Η λήξη του φεστιβάλ μικρού μήκους Δράμας 2001
Ας ξεκινήσω χαοτικά με μια ξενάγηση στα στέκια της πόλης. "Μύλος" είναι το μπαράκι στα όρια του πάρκου της Αγίας Βαρβάρας, όπου 'αλέθονται' τα βράδια οι καλεσμένοι του φεστιβάλ. "Γαλλία" είναι το γνωστό κλασικό τσιπουράδικο. "Μπέρδεμα" είναι το μαγαζί με τις αστακομακαρονάδες. Και "Ύδραμα" είναι το υπαίθριο καφέ δίπλα στη λίμνη με τους κύκνους και τις πάπιες. Που φέτος είχε πολύ λίγο νερό. Μεγάλη ξεραϊλα γενικώς σε όλες τις λιμνούλες του πάρκου. Το εστιατόριο "Νησάκι" και η ταβέρνα "Τα νερά της Αγίας Βαρβάρας" κράτησαν τα ονόματά τους κατ' ευφημισμόν. Αν συνεχιστεί αυτό το βιολί, που φήμες το αποδίδουν όχι μόνο στην ανομβρία αλλά και σε κάτι περίεργα οικοδομικά έργα ιδιωτικών συμφερόντων με την ανοχή του δήμου, μας βλέπω να αναπολούμε ακόμα και τα δέντρα του πάρκου. "Ω2" είναι το Ωδείο, περσινό απόκτημα της πόλης. Και "Κορίλοφος" είναι το αντίστοιχο του Λυκαβηττού.
Το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου 2001 έκλεισε πανηγυρικά το 7ο Διεθνές και 24o Ελληνικό φεστιβάλ μικρού μήκους Δράμας. Η τελετή λήξης και απονομή των βραβείων έλαβε χώρα, όπως και πέρσι, στο Ωδείο της όμορφης μακεδονικής πόλης. Φέτος κυριάρχησε το κέφι και το χιούμορ, ενώ υποχώρησαν στα επιτρεπτά όρια οι δακρύβρεχτες συγκινήσεις. Εν αρχή μίλησε ο δήμαρχος κ. Μαργαρίτης Τζίμας, που ανέφερε ότι η πόλη εντάχθηκε στο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας για το 2004. Στα πλαίσια αυτού του γεγονότος, εγκρίθηκαν δύο προτάσεις: η ανάθεση 52 μικρών ντοκιμαντέρ, ένα για κάθε νομό μας, με βάση την πρόσφατη ιστορία εκάστου, και η χρηματοδότηση 20 ταινιών μικρού μήκους, που θα εμπνέονται από τους μύθους του Αισώπου. Ο δήμαρχος καυτηρίασε την απουσία του υπουργού πολιτισμού και για να του μπει στο μάτι, κάλεσε ένα εκπρόσωπο της ΝΔ, τον ελαφρώς απροετοίμαστο κ. Κώστα Ορφανό.
Εξέφρασε τη λύπη του που δεν ήταν έτοιμος, ούτε και φέτος, ο δημοτικός κινηματογράφος Ολύμπια. Δήλωσε επίσης πως η πόλη και η ραγδαία ανάπτυξη του φεστιβάλ, χρειάζονται επειγόντως μια υπερσύγχρονη αίθουσα 1000 ατόμων (πράγμα απολύτως αληθές) και ότι ο δήμος θα αναγκαστεί να καταφύγει σε πρόγραμμα αυτοχρηματοδότησης, απευθυνόμενος σε ιδιώτες επενδυτές, εδώ και στο εξωτερικό. Ήτοι, πέταξε το γάντι στον υπουργό και τον κάλεσε σε μονομαχία στο Ελ Δράμα. Την επόμενη βδομάδα, είπε, θα συνεδριάσει το δημοτικό συμβούλιο με μοναδικό θέμα την προκήρυξη της κατασκευής της αίθουσας. Τέλος πριν κατέβει απ' το βήμα, πρόσφερε ένα τιμητικό βραβείο στον κ. Μάνο Ζαχαρία για την πολυετή προσφορά του στο φεστιβάλ.
