Mostra 2001: Λέοντες και χαμαιλέοντες

Η 58η βενετσιάνικη Μόστρα έκλεισε τις πύλες της αφού μας φιλοδώρησε με πάμπολλες εκπλήξεις. Κατά μια έννοια, η ποικιλία και η φρεσκάδα των βραβευμένων ταινιών μου έφερε στο μυαλό τους δικούς μας Νέους Ορίζοντες. Η φετινή επιτροπή είχε για πρόεδρο τον θριαμβευτή των Κανών Nanni Moretti, και μέλη τους Jeanne Balibar, Amitav Ghosh, Taylor Hackford, Cecilia Roth, Jerzy Skolimowski, και Vibeke Windelov. Ο αντικομφορμισμός του προέδρου, που προσπαθεί πάντα να ξορκίσει την αναίτια βία από το σινεμά, έδωσε το στίγμα των βραβεύσεων και σηματοδότησε μια νέα στροφή του φεστιβάλ προς την ιδιαίτερη ματιά των δημιουργών. Πρόβαλε και ανέδειξε τις χαμηλότονες δημιουργίες, ανθρώπων που κρύβουν πάντα καλά έναν λέοντα μέσα τους.

Το χρυσό λιοντάρι έσφιξε στα χέρια της η ινδή Mira Nair για την τελευταία της ποιητική δημιουργία "Monsoon Wedding". Η ταινία περιγράφει την τετραήμερη προετοιμασία ενός γάμου την εποχή των μουσώνων. "Είναι μια αισθησιακή ταινία για την γαμήλια τελετή στους κόλπους μιας οικογένειας απ' το Παντζάμπ, σαν την δική μου" λέει η σκηνοθέτις. Οι συγγενείς καταφθάνουν απ' όλον τον κόσμο, απ' την Αυστραλία μέχρι την Σίλικον Βάλεϊ. Η ινδική παράδοση και η παγκόσμια κουλτούρα υπό την επίδραση των μουσώνων, που εντέλει συμπαρασύρουν και εμποτίζουν τους πάντες. Πέντε διασταυρούμενες ιστορίες αγάπης, πέντε ξεχωριστές οπτικές γωνίες, διαφορετικές όψεις μιας κοινωνίας, μιας κουλτούρας και της ηθικής της.

Από τη μια μεριά εκθειάζονται οι ομορφιές του Νέου Δελχί, ενώ απ' την άλλη επιχειρείται μια θαρραλέα τομή στα προβλήματα των ανθρώπων του: η νέα ινδική σεξουαλικότητα, η αυτοκαταστροφική θέση των νεαρών ανύπαντρων γυναικών ενάντια στην παράδοση της κάστας, αλλά και - για πρώτη φορά στην οθόνη - το φαινόμενο της παιδοφιλίας. Η σεναριογράφος Sabrina Dhawan (βοηθός διδασκαλίας της σκηνοθέτιδος στο Columbia Film School) έκανε υπεράνθρωπη δουλειά για να καταφέρει να χειριστεί 65 διαφορετικά πρόσωπα. Τελικά οι μουσώνες του τίτλου συμβολίζουν όχι μόνο την γονιμότητα και την αρμονία όπως θέλει η παράδοση της χώρας, αλλά και την κάθαρση, μια δύναμη λυτρωτική που γιατρεύει εντάσεις και διαφορές. Κάτι σαν το δικό μας το "Φύσηξε βαρδάρης και καθάρισε".

