La Antena του Esteban Sapir
(Η κεραία, Αργεντινή 2007, 90')
Μητρόπολις, Περσέπολις, Τηλέπολις
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν-είναι-και-θα-είναι μια πόλη που δεν - είχε - δεν - έχει - ούτε - θα - έχει φωνή. Μια μικρή πολιτεία όπου οι κάτοικοί της στέκουν βουβοί εμπρός στην τηλεόραση, περιμένοντας να τους τραγουδήσει "η φωνή" της Σειρήνας, η μοναδική ηχητική εμπειρία που τους έχει απομείνει. Η απώλεια της φωνής των πολιτών ήταν κάτι που επιτεύχθηκε σιγά-σιγά από το μοναδικό της τηλεοπτικό σταθμό. Ο μονοκράτωρ καναλάρχης σχεδιάζει τώρα να τους κλέψει και τις λέξεις που έχουν μέσα στο κεφάλι τους. Σκοπός του η εξάλειψη του νοήματός των και ο επαναπροσδιορισμός των εννοιών με βάση τα δικά του μονοπωλιακά συμφέροντα.
Ο καιρός όπου μια τέτοια υπόθεση ακουγόταν ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η τηλεοπτική δικτατορία, η επιβολή νέων νοημάτων [i am the decider] και η πλύση νέων εγκεφάλων είναι πια μια κατάσταση που την αποδεχόμαστε σχεδόν αδιαμαρτύρητα, αναντίρρητα και άβουλα ακόμα-ακόμα. Η ομογενοποίηση και η υψηλή παστερίωση και εμφιάλωση των "ειδήσεων" [κάποτε το δελτίο είχε τον εύστοχο τίτλο "Η ηχώ των γεγονότων" γιατί όλα παρουσιάζονται φιλτραρισμένα, μαγειρεμένα και επαναδιογκωμένα, πασπαλισμένα με το αλεύρι που φουσκώνει μόνο του] εξασφαλίζουν ταχεία κατανάλωση, εύκολη χώνεψη και ατέλειωτα ανούσια αποπροσανατολιστικά μπλα-μπλα.
Ο ανελέητος βομβαρδισμός -και μέσω του διαδικτύου- μας έχει οδηγήσει σταδιακά σε μια απάθεια, έχουμε κατεβάσει ρολά. Ο εγκέφαλος απορρίπτει συλλήβδην όλα τα ερεθίσματα, επειδή αδυνατεί να ανταποκριθεί στον όγκο των μηνυμάτων και δεδομένου ότι η συνολική τους αξία και η ποιότητά τους υποβαθμίζονται, ώστε οι καλές και ωφέλιμες ειδήσεις να χάνονται στον κυκεώνα των σκουπιδιών. Υπάρχουν, βέβαια, εστίες και θύλακοι αντίστασης στην μπλογκόσφαιρα που απλώς επιβεβαιώνουν την κατάντια.
Εξπρεσιονισμός και σουρεαλισμός των χαλεπών καιρών που διανύουμε, λαμόγια και φίλοι που ηχογραφούν αλλήλους, συναντούν το μείζον θέμα της κυριαρχίας και επιβολής των μμε στην παρούσα ταινία της οποίας ο αγγλικός τίτλος είναι Telepolis. Πρώτα και κύρια γιατί η αισθητική, το πνεύμα και το γράμμα της παραπέμπουν ευθέως στην Metropolis του Fritz Lang, στον Friedrich Murnau και τον Georg-Wilhelm Pabst, στον πρωτοπόρο George Melies, στον πρώιμο Bunuel αλλά και στις τεχνικές του Πολίτη Κέιν του Welles.
Έπειτα, διότι η ταινία είναι όλη σχεδόν βωβή, με τις ταγκωδίες των Juan Aguirre και Federico Rotstein να σηκώνουν ευχαρίστως όλο το βάρος της ηχητικής κάλυψης. Ακόμη και τα ψηφιακά εφέ εξυπηρετούν και αποθεώνουν την εξπρεσιονιστική οπτική. Η έμμεση λειτουργία των μεσότιτλων στις παλιές ταινίες [ευκαιρία στο άμαθο μάτι να ξεκουραστεί και εμφατική μετάδοση του μηνύματος σε μαύρη αμόρσα] καθώς και η κλασική λογική των υπότιτλων, συμπλέκονται σε ένα πρωτότυπο ψηφιακό τρικ. Οι λέξεις που δεν ακούγονται, εμφανίζονται ως ευμεγέθεις υπέρτιτλοι ή ως υπόβαθρα σχόλια ή/και ρολάρουν ενσωματωμένοι εικαστικά στο ντεκόρ. Οικονομία και λιτότητα, λίγα λόγια και πλούσια υπονοούμενα.
Τρίτον, γιατί πλησιάζει έξοχα τον κόσμο των ασπρόμαυρων κόμικς [και πάλι με τη θεαματική συνδρομή της ψηφιακής τεχνολογίας], θέλοντας να οπτικοποιήσει ευρηματικά τη δύναμη του λόγου. Οι λέξεις πετάνε, κυλάνε, περπατάνε, συγκεντρώνονται βουβές και διαλύονται σε γράμματα χωρίς να βγάλουν ούτε κιχ. Τα βήματα του θολωμένου μας μυαλού πάνε μόνα τους προς το φεγγάρι, μπρος στην ανεξαρτησία μιας χαμηλού προϋπολογισμού παραγωγής με γρήγορο σενάριο και καφκική ατμόσφαιρα.
Είναι αλήθεια ότι θα πρέπει να κάνετε κάποια υπομονή στα πρώτα λεπτά, ώσπου ν' αρχίσει να λειτουργεί και πάλι η κεραία σας [la alpha mega antena]. Αλλά μετά, μέσα από τα στερεοσκοπικά γυαλιά, οι βουβές μουσικές εικόνες θα αποκτήσουν βαθύτερο νόημα, πέρα από το μέσο και τη γυαλισμένη επιφάνειά τους.
