Merry Kitschmas, Frankenweenie!!!

Οι ταινίες του Τιμ Μπάρτον που έγιναν με την τεχνική της στατικής κίνησης (stop motion) αν και είναι προχριστουγεννιάτικες συνδέονται άμεσα στο μυαλό και στην καρδιά με τις γιορτινές αυτές μέρες. Μιλάμε για την τριπλέτα που ξεκίνησε με έναν εξ-αιρετικό Χριστουγεννιάτικο Εφιάλτη (1993), συνέχισε με τη μαυροχιουμοριστική Νεκρή Νύφη (2005) και τριτώνει τώρα με τον σκύλο του Φρανκενστάιν (Frankenweenie, 2012). Η γιορτινή ατμόσφαιρα αυτών των ταινιών είναι γεμάτη παραδοξότητες ή έχει στρεβλώσει μέσα από καλλιτεχνικά πολυεδρικά πρίσματα. Οι απόλυτες γραμμές και οι απόλυτες έννοιες γίνονται σκόνη μαζί με τους παραδοσιακούς θεσμούς και τις επίπλαστες τελετές. Όπως είχε κάνει εξίσου υπέροχα και με τα αγαπημένα του κόμικς (Μπάτμαν, Ψαλιδοχέρης, Ο Μπάτμαν επιστρέφει).

Στον αυτό άξονα αλλά με άλλες (μοντιπαϊθονικές) καταβολές κινήθηκε κι ο Τέρι Γκίλιαμ μέσα από το φουτουριστικό Μπραζίλ (1985), τον ανυπεράσπιστο Βασιλιά της Μοναξιάς του (1991) ή αργότερα τους μεσαιωνικούς μυθο-διασώστες Αδερφούς Γκριμ (2005). Εδώ η πορεία είναι σχεδόν παράλληλη γιατί η έννοια της καρικατούρας δεσπόζει είτε θετικά είτε αποθετικά. Η πολυπλοκότητα και οι σπασμένοι καθρέφτες του, στρεβλώνουν με ιδιαίτερη γωνία το κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν.

Γιορτινά πάθη και σαρδόνιο χιούμορ συναντάμε στο σπιλμπεργικό Από πού πάνε για Χόλιγουντ, παρακαλώ; Φορέας αυτών το αχτύπητο δίδυμο των ατσίδων με τα μπλε, Τζον Μπελούσι και Ντάνι Άικρόιντ. Προσωποκεντρικός ουάν μαν σόου είναι Ο Κατεργάρης των Χριστουγέννων (2000) με τον γκριμάτσα Jim Carrey, το Πάρτι Φαντασμάτων (1988) με τον καταλυτικό Bill Murray και Ο Άγιος Βασίλης είναι σκέτη λέρα (2003) του μετα/μορφωμένου Billy Bob Thornton, για τον οποίο ετοιμάζεται δεύτερη πράξη εντός του 2013.

Ιδιαίτερη περίπτωση το κλασικό αλλά πάντα επιδραστικό και μεταμοντέρνο Χοντρός-Λιγνός στη Χώρα των Παιχνιδιών (1934) που κυκλοφορεί με δυο τίτλους στα αγγλικά και τέσσερις στα ελληνικά από τις τόσες επανεκδόσεις του, μαυρόασπρες ή επιχρωματισμένες (Χοντρός-Λιγνός οι δυο γκαφατζήδες, Χοντρός και Λιγνός στην Παιχνιδούπολη, οι Καλικάντζαροι).

Η εγχώρια πραγματικότητα είναι γλυκόπικρη και γλυκόξινη. Ξεχωρίζει σίγουρα η ιστορικά πρώτη "αρθρωτή" (σπονδυλωτή) ελληνική ταινία που έκανε σημαντική διεθνή πορεία (Βενετία, Μπάρι, Μόσχα, Κάννες, Κάρλοβι Βάρι) και έγινε δεκτή με ενθουσιασμό σε όλον τον κόσμο με εισπρακτική επιτυχία (στη Ρωσία παιζόταν σε 1.000 αίθουσες ταυτόχρονα και στην Ελλάδα έκανε ρεκόρ εισιτηρίων "με υπερτιμημένον εισιτήριον" 10 δραχμών αντί του κανονικού 5δραχμου). Βρίσκεται δε στη λίστα του Georges Sadoul των 1.000 καλύτερων ταινιών του διεθνούς κινηματογράφου και σε αυτή των 10 καλύτερων ελληνικών όλων των εποχών σύμφωνα με τα μέλη της ΠΕΚΚ.

Πρόκειται για την Ιστορία μιας Κάλπικης Λίρας (1955) του Γιώργου Τζαβέλλα που ξεκινά από τα χέρια του παραχαράκτη Λογοθετίδη και, μέσα από ένα εξαίρετο ηθογραφικό μωσαϊκό της κοινωνίας του '50, καταλήγει στο ηθικό δίδαγμα "ο παράς είναι πάντα κάλπικος". Η συγκινητικότερη στιγμή είναι αυτή του Ορέστη Μακρή και της μικρούλας Μαρίας Καλαμιώτη.

Η επόμενη ανάλογη πικρόγλυκη ηθογραφική μικρογραφία των γιορτινών ημερών που ανακαλώ είναι το, αφιερωμένο στον 21ο αιώνα, σύντομο σχόλιο του Ηλία Δημητρίου με τον κωμικοτραγικό χαρακτηριστικό τίτλο Merry Kitschmas (2000).

Εναλλλακτικά κινηματογραφικά Χριστούγενννα

1934 Χοντρός και Λιγνός στην Παιχνιδούπολη /Babes in Toyland /March of the Wooden Soldiers, Gus Meins & Charley Rogers
1955 Η Κάλπικη Λίρα /Ιστορία μιας Κάλπικης Λίρας /The Counterfeit Coin, Γιώργος Τζαβέλλας
1979 Από πού πάνε για Χόλιγουντ, παρακαλώ; /1941, Steven Spielberg
1985 Μπραζίλ /Brazil, Terry Gilliam
1988 Πάρτι Φαντασμάτων /Scrooged, Richard Donner
1989 Μπάτμαν /Batman, Tim Burton
1990 Ο Ψαλιδοχέρης /Edward Scissorhands, Tim Burton
1991 Ο Βασιλιάς της Μοναξιάς /The Fisher King, Terry Gilliam
1992 Ο Μπάτμαν επιστρέφει /Batman Returns, Tim Burton
1993 Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης /The Nightmare Before Christmas, Tim Burton
2000 Merry Kitschmas, Ηλίας Δημητρίου
2000 Ο Κατεργάρης των Χριστουγέννων /How the Grinch Stole Christmas, Ron Howard
2003 Ο Άι Βασίλης είναι... λέρα /Ο Άγιος Βασίλης είναι σκέτη λέρα /Bad Santa, Terry Zwigoff
2005 Η Νεκρή Νύφη /Corpse Bride, Tim Burton
2005 Οι αδερφοί Γκριμ /The Brothers Grimm, Terry Gilliam
2012 Frankenweenie, Tim Burton
2013 Bad Santa 2 /Ο Άι Βασίλης είναι... 2 λέρες, Steve Pink