Καφές και τσιγάρα: εθισμός στη ζωή

Μια ταινία που μαζευόταν καρεδάκι το καρεδάκι επί 17 συναπτά έτη. Ο καπνός των ημερών που ανεβαίνει και χάνεται. Ο αφρός των εβδομάδων, των μηνών, των χρόνων, των δεκαετιών. Αρκετές από τις 11 βινιέτες της γυρίστηκαν στο περιθώριο των άλλων ταινιών του Τζάρμους. Κάποιες παραπέμπουν σε παλιότερες δουλειές του σχολιάζοντας, προεκτείνοντας, διασκεδάζοντας ή ανατρέποντας τη φιλοσοφία τους.

Βασικός συνδετικός ιστός είναι το ιδιότυπο καπνισμένο χιούμορ που αποπνέουν όλες τους. Είναι η χαρά της ζωής ή μάλλον οι μικροχαρές και οι μικροαπολαύσεις της σύντομης ζήσης, τα διαφυγόντα κεφάλαια μιας επένδυσης στο μέλλον του ανέμελου και ανέφελου παρόντος. Φέτες εξάλεπτες, σκόρπιες κουβέντες, αυτοσχέδια ανεμοσκορπίσματα, τα χαλαρά κέρδη μιας τζούρας που είναι παντοτινά. Όλοι οι καπνίζοντες συνδιαλέγονται με τα μικρά τους ονόματα. Τα πραγματικά. Τα καθημερινά τους.

Προσπάθησα ν' ανακαλύψω αυτές τις 'ευτελείς' αλλά ευτυχείς ισορροπίες. Αυτές τις ευφορικές παραμέτρους που ανεβάζουν το γενικό δείκτη χαράς, αγαλλίασης, ψυχαγωγίας και μειδιάματος. Δεν έχω σκοπό να σας χαλάσω τη μαγεία. Ίσως μόνο να τη στραπατσάρω λίγο.

Το πρώτο σκετσάκι - σε χρόνο κινηματογραφικό αλλά και πραγματικό - είναι το "Strange to meet you" που το λέει με χαρακτηριστική προφορά και γλώττα λανθάνουσα αληθώς ο Ρομπέρτο Μπενίνι στον Στηβ Ράιτ. Είναι κινηματογραφημένο παράλληλα με το "Down by Law" [Στην παγίδα του νόμου, 1986]. Είναι κουφό και ξεκάρφωτο. Είναι μια μικροσκοπική βαβέλ των δύο προσώπων. Ένα τραλαλούμ και δυο χορεύουν. Μας εισάγει στο παράδοξο του οδοντίατρου.

Νούμερο δύο είναι οι "Twins" Joie [καλή δίδυμος] & Cinque Lee [κακός δίδυμος] που μπλέξανε με τον πολυλογά σερβιτόρο Στηβ Μπουσέμι, ο οποίος πρεσβεύει ότι ο Πρίσλεϊ δεν πέθανε αλλά ζει. Νεκρός είναι ο κακός δίδυμος αδερφός του. Τραγελαφικές θεωρίες συνομωσίας γυρισμένες παράλληλα με το "Mystery Train" [1989]. Εκεί ο Σινκ Λη ήταν καμαριέρης που πήρε μαθήματα δαμασκηνοφαγώματος από τον Screamin' Jay. Πάφα-πούφα. Smoke & Blue in the Face [1995], Trees Lounge [1996]. Στον "Νεκρό" [1996] ο Buscemi έκανε έναν σερβιτόρο πίσω απ' το μπαρ.

Τρία και το λουρί του Ίγκι. Ποπ και Γουέητς συναντιούνται "Somewhere in California" κι ανταλλάσσουν τερατολογίες για το κόψιμο της κακιάς συνήθειας, τις αλυσίδες Taco Bell και IHOP. Ο Τομ λέει απίστευτες αερολογίες και όντας άκαπνος κάνει τράκα στον Ίγκι. Στην παγίδα του παρανόμου που είναι πιο γλυκό. Το μυαλό μου τρέχει στο "Night on Earth" [Μια νύχτα στον κόσμο, 1991] και στο παράλληλο "Fishing with John" Λιούρι.