Ας περάσουμε όμως στο κυρίως θέμα. Η επιτροπή του 7ου διεθνούς διαγωνιστικού απαρτιζόνταν από τον γερμανό συγγραφέα, δημοσιογράφο, σκηνοθέτη και καθηγητή κιν/φου, Wolfgang Langsfeld (πρόεδρος), την φιλανδή παραγωγό Elizabeth Marschan, τον αργεντινό σκηνοθέτη, αρχιτέκτονα-πολεοδόμο και καθηγητή πανεπιστημίου, Silvio Fischbein, τον γάλλο Michel Grapin, τεχνικό διευθυντή της Ανώτερης Τεχνικής Επιτροπής Εικόνας και Ήχου της χώρας του, και τον ημέτερο σκηνοθέτη Μάνο Ζαχαρία.
Ο πρόεδρος επεσήμανε την ελλιπή εκπροσώπηση μεγάλων περιοχών του πλανήτη (Αυστραλία, Ν. Αφρική, αλλά και Βαλκάνια) καθώς και την ελάχιστη συμμετοχή των ντοκιμαντέρ. Απέδωσε το τελευταίο αυτό γεγονός στην απελευθέρωση των εκφραστικών μέσων (ψηφιακές βιντεοκάμερες και ηλεκτρονικό μοντάζ), που ωθεί τους δημιουργούς σε μεγαλύτερες διάρκειες. Πρότεινε όμως και την θεσμοθέτηση ενός ξεχωριστού βραβείου για το είδος, ώστε να ελκύσει το φεστιβάλ περισσότερες συμμετοχές. Ακόμη σημείωσε το πολύ υψηλό επίπεδο των ταινιών animation και κινουμένων σχεδίων. Όσο για το τμήμα μυθοπλασίας, είπε πως οι ταινίες ήταν καλοφτιαγμένες και χωρίζονταν σε δύο ευδιάκριτες κατηγορίες: τις αυτόνομες δημιουργίες που τελεσφορούν μέσα στα όρια της διάρκειάς τους, και τις ταινίες-πιλότους που στόχο έχουν την κατάδειξη της αξίας του σκηνοθέτη και την επίδειξη δυνάμεων, με απώτερο σκοπό μια ταινία μεγάλου μήκους.
Το ειδικό βραβείο της επιτροπής δόθηκε στο ντοκιμαντέρ "Μάχη σώμα με σώμα" (Corps a corps, 2000) των γάλλων Nikolas Duchene και Bruno Reiland, για την ευφυή χρήση των νέων τεχνολογιών. Το θέμα της είναι μια ταυρομαχία στην Ισπανία, όπου ο ταύρος κατατροπώνεται εντέλει και υποκύπτει στις φουρκέτες και το σπαθί του τορέρο. Παρά την δεδομένη βαρβαρότητα του παλαιού αυτού δολοφονικού εθίμου, η ματιά των δημιουργών δεν εστιάζει στο αποτέλεσμα, αλλά κατορθώνει να συλλάβει την ταχύτητα των κινήσεων, την χορογραφία μιας εκτέλεσης και την χάρη των ταυροθυτών, με έξοχα, 'κουνημένα', πολύ κοντινά πλάνα, και να μας κόψει την ανάσα, χωρίς να εξωραϊσει το αποτέλεσμα. 
Το βραβείο καλύτερου κινουμένου σχεδίου πήρε "Η πάλη των πιάτων" (Vessel wrestling, 2001) της νεοϋορκέζας Lisa Yu, που αποτελεί την πτυχιακή της εργασία στο αντίστοιχο εργαστήριο του UCLA. Το βραβείο καλύτερης βαλκανικής ταινίας κέρδισε "Ο τελευταίος ταμπάκος" (2001) του Λευτέρη Δανίκα. Πρόκειται για ένα φιλμ εποχής, που αφηγείται με πολύ ρεαλιστικό τρόπο το τέλος του Χαρίση, του τελευταίου βυρσοδέψη της περιοχής. Ο Δανίκας πέτυχε να αναβιώσει σωστά την ατμόσφαιρα και την παράδοση μιας άλλης εποχής και να αποσπάσει έξοχες ερμηνείες από τους ηθοποιούς του.
