Μετά το χορό του 8ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ

Το όγδοο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου Αιώνα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί με μία λέξη συναρπαστικό, τόσο [και κυρίως] για τις ταινίες του όσο και για τους καλεσμένους, τις πλούσιες και ποικίλες παράλληλες εκδηλώσεις του και τη διεθνή μας προβολή μέσω αυτών. Τις δέκα μέρες που διήρκεσε μας επισκέφτηκαν η ινδή ακτιβίστρια δρ. Vandana Shiva [συμμετείχε στην ανοιχτή συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση], η βρετανή φεμινίστρια Kim Longinotto [masterclass], ο σουηδός αναθεωρητής Jon Bang Carlsen [masterclass], ο καναδός μαιτρ Peter Wintonick [τριήμερο workshop], ο ρώσος ριζοσπάστης Victor Kossakovsky. Είδαμε επίσης και τις νέες συγκλονιστικές δουλειές παλιών μας γνωστών, όπως της τουρκάλας Yesim Ustaoglu, του αυστριακού Nikolaus Geyrhalter, του σουηδού Stefan Jarl, του μεξικάνου Fernando Trueba, του επίσης αυστριακού Michael Glawogger.

Προβλήθηκε ακόμη και το σύνολο της ελληνικής παραγωγής με τρόπο αρκετά εντυπωσιακό [διπλές προβολές για όλους, συνεντεύξεις - παρουσιάσεις, συναντήσεις ομαδικές και προσωπικές με τους διεθνείς συναδέλφους τους, φόρουμ]. Παρόλο που δεν το άξιζαν όλες, θεωρώ το Φεστιβάλ ως μια μοναδική ευκαιρία για συνάντηση με το κοινό και τους ειδικούς της αγοράς ντοκιμαντέρ. Είναι πια φανερό πως όλο και περισσότεροι ντόπιοι σκηνοθέτες ασχολούνται με το είδος. Κάποιοι εξ αυτών μάλιστα, φαίνεται πως κατάφεραν να τα ξεπεράσουν [τα σύνορα και τα όρια] και να στρέψουν τα βλέμματά τους προς τα έξω. Λέτε να κατορθώσουν οι έλληνες ντοκιμαντερίστες όσα δεν μας πρόσφεραν οι παμπολλές απόπειρες της εσωστρεφούς εγχώριας μυθοπλασίας; Το ελπίζω και το εύχομαι ολόψυχα σε όσους τ' αξίζουν και ξέρουν να το παλεύουν.

Το λήξαν φεστιβάλ ήταν, συν των άλλων, και μουσικά συναρπαστικό και αποκαλυπτικό. Μας θύμισε την ιστορία του αμερικάνικου punkcore [1978-1986] μες από τις παρουσίες των TSOL, Adolescents, Black Flag κ.δ.α. και τις απουσίες των Kennedys [ο Flea δε μετράει ε;], των Husker Du και των Ramones. "Εμάς δε μας πήγαινε ν' ανεβούμε στη σκηνή και να τραγουδάμε να / να-να-να-να / να-να-να-να να-να-να-να / να-να-να-να. Εμείς θέλαμε απλά να τα [τους τη] σπάσουμε!" λέει ένας τρελαμένος. Κι είναι πραγματικά μεγαλειώδες κι αποκαλυπτικό το πηγαίο υλικό του American Hardcore [ΗΠΑ, 98', 2005] που συνέλεξε ο Paul Rachman.

Μας έδειξε το προσωπικό ταξίδι του Χεβι-μεταλά ανθρωπολόγου Sam Dun προς την αυτογνωσία [Metal: A Headbanger's Journey, Καναδάς, 96', 2005]. Τη φρίκη του την ώρα που συνεντευξιάζει τον τραγουδιστή των Gorgoroth. "Ποια είναι η κύρια επιρροή των τραγουδιών σας" τον ρωτά. Ο άλλος αργεί χαρακτηριστικά και απαντά μονολεκτικά "Satan". Μετά σηκώνει τελετουργικά το κολονάτο ποτήρι και πίνει μια γουλιά από το κοκκινόχρωμο υγρό περιεχόμενό του. "Και τι σημαίνει για σας αυτό" συνεχίζει ο περίεργος και αθώος ερευνητής. "Freedom" τον κατακεραυνώνει με το ίδιο βουδιστικό ύφος ο σκοταδόψυχος ποιητής.