Το μεγάλο βραβείο της επιτροπής απέσπασε ο αυστριακός Ulrich Seidl με το σκαιό "Hundstage" (Σκυλίσιες μέρες). Κατάμαυρο, πιο μαύρο κι απ' το μαύρο. Ακόμα και στα μέσα του Αυγούστου, με τους ανθρώπους να φοράνε εσώρουχα, μαγιό ή και λιγότερα, η επιθετικότητα ανεβαίνει μαζί με το θερμόμετρο. Ο τίτλος υποδηλώνει τις πιο καυτές μέρες του χρόνου: τότε που βρισκόμαστε υπό την επήρεια του Σείριου, του μικρού κυνός (Hund) του Ωρίωνα. Η τρομακτική απόγνωση της καθημερινότητας συμπυκνώνεται από τον Ζάιντλ σε έξη ιστορίες. Οι χαρακτήρες του συναντιούνται, κάποτε συγκρούονται και κάποτε προσπερνούν. Τους κατατρύχει όλους μια επιθυμία γι' αγάπη και μια αδυναμία εκδήλωσης του ανάλογου αισθήματος.

Ο σκηνοθέτης, καταξιωμένος ντοκιμαντερίστας (βλέπε "Animal Love" και "Models"), κάνει την πρώτη του ταινία με υπόθεση. Τοποθετείται δε, από τον Werner Herzog στους δέκα κορυφαίους της εποχής μας. Οι κριτικοί ξεσπαθώνουν: σκανδαλώδες, μηδενιστικό και άλλα τινά. Ο δημιουργός απαντά σαρκαστικά: "Ποτέ δεν αναρωτιέμαι αν οι ταινίες μου είναι ανεκτές από τους θεατές. Η ζωή δεν έχει σχέση με την ευτυχία". Στα αγγλικά η φράση "Life is not about happiness" κάνει λογοπαίγνιο και με την ταινία "Happiness" του Tod Solondz. Ο βοηθός καμεραμάν Attila Boa θυμάται από τα γυρίσματα και μας βοηθάει στην αποκρυπτογράφηση: "Ο Ζάιντλ κυκλοφορούσε συνεχώς μ' ένα θερμόμετρο στο χέρι. Όταν η θερμοκρασία έπεφτε κάτω από τους 34, οι ηθοποιοί κουκουλώνονταν με μάλλινες κουβέρτες, ώστε να είναι πάντα αρκετά ιδρωμένοι".

Το ειδικό βραβείο σκηνοθεσίας δόθηκε στον 35-χρονο ιρανό Babak Payami για την πολυεθνή, εξωτική συμπαραγωγή "Raye Makhfi" (Μυστική ψήφος), όπου συμμετέχουν Ιράν, Ιταλία, Καναδάς και Ελβετία. Πρόκειται για ένα road-movie που εκτυλίσσεται στους αμμόλοφους της νήσου Kish, κάπου στο Περσικό κόλπο, με φόντο τον καταγάλανο ουρανό. Το θέμα της ταινίας προήρθε από το επεισόδιο "Testing Democracy" του συμπατριώτη του και δασκάλου, Mohsen Makhmalbaf. Ένας εκλογικός αντιπρόσωπος καταφθάνει εδώ, στην εσχατιά της ιρανικής δημοκρατίας, με μία κάλπη υπό μάλης, με σκοπό να συλλέξει τους ψήφους των διασκορπισμένων πολιτών. Σκεπτικοί ψηφοφόροι, ανέτοιμοι για την λειτουργία του νέου πολιτεύματος από κάθε σκοπιά (ιστορική, πολιτισμική και θρησκευτική), που δεν έχουν ιδέα περί της ισότητας των δύο φύλων έναντι της δημοκρατίας.

