Nanni Moretti: έχουμε ενδεκάδα
Εντεκάδα συμπλήρωσε το δύο χιλιάδες έντεκα ο κάποτε ['70ς] πολίστας της πρώτης κατηγορίας και μέλος της εθνικής ομάδας νέων της Ιταλίας. Ιδού λοιπόν η εθνική ομάδα του Νάνι Μορέτι μέσα σε 35 χρόνια δουλειάς. Ούνα βέρα πριμέρα ντιβιζιόν.
Είμαι ένας αυτεξούσιος / Io sono un autarchico [1976]
Στον κινηματογράφο, οι ηθοποιοί είναι οι μπουρζουάδες. Η εικόνα είναι ο προλετάριος. Κι η ηχητική μπάντα είναι ένας μικρός μπουρζουάς που πηγαινοέρχεται ανάμεσα στα δύο. Η εικόνα, το προλεταριάτο, πρέπει να πάρει την εξουσία μετά από μεγάλο αγώνα. Αυτά μας εξομολογείται ο Michele Apicella, το άλλο εγώ του σκηνοθέτη, σε μια ερασιτεχνική ταινία super 8 που ξεπερνάει με χιούμορ όλες τις δυσκολίες, ενώ παράλληλα καταθέτει το μανιφέστο του σκηνοθέτη της.
Ιδού η μέλισσα / Ecce bombo [1978]
Ιδέ ο άνθρωπος. Ο Apicella συνεχίζει ακάθεκτος και η κρίση που μαστίζει τη νεολαία βαθαίνει. Μια σειρά από σκετσάκια, γυρισμένα στα 16 χιλιοστά, γεμάτα σαρκασμό και καταστάσεις για γέλια και για κλάματα. Από τη μια η βιβλική φράση και ο αμοραλισμός της κοινωνίας κι απ' την άλλη η ανερχόμενη τρομοκρατία και οι βόμβες [λέγε με bombo]. Κι ο ποιητής ένα κενό.
Χρυσά όνειρα / Sogni d'oro [1981]
Ο Apicella ονειρεύεται τον Φρόιντ και τη σχέση του με τη μητέρα του και θέλει να την κάνει ταινία. Οι παραγωγοί θέλουν πιασάρικα θέματα. Η εποχή των τηλεοπτικών σκουπιδιών προαγγέλλεται -δυστυχώς- πανηγυρικά, με σάτιρα και σουρεαλισμό. Η ψυχανάλυση δίνει σκυτάλη σε δυο αναλύσεις για τη χρήση των κινηματογραφικών κλισέ από τον Don Siegel [του επιθεωρητή Κάλαχαν] και για τον αχαλίνωτο διδακτισμό του Γκοντάρ.
Μπιάνκα / Bianca [1984]
Εδώ ο Μικέλε [Apicella] δεν είχε έναν κόκορα αλλά μια εμμονή με τη μερέντα [φερμένη από τα Χρυσά Όνειρα;] κι ένα κόλλημα με τη Μπιάνκα. Δουλεύει ως δάσκαλος σ' ένα προχώ σχολείο ονόματι Marilyn Monroe, μ' ένα τζουκμπόξ σε κάθε τάξη κι έναν ψυχολόγο για να κουράρει τους καθηγητές. Το νυχτερινό επεισόδιο όπου σβήνει τον ερωτικό του πόθο αλείφοντας τεράστια φέτα ψωμί με τεράστιο μαχαίρι από τεράστιο βάζο μερέντας, είναι τεράστιο.
Η λειτουργία τελείωσε / La messa e finita [1985]
Ο υποψήφιος πατέρας Ιούλιος θέλει να παραιτηθεί από ιερέας γιατί όλα γύρω του είναι υλικά και σαρκικά. Ο προκάτοχός του παντρεύτηκε κι έχει παιδί. Ο μπαμπάς του μπλέχτηκε με μια μικρούλα. Η αδερφή του θέλει να κάνει έκτρωση. Οι παλιοί επαναστάτες φίλοι είναι τώρα απόκληροι. Κι ο πρώην κομουνιστής έγινε καθολικός και θέλει να γίνει παπάς και πατέρας. Μοναδικά του αποκούμπια τα κέικ, το ποδόσφαιρο και η μαμά του. Σαρκασμός μέχρι δακρύων.
Παλομπέλα ρόσα / Palombella rossa [1989]
Palombella rossa είναι μια κόκκινη ψηλοκρεμαστή μπαλιά. Ο Apicella-Μορέτι επιστρέφει ως αριστερός βουλευτής και πολίστας με την πιο αυτοβιογραφική, αυτοεπικριτική και αυτοπολιτική του ταινία. Οι αριστερές πολιτικές του καταβολές και η αμνησία ενός κόμματος που παίζει το παιχνίδι της εξουσίας για να το ανατρέψει όταν -άμποτε- την καταλάβει, δίνουν το χαρακτηρισμό "κόκκινη" στην ψηλοκρεμαστή μπαλιά που φιλοδοξεί να εξαπολύσει έναν επιθετικός του γουότερ πόλο προς τα δίχτυα της βολευτικής εξουσίας. Ένα ουάν μαν σόου σε μια πισίνα χειμαρρώδους μονολόγου που διαλύει τα πάντα στο πέρασμά του.
