Κώστας Σφήκας εναντιοδρομών

Όταν έγραφα πριν από λίγες εβδομάδες "Λεωνίδας ιδεοδρομών" αναφερόμενος στον ακαταχώρητο Λεωνίδα Χρηστάκη, δε φανταζόμουν ούτε προμήνυα ότι θα πήγαινε να τον συναντήσει "Προμηθεύς εναντιοδρομών" ο κύριος Κώστας Σφήκας. Μιλάμε για έναν συνομήλικό του και αιώνια έφηβο πειραματιστή σκηνοθέτη, σεναριογράφο, ηθοποιό, μεταφραστή, κριτικό [Σύγχρονος Κινηματογράφος] και μελετητή.

Οι πιο νέοι θα τον έχετε ίσως προλάβει σε κάποιες πρόσφατες μικρού μήκους ταινίες, όπως τον delicatessen "Φωταγωγό" [2000] του Γιάννη Βεσλεμέ ή το έντονα προφητικό πια "See no Evil" [2001] του Άρη Μπαφαλούκα στο ρόλο του παππού που αφήνει το νήμα της ζωής στην εγγονή του σ' ένα παγκάκι του δάσους. Οι πιο ενημερωμένοι θα έχουν προσέξει τη χαρακτηριστική του, ωσάν βούδα, μορφή στις ταινίες του Παναγιωτόπουλου [Τα χρώματα της ίριδος, Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας, Μελόδραμα;, Η γυναίκα που έβλεπε τα όνειρα], της Ευαγγελάκου [Όλγα, Σταγόνα στον ωκεανό], του Βαφέα [Ανατολική περιφέρεια, Ρεπό], της Λιάππα [Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί], του Θέου [Κιέριον, Διαδικασία], του Γιατζουζάκη [Μη μου άπτου] ή και του Αγγελόπουλου [Μέρες του '36]. Ή το πέρασμα του από το διεθνές θρίλερ "La faille" [1975] του Peter Fleischmann που βασίζεται στο "Λάθος" του Αντώνη Σαμαράκη.

Κι αυτό γιατί πάντα του άρεσε να βοηθά και να στηρίζει νέους ανθρώπους. Από τότε που ήταν γυμνασιόπαις στην Κατοχή ή κι όταν δούλευε ως ταχυδρομικός και μετέφραζε παράλληλα Δάντη.

Στην 7η τέχνη είναι αυτοδίδακτος. Πέρα από δυο ντοκιμαντέρ [Αναμονή & Θηραϊκός Όρθρος, μετά του Τορνέ] όλο το άλλο έργο του είναι κατά βάση σουρεαλιστικό και εξπρεσιονιστικό. Ορίστε μερικοί τίτλοι: "Μοντέλο" [Βραβείο καλύτερης Καλλιτεχνικής Ταινίας Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1974], "Μητροπόλεις" [1975], "Αλληγορία" [Κρατικό Βραβείο Ποιότητας 1986], "Το Προφητικό πουλί των θλίψεων του Πάουλ Κλέε" [1995], "Προμηθεύς Εναντιοδρομών" [1998], "Η γυναίκα της... [Ζάκυνθος] και ο συλλέκτης", Αλληγορία ΙΙΙ, Παραλλαγές σ' ένα θέμα του κόντε Διονυσίου Σολωμού" [2002]. Τα έργα του αγοράστηκαν από το ΜΟΜΑ και το Ζώρζ Μπομπιντού.

Οι πρώτες προσεγγίσεις του ήταν σεναριακές, με "Το σπίτι της ηδονής" [1961] του Ζερβουλάκου, τα δικά του "Εγκαίνια" [1962] και τις "Μικρές Αφροδίτες" [1963] του Κούνδουρου, όπου συνεργάστηκε με τον Βασίλη Βασιλικό. Έβαλε επίσης ένα χεράκι συγγραφικό στο χαοτικό "Κιέριον" και στη "Γυναίκα που έβλεπε τα όνειρα".

Το ύφος του είναι μοναδικό και οι ταινίες του μοιάζουν με πίνακες και κινούμενα κολάζ, θυμίζοντας τον πατέρα του φωτομοντάζ Γκούσταβ Κλούτσις. Ο μόνος μαθητής [όχι ο πιο καλός] που προσπάθησε να τον μιμηθεί, έχοντας όμως στη φαρέτρα του όλο το σύγχρονο οπλοστάσιο της ψηφιακής τεχνολογίας, ήταν ο Βασίλης Μαζωμένος, στου οποίου τις επικές κατασκευές [Μέρες οργής, ένα ρέκβιεμ για την Ευρώπη / Ο θρίαμβος του χρόνου] έχει δανείσει ο Σφήκας τη φωνή του ως αφηγητής, κι αυτός και η γυναίκα του Κλάρα.

Έφυγε 3-4 μέρες μετά την ονομαστική μας εορτή.

Τιμή από το 45ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου
Αλληγορία ΙΙ και άλλα τηλεοπτικά παράδοξα