Νίκος Νικολαΐδης

Αφορμή το πλήρες αφιέρωμα στον "μπαγάσα" του ελληνικού σινεμά Νίκο Νικολαΐδη που διοργανώνεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, από την Πέμπτη 26 Μαΐου έως και την Τετάρτη 1 Ιουνίου. Όλες του οι ταινίες σε ψηφιακή ποιότητα υψηλής απόδοσης, εικαστικά, συναυλίες Αγγελάκα και Χατζηνάσιου, Boy και Last Drive, dvd box set, διαφημιστικά σποτ, εξαντλημένα διηγήματα και μυθιστορήματα σε επανέκδοση και μια μικρή γεύση από το επερχόμενο ντοκιμαντέρ Σκηνοθετώντας την Κόλαση.

Ο micάδο Κώστας Καρδερίνης "πλησίασε" τηλεφωνικά πολλά -όσα μπόρεσε- από τα μέλη της νικολαϊδικής οικογένειας και θέλησε "να μάθει και να μάθει" πώς πήραν το βάπτισμα του πυρός και τι ανακαλούν κάθε που βλέπουν τις εικόνες του να περνούν, να ρέουν απ' τις οθόνες.

Πόση αγάπη έδωσε ώστε να επιστρέφει πάντοτε σε μας με τόκο κι επιτόκιο;

Σταύρος Νικολαΐδης
Ο μικρός αδερφός

Δικηγόρος στο επάγγελμα. Μαχητικός. Μεταπτυχιακά στο Παρίσι τον Μάη του '68. Mικρότερος κατά τέσσερα χρόνια, αδερφός του Νίκου Νικολαΐδη.

O Σταύρος Νικολαΐδης μας είπε για το Νίκο:

Το μικρόβιο του σινεμά το είχε από την εφηβεία ο Νίκος. Είχε πάει στην Ελβετία (το 1959;) στη γερμανόφωνη Ζυρίχη για να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο. Τότε, την εποχή της ανοικοδόμησης, το Γκρατς και η Αρχιτεκτονική τραβούσαν πολλούς νέους έλληνες. Έκανε λοιπόν εντατικά μαθήματα γερμανικώνκαι θετικής κατεύθυνσης για να δώσει εξετάσεις εισαγωγικές. Έβλεπε όμως και πολύ κινηματογράφο. Πρέπει να είχε ανακαλύψει και την τοπική κινηματογραφική λέσχη.

Κι όταν πήγε ο πατέρας μας, ο Γιώργος, να τον δει στη Ζυρίχη, κατάλαβε ότι δεν είχε πια όρεξη για τέτοιες σπουδές. Του λέει "πατέρα,δε θα δώσω εξετάσεις, θέλω να γίνω σκηνοθέτης". Κι ο πατέρας του απάντησε "μπράβο σου, που διάλεξες να κάνεις τη διασκέδασή σου επάγγελμα".

Ο πατέρας ήταν πολύ ανοιχτόμυαλος και προοδευτικός άνθρωπος. Ήτανε επίσης πολύ καλλιεργημένος, λάτρης της λογοτεχνίας και της ποίησης, διάβαζε Καβάφη απότα φυλλάδια του '36 πριν ακόμη τυπωθεί σε βιβλία. Πήρε πολλά από τον πατέρα ο Νίκος, τη συγγραφική και την πνευματική όρεξη, την καλλιτεχνική φλέβα και τη δημιουργική τρέλα.

Γιατί, ξέρετε, ο Νίκος σπούδασε Καλές Τέχνες στη Σχολή Βακαλό. Ζωγράφιζε στα νιάτα του. Ήταν παιδί δραστήριο, ατίθασο αλλάσιωπηλό, μαγνήτης για τις γυναίκες. Χορτάτος ερωτικά, τσαμπουκάς με το άδικο, λεπτός αλλά γεροδεμένος κι ωραίος, το 'λεγε η καρδιά του, δεν κώλωνε. Πάντα καταδεκτικός, με χιούμορ που τσάκιζε κόκαλα, ήξερε πραγματικά να ζει.