Το παραδοξότερο όλων είναι πως ο αντιπρόσωπος είναι γυναίκα, μια καθοδηγήτρια, δασκάλα της πολιτικής ορθότητας. Μαζί με τον οδηγό της, έναν σκληρό και πανέτοιμο στρατιώτη, θα παλέψουν ενάντια στην πατροπαράδοτη ιδεοληψία που καταδεικνύει σαφώς τις αντιφάσεις ενός σύγχρονου μουσουλμανικού κράτους: το μετέωρο βήμα ανάμεσα στην επιθυμία για αλλαγή και στο πισωγύρισμα υπό το βάρος μιας συντηρητικής θρησκευτικής κουλτούρας. Κωμωδία του παραδόξου και θέατρο του παραλόγου, που βρίθει κοινωνικών προεκτάσεων (οι κοινωνικοπολιτικές μεταρρυθμίσεις του προέδρου Katami στο στόχαστρο), διαθέτοντας ταυτόχρονα κι ένα στιβαρό σενάριο. Η μονομαχία άντρα-γυναίκας παραπέμπει ευθέως στις κωμωδίες του Τζωρτζ Κιούκορ και στο δίδυμο Κάθριν Χέπμπορν - Σπένσερ Τρέισι.

Πολλαπλά κερδισμένος βρέθηκε ο μεξικάνος Alfonso Cuaron (των αμφιβόλου αξίας "A Little Princess" και "Great Expectations") που κέρδισε το βραβείο σεναρίου για την νεανική του ταινία "Y Tu Mama Tambien" (Της μάνας σου). Και ευτύχισε να δει τους δυο νεαρούς πρωταγωνιστές του, Gael Garcia Bernal και Diego Luna, να παίρνουν ομού το βραβείο Marcello Mastroianni. Η υπόθεση και οι διάλογοι αφορούν την πόλη του Μεξικού και το τοπικό της ιδίωμα, το ισπανόφωνο chilango. Τρεις νέοι δεκαεφτάρηδες, δυο αγόρια που φλερτάρουν ένα κορίτσι, συναντιούνται στην παραλία Boca del Cielo. Οι ζωές τους (όπως και όλως των συνομηλίκων τους) καθορίζονται απ' τις ορμόνες, τους φίλους και την βιασύνη τους για ενηλικίωση. Αθωότητα, φιλία και αισθησιασμός ανακατεύονται σε ένα μεθυστικό χαρμάνι.

Σχετικά με το έναυσμα της ταινίας ο σκηνοθέτης λέει: "Η ιδέα ήρθε μέσα από μια κουβεντούλα με τον Ted Hope (τον συνιδρυτή της ανεξάρτητης Good Machine και παραγωγό της εν λόγω ταινίας), όπου λέγαμε τι ωραία που θάτανε να κάναμε κάτι μαζί. Τότε θυμήθηκα μια ιστορία που είχα δουλέψει παλιότερα και την συνδύασα με την περίοδο της εφηβείας, που μ' ενδιέφερε ως θέμα... Θέλαμε να χειριστούμε τους χαρακτήρες με τιμιότητα, να δώσουμε αλήθεια στον αισθησιασμό τους. Ακόμα προσπαθήσαμε να εστιάσουμε στις λεπτομέρειες του κοινωνικού τους περίγυρου, ώστε να ιχνηλατήσουμε τις συμπεριφορές τους. Θεωρώ εαυτόν πολύ τυχερό, διότι βρέθηκα σε μια ιδανική συγκυρία για τον μεξικάνικο κινηματογράφο: νέοι κινηματογραφιστές, νέοι πόροι, νέες αίθουσες και νέο κοινό που απογείωσαν και όπλισαν με σιγουριά τις ντόπιες παραγωγές".

