Κι αν σου κάτσει;

Ο Woody έκανε πάλι το θαύμα του. Έφτιαξε μια αληθινά ξεκαρδιστική ταινία, την καλύτερη κατά τη γνώμη μου μετά το Σφαίρες Πάνω από το Μπροντγουέι, πάνω σ' ένα σενάριο που είχε γράψει τη δεκαετία του '70 για το μακαρίτη Zero Mostel. Μια ταινία που εκτός από αστεία, περιέχει πολλά πολιτικά "καρφιά" - κάτι που οι περισσότεροι αμερικάνοι κριτικοί αποφεύγουν επιμελώς να αναφέρουν (ή αλλιώς, στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάμε για σκοινί).

Ο ήρωας με το απίστευτο όνομα Μπόρις Γιέλνικοφ, ένας ιδιοφυής φυσικός ο οποίος κάποτε ήταν υποψήφιος για Νόμπελ Κβαντομηχανικής (κατά δήλωσή του), αλλά τώρα πια ζει διδάσκοντας σκάκι σε πιτσιρίκια που μισεί. Τύπος μονόχνοτος και φανατικά απαισιόδοξος απεχθάνεται όλη την ανθρωπότητα, πάσχει από κατάθλιψη και μικροβιοφοβία, κι έχει κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας, από την οποία έχει μείνει κουτσός. Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που βρίσκει έξω από την πόρτα του μια νεαρή άστεγη κοπελίτσα από τη Νέα Ορλεάνη, η οποία λέγεται Μέλοντι, είναι πανέμορφη αλλά παντελώς αφελής και ανόητη. Ή όπως γράφει ο Δανίκας στα ΝΕΑ, ο Woody θυμάται το Χαμίνι του Τσάρλι Τσάπλιν.

Το άκρως αταίριαστο ζευγάρι παντρεύεται, και ο Μπόρις παριστάνει τον Πυγμαλίωνα της Μέλοντι (απίστευτη η σκηνή όπου τη βάζει να ακούσει την 5η του Μπετόβεν!), μέχρι που καταφτάνει από τα βάθη του συντηρητικού Νότου η μαμά της. Κι εκεί το πράγμα ξεφεύγει από κάθε πρόβλεψη: η μαμά εξελίσσεται από υστερική και στερημένη νοικοκυρά σε επιτυχημένη καλλιτέχνιδα που ζει με δύο άνδρες. Μέσα στο γενικότερο χαμό, κάνει την εμφάνιση και ο ακροδεξιός μπαμπάς, οπαδός της οπλοφορίας και φανατικός χριστιανός... Η Μέλοντι ερωτεύεται ένα συνομήλικό της και ο Μπόρις κάνει μια δεύτερη απόπειρα αυτοκτονίας. Πάλι αποτυχημένη, αφού πέφτει πάνω σε διερχόμενο μέντιουμ. Στο τέλος, όλοι ζουν ευτυχισμένοι και ζευγαρωμένοι, όπως στις κωμωδίες του Σαίξπηρ. Και όλα αυτά στην Τσάιναταουν της Νέας Υόρκης, στην οποία ο Woody επιστρέφει μετά από μια πενταετία.

Όπως πάντοτε, οι ηθοποιοί της ταινίας είναι "όλα τα λεφτά". Από τον τηλεοπτικό Larry David που παίζει το ρόλο που θα περίμενε κανείς να έχει κρατήσει ο σκηνοθέτης για τον εαυτό του, ως τη ΦΟ-ΒΕ-ΡΗ Patricia Clarkson, στο ρόλο της σέξι μαμάς, ή τον άνοστο Ed Begley Jr, που είναι ιδανικός για το ρόλο του μπαμπά.

Ο τίτλος Whatever Works είναι μια παραλλαγή του Whatever gets you thru the night, του αγαπημένου John Lennon. Η ουσία, μας λέει ο Woody, είναι να βρει ο καθένας μας αυτό που τον κάνει ευτυχισμένο και τον βοηθάει να τα βγάλει πέρα σ' έναν κόσμο απάνθρωπο, σ' ένα σύμπαν παράλογο που βαδίζει προς την καταστροφή, σε μια ύπαρξη που μοιραία θα καταλήξει στο θάνατο. Τι σημασία έχει; Το μέχρι τότε μετράει, οι χαρές που μπορεί να βρει κανείς και να απολαύσει για όσο κρατήσει αυτό το πράγμα που λέγεται ζωή. Εγώ τι παραπάνω να πω; Υποκλίνομαι απλώς στον 74χρονο Woody για τον αέρα αισιοδοξίας που αποπνέει αυτή η μαύρη κωμωδία.