Ο πατέρας καμάρωνε και συγκινούνταν με τον Νίκο (ταιριάζανε πνευματικά).Έζησε ως το '83 και πρόλαβε να δει την Ευριδίκη και τα Κουρέλια, πρόλαβε να διαβάσει τους Τυμβωρύχους και τον Οργισμένο Βαλκάνιο.

Το τελευταίο μεσημέρι που ειδωθήκαμε μου έδωσε το κρεβάτι του για να ξαπλώσω... κάποια στιγμή ένιωσα το ανεπαίσθητοπέρασμα κάποιου...

Ήταν ο Νίκος που μπήκε στη καρδιά μου και στη ψυχή μου για να μην ξαναφύγει...

- Σταύρος Νικολαΐδης

Ιωάννα Παππά
Μελίσσα στον Χαμένο [που] τα παίρνει όλα

Γεννήθηκε στην Βοστόνη. Ταινίες: 17 στα 18, Είδωλο και ρόλος, Μην περνάς ανάβει κόκκινο, Μια θάλασσα μακριά, Ο χαμένος τα παίρνει όλα, Πίσω πόρτα, Ροζ, Το κακό στην εποχή των ηρώων. Θέατρο: Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών, Αγγέλα, Ιδιωτικές ζωές, Η ζωή είναι ένα όνειρο, Τόσο όμορφα, Ένα αλλιώτικο καλοκαίρι, Με το ίδιο μέτρο, Η παρέλαση, Ωραία κοιμωμένη, Καθόλου καλά, Το ξύπνημα της άνοιξης, Τιτανικός, Δωδέκατη νύχτα, cock. Τηλεόραση από Ύστερα ήρθαν οι μέλισσες... έως Τρίτος νόμος.

H Ιωάννα Παππά μας είπε για το Νίκο:

Το 2002 λοιπόν με φώναξαν, αν θυμάμαι καλά για ένα casting. Για την καινούργια ταινία του Νικολαΐδη.Φυσικά ενθουσιάστηκα στην ιδέα αφού από πολύ νωρίς είχα δει σχεδόν όλες τις προηγούμενες ταινίες του: τη Γλυκιά Συμμορία, την Πρωινή Περίπολο, τα Κουρέλια...κ.α. Ταινίες που κατά τη γνώμη μου αποτελούν κινηματογραφικό σημείο αναφοράς μιας ολόκληρης εποχής.

Έτσι λοιπόν ήρθε η στιγμή της πρώτης συνάντησης. Στο σπίτι του Νικολαΐδη στην Κηφισιά. Οι πρώτες εντυπώσεις για αυτόν τον χώρο είχαν πολλά από την ατμόσφαιρα των ταινιών του.Άλλωστε το σπίτι αυτό αποτέλεσε και βασικό σκηνικό χώρο στα Κουρέλια στο παρελθόν οπότε η ταύτιση ήταν αναπόφευκτη. Έτσι λοιπόν κατάλαβα ότι όλος αυτός ο κόσμος, ο πολύ ιδιαίτερος του Νικολαΐδη, υπήρχε με έναν τρόπο και στην πραγματική του ζωή.

Μιλήσαμε για την ταινία, για το τι κάνει ο καθένας και προχωρήσαμε στην πρώτη πρόβα με παρόντα τον βοηθό του Χρήστο Χουλιάρα και μια κάμερα. Αφού λοιπόν πέρασε η πρώτη ώρα εμφανίστηκε και ο Γιάννης Αγγελάκας και συνεχίσαμε όλοι μαζί. Η χαρά για μένα ήταν διπλή εφόσον μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω και να συνεργαστώ με δυο ανθρώπουςτους οποίους εκτιμούσα αληθινά.

Οι συναντήσεις αυτές γινόντουσαν για περίπου ενάμιση μήνα, μία με δύο φορές την εβδομάδα, έτσι ώστε να τελειοποιηθούν οι σκηνές στο σπίτι. Αυτό διευκόλυνε όπως αποδείχτηκε στην συνέχεια αρκετά τη διαδικασία του γυρίσματος. Την πρώτη μέρα που βρεθήκαμε στο set η ταινίαείχε στηθεί σκηνή-σκηνή, βήμα-βήμα, εντελώς χορογραφημένα.