Μας χάρισε το θρίαμβο μιας μουσικής AfroReggae ράστας-επανάστας. Μιας ειρηνικής τυμπανοκρουστικής εξέγερσης στη φαβέλα [Favela Rising, Βραζιλία, 78', 2005] με το φακό και τα φίλτρα των ριψοκίνδυνων Jeff Zimbalist & Matt Mockary και των ατρόμητων πρωτ-αγωνιστών Anderson Sa κι ο Junior. Μας κέρδισε με τη διάδοση της ιδέας μέσω μουσικών πυρήνων που γεννιούνται από την ίδια την κοινότητα και ανδρώνονται από τα σπλάχνα της. Μας συνεπήρε με την πραγμάτωση του τάματος του και του θάματος του Καντεάλ [El Milagro de Candeal, Ισπανία, 124', 2005] του Fernando Trueba, του κουβανού πιανίστα Bebo Valdes, του θείου Ματέους, του μουσικού αρχιτέκτονα Carlinhos Brown, του Caetano Veloso, του Gilberto Gil, της Marisa Montes και της περίφημης και ξακουστής Σαλβαδόρ ντε Μπαϊα.

"Εσύ νομίζεις πως είσαι απ' την Κούβα κι εγώ απ' τη Μπαϊα" λέει κάποια στιγμή ο Ματέους στον Μπέμπο. "Η αλήθεια όμως είναι πως είμαστε όλοι απ' την Αφρική". Κι αυτή η δήλωση δεν είναι παρά μια γέφυρα αγάπης για τον καλό αγώνα του Αμπντουλά Ιμπραΐμ [Abdullah Ibrahim: a struggle for love, Γερμανία, 60', 2005] και του αργεντινού Ciro Cappellari. Που συναντά στην πορεία του το μεταλλαγμένο μουσικό μοτίβο του "Besame mucho". Κι αν ο βετεράνος νοτιοαφρικάνος τζαζ πιανίστας γνώρισε την καταξίωση στη χώρα του, δεν μπορεί να πει το ίδιο κι ο ρομαντικός μεξικάνος τροβαδούρος Carmelo Muniz που άγεται και φέρεται χωρίς σταματημό από το [αλά αφοί Κατσάμπα] ντουέτο με το παρα-πλανητικό όνομα Trio Cornetta. Κι όλ' αυτά τα είδα Romantico [ΗΠΑ, 80', 2005] του ανήσυχου Mark Becker.

Την τελευταία μέρα ο Αντώνης Μποσκοϊτης δοκίμασε τις μνήμες και τις αντοχές μου. Οι "Ζωντανοί στο Κύτταρο - Σκηνές ροκ" [Ελλάς, 64', 2005] είναι γεμάτοι συγκινήσεις και αντιθέσεις. Ο Πουλίκας είναι όλα τα λεφτά. Ειδικά εκείνο το πέρασμα απ' την ανεκτίμητη "Σκόνη, πέτρες, λάσπη" του χθες στο αγέρωχο σήμερα. Ο Μπαχ δεν πείθει ως ποιητής on the road. Τα εγκλωβισμένα στο κύτταρο σωματίδια ασφυκτιούν. Ο Βλάσης πέθανε 15 μέρες πριν τα γυρίσματα. Η Δέσποινα Γλέζου δεν μασάει τίποτε σε αντίθεση με τον μαγαζάτορα. Τα ΚΑΠΗ του εν Ελλάδι πρωτο-ροκ μετρούν απώλειες και πληγές. Οι πλατιαίοι τίτλοι της αρχής πολύ πρωτότυποι και μέσα στο πνεύμα της αναδρομής. Η ταφόπλακα του τέλους είναι μάλλον αποτυχημένο μακάβριο εύρημα με κακοφορμισμένες σημειολογικές παραπομπές.

Ο Peter Hook στις δυόμισι μετά τα μεσάνυχτα στην Boutique απλά διασκεδάζει τα πνεύματα με το βρετανικό funk και dub του σε μια ανεξερεύνητη συνταγή. Love didn't manage to tear us apart again, dear Peter!

