η ΙΣΤΟΡίΑ της ΝΑΧίΝΤ

Σε παράκτια κωμόπολη-θέρετρο στην Κασπία Θάλασσα ζει η μικρομάνα ομορφονιά Ναχίντ [Sareh Bayat] με το δεκάχρονο αγόρι της, χωρισμένη προ διετίας από τον ναρκομανή άντρα της, νυν ερωτευμένη με έναν χήρο που έχει κι αυτός ένα κοριτσάκι. Χειρότερα δε γίνεται. Η σχέση τους είναι καταδικασμένη σε "προσωρινό γάμο" που ανανεώνεται κάθε μήνα, θεσμικά κατοχυρωμένο αλλά κοινωνικά κατακριτέο και επονείδιστο. Ο πρώην την πιέζει συνεχώς να γυρίσει - εκβιάζοντάς την μέσω της κηδεμονίας του παιδιού, ο μέλλων βιάζεται να ζήσει στιγμές ευτυχίας, η μαμά της αργοπεθαίνει, ο αδερφός οργίζεται, ο γιος υποτροπιάζει και [συμ]περιφέρεται ως παραβατικός και η δουλειά της ως δακτυλογράφος βρίσκεται στις καλένδες.

Ένα πρώιμο ΝΑΙ με καταδιώκει μια ζωή, μας λέει. Η Ναχίντ ελίσσεται φιδίσια και ανερυθρίαστα σε έναν ιρανικό κόσμο-κλοιό φτιαγμένο από άντρες για άντρες, καλυπτόμενη διαρκώς πίσω από ανερμάτιστα ψέματα που κάποια στιγμή γίνονται χιονοστιβάδα. Παλαντζάρει άσχημα ανάμεσα στη μητρική της υπόσταση και στην ερωτική της επιθυμία, δίλημμα το οποίο γίνεται ακόμη πιο επιτακτικό, τραγικό και απόλυτο στο τέλος της ταινίας. Η θάλασσα ίσως είναι το μόνο μέρος που την ηρεμεί και την απελευθερώνει. Ακόμη κι οι κατάδικοι δικαιούνται καθαρό αέρα μια φορά τη μέρα, ξεσπάει αλαλιασμένη για ανεξαρτησία.

Η πρωτοεμφανιζόμενη σκηνοθέτις Ίντα Παναχαντέ υπογράφει το σενάριο μαζί με τον σύζυγό της, Arsalan Amiri, ο οποίος είναι και μοντέρ αυτού του ιρανικού κοινωνικού νουάρ. Η σκηνοθετική της ματιά εστιάζει στη διάπλαση χαρακτήρων, ιδιαίτατα δε στην πρωταγωνίστρια Μπαγιάτ [την ξανάδαμε στο παρεμφερές και οσκαρούχο Ένας χωρισμός] και στις ποικιλόμορφες αποχρώσεις του ισχυρού ερμηνευτικού της ταμπεραμέντου. Ο θεατής βλέπει την ιδιωτική ζωή της ηρωίδας κυρίως μέσα από κάμερες παρακολούθησης. Ο διευθυντής φωτογραφίας Morteza Gheidi εφαρμόζει τα μονοχρωματικά του φίλτρα πάνω στο σεναριακό αυτό εύρημα [η ταινία σταδιακά προσομοιάζει με αστυνομική παρακολούθηση] και προσανατολίζει το φυσικό βλέμμα μας σε αφύσικη πράξη συνενοχικής ηδονοβλεψίας. Φυγόκεντρος δύναμή της οι συνθέσεις του μουσικού επενδυτή Majid Poosti.

Η Ναχίντ είναι μονίμως εγκλωβισμένη, αλυσοδεμένη θα έλεγα, ανάμεσα στη νοσηρή σουνιτική παράδοση και στη σύγχρονη αμοραλιστική τεχνολογία των οθονών παρακολούθησης, σπαρταράει σα ψάρι και παλινδρομεί ακατάσχετα προσπαθώντας να ξεφύγει από ένα πλέγμα τόσο ασφυκτικό, ώστε να μπλέκεται ακόμη πιο βαθιά στα δίχτυα του αναπόδραστου πεπρωμένου της. Η στάση της είναι εξοργιστικά στωική αλλά την κατανοούμε σχετικά εύκολα - κι αυτής και των υπόλοιπων εμπλεκόμενων. Όμως μέσα στο συμπαγές, σχεδόν μονοχρωματικό μούχρωμα, οι σπασμωδικές αντιδράσεις της δημιουργούν ρωγμές, χαραμάδες από τις οποίες αφήνεται να διαρρέει λίγο κόκκινο εδώ και λίγο εκεί, σύμβολο της ερωτικής επιθυμίας και της λαχτάρας για φυσιολογική ερωτική ζωή.

Το τρίπτυχο πατρίς-θρησκεία-οικογένεια βρίσκεται στο στόχαστρο και οι παγίδες για μια νεαρή ηθική και άβγαλτη γυναίκα είναι συντριπτικά περισσότερες απ' ότι για έναν παραστρατημένο σεσημασμένο εξαρτημένο άνδρα-άρπαγα, πατροπαράδοτα ευνοούμενο καταπατητή. Η κατάσταση δεν αμβλύνεται καθόσον κουκουλώνονται τα πραγματικά αίτια της κοινωνικοθρησκευτικής ανισότητας των δύο φύλων. Η νεορεαλιστική άνοιξη του ιρανικού κινηματογράφου συνεχίζει να επεκτείνεται σε πιο επικίνδυνα χωράφια και τολμάει ανοιχτά να δείχνει σε όλον τον κόσμο τα σημάδια των καρφιών από το σταυρό του μαρτυρίου. Ένα νεανικό "ναι" καταδιώκει μια ύπαρξη μέχρις εσχάτων. Μια φορά σκλάβα για πάντα σκλάβα;

Είναι σα να έχουμε προσαρμόσει την παροιμία "κατά μάνα, κατά κύρη, κατά γιο και θυγατέρα" στο εξής βολικό: κατά πάππο, κατά κύρη, κατά γιο και εγγονό!

Βαθμός: επτά και μισό [7,5]