Κάνες 2005: τιτανομαχία

Από τη μια μεριά οι κρόνιοι Jarmusch, Haneke, Egoyan, αφοί Dardenne και Rodriguez. Από την άλλη οι τιτάνιοι Cronenberg, Wenders, Gitai, Von Trier, Van Sant και Tommy Lee Jones. Στη μέση οι ασιάτες, πανταχού παρόντες, Hong Sangsoo, Wang Xiaoshuai και Hou Hsiao Hsien. Η μάχη αμφίρροπη μέχρι τέλους. Απώλειες εκατέρωθεν αναμενόμενες. Τιμώμενο πρόσωπο ο Morgan Freeman για το σύνολο της προσφοράς του. Ο ηλεκτρονικάριος Jeff Mills ετοίμασε ένα ειδικό σετ εμπνευσμένο από τις απαρχές του σινεμά με μούσα του την θρυλική Josephine Baker. Ο ταϊβανός σινε-μουζικάντης Lim Giong απέδωσε τιμές στα αριστουργήματα του απωανατολίτικου κινηματογράφου. Κι ο Patrick Doyle ενορχήστρωσε ένα μουσικό masterclass, σολάρωντας με τις επενδύσεις του για τις ταινίες των Mike Newell, Regis Wargnier, Alfonso Cuaron και Kenneth Branagh.

Μια δεύτερη μάχη ήταν αυτή που έδωσε η, εν δυσαρέσκεια περιελθούσα, απελθούσα ηγεσία του δικού μας Φεστιβάλ, η οποία και ανάγκασε τον τρέχοντα πρόεδρο Παντελή Βούλγαρη να φύγει τρέχοντας, πριν καλά καλά προλάβει να προσφέρει οτιδήποτε. Ο κος Βούλγαρης παραιτήθηκε αηδιασμένος, όχι μόνο από τη θέση του επίτιμου προέδρου αλλά και από την ηγεσία της νεόκοπης πανεπιστημιακής σχολής κινηματογράφου, δημιουργώντας ένα χάσμα δυσαναπλήρωτο κι εγκαταλείποντας ένα όραμα θνησιγενές. Η νέα και δυναμική καλλιτεχνική διευθύντρια Δέσποινα Μουζάκη έσπευσε να δηλώσει ότι "η ζωή συνεχίζεται" αλλά η εμφάνιση μιας ιστοσελίδας σχετικής με την αποπομπή Αγγελόπουλου [θεό, θεό, θεό, θεό δεν τον λέμε, κεριά, κεριά, κεριά, κεριά δεν του καίμε] και το μάζεμα υπογραφών από κορυφαίους διεθνείς δημιουργούς, μου δίνουν την εντύπωση πως θ' ακολουθήσουν κι άλλες μάχες και πως θα διασυρθούμε διεθνώς και εγχωρίως.

Κατά τα άλλα, ο πρόεδρος Emir Kusturica έδωσε το στίγμα ενός καλλιτεχνικού σινεμά που συνδυάζει το στοιχείο της ανακάλυψης και της αισθητικής προόδου χωρίς να παραβλέπει τη δημόσια εικόνα του και τον τελικό προορισμό του. Φαίνεται πως, παρά τις όποιες μικρές και επιμέρους διαφωνίες, τις ιδέες του συμμερίστηκαν και τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής, Nandita Das, Salma Hayek, Toni Morrison, Agnes Varda, Javier Bardem, Benoit Jacquot, Fatih Akin και John Woo. "Βρήκα πολύ συναρπαστικό και ενδιαφέρον το πείραμα αυτό" λέει η κυρία Βαρντά. "Είμαστε εννέα διαφορετικοί άνθρωποι από εννιά διαφορετικές χώρες, κουλτούρες, ηλικίες, φιλοσοφίες και τρόπους σκέψης, κι επιπλέον έχουμε ως κομαντάντε τον χιουμορίστα μίστερ Εμίρ που έθεσε από την πρώτη κιόλας μέρα τις βάσεις για ένα εύκρατο και δημοκρατικό κλίμα συνεργασίας".