Το σάουντρακ, όμως, του φεστιβάλ ανήκει δικαιωματικά στον John Zorn [Film Works XVI]. Στο Workingman's Death [Αυστρία, 122', 2005] συνοδεύει ηρωικά τον επαγγελματικό μας προσανατολισμό σε μερικές από τις πιο τρομακτικές εργασίες ανά την υφήλιο. Στήνει -χωρίς λόγια- μαζί με τον σκηνοθέτη του Megacities [1998] Michael Glawogger ένα μνημείο τω αγνώστω εργάτη.

Υπό το άγρυπνο βλέμμα του Σταχάνοφ οι τρωγλοδύτες ουκρανοί ανθρακώρυχοι [ο τόνος στο κώ έχει πιο βάθος, λέει ο Τέγκουλας] βγάζουν στο φως ένα φέρετρο γεμάτο κάρβουνα. Τους ακολουθούν οι φαντασματικοί συλλέκτες ηφαιστειογενούς θείου από την Ινδονησία, οι λεοντόκαρδοι υπαίθριοι σφαγείς της Νιγηρίας, οι αδερφοί τους που διαλύουν πλοία στο Γκαντάνι του Πακιστάν και οι ατενίζοντες το λαμπρό μέλλον μεταλλουργοί της Κίνας. Ο επίλογος με το τεράστιο γερμανικό βιομηχανικό πάρκο είναι απλά μια ειρωνεία της μοίρας ή ένας ελάχιστος φόρος τιμής που δε θα γνωρίσουν ποτέ αυτοί οι άνθρωποι;

Χωρίς κανένα σχόλιο παρέλασαν κι άλλες εικόνες εμπρός μου. Το ξάφνιασμα-καλωσόρισμα στη Νέα Υόρκη [Welcome to NY, ΗΠΑ, 85', 2005] που δέχτηκαν οι χιλιάνοι Bettina Perut και Ivan Osnovikoff, όταν βρέθηκαν στο κέντρο της εκλογικής αναμέτρησης Βους-Τσέινι. Of mice and men. Ο διαφορετικός Τροπικός του Καρκίνου [Tropico de Cancer, Μεξικό, 54', 2004] του Eugenio Polgovsky. Η αθλιότητα που σπάει τζάμι. Φίδια αποξηραμένα, πουλιά φυλακισμένα, σκιουράκια στα κλουβιά, κάκτοι ξεριζωμένοι, ποντίκια με τα κρεμμυδάκια, κι ένα ελαφάκι να μην ξέρει τι του γίνεται μέσα στη βουή τον κουρνιαχτό και την μαυρίλα του αξεδιάλυτου μεσημεριανού ορίζοντα. Η αβάσταχτη μεγάλη σιωπή [Die Grosse Stille, Γερμανία, 162', 2005] του Philip Groning που πλησίασε την ουσία του μοναχισμού.

Συγκλονιστικότερος και συνταρακτικότερος όλων ο ακατονόμαστος επιούσιος [Unser Taglich Brot, Αυστρία, 90', 2005] του Nikolaus Geyrhalter, που παραπέμπει στη χειρουργική αυστηρότητα του Michael Haneke και του Ulrich Seidl. Η κλινική του αποστείρωση προκαλεί έναν βουβό τρόμο κι αναδεικνύει τη μεγαλοφυία αυτού που πάντοτε είχε κάτι παραπάνω να δείξει [The year after Dayton (1997), Pripyat [(999), Elsewhere (2001)].

Στο ίδιο μήκος κύματος το ομιλούν We Feed The World [Αυστρία, 96', 2005] του συμπατριώτη του Erwin Wagenhofer. "Δεδομένου του γεγονότος ότι η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων είναι αρκετή για να θρέψει πολλές γαίες, η λιμοκτονία εκατομμυρίων -κυρίως των παιδιών- πρέπει να θεωρείται και είναι καθαρή δολοφονία" λέει ένα χορτάτο στέλεχος ανθρωπιστικής οργάνωσης. "Το νερό δεν είναι δημόσιο αγαθό ή δικαίωμα όλων" απαντά ο γενικός διευθύνων της Nestle. "Είναι διατροφικό είδος και σαν τέτοιο έχει εμπορική αξία. Είναι εμπορεύσιμο προϊόν". Η γνώση ότι το 70% του ανθρώπου αποτελείται από H2O είναι απλώς μια άνευ σημασίας λεπτομέρεια.

Ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου κέρδισαν όσες ταινίες χρησιμοποίησαν ύφος πολύ προσωπικό και ιδωμένο μέσα από το φακό του ήρωα και των οικείων του.