Τα βραβεία Volpi για την καλύτερη ανδρική και γυναικεία ερμηνεία τσίμπησαν οι Luigi Lo Cascio και Sandra Ceccarelli, πρωταγωνιστές της ιταλικής "Luce Dei Miei Occhi" (Το φως των ματιών μου) του Guiseppe Piccioni. "Στις ιστορίες μου οι πρωταγωνιστές είναι αισθηματικά ναυάγια, πάντα στα πρόθυρα ενός ολοκληρωτικού χαμού. Σίγουρα δεν είναι κερδισμένοι, ούτε καν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους. Η αγάπη είναι μια λάθος επιλογή γι' αυτούς, αντι-οικονομική, αλλά είναι πάντα ένα συναίσθημα που τους υπερβαίνει". Ο Αντόνιο (Luigi Lo Cascio) μεταφέρει ανθρώπους αλλά δεν μπορεί να βρει το δρόμο για το σπίτι του. Η Μαρία (Sandra Ceccarelli) διευθύνει ένα μαγαζί κατεψυγμένων προϊόντων, πνιγμένο στα χρέη, και κινδυνεύει να χάσει την κηδεμονία της κόρης της από τους παπούδες της. Οι αδιέξοδες πορείες τους διασταυρώνονται. Άνθρωποι χωρίς αξίες, σε υπαρξιακή αχρηστία. Ένας ποιητικός ρεαλισμός πολύ οικείος και πάντα πρόσφορος στους γείτονές μας.

Η Σάντρα Τσεκαρέλι άργησε πολύ να βρει το δρόμο της. Έγινε ηθοποιός κατά τύχη, αφού είχε σπουδάσει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών κι αλλάξει διάφορες δουλειές, από σερβιτόρα μέχρι διοργανώτρια φεστιβάλ. "Δεν είχα τα κατάλληλα ερεθίσματα" μας εξομολογείται. "Ήταν άλλα χρόνια εκείνα. Δύσκολα. Είχα πολύ ενέργεια και δεν ήξερα που να την διοχετεύσω, ένα δυναμικό που έψαχνε διέξοδο. Δεν είμαι επαγγελματίας ηθοποιός. Ξεκίνησα κατά λάθος το 1984. Έτυχε να κάνω διακοπές με την οικογένεια Bertolucci. Συνάντησα τον Giuseppe και μου πρότεινε το ρόλο της κόρης της Stefania Sandrelli στο Segreti segreti". Ο ρόλος της εδώ, την γύρισε σ' εκείνα τα χρόνια, αφού η ηρωίδα "όταν συναντά τον Αντόνιο δεν βλέπει καν το ενδεχόμενο μιας άλλης, καλύτερης ζωής". Η ευγένεια και η σταθερότητά του αντιδιαστέλλονται με τον άτολμο χαρακτήρα του. "Είναι ένας νέος άνθρωπος χωρίς καμιά επιθυμία να ανιχνεύσει τις σκοτεινές πλευρές της ζωής... που καταφεύγει στην επιστημονική φαντασία βλέποντάς την ως μια ανεξερεύνητη ήπειρο" σχολιάζει ο Λουίτζι Λο Κάσκιο.

Φέτος είχαμε και δυο παράλληλες επιτροπές που βράβευσαν την ταινία του σήμερα και την ταινία του αύριο. Επιτροπή του Σινεμά του Παρόντος ήταν οι Shiguehiko Hasumi (πρόεδρος), Michel Ciment, Piera Detassis, Emanuel Levy και Gavin Smith. Το λιοντάρι του παρόντος χρόνου κέρδισε το γαλλικό φιλμ "L'Emploi Du Temps" (Υπάλληλος των καιρών) του Laurent Cantet (αυτού που μας τίμησε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με τον προφητικό "Ανθρώπινο παράγοντα", Resources humaines). Η ιστορία του Βενσάν είναι πραγματική. Ένας καλός οικογενειάρχης εκδιώχνεται κακήν-κακώς απ' την δουλειά του και εφευρίσκει μια άλλη, φανταστική. Έτσι το ψέμα γίνεται γι' αυτόν μια μόνιμη και πλήρης απασχόληση. "Θέλαμε έναν τύπο τρομακτικά και εκνευριστικά κοινότυπο, έναν άνθρωπο φαινομενικά διαφανή, αλλά ουσιαστικά χαμαιλέοντα, που απορροφάται τέλεια σε κάθε νέο περιβάλλον. Είτε πρόκειται για μπαρ νταλικέρηδων είτε για τα γραφεία της UNO, αυτός περνά απαρατήρητος".

