Μουσικό καλοκαιρινό οδοιπορικό στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Όποια πέτρα να σηκώσεις θα 'μαι από κάτω / κι όποια πόρτα ξεκλειδώσεις μέσα θα με βρεις
κι έτσι και θα με γνωρίσεις από εκεί και κάτω / από αγάπη θ' αρρωστήσεις, να το θυμηθείς.

Η αγάπη μας για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ ήταν δεδομένη αφ’ ης στιγμής ξεκίνησε. Κι αν φέτος πραγματοποιήθηκε σε δόσεις, του σαλονιού [διαμεσικά] και του λιμανιού [δια ζώσης], το τιμήσαμε όπως κάναμε από την πρώτη του στιγμή κι ακόμη παραπάνω.

Η μουσική διάσταση του καλοκαιρινού τμήματος του φεστιβάλ ήταν πλούσια και ποικίλη, αγγίζοντας χορδές και προσεγγίζοντας παρελθόν, παρόν και μέλλον.

Στην πρεμιέρα μάς περίμενε η πρώτη μουσική αναπόληση, η Τίνα [όρα Tina Turner], για το κορίτσι από τα βαμβακοχώραφα που έγινε Simply the best. Οι δυο ώρες της πολυκύμαντης βιογραφίας της κύλισαν ευχάριστα παρόλο που «πιαστήκαμε» στα τύπου-ρέστλινγκ καθίσματα του αυτοσχέδιου θερινού Σινέ Τορνές, καθίσματα που αποτίνουν [θέλω να πιστεύω] φόρο τιμής στις ασυμβίβαστες αγωνίστριες, μαχήτριες, παλαίστριες Λουτσαδόρας [με μουσικές των Lonski & Classen].

Ακολούθησαν κι άλλα, ενδιαφέροντα και εν πολλοίς άγνωστα, μουσικά πορτρέτα. Για τον μοναχικό τροβαδούρο Lucio Dalla [για τον Λούτσιο] και τη βαθιά του διαρκή φιλία με δυο καταλυτικά πρόσωπα, τον διαχρονικό ατζέντη Ταμπία και τον διανοούμενο στιχουργό Ροβέρσι. Για τον φυλοαμετάβατο τζαζίστα Billy Tipton [Ένας ασυνήθιστος άνδρας], πιο κύριο κι απ’ τους κυρίους, ιδωμένο ως ήρωα ανθρώπων που δίνουν σήμερα τον δικό διεμφυλικό αγώνα.

Για τους ιδιόρρυθμους Σπαρκς [The Sparks Brothers] που χάραξαν δική τους πορεία πνεύματος και καλλιτεχνικής ηθικής και δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Για την ανεπίσημη μοναδική κόρη του πασίγνωστου Louis Armstrong [Η μικρή Σάτσμο] που τόσο διψά για πατρική στοργή και αναγνώριση. Για τον, πρώτο των πρώτων, ζωντανό θρύλο, μαύρο γκέι χορογράφο Άλβιν Έιλι, τον οποίο αντέγραψαν επάξια οι ημέτεροι κινηματογραφόφιλοι Φώτης Μεταξόπουλος και Βαγγέλης Σειληνός.

Στην αυτή κατηγορία, αλλά με περισσότερη φαντασία, εντάσσονται οι μικρομηκάδικες δουλειές των αδερφών Λιούι & Νόα Κλόστερ. Κεντάνε σύντομα «βιογραφικά» με επιφανείς καρτουνήρωες τον ακτιβιστή γραφίστα δρόμου [Ψηλά τα χέρια – με τον Άνταμ Λούκας], τον σχεδιαστή αεροδυναμικών ρούχων [Ο ήρωας με το κολάν – με τον Άλι Σελίμ], την αρειμάνια καπνίστρια σκηνοθέτιδα [Νόμιμο λαθρεμπόριο – με την Κριστίν Τσόι], την σκυθρωπή γκαρσόνα του κοριτσίστικού τρίο Zuzu’s Petals [Τυλιχτό και στο χέρι – με την Λόρι Λιντίν], που εμπνεύστηκε από το μιούζικαλ του Κάπρα Μια υπέροχη ζωή [1946], τον αμέρικαν πανκ φωτογράφο του CBGB’s [Νυχτερινές λήψεις – με τον Ντέιβιντ Γκόντλις], το άσπρο μαλλί του Τζάρμους εν σχέση με το απαγορευμένο Cocksucker Blues [1972] των Stones [Πέρα από το Ρότερνταμ – με την Σάρα Ντράιβερ].