Παράδειγμα Α το αγαπημένο χώμα [The Real Dirt on Farmer John, ΗΠΑ, 83', 2005] του Taggart Siegel όπου διαγράφονται οι περιπέτειες μιας ζωής, ο βίος και η πολιτεία ενός cotton eyed John, παντρεμένα με τους μαγικούς ήχους των Mark Orton και Dirty Three. Παράδειγμα Β ο άγνωστος λευκός άνδρας [Unknown White Male, Μ. Βρετανία, 88' 2005] του Rupert Murray που περιγράφει ένα total reboot και reload. Παράδειγμα Γ ο μαύρος ήλιος [Black Sun, Μ. Βρετανία, 75', 2005] του Garn Tarn όπου τα οράματα της μη οράσεως είναι πιο ισχυρά. Κι όπου το μυαλό αρνείται να συμμορφωθεί / να συμβιβαστεί και συμπληρώνει τα κενά με δικές του εικόνες, πιο ζωηρές και πιο ενεργητικές από τις χαμένες της πραγματικότητας.

Στην ίδια συνομοταξία εμπίπτουν και τα 18 κιλά αγάπη [39 Pounds Of Love, Ισραήλ / ΗΠΑ, 74', 2005] του Dani Menkin που συγκίνησαν και απέσπασαν το βραβείο κοινού. "Δεν μπορώ να είμαι απλά φίλος σου" είπε ο Άμι. Κι εγώ αναπόλησα τον Ryan που είχε καταφέρει ψηφιακά να μείνει πετσί και κόκαλο. Πολύ μακριά το Παρασκήνιο: Η Ελλάδα μέσα από το φακό της Βούλας Παπαϊωάννου [Ελλάς, 52', 2006]. Ένα πορτραίτο χτισμένο από πολλές φωτογραφίες, τρεις κυρίες μπρος στην κάμερα και μια από πίσω της [Καλλιόπη Λεγάκη]. Με ωραία εφέ μετάβασης που διαλύουν σα σύννεφα τη μια φωτογραφία μέσα στην άλλη.

Ο μινιμαλιστικός κολοφώνας του είδους είναι σίγουρα ο Svyato [Ρωσία, 45', 2005], ο μικρός γιος Victor Kossakovsky, που κέρδισε επίσης βραβείο κοινού. Η United Documentary Artists παρουσιάζει τον Σβιάτοσλαβ που ανακαλύπτει για πρώτη φορά τον εαυτό του. 18 χρόνια πριν ο τότε 2 ετών και σήμερα μεγάλος γιος του σκηνοθέτη βλέπει τυχαία το είδωλο ενός ανθρώπου να περνά μέσα από έναν καθρέφτη. Ο Βίκτορ καταγράφει το πείραμα με το είδωλό του γιου σ' ένα 8mm φιλμάκι 2 λεπτών. Καταλαβαίνει πως αυτό δεν είναι αρκετό. Τώρα ο γιος αυτός ανεβαίνει στη γέφυρα και καθρεφτίζεται στη λίμνη ενός ειδυλλιακού τοπίου στα περίχωρα της Αγίας Πετρούπολης.

Ο άλλος γιος του Κοσακόφσκι προετοιμάζεται για μια πιο μεγάλη εμπειρία. Μέχρι τα δυο του δεν έχει κοιταχτεί ποτέ σε καθρέφτη. Δεν έχει καν -όλη η οικογένεια- χρησιμοποιήσει μεταλλικά κουτάλια [μόνο πλαστικά] για να μην κοιταχτεί μέσα τους. Ένα παιδικό δωμάτιο που μοιάζει παραμυθένιο διαθέτει έναν μεγάλο καθρέφτη και μες από έναν αντικατοπτρισμό άλλων τριών μια κάμερα αόρατη είναι έτοιμη να καταγράψει τις αντιδράσεις του.

Η αποκάλυψη έρχεται για τον σκηνοθέτη στο μοντάζ. Το είδωλό μας δίνει την αίσθηση της ατομικότητας, της διαφορετικότητας, της προσωπικότητας αλλά και το μέτρο της μοναξιάς μας. Τελικά ο μικρός γιος φιλάει τον μπαμπά του και τα χείλη του στο καθρέφτη και βγαίνει συμφιλιωμένος στον κήπο να παίξει με τον μεγάλο. Ο μεγάλος φεύγει απ' το γεφύρι αλλά ο αντικατοπτρισμός του αργεί μερικά δευτερόλεπτα να τον ακολουθήσει. Ποίηση και μαγεία από τον δημιουργό των Belovy [1993], Pavel and Lyalya [1998], I loved you [2000] και του εξίσου αριστουργηματικού Tishe! [2002].