"Those things'll kill ya" λέει ο εις μαφιόζος Joe Rigano στον άλλο Vinny Vella, υπό τη σκιά του πορτραίτου του νονού Βάργκο [Χένρι Σίλβα]. Ο μικρός Βίνι ο νεώτερος μοιάζει με μήλο κατ' απ' τη μηλιά χωρίς μιλιά. Οι συνειρμοί σας για το "Ghost Dog: The Way of the Samurai" [Ο τρόπος του σαμουράι, 1999] είναι σωστοί.

Η "Renee" French που κάθεται ήσυχα στο τραπεζάκι της και μελετάει έναν παχύ τόμο με όπλα, μου θύμισε την Τουίγκι που καθήμενη σ' ένα ανάλογο καφέ μελετάει ένα εγχειρίδιο φλογοβόλων στην ταινία "Οι ατσίδες με τα μπλε". Η απίστευτη αδεξιότητα του φορτικού σερβιτόρου E.J. Rodriguez την βγάζει απ' τα ρούχα της. Κατάσταση τύπου Loosing my religion. Το "Stranger Than Paradise" [Πιο πέρα απ' τον παράδεισο, 1984] αναδύθηκε μόνο του.

Μεσοδιάμεσο επεισόδιο η συνάντηση Alex Descas και Isaach De Bankole. Ο πρώην παγωτατζής του "Ghost Dog: The Way of the Samurai" [Ο τρόπος του σαμουράι, 1999] πέφτει θύμα μιας αδιάκριτης φιλίας. Καμιά φορά δε χρειάζεται να υπάρχει θέμα ή αφορμή. Η αμηχανία του ερμηνευτή πριν από το διάλογο είναι αρκετή.

Ακολουθούν οι "Cousins", τα καζανάκια όπως σχολιάζει ο Πάντζας σε μια παλιά ελληνική ταινία. Η Cate Blanchett πετυχημένη στιλίστρια και στηλίστρια μόδας έχει μια φευγαλέα συνάντηση με την φρικουλιάρα ξαδέρφη της Shelly, την Vivienne Westwood και το American Beauty. Δυο κόσμοι συγκρούονται προσωρινά, ο πάνω [χάι κλας] και ο κάτω [πλέμπα]. Η Κέητ Μπλάνσετ δίνει ένα ρεσιτάλ διπλής ερμηνείας. Ένα απρόσμενο δώρο που παραπέμπει στους δυο κόσμους και τις δυο ζωές του "Dead Man" [Ο νεκρός, 1995]. "Είναι αστείο" λέει η Σέλλι, "όταν δε μπορείς ν' αγοράσεις κάτι αυτό κάνει μια περιουσία κι όταν είσαι σε θέση να το πληρώσεις τότε είναι τσάμπα".

Πηνίο "Tesla". Ο White Stripes Jack δείχνει στην White Stripes Meg πώς δουλεύει και πώς καίγεται μια φωτοβολταϊκή στήλη. Η Μεγκ δεν καταλαβαίνει το ρόλο του Νικόλα Τέσλα ως σύγχρονου προμηθέα, ξέρει όμως πια που οφείλει το όνομά της η ομώνυμη χαρντ ροκ μπάντα. Το πορτραίτο του Λη Μάρβιν στέκει σα να υπομειδιά. Οι Jim Jarmusch, Tom Waits και John Lurie είναι μέλη του κλαμπ Sons of Lee Marvin. Η αντίστιξη με ταξιδεύει στο "Permanent Vacation" [Διακοπές διαρκείας, 1980/2].

Το τρίπτυχο "Cousins?" κλείνει με τους απολαυστικούς Alfred Molina [από Prick up your ears μέχρι Frida] και Steve Coogan [24 Hour Party People] που αυτοσαρκάζονται εναλλάξ ως χολιγουντιανές διασημότητες. Ο Spike Lee [She's gotta have it] συγχέεται με τον Spike Jonze [Beeing John Malkovich] που έχει οικολογικές ανησυχίες αλλά δεν αγκαλιάζει δέντρα. Είναι καθαρά ένα ζήτημα Adaptation. Η λάουντζ αισθητική με παραπέμπει σε μια αποτυχημένη διασκευή του "Ten Minutes Older: The Trumpet" [επεισόδιο "Int. Trailer Night", 2002]. Εξάλλου έντεκα δοκιμιάκια δεν ήταν κι αυτό;

Οι δυο ζωντανοί και θρυλικοί πια Wu-Tang Clan, ο GZA κι ο RZA, εκστασιάζονται όταν συναντούν τον απίθανο, αχτύπητο, αμίμητο Groundhog Day, Ghostbustin' mutha-fucka' Bill Murray! που το παίζει χαμένος στο σερβίρισμα. Παθαίνουν "Delirium" τρέμενς με την αναρχική κωμική του ευστροφία. Τι κι αν καταδίκασαν την καφεϊνη κι έχουν στραφεί στην εναλλακτική ιατρική. Οι μπάφοι είναι μπάφοι κι ο Ghost Dog είναι "Ghost Dog". Γιο μεν.

