2003] αλλά και το τελευταίο θεατρικό [Rosmersholm, 2004]. Παρέμεινε κυρίως θεατρικός ηθοποιός μέχρι το 1958 [Ο άνθρωπος με τα δύο πρόσωπα, Στο κατώφλι της ζωής]. Συνεργάστηκε με τον Bergman σε δυο θεατρικά έργα υπογράφοντας με το ετερώνυμο Buntel Eriksson [Ο κήπος των απολαύσεων, Όλες αυτές οι γυναίκες] που έγιναν ταινίες [1961 και 1964] και από το 1966 τον διαδέχτηκε στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή στο Βασιλικό Δραματουργικό Θέατρο της Στοκχόλμης.
Από το 1968 [Η ώρα του λύκου] προσχωρεί ολόψυχα στο μπεργκμανικό κινηματογραφικό σύμπαν. Θα κάνει μαζί του συνολικά 15 ταινίες και τηλεταινίες [7 με παρτενέρ την Liv Ullmann] και θα αναλάβει σταδιακά πρωταγωνιστικό ρόλο μετά την απόφαση του Max von Sydow [13 ταινίες με τον Μπέργκμαν] να ακολουθήσει διεθνή καριέρα [1971]. Σημαντικές θεωρούνται οι ερμηνείες του στα έργα Το πάθος της Άννας [1969], Κραυγές και ψίθυροι [1972], Σκηνές από ένα γάμο [1973], Πρόσωπο με πρόσωπο [1976], Φθινοπωρινή σονάτα [1978], Φάνι και Αλέξανδρος [1982] και Μετά την πρόβα [1984]. Το υπέροχο Saraband ήταν η συνέχεια των Σκηνών από ένα γάμο με 30 χρόνια απόσταση.
Το 1977 θα ξεκινήσει τη δική του διεθνή πορεία με το ρόλο του Νίτσε στη βιογραφική ταινία Πέρα από το καλό και το κακό της Λιλιάνα Καβάνι. Η συνέχεια είναι λαμπρή με σκηνοθέτες τους Φράνκο Μπρουσάτι [Ας ξεχάσουμε τη Βενετία, 1980], Ντούσαν Μακαβέγιεφ [Μοντενέγκρο ή γουρούνια και μαργαριτάρια, 1981], Γκόραν Μάρκοβιτς [1982] Φίλιπ Κάουφμαν [Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι, 1988], Ίστβαν Ζάμπο [Χάνουσεν, 1988 & Συνάντηση με την Αφροδίτη, 1991], Πίτερ Γκρίναγουεϊ [Τα βιβλία του Πρόσπερο, 1991] και Θόδωρο Αγγελόπουλο [Το βλέμμα του Οδυσσέα, 1995]. Εκεί όμως που άφησε ανεξίτηλο στίγμα είναι οι δύο τελευταίες ταινίες του Ταρκόφσκι, Νοσταλγία [1983] και Η Θυσία [1986].
Το 1978 θα δοκιμάσει με αρκετή επιτυχία τις δυνάμεις του πίσω από την κάμερα [Ένας και Μία] σε συνεργασία με τους Σβεν Νίκβιστ και Ίνγκριντ Τούλιν. Η δεύτερη όμως απόπειρα θα είναι τραγική [Marmalade Revolution, 1980]. Το 2000 έδωσε ρεσιτάλ εκφραστικότητας στην Απιστία της Ούλμαν ενσαρκώνοντας τον συγγραφέα Μπέργκμαν.
Τίτλοι από τα άνωθεν έργα των ημερών του
Ο έμπορος της Βενετιάς /The Merchant of Venice [1939] Ingmar Bergman
Βρέχει στην αγάπη μας /Det regnar pa var karlek /It Rains on Our Love [1946] I. Bergman
Στη χαρά /Till gladje /To Joy [1950] Ingmar Bergman
Ο άνθρωπος με τα δύο πρόσωπα /Ansiktet /The Magician [1958] I. Bergman
Στο κατώφλι της ζωής /Nara livet /Brink of Life [1958] I. Bergman
Ο κήπος των απολαύσεων /Lustgarden /The Pleasure Garden [1961] Alf Kjellin
Όλες αυτές οι γυναίκες /For att inte tala om alla dessa kvinnor /All These Women [1964] I. Bergman
Η ώρα του λύκου /Vargtimmen /Hour of the Wolf [1968] I. Bergman
Το πάθος της Άννας /En passion /The Passion of Anna [1969] I. Bergman
Κραυγές και ψίθυροι /Viskningar och rop /Cries and Whispers [1972] I. Bergman
Σκηνές από ένα γάμο /Scener ur ett aktenskap /Scenes from a Marriage [1973] I. Bergman
Πρόσωπο με πρόσωπο /Ansikte mot ansikte /Face to Face [1976] I. Bergman
Πέρα απ' το καλό και το κακό /Al di la del bene e del male /Beyond good and evil [1977] L. Cavani
Φθινοπωρινή σονάτα /Hostsonaten /Autumn Sonata [1978] Ingmar Bergman
Ένας και Μία /En och en /One and One [1978] Erland Josephson & Sven Nykvist & Ingrid Thulin
Ας ξεχάσουμε τη Βενετία /Dimenticare Venezia /To Forget Venice [1980] Franco Brusati
Γλυκιά επανάσταση /Marmeladupproret /Marmalade Revolution [1980] Erland Josephson
Μοντενέγκρο ή γουρούνια και μαργαριτάρια /Montenegro [1981] Dusan Makavejev
Φάνι και Αλέξανδρος /Fanny och Alexander /Fanny and Alexander [1982] I. Bergman
Η πάπια μου ψόφησε /Variola vera /My duck is dead [1982] Goran Markovic
Νοσταλγία /Nostalghia [1983] Andrey Tarkovskiy
Μετά την πρόβα /Efter repetitionen /After the Rehearsal [1984] Ingmar Bergman
Η Θυσία /The Sacrifice [1986] Andrey Tarkovskiy
Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι /The Unbearable Lightness of Being [1988] Philip Kaufman
Χάνουσεν /Hanussen [1988] Istvan Szabo
Τα βιβλία του Πρόσπερο /Prospero's Books [1991] Peter Greenaway
Συνάντηση με την Αφροδίτη /Meeting Venus [1991] Istvan Szabo
Το βλέμμα του Οδυσσέα /Ulysses' Gaze [1995] Θόδωρος Αγγελόπουλος
Απιστία /Trolosa /Faithless [2000] Liv Ullmann
Saraband [2003] Ingmar Bergman
Rosmersholm [2004] Ingmar Bergman
Images from the Playground /Bilder frαn lekstugan [2009] Stig Bjorkman