Χρυσός φοίνικας λοιπόν, στους βέλγους αδελφούς Ζαν-Πιέρ και Λυκ Νταρντέν για την ταινία L' Enfant [Το μωρό] που περιστρέφεται γύρω από τη μακρινή φιγούρα ενός φευγάτου πατέρα, όπως αυτή του "Μπαμπά [που] λείπει σε ταξίδι για δουλειές" αλλά στην πιο σύγχρονη, εκφυλισμένη εκδοχή της. Πατήρ [απών ακόμη κι απ' τον τίτλο της ταινίας] είναι ο Jeremie Renier, αυτός που κάποτε έκανε αίσθηση στη θέση του γιου στην "Υπόσχεση" [La Promesse]. Ο έτερος "Γιος" [Le fille], ο αγαπημένος των Νταρντέν Olivier Gourmet, κάνει επίσης ένα μικρό πέρασμα. Το βραβείο αφιερώθηκε "στην Florence Aubenas και τον οδηγό της Hussein Hanoun, που ακόμη κρατούνται όμηροι στο Ιράκ".

Ο πολύ αγαπητός μας [ακόμη κι αν δεν ελέγχει πού βάζει την υπογραφή του] Jim Jarmusch σήκωσε το Μέγα Βραβείο της κριτικής επιτροπής για τα Broken Flowers [Σπασμένα λουλούδια], παρμένο απ' τα χέρια της Fanny Ardant. Οι έννοιες της ανθρώπινης απώλειας και της ασυνεννοησίας φαίνεται πως τον προβλημάτισαν και συνεχίζουν να τον απασχολούν από την πρώτη του συμμετοχή στις Κάνες [Στην παγίδα του νόμου, 1986] ως και τις επόμενες [Ο νεκρός, 1995 / Ghost Dog: ο τρόπος του σαμουράι, 1999]. Στην φετινή του δημιουργία, που είναι αφιερωμένη στον Jean Eustache, η νοσταλγία της απώλειας είναι κυρίαρχη "χωρίς απαραίτητα να μπορούμε να καθορίσουμε ποιος είν' αυτός που μας λείπει". Ο Bill Murray πρέπει να αισθάνθηκε άρχοντας, πλαισιωμένος από τις Sharon Stone, Jessica Lange, Tilda Swinton και Julie Delpy.

Η Hanna Laslo πήρε το βραβείο ερμηνείας για το μοναδικό χαρακτήρα που ενσάρκωσε στο Free Zone [Ελεύθερη ζώνη] του Amos Gitai, υποσκελίζοντας τις διασημότερες συμπρωταγωνίστριές της Nathalie Portman, Hiam Abbass και Carmen Maura. Η Χάνα θέλησε να μοιραστεί τη χαρά της διάκρισης με "τον σκηνοθέτη που πίστεψε σε μένα και με τη μητέρα μου που επέζησε του ολοκαυτώματος του Auschwitz". Ο Γκιτάι συνεχίζει να βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί με μεγάλη δεξιοτεχνία. Η αντίπερα ματιά του είναι κοφτερή και πιστεύω πως σ' αυτήν οφείλεται η συχνή του παρουσία εδώ [Kadosh, 1999 / Kippur, 2000 / Kedma 2002].

Το ανάλογο τρόπαιο ανδρικής ερμηνείας έδωσε η Penelope Cruz στον Tommy Lee Jones για την προσωπική του κατάθεση στο αλά Clint Eastwood ντεμπούτο The Three Burials of Melquiades Estrada [Οι τρεις κηδείες του Μελκιάδη Εστράδα]. "Ο Κλιντ είναι το καλύτερο πρότυπό για κάθε νέο σκηνοθέτη. Κι επιπλέον έχουμε κι ένα κοινό σημείο: τρεις λήψεις είναι υπέρ-αρκετές. Πρέπει όλοι να 'μαστε πανέτοιμοι γιατί συνήθως η πρώτη είναι και η καλύτερη. Η δεύτερη είναι back-up και η τρίτη χρησιμεύει μόνο αν υπάρχουν γρατζουνιές στο αρνητικό". Ο Τόμι Λη ευτύχησε να δει τον συνεργάτη του, Guillermo Arriaga, να δέχεται το βραβείο σεναρίου από την αιθέρια Zhang Ziyi. "Θέλω να μοιραστώ αυτήν την τιμή με όλους τους μεξικάνους της άλλης πλευράς που αναζητούν ένα τρόπο αξιοπρεπούς διαβίωσης".