Στο δεύτερο βραβείο μυθοπλασίας αρκέστηκε το υπερρεαλιστικό "Φωτοτυπείο" (Copy Shop, 2000-1) του αυστριακού Virgil Widrich. Μια ταινία έκπληξη, που εκμεταλλεύτηκε έξοχα το μοντάζ και τις ψηφιακές τεχνικές ένθεσης και σύνθεσης πολλαπλών ειδώλων. Ένας ανυποψίαστος φωτοτυπάς, σηκώνεται όπως κάθε πρωί, να πάει στο μαγαζί του. Όμως το φωτοτυπικό του μηχάνημα τρελαίνεται κι αρχίζει να φωτοτυπεί τον ίδιο πολλαπλασιάζοντάς τον επ' άπειρον. Το πρωτότυπο χάνεται μέσα στους άλλους του εαυτούς και η γειτονία γεμίζει μόνο με πιστά αντίγραφα. Η μοναδικότητα της ύπαρξης, η μοναδικότητα και το εφήμερο της τέχνης, η επανάληψη των σκέψεων και η έλλειψη φαντασίας, που υποκαθιστά την πρωτοτυπία από την φωτοτυπία, απασχολούν σοβαρά τον δημιουργό, που βλέπει ένα μείζον θέμα του καιρού μας, με μαύρο χιούμορ και εικαστική αισθητική ποιότητα.
Το μεγάλο βραβείο της κατηγορίας απέσπασε δικαιωματικά το ντοκιμαντέρ "Και τα λοιπά..." (Et cetera..., 2001) του γνωστού ρώσου περφεξιονιστή Andrey Osipov. Ο Οσίποφ μοντάρει, με αριστουργηματικό τρόπο, πολεμικά επίκαιρα από τους επτά πολέμους που σημάδεψαν την Ρωσία (από τον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο μέχρι την επέμβαση στην Τσετσενία), φτιάχνοντας ένα ντελιριακό κολάζ της απαράμιλλης βλακείας της χώρας του. Τα παθήματα όχι μόνο δεν έγιναν μαθήματα, αλλά μετατράπηκαν σε παράσημα και ηρωικά κρεσέντα. Ο στοχασμός του δημιουργού πάνω στην τρέλα και το υπερφίαλο των πολέμων, σχολιάζεται αφηγηματικά με την ανάγνωση αποσπασμάτων από το έργο του μεγάλου ουμανιστή Αντουάν ντε Σαν-Εξιπερί. Η μουσική υπόκρουση, άλλοτε επική κι άλλοτε λυρική, ολοκληρώνει το εξωφρενικό παραλήρημα του πολέμου.
Η διεθνής επιτροπή σχολίασε δυσμενώς την απουσία των βραβευμένων δημιουργών, λέγοντας κλασικά πως τα βραβεία θα ταχυδρομηθούν στους δικαιούχους. Γεγονός συνηθισμένο μεν σε πολλά μικρά φεστιβάλ, που θάπρεπε να λείπει όμως απ' την διεθνούς εμβελείας Δράμα. Τέλος ευχαρίστησε τους οργανωτές για την φιλοξενία, την τοπική κουζίνα και τα τοπικά κρασιά, αλλά και την ξενάγηση στο σπήλαιο του Μααρά. Και κατόπιν αποχώρησε από την σκηνή.
Η είσοδος της επιτροπής του 24ου ελληνικού διαγωνιστικού ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη. Ο πρόεδρος, ο διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης (που τιμήθηκε στην έναρξη του φεστιβάλ για το σύνολο της προσφοράς του την 7η τέχνη) βγήκε φορώντας ορθοπεδικό κολάρο στο λαιμό. Τα υπόλοιπα μέλη εμφανίστηκαν με μπαταρισμένα χέρια και πόδια (πλην της αλώβητης και αμέτοχης στη φάρσα, Φιλαρέτης Κομνηνού). Ήταν οι σκηνοθέτες Φίλιππος Τσίτος και Αχιλλέας Κυριακίδης, ο συνθέτης κιν/φικής μουσικής Νίκος Κυπουργός και η προαναφερθείσα ηθοποιός.