Πείραμα χαρακτηρίζεται και το Born In The USSR - 21Up [Μ. Βρετανία, 71', 2005] του Sergei Miroshnichenko. Οκτώ παιδιά, οκτώ πορτραίτα που καταγράφονται σε τρεις διαφορετικές φάσεις της ζωής τους: 7, 14 και 21 ετών. Συνέχεια των Age 7 in the USSR [7Up] και Born In The USSR - 14Up. Τα ίδια πάνω-κάτω ερωτήματα, φιλτραρισμένα μες από τα σημεία των καιρών, δέχονται διαφορετικές απαντήσεις από τα παιδιά αυτά. Οι μικροί εμφανίζονται ένας-ένας, δυο-δυο [οι δίδυμοι] κι ενώ βλέπουμε τον επόμενο η κάμερα δεν παύει να επανέρχεται και στους προηγούμενους. Οπτικά εφέ [αυτό το καφετί χαρακτηριστικό των σοβιετικών ταινιών μιας εποχής], παράξενα ηχητικά εφέ [ηχώ που ακολουθεί επαναληπτικά και εμμονοληπτικά ή προηγείται του γεννήτορά της], μοντάζ που μας πηγαινοφέρνει χωροχρονικά και παραλληλίζει εικόνες, σκέψεις, ιδέες κι απόψεις ή αντιπαραθέτει αλλαγές, αντιθέσεις, αντιφάσεις, αναθεωρήσεις.

Τρεις φάσεις έχει και η ζωή ενός κοριτσιού απ' το Άουσβιτς [Flickan Fran Auschwitz, Σουηδία, 76', 2005]. Το γνωρίζουμε διαμέσου του Stefan Jarl που λατρεύει τις τριλογίες [They call us misfits (1968) - A decent life (1979) - From misfits to yuppies (1992)]. Η μικρή εβραία Κορντήλια γλύτωσε απ' το Άουσβιτς και βρέθηκε στη Σουηδία. Έγινε σύζυγος, μητέρα και δημοσιογράφος και μετακόμισε οριστικά στην Ιερουσαλήμ όταν διάβασε στα συνθήματα της σουηδικής πρωτομαγιάς "θέλουμε περισσότερες μαρίνες για τα γιοτ μας". Σήμερα υπερασπίζεται και κριτικάρει αμφότερες τις πλευρές, βάζοντας σε κίνδυνο την υγεία της - ως πρώην φυματική - ζητώντας το δίκιο των ανθρώπων κι αδιαφορώντας για τα αέρια και τις σφαίρες ή τους ανθρώπους βόμβες που πέφτουν κοντά της.

Κατάφερε να ξορκίσει το παρελθόν του στρατοπέδου και να προχωρήσει χωρίς μίσος και παρωπίδες. Οι φασίστες εβραίοι της φέρνουν αναγούλα όπως την συγκινούν βαθύτατα οι ξεσπιτωμένοι γέροι που κρατάνε ακόμη το κλειδί του σπιτιού του ανύπαρκτου πια χωριού τους. Ο Γιαρλ αφιερώνει στον Chris Marker και δίνει όλες τις αντιφατικές πτυχές μιας πολλά σημαδεμένης και σημαντικής προσωπικότητας. Η μαστοριά του έγκειται κι αφήνει την ηρωίδα να πει την ιστορία της σε παράλληλο μοντάζ, σχολιάζοντας τα σκαμπανεβάσματα και τα περίεργα παιχνίδια της μνήμης.