Ο Καντέ βλέπει τον ήρωά του ως μεγαλύτερο αδερφό του Φρανκ στον "Ανθρώπινο παράγοντα". Ενός νέου φιλόδοξου μάνατζερ που προσπαθεί ουτοπικά να ισορροπήσει, σε ίσες - φευ - αποστάσεις, ανάμεσα στην απόλυση-απόρριψη του, ξεζουμισμένου πια εργάτη, πατέρα του και του άπληστου αφεντικού του. Όσοι έχετε δει την ταινία με καταλαβαίνετε. Ο Βενσάν (Aurelien Recoing) καταντά να σκηνοθετεί την ζωή του σα νάτανε ταινία. Και μάλιστα θρίλερ. Ξυπνά μόνο όταν συναντά κάποιον όμοιό του, τον Ζαν-Μισελ. Και τότε πια αλλάζει κατεύθυνση. "Βλέπει σ' αυτόν τη δική του μοίρα" σχολιάζει ο Καντέ.

Το μεγάλο βραβείο της ίδιας επιτροπής απέσπασε η ταινία "Haixian" (Θαλασσινά) του Zhu Wen από το Hong Kong. Ο σεναριογράφος του "Guo nian hui jia" (17 χρονών) κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο. Δωμάτιο ξενοδοχείου. Μια νεαρή παίζει με τα χάπια της αυτοκτονίας της: ακούμε ενισχυμένο τον ήχο των χεριών της που γλιστράνε στα σεντόνια, το θορυβώδες πηγαινέλα των χαπιών με τα δάχτυλα, τα κρατά στην άκρη τους αλλά διστάζει. Το πρωί ο φίλος της την έχει προλάβει. Ένας αστυνόμος θέλει να της ξεκολλήσει την έμμονη ιδέα. Τυφλά, αναίτια, όπως κάποιος που παλεύει κόντρα στον άνεμο. Έρημο, παγωμένο τοπίο. Κι εμπρός οι χαρακτήρες του Ζου Γουέν. Την βγάζει έξω για να φάνε θαλασσινά, που αυτός λατρεύει, ή για να κάνουν έρωτα, που αυτή εμπορεύεται. Μια απόλυτη κενότητα, μια ολοκληρωτική σιωπηλή μοναξιά, χαρακτηριστική πια του ασιατικού σινεμά. Καθένας θα πάρει μοιρολατρικά το δρόμο του. Σαν επιδόρπιο, ένα μικρό ειρωνικό και σαρκαστικό, σαρκικό ιντερμέδιο: ένα ξεχασμένο χαρτονόμισμα στον κόλπο μιας συναδέλφου.

Το μέγα ειδικό βραβείο της αυτής επιτροπής δόθηκε στον γάλλο Damien Odoul και το πικρόγευστο "Le Souffle" (Το σουφλέ). Ένα καυτό καλοκαιριάτικο απόγευμα, ο δεκαπεντάχρονος Νταβίντ μεθά και βλέπει για πρώτη φορά το θάνατο κατάματα. Η μέθη τον εξωθεί στα άκρα, βγάζει από μέσα από το προβληματικό παιδί την τρέλα και την επαναστατικότητα του έφηβου. Η βιαιότητά του ερμηνεύεται ως μια ωδή στην ζωή, που τον οδηγεί σε έναν κωματώδη λήθαργο, στο χείλος του θανάτου. Συμβολικά σημαίνει το επώδυνο πέρασμα από την εφηβεία στην ενηλικίωση. "Μπορείτε να το δείτε σαν ένα κινηματογραφικό όραμα αυτής της κρίσιμης διάβασης, όχι τόσο από φιλολογικής σκοπιάς, όσο υπό το πρίσμα μιας νέας αφύπνισης. Το πέρασμα στην πρώιμη ωριμότητα είναι καθοριστική εμπειρία τόσο για τις παραδοσιακές όσο και για τις πρωτόγονες κοινωνίες".