Στο λόγο του ο κ. Αρβανίτης τόνισε ιδιαίτερα την ομογνωμία και ομοψυχία της επιτροπής, αλλά και την μη ύπαρξη βασικών διαφωνιών στο έργο της. Αφού αστειεύτηκε αρκούντως και ευθύμησε την ατμόσφαιρα, σοβαρεύτηκε λέγοντας πως οι ταινίες του ελληνικού τμήματος διακρίθηκαν για την πολυμορφία τους, στο θέμα και στην έκφραση, για την φρεσκάδα τους, την αφηγηματική τους οικονομία, αλλά ενίοτε και την αναζήτηση ενός προσωπικού ύφους. Επεσήμανε όμως την δυστοκία των σεναρίων (αρκετά απ' αυτά ήταν σχηματικά κι ανεκδοτολογικά κι έπρεπε να παραμείνουν ανέκδοτα, κατά την ταπεινή μου άποψη) και την απέδωσε κλασικά στην έλλειψη κιν/φικής παιδείας, που κάνει επιτακτική την δημιουργία μιας ανάλογης πανεπιστημιακής σχολής.
Ο χορός των βραβεύσεων ξεκίνησε με τις εύφημες μνείες. Πρώτη έσυρε το χορό η μικρούλα τσαχπίνα Δήμητρα Δουμένη, πρωταγωνίστρια στο "See no evil" του Άρη Μπαφαλούκα. Ο σκηνοθέτης χωροθέτησε την μεταφυσική του ιστορία σε ένα δάσος, έβαλε δίπλα στην μικρή ηρωίδα τον νεκρό παππού της (Κώστας Σφήκας), ώστε να νοιώθει μια ανθρώπινη παρουσία-απουσία και της άφησε ελεύθερο το πεδίο να δράσει. Οι αυτοσχεδιασμοί της μικρής αποδείχθηκαν ευρηματικοί και ανεξάντλητοι. Ο φωτογράφος του, Οδυσσέας Παυλόπουλος (που πήρε και την αντίστοιχη τιμητική διάκριση), κατάφερε "να γίνει το μάτι του σκηνοθέτη". Απέφυγε τα πολύ κοντινά πλάνα, ώστε να ξεφύγει από το πρότυπο της "Μικρής Πονέτ". Εξάλλου, η δική τους 'ορφανή' δεν αντιλαμβάνεται το θάνατο του παππού, νομίζει πως κοιμάται. Έτσι δεν καταθλίβεται κι αστειεύεται όπως ένα μικρό παιδάκι που παίζει μόνο του και εφευρίσκει επί τόπου τα παιχνίδια του.
Το φυσικό περιβάλλον μοιάζει να περιρρέει γλυκά το σώμα της εγγονής, δημιουργώντας την κατάλληλη ατμόσφαιρα για τις αισθητικές και μεταφυσικές ανησυχίες και αναζητήσεις του δημιουργού. Ο Μπαφαλούκας ήταν ένας από τους μεγάλους κερδισμένους της βραδιάς. Κέρδισε το 2ο βραβείο μυθοπλασίας, το βραβείο-κίνητρο της ΕΤ1 (χρηματοδότηση του επόμενου σεναρίου του), το βραβείο μυθοπλασίας της ΕΤΕΚΤ (ένωση τεχνικών κιν/φου και τηλεόρασης) και το βραβείο καλύτερης ελληνικής ταινίας της ΠΕΚΚ (πανελλήνια ένωση κριτικών κιν/φου).