Είδα κι άλλα συγκινητικά πορτραίτα. Όπως αυτό του οργισμένου θιβετιανού μοναχού [Angry Monk: Reflections on Tibet, Ελβετία, 97', 2005] του Luc Schaedler. Κι αυτό της αεροπειρατίνας Λεϊλά Χάλεντ [Leila Khaled, Hijacker, Sweden, 58', 2005] που έκανε πολύ προσεκτικά η θαυμάστρια της Lina Macboul. Ή όπως ο κουλ Γιάννης Μόραλης [Ελλάς, 80', 2005] του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου που έχασε το στοίχημα γιατί οι γύρω του ήταν σφιγμένοι, τον κολακεύανε αχρείαστα και κλέβανε συνεχώς ματιές απ' την κάμερα. Κέρδισε όμως το βραβείο Fipresci, κάτι είναι κι αυτό. Πορτρέτο με τα όλα του και ο θηλυκός Ποδηλάτης άγγελος [Ελλάς, 22', 2005] του Στέλιου Γαϊτανίδη που άφησε τη μουσική να καπελώσει τη φρεσκάδα του εκθέματος. Κάτι που δε θα επέτρεπε ποτέ ο Γιάννης Γαϊτης. Ωραία η σκηνή στο λεωφορείο. Ωραίο και το παιχνίδι μεταξύ ρεαλισμού και ποίησης. Ωραίο και το σύννεφο που τυχαία κοντοστέκεται πάνω από το μνημείο πεσόντων στο Καζανάκι. Ακόμη ωραιότερο το βλέμμα που προσγειώνει το τελικό του πλάνο.

Εκεί όμως που έβγαλα το καπέλο ήταν όταν γνώρισα τη θρυλική, φοβερή κι ατρόμητη Vandana Shiva μέσα από το Bullshit [Κουράδες, Σουηδία, 79', 2005] των Pea Holmquist & Suzanne Khardalian. Bullshit talks and Bullshit walks. Τιμητικό Bullshit award και ζωοδότρες Bullshit stacks. Η Βαντάνα είναι μια σύγχρονη θεά της αποπατεντοποίησης της ινδικής χλωρίδας και πανίδας. Είναι προστάτιδα των φτωχών και αδύνατων γεωργών. Είναι διώκτης της κόκα κόλα, της Monsanto και όλων των πολυεθνικών μεγαθηρίων. Είναι οραματίστρια, ακτιβίστρια και πατάει υπομονετικά στην παράδοση των Γκάντι.

Με πορτρέτα γυναικών ασχολείται αποκλειστικά και η μεγάλη τιμώμενη του φεστιβάλ Kim Longinotto. Στο Eat the Kimono [Φάε το κιμονό, UK, 60', 1989] σκιαγραφείται η περιπλανώμενη ηθοποιός, μουσικός και σώου γούμαν Hanayagi Genshu. Η καλή σύζυγος του Τόκιο [The Good Wife of Tokyo, UK, 52', 1992] έχει μια κόρη επίσης μουσικό, την τραγουδίστρια των Frank Chickens, ένα υβρίδιο ανάμεσα σε Bananarama και Devo. Το "δικό τους τραγούδι" παίζουν και οι σύγχρονες δικαστίνες του Καμερούν [Sisters in Law, Μ. Βρετανία, 104', 2005]. Μου άρεσε η ανατροπή του τέλους: οι παθούσες ελεύθερες και δικαιωμένες παρίστανται στην τάξη της σωτήρος τους και παίρνουν θέση στο θρανίο δίπλα-δίπλα.

Ομαδικό πορτρέτο είναι και το ντοκιμαντέρ του Fredrik Gertten. Εστιάζει στις ταξιδιωτικές περιπέτειες μιας τυπικής αργεντίνικης οικογένειας [An Ordinary Family, Σουηδία, 58', 2005] που μεταναστεύει αναγκαστικά από το χρεοκοπημένο Μπουένος Άιρες στα Κανάρια Νησιά. Καθόλου άσχημα θα έλεγα. Η σύζυγος είναι ισπανικής καταγωγής από τη γιαγιά της κι ο σύζυγος κατάγεται από την Ιταλία. Μάθε τις ρίζες σου κι άσ' τες - κι αν πεινάσεις πιάσ' τες!

Ο χορός των ταινιών κλείνει με το άκρως αποκαλυπτικό Γκουαντανάμο - οι νέοι κανόνες του πολέμου [Gitmo - the new rules of war, Δανία, 58', 2005] των Erik Gandini και Tarik Saleh. Εκεί "πρώτα καταργείται το πρώτο και βασικότερο που ακούγεται σε κάθε αμερικάνικη ταινία: you have right to remain silent. Οπότε όταν απελευθερώνονται εφαρμόζουν ακριβώς αυτό το δικαίωμα που τους στερήθηκε" σχολιάζει ο αιγυπτιακής καταγωγής Tarik. Δεν το πιστεύω και πολύ αυτό βέβαια. Το πιθανότερο είναι πως τους έχουν αποσπάσει κάποια ομολογία και τους δένουν έτσι με συμβόλαιο σιωπής. Αλλιώς η καρφωτική τους κατάθεση θα "διαρρεύσει" κι αυτοί θα βρεθούν στο στόχαστρο της εκδίκησης των "μη σύννομων μαχητών" [unlawful combatants].

