Η μουσική Πίσω από τις Θημωνιές

Ο έρωτας μαζί σου

[από τη ΛΟΥΛΟΥ του Βέντεκιντ και του Παμπστ, σε απόδοση του Σάκη Παπαδημητρίου]

Η ταινία Πίσω από τις θημωνιές της Ασημίνας Προέδρου κινείται σε τρεις διαστάσεις, του πατέρα Στέργιου [στήριγμα της οικογένειας], της μάνας Μαρίας [καθεστηκυία ηθική] και της κόρης Αναστασίας [αγνή επαναστάτρια]. Το μακεδονικό τοπίο της λίμνης Δοϊράνης, η χλωρίδα [αγριοκάλαμα, ψαθιά, δέντρα] και η πανίδα της [μπριάνες, περκιά, τούρνες, διαβατάρικα πτηνά], ο μικρόκοσμός της [βάρκες, πλάβες, αντίπερα όχθη] και οι άνθρωποί της [φίλοι, συγγενείς, χωριανοί, μέτοικοι, πρόσφυγες], είναι πλαίσιο και πλέγμα σχέσεων και ισορροπίας μεταξύ τους, μεταξύ Φύσης και ανθρώπων.

Κι όπως Ένα βότσαλο στη λίμνη ταράζει τα φαινομενικά ήρεμα νερά της [θυμόμαστε όλοι, φαντάζομαι, την παλιότερη ομότιτλη ελληνική ταινία] έτσι κι εδώ, ένα τραγικό περιστατικό μας αποκαλύπτει κύκλους ζωής και θανάτου μέσα και γύρω της. Κύκλοι ανθρώπων εγκλωβισμένων με τις επιλογές τους, στον τόπο τους ή εκτός του τόπου τους. Σε αυτήν την τέταρτη διάσταση [του συγκεκριμένου φορτισμένου μακεδονικού τοπίου] κινείται η πλούσια, επίκαιρη και έντονη θεματολογία της ταινίας Πίσω από τις θημωνιές.

Ενυπάρχει όμως ζωντανή και πάλλουσα η πέμπτη διάσταση της ταινίας που είναι η μουσική Πίσω από τις θημωνιές. Οι πρωτότυποι μινιμαλιστικοί μεσότιτλοι του Μάριου Στρόφαλη που προετοιμάζουν τον καθοριστικό ρόλο του εξέχοντος μακεδονικού τοπίου στην υπόθεση της ταινίας. Οι [ειδικά ενορχηστρωμένες] παραδοσιακές μουσικές των προσφύγων του Πόντου αυτών που [πουλιά μετανάστες κι ίδιοι] ξέχασαν από που ξεριζώθηκαν και ότι τώρα άλλοι βρίσκονται στην ίδια μοίρα.

Τραγούδια διονυσιασμού, γλεντιού, κάλαντα, ένα αραβόφωνο νανούρισμα στη λίμνη, βαλκανική φολκ, μοιρολόγια και ξόρκια θανάτου [Ένα πουλί θαλασσινό κι άλλο πουλί βουνίσιο], κάνουν τη νύχτα μέρα. Βαριά λαϊκά του νταλκά και της πίστας, μας αποκαλύπτουν τα πολλαπλά ταλέντα του Μάριου Στρόφαλη να συμβάλλει στην εξέλιξη της δραματουργίας. Μοτιβά και βοκόντερ φωνητικά που ακούγονται μονότονα και οργισμένοι χιπ-χοπ στίχοι του Φρίξου Προέδρου [The great Manmade River, ΔΥΟ ΚΟΜΜΑ ΕΝΑ] που καταγγέλλουν όσα τεκταίνονται κι ας μην είναι πάντα ξεκάθαρο τι λένε ακριβώς.

Στα πλάνα της Ασημίνας Προέδρου χωράνε άνετα όλες αυτές οι σύνθετες εικόνες που αποκαλύπτουν, σιγά-σιγά και κυκλοτερώς, όσα κρύβονται Πίσω από τις θημωνιές. Η ηχητική μπάντα υπογραμμίζει τις εικόνες και τις σχολιάζει εύστοχα, όπου και όσο χρειάζεται. Οι μουσικές του Μάριου Στρόφαλη και της παράδοσης διαπνέουν και διαποτίζουν το σενάριο. Ακόμη και η άλλη πλευρά της λίμνης χωράει υπέροχα και λειτουργεί καταλυτικά μέσα από ανάλογες κοντινές μουσικές παραδράσεις.

Το νυφιάτικο μοιρολόι των τίτλων τέλους [Έβγα μουρ μάνη μ’], τραγουδημένο από την πρωταγωνίστρια Λένα Ουζουνίδου, μεταφέρει τις τρεις διαστάσεις στα πέντε σημεία του ορίζοντα.

Κλείνοντας αυτήν την μικρή εισήγηση θα παραφράσω τον Θανάση Παπακωνσταντίνου και ένα γνωστό τραγούδι του [Ήμερος ύπνος].

Κι όμως, το πιο καλό βιολί το παίζει ο Κυριάκος Γκουβέντας.

[Εισήγηση πριν από την πρώτη προβολή της ταινίας ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ στο Κιλκίς, στο πλαίσιο του 36ου συνεδρίου της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας, με θέμα ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ]

Το σάουντρακ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ [πρωτότυπες και παραδοσιακές αναφορές]

Μάριος Στρόφαλης [πιάνο, πλήκτρα, κρουστά, ακορντεόν, ενορχήστρωση], Κυριάκος Γκουβέντας [βιολί], Αντώνης Καλιούρης [κλαρίνο], Χρήστος Βότσης [μπουζούκι, μπαγλαμάς], Βαγγέλης Καρίπης [νταούλι, τύμπανα], Γιώργος Γαλανός [κιθάρες], Σπύρος Κόττης [πλήκτρα - Το ’κανες το θαύμα σου].