Εξίσου κερδισμένη βρέθηκε και η Μόνικα Βαξεβάνη, με μια ακριβή και ολοκληρωμένη παραγωγή, "Το φουστάνι". Οι τίτλοι και το κλίμα της ταινίας θύμισαν την χρυσή εποχή του ελληνικού σινεμά. Ο Άκης Ζορμπάς πήρε την ανάλογη μνεία για την επιτυχημένη ανάπλαση της περιόδου του '60 κι ο συνθέτης Δημήτρης Θεοχάρης τιμήθηκε επίσης για την πολύ όμορφη μουσική του επένδυση. Η ιστορία αφορά μια τελειόφοιτη και αριστούχα μαθήτρια λυκείου, που ονειρεύεται σπουδές στο πανεπιστήμιο, ενώ η φτωχή της οικογένεια την προορίζει για ράφτρα. Το γενέθλιο πάρτι της καλύτερης φίλης της και το φουστάνι των αρραβώνων της μαμάς της, θα γίνουν εφαλτήρια της προσωπικής της επανάστασης. Η Βαξεβάνη πήρε το βραβείο γυναίκας σκηνοθέτιδος στην μνήμη της Τόνιας Μαρκετάκη και το βραβείο-κίνητρο της ΕΤ1, ενώ η Κική Μήλιου πήρε τιμητική διάκριση ενδυματολογίας.
Ο μεγάλος θριαμβευτής ήταν, όπως αναμενόταν, ο Παναγιώτης Φαφούτης, του οποίου "Ο Γκόγκος" μάγεψε με την απλότητα, την αμεσότητα και την έξοχη τελική του υπέρβαση. Στηρίχτηκε στην ιστορία ενός παιδικού του φίλου, που τον συνάντησε τυχαία και του έμαθε πως να πουλάει τραπεζομάντηλα. Ο δικός του Γκόγκος (ένας έξοχος Ακύλας Καραζήσης) δεν είναι το κύριο πρόσωπο της ιστορίας. Είναι απλά ένας γυρολόγος πραματευτής, που ξέρει να ψυχολογεί τους ανθρώπους και που ζωντανεύει ένα μικρό επαρχιακό καφενείο, αλλά και την φαντασία της ιδιοκτήτριάς του. Η γυναίκα αυτή (η πάλλουσα ερμηνεία της Μαρία Σκουλά βραβεύτηκε δίκαια) κινείται παράλληλα με την μιζέρια της περιφέρειας και επιστρατεύει την φαντασία της για να ζήσει ένα όνειρο. Το δικό της όνειρο, που δεν μπορεί κανείς να της το στερήσει, όσο αφελής κι απρόσεχτος κι αν είναι.
Ο σκηνοθέτης πήρε με χαρά την τιμητική διάκριση σεναρίου και το μεγάλο βραβείο μυθοπλασίας και τα αφιέρωσε στην μητέρα του, που δεν πίστευε πως μια τέτοια απλοϊκή ιστορία θα μπορούσε να βρει χρηματοδότες. Πολύς κόσμος, σαν την μαμά του Παναγιώτη, πιστεύει πως η τέχνη είναι θέμα μιας ιδιοφυούς σύλληψης, μιας ασύλληπτης ανακάλυψης, ενώ η ομορφιά κρύβεται καλά σε κάτι που το βλέπουμε καθημερινά και συνεχώς διαφεύγει της προσοχής μας. Μόνο όταν σταματήσουμε για μια στιγμή τον φρενήρη ρυθμό της καθημερινής βιοπάλης κι αφουγκραστούμε την καρδιά μας, βγαίνουμε ως δια μαγείας από το φαύλο μας κύκλο. Η ταινία κέρδισε και το βραβείο-κίνητρο της ΕΤ1.