Καταστάσεις, επέτειοι, επιδράσεις και εποχές ενέχονται στην επόμενη κατηγορία ντοκιμαντέρ που μας απασχόλησε δημιουργικά. Η βιωματική σχέση των Σκαθαριών με τον ινδουιστικό πολιτισμό [Οι Μπιτλς στην Ινδία] και τον γιόγκι μαχαρίσι Μαχές [1918-2008] και ιδίως η αμοιβαία επωφελής σχέση του Τζορτζ Χάρισον με τον σιταρίστα Ραβί Σανκάρ. Το λυρικό Ενθύμιον έθος που δεν το συναντάμε μόνο στο Μεξικό αλλά και στην Ήπειρο. Το θεσσαλικό ντουέντε επεισόδιο του Κώστα Βουλτσίδη με τον σαξοφωνίστα Μπίρτσαλ [Τι έγινε στη Λάρισα; Μια μουσική ιστορία για τον Nat Birchall]. Η ενδο-γήινη διάδραση του αυτοσχεδιαστή Κωστή Δρυγιανάκη με τον διαλογιστή δαμάστορα του πηλού Έκτορα Μαυρίδη [Επιστροφή στη Γη]. Η άρνηση μιας μουσικής τέλους εποχής [00ς] που διαγράφεται -δυστυχώς- αρκετά μονότονα [Η εποχή της άρνησης του θανάτου].

Ιδιαίτερη ντοκιμαντερική ομάδα αποτέλεσαν ταινίες πιο χαλαρών ρυθμών όπου τα ηχοτοπία εμπλέκονται με τα περιβάλλοντα, χωρίς πολλά λόγια ή και δίχως λόγια. Ο ήχος του ωκεανού μελετάει την υποθαλάσσια επικοινωνία ανάμεσα στις μεγαλόπτερες φάλαινες με ρυθμό, ρίμα, λούπα και μοτίβο. Η σιωπή της παλίρροιας συνδυάζει εκκλησιαστικό όργανο για να ολοκληρώσει την υμνωδία προς την μητέρα Φύση και την πανέμορφη ακατάλυτη σοφία της. Η Φωλιά ενός βύα που διαταράσσεται από έργα απ-ανθρώπινα, παραπέμπει χωρίς λόγια στο εργοτάξιο του Πίτερ Φολκ στο κασσαβέτειο αριστούργημα Μια γυναίκα εξομολογείται.

Οι Χρήστες υπενθυμίζουν την αξία του σκηνοθέτη-αφηγητή Πατρίκιου Γκουζμάν. Βιο-μηχανο-ποίηση εικόνων, φιλοσοφία των συνειρμών τους, πολλαπλές μοναδικότητες, μοναδικές πολλαπλότητες. Υγρά εντός και εκτός σώματος, δύσεις και καταδύσεις, σκάφανδρα αύτανδρα, σημαδούρες στ’ ανοιχτά. 30 περίμετροι Γης ποντισμένα καλώδια. Ανακύκλωση ήχων και συχνοτήτων. Μια φλόγωση, μια φούντα μέσα στην καρδιά. Πυριφλεγέθοντα δάση κι άλικος ουρανός. Ομίχλες στα τοπία, μάσκα θανάτου κι όχι Κορίνη, άμμος εις άμμον ροζ, όπως ο μάγος του Οζ. Εναρμονισμένα όλα αυτά με το Κουαρτέτο Κρόνος, με άριες [Αν Μος] και διφωνίες.

Επιστρέφοντας στην τζαζ, γευτήκαμε οπτικοακουστικά τη θαυμάσια ισλανδική σελφ σέρβις Σούπα αστακού, ζωντανά συνοδευμένη από τους ADHD και τους LATIN NOIR ρυθμούς ολάκερης ηπείρου που επανάφερε ένα λογοτεχνικό είδος προσαρμοσμένο στα διατρέξαντα καταπιεστικά καθεστώτα και τις μελανές σελίδες της λατινοαμερικάνικης ιστορίας.

Κι αν είστε φαν της χορωδιακής μουσικής τότε αναζητήστε τους αιωνίως περιπλανημένους Μιάο, τους ηττημένους και εκχριστιανισμένους κινέζους, τους και ευλογημένους με το χάρισμα να άδουν εν χορώ [Τραγουδώντας στην ερημιά]. Αι γενεαί αι πάσαι... και λησμόνησαν τα παραδοσιακά τραγούδια που μιλάνε για τα βάσανα της φυλής. Μακαρισμοί ενόσω βόσκουν τα πρόβατα. «Περιπλανιόμαστε όλοι σαν τα πρόβατα, ο καθένας κυνηγά τις επιθυμίες του», λέει ο ποιμένας Σενγκ. Η χορωδία αγροτών του Μικρού Πηγαδιού στην επαρχία Γιουνάν. Μάμα μία! Άγια Νύχτα... και γάμος με συνοικέσιο. Φυσικά και μεταφυσικά μετά τα φυσικά.