Άλλος ένας τακτικός θαμώνας των Κανών κατάφερε να αποσπάσει τρεις πολύ σημαντικές διακρίσεις. Cache [Κρυφό] λέγεται η τέταρτη συμμετοχή του αυστριακού μαιτρ Michael Haneke [Παράξενα παιχνίδια, 1997 / Άγνωστος κώδικας, 2000 / Η δασκάλα του πιάνου, 2001] που του απέφερε το μεγάλο Βραβείο Σκηνοθεσίας. Αλλά και το Βραβείο της οικουμενικής επιτροπής καθώς και τη βαρύνουσα προτίμηση της διεθνούς ένωσης κριτικών κινηματογράφου, της Fipresci. Τα μοτίβα της οικογενειακής παράνοιας και της "εκστρατείας τρόμου" ξαναζωντανεύουν κι ο θεατής είναι προσωπικά υπεύθυνος να δώσει ένα τέλος στο ανοιχτό αυτό φιλμ. "Δεν είμαι δάσκαλος κανενός" σχολιάζει ο εύθικτος Μίκαελ. "Δε μ' ενδιαφέρει να δίνω απαντήσεις. Το μόνο που με κεντρίζει είναι να θέτω ερωτήσεις, πολύ ή λιγότερο ενδιαφέρουσες" είπε και απηύθυνε τις μεγάλες του ευχαριστίες στους ηθοποιούς του, Daniel Auteuil, Juliette Binoche, Maurice Benichou, Walid Afkir, Denis Podalydes και Annie Girardot.


Η Ασία ως ήπειρος αξιώθηκε μόνο το παρηγορητικό Βραβείο Καλύτερης Καλλιτεχνικής Συμβολής για τα Shanghai Dreams [Όνειρα της Σαγκάης] του κινέζου Wang Xiaoshuai. Ο οποίος στο παρελθόν είχε καταφέρει να προκριθεί δις στο παράλληλο τμήμα Un Certain Regard [So Close to Paradise, 1999 / Drifters, 2003]. Το μόνο που του απομένει τώρα είναι να κρατήσει το λόγο του: "Αν φύγω από δω με κάποιο βραβείο, υπόσχομαι πως η επόμενη ταινία μου θα είναι μια ελαφριά μπουρλέσκα κωμωδία".

Κι όσο για τη Χρυσή Κάμερα πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, εκεί ήταν που έγινε χαμός. Ο πρόεδρος Abbas Kiarostami και οι συν αυτώ, Malik Chibane [σκηνοθέτης], Patrick Chamoiseau [γραφιάς], Roberto Turigliatto [διευθυντής του φεστιβάλ του Τορίνο], Scott Foundas [τον Γιώργο τι τον έχει άραγε] και Yves Allion [κριτικοί], Luc Pourrinet [τεχνικός] και Laura Meyer [σινεφίλ] - κατέληξαν σε σολομώντεια λύση. Εξ ημισείας βράβευση του σριλανκέζου [οκ εντάξει και η Σρι Λάνκα στην Ασία βρίσκεται] Vimukthi Jayasundara για το πειραματικό Sulanga Enu Pinisa [Η έρημη χώρα] και της αμερικανής Miranda July για το Me And You And Everyone We Know [Εγώ κι εσύ και όλοι οι γνωστοί μας]. Το πρώτο συμμετείχε στο τμήμα Un Certain Regard και το δεύτερο στην Εβδομάδα Κριτικής. Ευτυχώς που ο Τόμι Λη Τζόουνς είχε κάνει και μια τηλεταινία πριν, γιατί αλλιώς θα είχαμε μείζον ζήτημα.

Τον μικρό Χρυσό Φοίνικα απέσπασε ο ουκρανός Igor Strembitskyy για το μετά πολλών βασάνων και περιπετειών φτιαγμένο Podorozhni [Οδοιπόροι]. Ειδική μνεία έγινε και για το κινούμενο σχέδιο Clara του αυστραλού Van Sowerwine. Ο Ιγκόρ ενισχύθηκε και με το έπαθλο Norman McLaren, αθλοθετημένο στη μνήμη του ιδιοφυούς καναδού μικρομηκά. Η ίδια επιτροπή, Edward Yang προεξάρχοντος και Chantal Akerman, Sylvie Testud, Colin MacCabe και Yousry Nasrallah συναπαρτιζώντων, απένειμε και τα βραβεία Cinefondation 2005 στις καλύτερες σπουδαστικές ταινίες. Πρώτο το Buy It Now [Παρ' το τώρα] του Antonio Campos [NYU Tisch School of the Arts, ΗΠΑ]. Δεύτερα τα Vdvoyom [A Deux] του Nikolay Khomeriki [La femis, Γαλλίας] και Bikur Holim [Ώρες επισκεπτηρίου] της Maya Dreifuss [Tel Aviv University, Ισραήλ]. Και τρίτα τα La Plaine του Roland Edzard [Le Fresnoy, Γαλλίας] και Be Quiet [Ησυχία!] του Sameh Zoabi [Columbia University, ΗΠΑ].

Η 58η Κρουαζέτ σας καλησπερίζει