Μια τρίτη επιτροπή ανέλαβε να δώσει το λιοντάρι του μέλλοντος, στο όνομα του Luigi De Laurentiis. Πρόεδρος αυτής ο Cedric Kahn και μέλη οι Francesco Casetti, Jafar Panahi, Jean-Loup Passek και Ruth Vitaleο. Το βαρύτιμο βραβείο κέρδισε ο σλοβένος δημιουργός Jan Cvitkovic με την ταινία "Kruh In Mleko" (Ψωμί και γάλα). Μια μικρή πόλη γίνεται θέατρο μιας οικογενειακής τραγωδίας, εμποτισμένης με βία και αλκοόλ. Ο πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης ξεκίνησε χαλαρά για να κάνει μια μικρού μήκους, αλλά κατέληξε με 40 λεπτά καλού υλικού κι αποφάσισε να συνεχίσει τα γυρίσματα. Η ταινία δεν προσπαθεί να αναλύσει σε βάθος τις συνθήκες και τα προβλήματα, απλά εστιάζει στην απέλπιδα προσπάθειά τους να εκφράσουν την αγάπη τους, με τα όποια λάθη του καθενός, που καταλήγει εντέλει να μετατρέπεται σε μίσος. Η βασική ιδέα στηρίχτηκε σε πραγματικό περιστατικό, όταν προ εικοσαετίας ο Τσβίτκοβιτς είδε στα μάτια ενός μέθυσου γνωστού του, την εικόνα της κατεστραμμένης του οικογένειας. Το μόνο που είχε στην τσάντα του ο δύστυχος πατέρας ήταν ψωμί και γάλα. "Το Kruh In Mleko μιλάει γι' ανθρώπους που ζουν μετέωροι μεταξύ κόλασης και παραδείσου. Ανθρώπους που όλοι γνωρίζουμε" λέει ο σκηνοθέτης.

Τελευταία αφήσαμε τα μικρού μήκους. Η επιτροπή του μικρού-μικρού ήταν οι Francesca Comencini (πρόεδρος), Jaques Kermabon και Mario Micaelo (μέλη). Το αργυρό λιοντάρι της κατηγορίας πήρε το "Freunde/The Whiz Kids" του γερμανού Jan Kruger. Η φιλία δύο εφήβων θα καταλήξει σε αγάπη με τραγικό τέλος, όταν ο ένας εκ των δύο θα ξεπεράσει τα όρια. Τέλος, δύο ειδικές μνείες δόθηκαν στις ταινιούλες "Bamboleho" του ισπανού Luis Prieto και "Che Sishisi" (Bus 44) του αμερικανο-κινέζου Dayyan Eng. Η πρώτη είναι η ιστορία ενός φτωχού αγοριού που αποφασίζει να το σκάσει και να ζήσει στις στέγες των σπιτιών, εμπνευσμένη από ένα διήγημα του Ιτάλο Καλβίνο. "Ένα σύγχρονο κοινωνικό θρίλερ όπου κωμικό, τραγικό και αγωνία διαπλέκονται", λέει ο ανήσυχος δημιουργός του. Ενώ η δεύτερη, διαδραματίζεται σ' ένα λεωφορείο που δέχεται την επίθεση μιας συμμορίας ληστών που λυμαίνονται τους αυτοκινητόδρομους.

Αξίζει ακόμα ν' αναφέρω την θεαματική παρουσία της ψηφιακής τεχνολογίας. Έξη από τις 40 ταινίες του διαγωνιστικού έγιναν εξολοκλήρου σε ψηφιακή μορφή, από τα γυρίσματα μέχρι την τελική επεξεργασία. Πλάι στις ευρωπαϊκές δουλειές "Loin" του Andre Techine, "Il Trionfo Dell'Amore" της Clare Peploe και "L'Amore Probabilmente" του Giuseppe Bertolucci, φιγουράρισαν οι παραγωγές του προγράμματος InDigEnt, "Women in Film" του Bruce Wagner, "Tape" και "Waking Life" του Richard Linklater (το τελευταίο μάλιστα, είναι ένα υβριδικό δημιούργημα, τραβηγμένο ψηφιακά και εμπλουτισμένο με κινούμενα σχέδια μέσω υπολογιστή).