Αγαπημένο μου ημερολόγιο / Caro diario [1993]
Τρία σπαρταριστά επεισόδια του σκηνοθέτη από το προσωπικό του ημερολόγιο. Βόλτα με το αγαπημένο του σκούτερ. Κρουαζιέρα προς ανεύρεση έμπνευσης και ηρεμίας. Και μια επίμονη φαγούρα που κατατροπώνει τους γιατρούς. Στάση στο σημείο όπου κατέληξε ο Παζολίνι, σημειώσεις για το Χένρι το πορτρέτο ενός δολοφόνου, και συνάντηση με την Jeniffer Beals. Το τελευταίο με το ξύσιμο, τα γιατροσόφια και την μπανιέρα είναι κορυφαίο.
Απρίλης / Aprile [1998]
Το ημερολόγιο συνεχίζεται. Ο Νάνι ασχολείται για πρώτη φορά με τον καβαλιέρε. Γίνεται πατέρας του βρέφους Πιέτρο και παρατά τη μουσική κωμωδία για να κάνει ντοκιμαντέρ για τις ομοσπονδιακές εκλογές στην Ιταλία. Η ιδέα του καρφώνεται ενόσω βλέπει στην τηλεόραση με τη μάνα του, μια βαθυστόχαστη ανάλυση για την πρώτη εκλογή του Μπερλουσκόνι [1994]. Για να τον ξεπεράσει [τον νέο ηγέτη της χώρας] καπνίζει έναν τεράστιο μπάφο!!!
Το δωμάτιο του γιου / La stanza del figlio [2001]
Επιτέλους κι ένα δράμα. Έπρεπε να κάνει δραματική ταινία για να σηκώσει τον Χρυσό Φοίνικα; Ισορροπημένος ψυχαναλυτής τρέχει με τη μοναξιά του δρομέα μεγάλων αποστάσεων (κλασική μορετική αρχή). Περνάει απ' το λιμάνι της αγωνίας και τη γέφυρα των στεναγμών πριν ακολουθήσει (ανυποψίαστος) τον δικό του προσωπικό γολγοθά. Κάθε ουσιαστικό και κάθε επιθετικός του προσδιορισμός, κρύβει μια λεπτή αυτό-ειρωνεία, ένα παιχνίδι πίσω απ' το δάχτυλο της σύμβασης. Ο γιος έχει πεθάνει σε μια κατάδυση. Ο πατέρας στιγματίζει τον καθολικισμό, την υποταγή σε οτιδήποτε "δήθεν πατροπαράδοτο", την κοινωνική "επιφάνεια".
Ο αλιγάτορας / Il caimano [2006]
Ο καημένος. Ο καβαλιέρε αυτοπροσώπως. Ο Μακιαβέλι καμαρώνει. Η ταινία φιξιόν μέσα στην πραγματικότητα μιας άλλης ταινίας. Ο Μορέτι δεν κρατάει κανένα βασικό ρόλο. Ένα περασματάκι κάνει για να πει τη φράση-κλειδί "έχει ήδη κερδίσει αυτός". Οι άτυχοι Καταρράκτες, ο Μασίστας εναντίον Φρόιντ, η Σούζι η μισογύνης, τα Ασασίνικα μοκασίνια η προσωπική ευτυχία που καταρρέει κομμάτι-κομμάτι, τα χρέη, το σύστημα που σφίγγει τον κλοιό γύρω του. Και αυτός ο αχρείος που "πήγε προς την πολιτική για να μην πάει φυλακή". Μπαλαντέρ ο παραγωγός Jerzy Stuhrovsky.
Έχουμε Πάπα! / Habemus papam [2011]
Έχουμε θέμα! Άθεος ψυχαναλυτής [ο ίδιος ο Μορέτι] επιστρατεύεται για να σώσει λιπόψυχο φρεσκοεκλεγέντα πάπα [Michel Piccoli]. Η ισορροπία κείται ανάμεσα στον Τσέχοφ, την εν διαστάσει γυναίκα του αναλυτή και τον εκπρόσωπο τύπου και θεματοφύλακα του πρωτοκόλλου [Jerzy Stuhr]. Ουκ αναφέρεις το όνομα κυρίου του πάπα σου επί ματαίω. Ο επερχόμενος ποντίφιξ αμφιβάλλει για την πίστη του και την ικανότητά του να σηκώσει τις αμαρτίες του κόσμου. Οι άλλοι καρδινάλιοι απέρχονται του ποτηρίου τούτου γιατί μοιάζουν άδειοι πνευματικά. Ο Νάνι αγαπάει και το βόλεϊ. Η σάτιρα καρφώνει κατ' εξακολούθηση στο καθολικό τερέν... που δε διαθέτει ισχυρά μπλοκ άουτ.