Τα υπόλοιπα τρία βραβεία-κίνητρα του κρατικού μας καναλιού, απέσπασαν η "Νόνα" της Αγγέλας Μυλωνάκη, το "Με θυμάσαι;" του Αλέξη Αλεξίου της ομάδας Tugo Tugo και το γλυκόπικρο "Με τα φώτα νυσταγμένα και βαριά" της Κωνσταντίνας Βούλγαρη, κόρης του Παντελή. Η "Νόνα" είναι μια καθαρά αυτοβιογραφική κατάθεση που επαναπροσδιορίζει την σχέση της σκηνοθέτιδος με την γιαγιά της και την βοηθάει να χαρεί την θάλασσα και να αποτινάξει κάποιες αυταπάτες της παιδικής ηλικίας. Είναι συχνό το φαινόμενο ανθρώπων που σπουδάζουν στο εξωτερικό (η Αγγέλα είναι τελειόφοιτη της ακαδημίας κιν/φου και τηλεόρασης του Μονάχου), να αισθάνονται πιο έλληνες και πιο ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, όντας εκτός και μακριά από τ' αγαπημένα τους πρόσωπα. Η ταινία πήρε και το μεγάλο βραβείο ντοκιμαντέρ.
Το "Με θυμάσαι;", κινούμενο στο χώρο του φανταστικού, είναι ένα ανεξήγητο και απροσδόκητο ταξίδι, μια αναπάντεχη συνάντηση με τον εαυτό μας, που παραπέμπει ευθέως στον "Άλλο" του Χόρχε Λουί Μπόρχες (από το 'Βιβλίο της άμμου'). Η ΕΤ1 το ξεχώρισε απ' το σωρό, παρότι η ταινία βρέθηκε εξόριστη στο πληροφοριακό τμήμα. Τέλος η νεαρή Βούλγαρη "Με τα φώτα νυσταγμένα και βαριά" κάνει αργά, αλλά σταθερά βήματα προόδου από το περσινό νεανικό "Youpi" και τσιμπάει και μια τιμητική διάκριση μοντάζ για λογαριασμό του συνεργάτη της. Βέβαια θα μπορούσε να αποφύγει τους μελοδραματικούς τόνους, να σφίξει λίγο παραπάνω τους ρυθμούς της και να εκμεταλλευτεί καλύτερα τους ηθοποιούς της, μη αφήνοντάς τους περιθώρια αμηχανίας.
Το βραβείο σπουδαστικής ταινίας κέρδισε η Μέλπω Τσαρουχά (το Σταμάτη τι τον έχει άραγε;) με το κάπως υπερβολικό "Τι κοιτάς;" ('ρε μαλάκα' είναι η συνέχεια της φράσης, που αποκόπηκε απ' τον τίτλο). Ο Βασίλης Τσελεμέγκος υπερέβαλε εαυτόν και κατάντησε φιγούρα σε κόμικ, ενώ ο Βαγγέλης Γερμανός ζήτησε τα ρέστα πολύ ωραία και θύμισε ελαφρά τον Άλκη Παναγιωτίδη στη "Γλυκιά συμμορία" του Νικολαϊδη.
Το ειδικό βραβείο 'Ντίνος Κατσουρίδης' για νέο σκηνοθέτη, δόθηκε στον Θεόφιλο Παπαστυλιανό για το φανταστικό και φιλόδοξο "ALGOrhythm", που αναλώνεται σε μια στείρα κινδυνολογία και μια λαθροθηρία εντυπώσεων. Κρίμα γιατί το παιχνίδι που κάνει με την ιδέα της τυποποίησης είναι πολύ ενδιαφέρον και θα μπορούσε να τον πάει μακρύτερα. Αλλά και η επινόηση της λέξης αλγόρυθμος (ο ρυθμός του πόνου) είναι ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα, που προκαλεί σύγχυση σε όσους έχουν υπόψην τους την λέξη αλγόριθμος (που εκφράζει την μαθηματική 'συνταγή' στην προσέγγιση ενός προβλήματος). Δυστυχώς, γι' αυτόν και για μας, υπερβάλλει στα κλινικά συμπτώματα και διακόπτει πάραυτα και αμετάκλητα τον προβληματισμό του, αποτυγχάνοντας να τον μεταδώσει ως έναν λογικό συνειρμό.