Το InDigEnt (Independent Digital Entertainment) είναι ένα αμερικάνικο πρόγραμμα, ένα Dogme americana, δημιούργημα ανήσυχων ανεξάρτητων δυνάμεων, του Independent Film Channel (IFC), του Sloss Special Projects και του σκηνοθέτη-παραγωγού Gary Winick. Το μανιφέστο του πρεσβεύει την καθαρότητα και την ελευθερία της έκφρασης μέσω ψηφιακών τεχνικών, παραγκονίζοντας το μοντάζ, κάτι ανάλογο του ευρωπαϊκού κινήματος Dogme 95 (ή κάτι ανάλογο της περίφημης θεατρικής τεχνικής του Κασαβέτη). Χρηματοδοτείται πλήρως από το IFC και έχει στόχο την παραγωγή 10 ταινιών με προϋπολογισμό εκάστης κάτω των 100.000 δολαρίων. Ο ίδιος ο Gary Winick ισχυρίζεται πως "αν ο Τζων Κασαβέτης ζούσε σήμερα, θα φιλμάριζε σίγουρα με ψηφιακή κάμερα".
Οι ψηφιακές κάμερες DV έγιναν εργαλεία στα χέρια νέων δημιουργών, ρίχνοντας το κόστος παραγωγής, προσφέροντας αφηγηματική πλαστικότητα και ευελιξία και προσδίδοντας άποψη όχι μόνο σε αντεργκράουντ αλλά και σε χολιγουντιανές ταινίες. Πρωτοπόρα στον τομέα αυτό ήταν πάντα η Κορέα, που εκπροσωπήθηκε από τις μικρές δημιουργίες των βετεράνων της ψηφιακής εικόνας, Jia Zhang Ke (In Public), John Akomfrah (Digitopia) και Tsai Ming Liang (A Conversation With God). Το μικρό μέγεθος και οι δυνατότητες λειτουργίας με ελάχιστο φως, δημιουργούν ρεαλιστικότερες συνθήκες, φέρνουν πιο κοντά τους ηθοποιούς και καταγράφουν φυσικότερες ερμηνείες υπό νέες οπτικές γωνίες. Μια έξυπνη χρήση του μέσου ήταν η απόλυτη πρόκληση για τον Eric Rohmer στην "Αγγλίδα και τον Δούκα" αλλά και για τον πολύφερνο Steven Spielberg στο κιουμπρικό αντιδάνειο "A.I. Artificial Intelligence". Μην ξεχνάμε τέλος και την ψηφιακή αποκατάσταση πολλών βωβών αριστουργημάτων.

ΥΓ: Αν ψάχνετε για τους υπόλοιπους χαμαιλέοντες, μην κοπιάζετε άδικα, δεν φαίνονται. Είναι οι έλληνες 'δημιουργοί' που δεν κατόρθωσαν να γίνουν δεκτοί σε κανένα από τα τμήματα. Πέρασαν και πάλι 'απαρατήρητοι' και 'απρόβλητοι'. 'Η μήπως 'απόβλητοι'; 'Πυροβολημένοι' ή 'απυρόβλητοι'; Ουδεμία σχέση με τα βλήματα, ούτε και τα βλήτα.

Πηγές

Η σελίδα της Biennale
Η σελίδα της 58ης διοργάνωσης
Συνεντεύξεις σε real audio, με όλους του πρωταγωνιστές
Το εφημεριδάκι της Μόστρα