Όμως η κορυφαία φεστιβαλική απογείωση μάς συνέβη στο πόνημα του Δομίνικου Ιγνατιάδη, Γαβριέλα - Η γερμανίδα με το ποδήλατο, Δομίνικος ο οποίος μας είχε ξαφνιάσει θετικά από την πρώτη του αυτό-ταινία, το Βίλατζ Ποτέμκιν [Village Potemkin, 2017]. Εδώ τα χτυπήματα είναι απανωτά θα λέγαμε. Τα ημερολόγια και η διαθήκη της μαμάς του, γερμανίδας ποδηλάτισσας Γαβριέλας, η δωρεά σώματος στο πανεπιστήμιο της Τυβίγγης, ο φίλτατος Ανέστης Μπαμπατζιμόπουλος και η ΦυσιοΛογική ΙΠΕ του Κώστα Ιγνατιάδη, η Αλεξάνδρεια Ημαθίας και οι άνθρωποι που μόλις πρόσφατα γνωρίσαμε στην Νάξο. Μα πάνω από όλες τις εκπληκτικές συμπτώσεις, το πάθος ενός ανθρώπου να μετουσιώνει την 7η Τέχνη της ζωής του και την περιπέτεια να ανακαλύψει την ταυτότητά του, πρίμο-σεκόντο με το μουρμούρικο πιάνο του Κωνσταντίνου The Boy Βούλγαρη.

Στον απόηχο των μουσικών επενδύσεων: οι κιθαριές του Matt Robertson [Η Νέα Εταιρεία: Μια δυστυχώς απαραίτητη συνέχεια], ο θλιμμένος κεμεντζές του Saied Ziaei [Δεν θα μείνω μόνος], το παραπονιάρικο μπαγλαμαδάκι στον Αιώνιο επισκέπτη, η μουσική του Dmitry Evgrafov ως δημιουργικό εφέ στον Κόμη, η τσου-ραπ μας-απ διασκευή Fade to Grey στις Πικροδάφνες, ο διθύραμβος του Ευγένιου Μπάρμπα [Ποιος είναι ο Εουτζένιο Μπάρμπα], ο Λουδοβίκος των Ανωγείων και η Μήδεια στον Αλάστορα, τα μακεδονικά πιάνα του Μένεξ [Ο θαυμαστός κόσμος του Ιόλα].

Κατακλείδα το podcast Χονδρού/Κατσιάνη Όλοι μιλούν για την περφόρμανς [ας μιλήσουμε κι εμείς]. Η εναλλάξ γαργαλιστική ιστορική ανάλυση του παρεξηγημένου αυτού τρόπου έκφρασης διανθίζεται με ηχοβολήματα αντιπερισπασμού και πλάγιας εστίασης. Γι’ αυτό όμως, θα επανέλθουμε εκτενέστερα εν καιρώ.

Μια ζωή μέσα στη νύχτα, όλα τα 'χω μάθει / μια ζωή μέσα στη νύχτα, όλα τα 'χω δει
μια ζωή ξενογυρνάω, έχω κάνει λάθη / όταν όμως αγαπάω γίνομαι παιδί.
[Ευστράτιος Διονυσίου: και του λιμανιού και του σαλονιού]