Δύο ακόμα μνείες έγιναν για την 'ερμηνεία' της Μέλπω Ρογκότη στο ομώνυμο ντοκιμαντέρ της Lea Binzer και για το μοντάζ του Ορφέα Αντρέ στο "Απότομο φρενάρισμα" του Πέτρου Σιλβέστρου, άλλη μια ταινία που φλερτάρισε με το φανταστικό και δικαιώθηκε ως προς την αναζήτηση ενός προσωπικού στιλ. Την τιμητική διάκριση ανδρικής ερμηνείας απέσπασε επάξια ο Γιώργος Στριφάρης που έκανε "Μια προσπάθεια ακόμη", ως ναρκομανής στην ταινία του Σωκράτη Κόλλα. Το απεγνωσμένο παιχνίδι με το βλέμμα και το ειδικό βάρος που προσέδωσε στο χαρακτήρα, κέρδισαν άριστες εντυπώσεις και έδωσαν στην ταινία το ειδικό βραβείο κοινωνικού προβληματισμού, που απονέμει η νομαρχία Δράμας.
Το ειδικό βραβείο της ψευδοκατηγορίας 'έλληνες του κόσμου' πήρε ο "Dr. Druden" του Άλεξ Αδραχτά. "Τα γκαρσόνια στ' αναψυκτήρια" πήραν μια διάκριση για την τριζάτη ηχητική μπάντα του Σπύρου Δρόσου, ενώ ο σκηνοθέτης Αντώνης Σαμουράκης απογοήτευσε οικτρά με τα αντιαισθητικά του πλάνα και τις χοντροκοπιές της ιστορίας του. Κι ο Δημήτρης Ζιάκας εντυπωσίασε με τα αλμοδοβαρικά του ντεκόρ (διάκριση σκηνογραφίας) στο κατά τα άλλα τηλεοπτικό "Είναι γρουσουζιά να δεις τη νύφη πριν το γάμο" του Γιάννη Γαϊτανίδη. Που ήταν ένα κακόγουστο χαρμάνι κιτς αισθητικής, Ταραντίνο και "Λόλας τρέξε", σε εύπεπτη έκδοση αλά Ρέππα-Παπαθανασίου.
Η ΕΤΕΚΤ θυμήθηκε αυτούς που αγνόησαν οι επιτροπές. Έδωσε το δικό της βραβείο τεκμηρίωσης στο ντοκιμαντέρ "Η γη των ανθρώπων" του Γιάννη Χριστοφόρου, που ήταν σαφώς η πιο ολοκληρωμένη δουλειά της κατηγορίας, αλλά είχε μια τάση ακαδημαϊσμού, ευτυχώς όχι ιδιαίτερα έντονη. Το σπουδαστικό βραβείο στον "Καθρέφτη" του Θόδωρου Μάτσκα, που ήταν πιο ακαδημαϊκός από του Χριστοφόρου. Βράβευσε δε ως καλύτερη 'ελληνίδα του κόσμου' την αυστραλεζοελληνίδα Ελένη Άρμπους και την "Ονομαστική εορτή" της. Βλέποντάς την σκέφτεσαι μοιραία, πως όλοι οι έλληνες πρώτης γενιάς της μακρινής αυτής ηπείρου, ή κουβαλάνε κατοχικά τραύματα ή κατατρύχονται από οιδιπόδεια συμπλέγματα.
Η ΠΕΚΚ τέλος, τίμησε ως καλύτερη ξένη ταινία τον "Καταδύτη" (Hyppaaja, 2000) του φιλανδού P.V. Lehtinen. Ένα μικρό αριστούργημα με απίστευτη αρμονία, αρχιτεκτονική φωτογραφία και κολυμβητική χορογραφία. Ένα παιχνίδι φωτός και νερού, όπου παρελθόν και παρόν εναλλάσσονται σαν εγκεφαλικοί διακόπτες, ένα διαρκές σκαμπανέβασμα της μνήμης, μια ανάποδη ματιά της ζωής προς τα πίσω, σε άτακτες χρονικές επιστροφές. Ο υπερεβδομηντάρης πρωταθλητής καταδύσεων, υπερηφανεύεται για τις 20 ώρες πτήσης που έχει συμπληρώσει από τους διαφόρων υψών βατήρες μέχρι τις επιφάνειες των νερών στα οποία καταδύθηκε. Κρεμασμένος ανάποδα, καταδύεται στο παρελθόν, κάνει έναν απολογισμό ζωής κι ανοίγει τα φτερά του για μια τελευταία (;) πτήση. Βουτιά στο κενό ή στο νερό; Ποιος ξέρει και ποιον απασχολεί το ερώτημα; Μια ελεγεία κι ένας ύμνος στην αγάπη του για την τέχνη της βουτιάς από βατήρα.