"Το Gitmo είναι μια κόλαση μέσα στον παράδεισο της Καραϊβικής" λέει εμβληματικά ο Tarik. Τι ωραία και άγρια αντίθεση. Είναι ένα στρατόπεδο ανακρίσεων των ύποπτων τρομοκρατών, όπου όλοι μπορούν και πρέπει να "ομολογήσουν". Κι όταν οι στρατιώτες λένε πως δεν παραβιάζουν τη συνθήκη της Λοζάννης κι ότι δεν κακομεταχειρίζονται τους κρατουμένους, εγώ τους πιστεύω. Διότι αυτοί που αναλαμβάνουν τέτοιες αποστολές είναι "συμβασιούχοι". Είναι μισθοφόροι υπάλληλοι κάποιων παραπολεμικών εταιριών που φέρνουν εις πέρας "επικίνδυνες αποστολές" πάσης φύσεως. Και που όταν σκοτώνονται δεν το γράφουν οι εφημερίδες, δεν το παίρνει χαμπάρι κανείς πλην των "συντρόφων" τους.

Από τις παράλληλες εκδηλώσεις κρατώ στη μνήμη μου το masterclass της Kim Longinotto, γεμάτο ευαισθησία και συναίσθημα, που παίζει συνεχώς με την απόσταση και το πλησίασμα. Στην ελεύθερη κρίση του θεατή χωρίς προβολές και υποβολές απόψεων. Η κάμερα είναι μόνιμα στο χέρι ή στον ώμο κι ανάβει όποτε και όταν υπάρχει κάτι ενδιαφέρον. Τα άτομα που εκτίθεται βλέπουν το είδωλό τους. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να τίθεται σε κίνδυνο η ζωή τους, η υπόληψή τους, η ακεραιότητα ή το μέλλον τους. Εικόνες άγριες, εικόνες αβίαστες, σχεδόν ακατέργαστες, αυθόρμητες.

Κρατώ επίσης και την τρίτη μέρα του Digital Production Workshop του Peter Wintonick. Η διανομέας της Kim έχει στο μυαλό της μερικές κλασικές ιδέες. Καρτ ποστάλ, πολύ καλής ποιότητας φωτογραφίες από τα γυρίσματα [στο εξώφυλλο του καταλόγου ενός φεστιβάλ μπαίνει η καλύτερη φωτογραφία κι όχι η καλύτερη ταινία], κόπιες σε dvd, ABC festivals [A for biggest, B for big - edu - national, C for G/L, S/M, 1 on every city κ.λπ]. Πολιτικές και στρατηγικές πλασαρίσματος ακόμη και μιας μέτριας δουλειάς. Αν πριν [προ βίντεο] χρειαζόταν 3 επαφές για να θυμάται ένα άτομο τώρα χρειάζονται 6. Ο Πήτερ έκλεισε μιλώντας για την ψηφιακή εποχή και υπέδειξε το iPod Video και το ίντερνετ ως το νέο μέσο προβολής, διακίνησης και πώλησης. Έκλεισε με τον trashy πια Eminem ως χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Ο χορός των εικόνων στο διαδίκτυο

Ο Peter Wintonick ξανά κοντά μας
Μουσική και Εικόνες του 21ου Αιώνα, μέρος 8ο
Οργισμένος μοναχός - Στοχασμοί πάνω στο Θιβέτ
Λεϊλά Χαλέντ - αεροπειρατής
Οι δημιουργοί των Δικαστίνων
Ίσαμε 18 κιλά αγάπη
Ο θάνατος του εργάτη
Γκίτμο - οι νέοι κανόνες του πολέμου
Bullshit - Κουράδες ταύρου
Ταϊζουμε τον κόσμο
Στη μεγάλη σιωπή
Καλωσορίσατε στη Νέα Υόρκη
Ο επιούσιος, ο άρτος ημών
Ρομάντικο, όχι ρομαντικό
Χώμα αγαπημένο
Άγνωστος λευκός άνδρας