Λίστα τίτλων

Τίνα /Tina [2021 ΗΠ, 118λ] Dan Lindsay, TJ Martin
Λουτσαδόρας /Luchadoras [2021 Γερμανία /Μεξικό, 93λ] Paola Calvo & Patrick Jasim
Για τον Λούτσιο /For Lucio /Per Lucio [2021 Ιταλία, 79λ] Pietro Marcello
Ένας ασυνήθιστος άνδρας /No Ordinary Man [2020 Καναδάς, 84λ] Aisling Chin-Yee, Chase Joynt
The Sparks Brothers /Οι Σπαρκς [2021 ΗΒ /ΗΠ, 140λ] Edgar Wright
Η μικρή Σάτσμο /Little Satchmo [2021 ΗΠ, 60λ] John Alexander /Τζον Αλεξάντερ
Άλβιν Έιλι /Ailey [2021 ΗΠ, 94λ] Jamila Wignot
Ψηλά τα χέρια - με τον Άνταμ Λούκας /Stick ’em Up, with Adam Lucas [2019 ΗΠ, 4λ] Lewie & Noah Kloster
Ο ήρωας με το κολάν - με τον Άλι Σελίμ /Le Tour de Pants, with Ali Selim [2020 ΗΠ, 4λ] Lewie & Noah Kloster
Νόμιμο λαθρεμπόριο - με την Κριστίν Τσόι /Legal Smuggling, with Christine Choy [2016 ΗΠ, 4λ] Lewie & Noah Kloster
Τυλιχτό και στο χέρι - με την Λόρι Λιντίν /Slinging Hash, with Laurie Lindeen [2018 ΗΠ, 4λ] Lewie & Noah Kloster
Νυχτερινές λήψεις - με τον Ντέιβιντ Γκόντλις /Shots in the Dark, with David Godlis [2020 ΗΠ, 7λ] Lewie & Noah Kloster
Πέρα από το Ρότερνταμ - με την Σάρα Ντράιβερ /Stranger than Rotterdam, with Sara Driver [2021 ΗΠ, 10λ] Lewie & Noah Kloster
Οι Μπιτλς στην Ινδία /The Beatles and India [2021 ΗΒ, 96λ] Ajoy Bose & Peter Compton
Ενθύμιον /Memento [2021 Ελλάς, 78λ] Nikos Ziogas /Νίκος Ζιώγας
Τι έγινε στη Λάρισα; Μια μουσική ιστορία για τον Nat Birchall /What Happened in Larisa? A Music Story About Nat Birchall [2021 Ελλάς /ΗΒ, 72λ] Dimitris Papadopoulos, Ioannis Kolaxizis /Δημήτρης Παπαδόπουλος, Ιωάννης Κολαξίζης
Επιστροφή στη Γη /Back to Earth [2021 Ελλάς, 59λ] Chryssa Tzelepi & Akis Kersanidis / Χρύσα Τζελέπη, Άκης Κερσανίδης
Η εποχή της άρνησης του θανάτου /The Age of the Denial of Death [2020 Ελλάς, 88λ] Christos Daniilidis & Michalis Malandrakis /Χρήστος Δανιηλίδης, Μιχάλης Μαλανδράκης
Ο ήχος του ωκεανού /Fathom [2021 ΗΠ, 87λ] Drew Xanthopoulos /Ντρου Ξανθόπουλος
Η σιωπή της παλίρροιας /Silence of the Tides [2020 Ολλανδία /Γερμανία /Δανία, 102λ] Pieter-Rim De Kroon
Φωλιά /Nest [2021 Χιλή, 61λ] Josefina Pérez-García & Felipe Sigala
Χρήστες /Users [2021 ΗΠ /Μεξικό, 81λ] Natalia Almada
Σούπα αστακού /Lobster Soup [2020 Ισπανία /Ισλανδία /Λιθουανία, 97λ] Pepe Andreu & Rafael Molés
LATIN NOIR /λάτιν νουάρ [2020 Γαλλία /Μεξικό /Ελλάς, 55λ] Andreas Apostolidis /Ανδρέας Αποστολίδης
Γαβριέλα - Η γερμανίδα με το ποδήλατο /Gabriela – The German with the Bicycle [2021 Ελλάς, 95λ] Dominikos Ignatiadis /Δομίνικος Ιγνατιάδης
Τραγουδώντας στην ερημιά /Singing in the Wilderness [2021 Κίνα, 96λ] Dongnan Chen
Η Νέα Εταιρεία: Μια δυστυχώς απαραίτητη συνέχεια /The New Corporation: The Unfortunately Necessary Sequel [2020 Καναδάς, 106λ] Joel Bakan & Jennifer Abbott
Δεν θα μείνω μόνος /I Won't Remain Alone /Tanha Nakhaham Mand [2021 Ιράν, 15λ] Yaser Talebi
Αιώνιος επισκέπτης /Evig Gast /Eternal Guest [2020 Γερμανία, 9λ] Maximilian Karakatsanis /Μαξιμιλιανός Καρακατσάνης
Ο κόμης /Greven /The Count /ΓΡΑΦ [2021 Σουηδία, 74λ] Jon Blåhed
Πικροδάφνες /Oleanders [2021 Ελλάς, 67λ] Paola Revenioti /Πάολα Ρεβενιώτη
Ποιος είναι ο Εουτζένιο Μπάρμπα /Who is Eugenio Barba [2020 Ελλάς, 62λ] Magdalini Remoundou /Μαγδαληνή Ρεμούνδου
Αλάστωρ /Alastor [2021 Ελλάς, 92λ] Menios Carayannis /Μένιος Καραγιάννης
Ο θαυμαστός κόσμος του Ιόλα /Iolas Wonderland [2020 Ελλάς, 58λ] Cristopher Antoniadis /Χριστόφορος Αντωνιάδης
Όλοι μιλούν για την περφόρμανς /Everybody’s Talking about Performance Art [2021 Ελλάς, 28λ] Thanassis Hondros Alexandra Katsiani /Θανάσης Χονδρός, Αλεξάνδρα Κατσιάνη