Η ΠΕΚΚ βράβευσε επίσης και τον Γιώργο Αρβανίτη. Ενώ πιο πριν ο πρόεδρος της εταιρίας ελλήνων σκηνοθετών, κ. Χάρης Παπαδόπουλος, τίμησε τον Θωμά Γεωργόπουλο, την ψυχή της κιν/φικής λέσχης Δράμας, που πρωτοστάτησε στην ίδρυση του φεστιβάλ, μαζί με τον εξόριστο πια Αλέξη Δερμεντζόγλου κι άλλους τέσσερις δραμινούς κινηματογραφόφιλους. Ακόμα πιο πριν, ο δήμαρχος είχε βραβεύσει τον πρώην δήμαρχο και πρώην νομάρχη κ. Σωκράτη Δημητριάδη για την πολύτιμη στήριξη του στον θεσμό. Ο κ. Δημητριάδης μιλώντας στο κοινό εξέφρασε την ελπίδα "η εθνική σχολή κινηματογράφου να γίνει εδώ, στην πόλη μας. Μια πόλη που μπορεί να αγκαλιάσει και να αναθρέψει ένα τέτοιο όραμα. Που δικαιούται μια πανεπιστημιακή σχολή, όντας η μόνη βορειοελλαδική πόλη που δεν έχει κανένα ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα". Ξεχνάει βέβαια ο πρώην νομάρχης πως αυτό είναι και το όραμα του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Που έχει όμως οραματιστεί μια σχολή σ' έναν χώρο απέναντι απ' το εξοχικό του σπίτι, στα περίχωρα της πρωτεύουσας.
Η βραδιά έκλεισε με το παραδοσιακό σούπα-πάρτι στο σταθμό, του οποίου η αποβάθρα θάπρεπε νάναι διπλάσια σε μάκρος για να χωρέσει όλους τους καλεσμένους. Φαίνεται πως, ενώ στο ωδείο χωράνε όλοι μια χαρά, στο σταθμό απλώνονται παραπάνω απ' όσο πρέπει και δεν χωράνε να κάτσουν ούτε οι μισοί. Η δική μας παρέα έφτασε κάπως αργά κι έτσι φύγαμε προς την 'Γαλλία' που μας περίμενε με ανοιχτές αγκάλες. Υποθέτω πως η μπάντα του δήμου, πάνω στο γνωστό ανοιχτό βαγόνι, παιάνισε θέματα από τον ελληνικό κινηματογράφο και πως έπεσαν και τα προβλεπόμενα πυροτεχνήματα. Αλλά δεν ήμουν εκεί για να σας πω με σιγουριά.
Κυριακή πρωί, ετοιμαζόμαστε για την επιστροφή. Κάνω μια βόλτα στο 'Ύδραμα' για να αποχαιρετίσω φίλους και γνωστούς. Στο πάρκο, μπροστά στο φιλμ μάρκετ, πέφτω πάνω σε τρεις πιτσιρίκους. Έχουν στήσει μια σειρά από μπίλιες γυάλινες και προσπαθούν να τις πετύχουν από καμιά εικοσαριά μέτρα απόσταση. Εντύπωση μου κάνει που, παρότι πολύ μικροί, ρίχνουν τα κουρσούμια τους με παλμό και φωνάζουν "ξανοίγομαι και πάω" ή κάτι ανάλογο. Φοράνε δε ο καθένας τους από έναν μάρσιπο γεμάτο με γκάζες, που κροταλίζει ρυθμικά καθώς τρέχουν προς την κατεύθυνση της μπίλιας τους, μετά από κάθε ρίξιμο. Ωραιότερο αποχαιρετισμό δε θα μπορούσα να φανταστώ.