"Champagne" & nicotine stains για το τέλος, χωρίς cocaine όμως. Αν ο καφές ήταν σαμπάνια, συλλογίζονται οι Bill Rice και Taylor Mead, ο κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός. Παρότι είναι το πιο ζαβό κι αδύναμο σκετσάκι, εγώ θα του δώσω χαλαρή αναφορά στο "Stranger Than Paradise" [Πιο πέρα απ' τον παράδεισο, 1984].

Πέρα από τις αναφορές στους Nikola Tesla, Elvis & Jesse Garon Presley, Vivienne Westwood, Lee Marvin, Henry Silva, Spike Jonze, Spike Lee, Tesla και εμμέσως στους Michael Winterbottom [24 Hour Party People], Harold Ramis [Ghostbusters], θα βρείτε στους τίτλους του τέλους κι άλλες εξίσου ζουμερές: Otis Blackwell, Junior Parker, Giant Robo, Heckle & Jeckle, Abbott & Costello [τους ανέφεραν οι RZA-GZA], Sam Mendes [American Beauty], P.T. Anderson [Boogie Nights], Gary Goldberg, Ghostface Killa και Old Dirty Bastard.

Κι αφού περάσουν όλ' αυτά, βλέπουμε ένα μεγάλο "ΖΗΤΩ ο JOE STRUMMER!"

Πριν σας αφήσω στην ησυχία σας, λίγα λόγια για το φιούζιον σάουντρακ. Συλλογή προσεγμένη και ποικιλόμουση που ανταποκρίνεται πλήρως στη διαφορετικότητα των εικόνων. Από την κλασική Fantazia 3 σε G ελάσσονα του Henry Purcell και την άρια Ich bin der Weit abhanden gekommen [έχασα το έδαφος κάτω απ' τα πόδια μου] του Gustav Mahler στο σερφ Louie, Louie [πρώτο και διασκευασμένο], στο ψυχεδελικό αρχέτυπο Crimson and Clover, στο φρηκ-φανκ των Funkadelic, στο σκα-ρέγγε των Skatalites, στο κάντρι μπλουζ του Jerry Byrd, στο τραγουδιστό μπη-μποπ του Eric "Monty" Morris. Κι από τους τραχείς Stooges μέχρι τον κεφάτο κι ορεξάτο εξερευνητή Tom Waits.

Η ζωή είναι ωραία όταν δεν είναι άσχημη.

Λίγος καφές ακόμη
Τζιμ πολύ καλής ποιότητος
Τέρμα τα χαμόγελα: συνέντευξη
TWa: addicted to life by the law
Τα τσιγάρα τα ποτά και τα ξενύχτια

ΥΓ: Η νέα ταινία που ετοιμάζει ο Τζιμ δεν έχει ακόμη τίτλο [Untitled Jim Jarmusch Project, 2005], έχει όμως καστ: Julie Delpy, Jessica Lange, Bill Murray, Chloe Sevigny, Sharon Stone, Tilda Swinton και Mark Webber.

ΥΓ2: Η Joie Lee έχει παίξει σε εννέα ταινίες του αδερφού της Σπάικ. She's Gotta Have It [Από κάποιον θα τό βρει, 1986], School Daze [1988], Do the Right Thing [Κάνε το σωστό, 1989], Mo' Better Blues [1990], Crooklyn [1994], Get on the Bus [1996], Girl 6 [1996], Summer of Sam [Το καλοκαίρι του Σαμ, 1999] και She Hate Me [2004]. He loves her, ye-ye-ye.

ΥΓ3: Χιονοστιβάδα. UR4given [2004] του Σινκ Λη. Romance & Cigarettes [2005] του John Turturro. Delirious [2005] του Tom DiCillo.