Η Κιβωτός των Ανθρώπων

Ο Alexandre Sokurov αγαπάει τις ελεγείες και τα ημερολόγια. Είτε κάνει τεκμηριωμένο σινεμά [ντοκιμαντέρ] είτε μυθοπλασίες είτε κινείται ακροβατώντας ανάμεσα στα δύο υποτιθέμενα άκρα. Αγαπάει πολύ τις άλλες τέχνες, εγχώριες [Ντοστογιέφσκι, Σολζενίτσιν, Σοστακόβιτς, Ροστροπόβιτς, Κόζιντσεφ] και εξωχώριες [Φλομπέρ, Μότσαρτ, Γκαίτε, Ντίκενς, Ζολά]. Χαρακτηριστικά του γνωρίσματα: ποιητικές [συν]εικόνες, μεταφυσικές νύξεις, οικουμενικά θέματα και μακρόσυρτα μονοπλάνα, με αποκορύφωμα το ένα και μοναδικό μονοπλάνο της Ρώσικης Κιβωτού [2002].

Αγαπάει επίσης τις πολύπτυχες θεματικές ενότητες. Η "τετραλογία της ισχύος" αναφέρεται σε τρεις ιστορικές προσωπικότητες, τους Χίτλερ [Μολώχ], Λένιν [Ταύρος] και Χιροχίτο [Ο Ήλιος], με τέταρτο μέρος την "κατάκτηση" της δύναμης από τον Φάουστ [2011]. Η "τριλογία της στρατιωτικής ζωής" [Soldier's Dream, Spiritual Voices, Confession] καταγράφει προεκτάσεις, στοχασμούς και αναζητήσεις με έναυσμα τα απομνημονεύματα του πατέρα του. Άλλη μια σπουδαία ενότητα είναι αυτή των "οικογενειακών δεσμών" όπως την ονομάζω. Αρχικά ήταν ένα αριστουργηματικό δίπτυχο [Μητέρα και γιος, του 1997, Πατέρας και γιος, του 2003]. Αργότερα ήρθε μια γιαγιά σε αναζήτηση του στρατιώτη εγγονού [Αλεξάνδρα, 2007] και αναμένεται να κλείσει ο κύκλος με την επόμενη ταινία [Two Brothers and a Sister].

Η τρέχουσα Κιβωτός των Ανθρώπων έρχεται να διπλαρώσει τη θρυλική πια Ρώσικη Κιβωτό. Θέατρο της πρώτης το μουσείο του Ερμιτάζ. Αφετηρία της δεύτερης το Λούβρο του 2ου Παγκοσμίου και το φάντασμα του Ναπολέοντα, ο οποίος το εμπλούτισε με τις πολεμικές "απαλλοτριώσεις" του. Ζητούμενο εδώ ο στοχασμός του ίδιου του σκηνοθέτη [ον και οφ κάμερα] πάνω στην αναγκαιότητα της τέχνης, πάνω στη διαχρονικότητά της ώστε να υπερβαίνει την ανθρώπινη ζωή, πάνω στον ουσιαστικό της ρόλο σε περιόδους πολέμου, κρίσης, παρακμής, ως διέξοδος και επένδυση για ένα καλύτερο αύριο.

Είναι ντοκιμαντέρ δραματοποιημένο, είναι μυθοπλασία απομυθοποιημένη, είναι ό,τι είναι; Και είναι και δεν είναι, ούτ' είναι ούτε δεν είναι. Ο Παρμενίδης κι ο ελεάτης Ζήνων ζηλεύουν τα μέσα που διαθέτει σήμερα ένας σύγχρονος κινηματογραφοφιλόσοφος. Ξεκινάει σε καρέ αριστερά άσπρο - δεξιά μαύρο και τελειώνει με μπλε και κόκκινο, στα χρώματα της γαλλικής σημαίας. Ενδιάμεσα έχουμε συμφυρμό διαφόρων ειδών κινούμενων και στατικών εικόνων, αφήγηση εντός / εκτός που τις συνδέει συνειρμικά, ψηφιακά και αναλογικά παράσιτα, εικονικές και ανεικονικές πραγματικότητες.

Το μεγαλειώδες υπερθέαμα θα μπορούσε ως επιστέγασμα να χαρακτηρίζεται από μια και μόνη φράση του δημιουργού του: Στην πραγματικότητα, μεγαλοσύνη και ισχύς είναι ασύμβατες ιδιότητες. [κρίμα που σε λένε και Αλέξανδρο, δηλαδή]

Βαθμός: οκτώ [8]