Ήταν ένας σκηνοθέτης που ήξερε πολύ καλά και τι ήθελε και πώς να το ζητήσει, χωρίς περιττές ευγένειες αλλά με έναν ουσιαστικό τρόπο επικοινωνίας. Πάνω απ' όλα ήταν ένας άνθρωπος που σε ενέπνεε.

Προχωρήσαμε στα γυρίσματα. Οι βασικοίχώροι ήτανε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι στην Κηφισιά και ένα εργοστάσιο στην Δραπετσώνα.

Τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν με ένα πάρτι στο οποίο βρεθήκαμε όλοι οι συντελεστές της ταινίας και από το όποιο φύγαμε νωρίς το πρωί. Μια πολύ όμορφη ανάμνηση επίσης.

Αργότερα ήρθε ακόμα μία πρόταση συνεργασίαςαπό τον Νικολαΐδη για την επόμενη του ταινία.Δυστυχώς για μένα δεν ήταν εφικτό να συμμετέχω λόγω χρόνου οπότε χάθηκε η τελευταία ευκαιρία να δουλέψω μαζί του κάτι που φυσικά δεν γνώριζα εκείνη τη στιγμή.

Όταν έμαθα για την εγχείρηση και το τι συνέβη σοκαρίστηκα. Νομίζω ότι ακόμα δεν έχω πιστέψει πως ο Νικολαΐδης έφυγε έτσι και τόσο νωρίς. Το θεώρησα άδικο και άτυχο.

- Ιωάννα Παππά

Θεοδώρα Βαλεντή
Κόρη, συμπαραγωγός σε Μια ταινία για τον Νίκο Νικολαΐδη: Directing Hell

Συμπαραγωγός στο ντοκιμαντέρ Σωματείο Ρακοσυλλεκτών της Μαρίνας Δανέζη και στα μικρού μήκους Χτυπήματα του Στέργιου Πάσχου. Αλλά και στο επερχόμενο ντοκιμαντέρ για τον πατέρα της Νίκο Νικολαΐδη, Σκηνοθετώντας την κόλαση, υπό του Manson Χουλιάρα.

H Θεοδώρα Βαλεντή μας είπε για το Νίκο:

Από μικρή έλειπα τακτικά γιατί πήγαινα σχολείο στο εξωτερικό. Ο μπαμπάς με ενημέρωνε σχετικά με τις ταινίες του δια της αλληλογραφίας κι εγώ προσδοκούσα το αποτέλεσμα με κάθε άφιξή μου... Το πατρικό μας σπίτι μεταμορφωνόταν σε στούντιο-ντεκόρ, τα έπιπλα και τ' αντικείμενα ανέπνεανζωή και χαρακτήρα, νέα πρόσωπα κυκλοφορούσαν στη ζωή μου... Όλα αυτά με μάγευαν και μ' έκαναν ν' αγαπήσω αυτόν το μηχανισμό που παράγει εικόνες κινηματογραφικές...

Όταν ήμουν πιο μικρή, επί εποχής Κουρελιών, θυμάμαι να ξυπνάω ένα πρωί και να συναντώ διάφορους κοιμισμένους πάνω σεκαναπέδες, στρωματσάδα στο δάπεδο, στο διάδρομο, στο σαλόνι... Είχε γίνει σεισμός την προηγούμενη νύχτα, δεν είχα πάρει χαμπάρι, και είχαν ανέβει όλοι απ' το κέντρο για να βρουν καταφύγιο! Ήμουν ενθουσιασμένη! (μου μετέδωσε την αίσθηση της ομαδικότητας).

Τελευταία φορά που είδα τον Νίκο ήταν μιαμέρα πριν μπει στο νοσοκομείο για την επέμβασή του.Ήμουν βιαστική ως συνήθως και πέρασα για ένα 'γεια'. Τον βρήκα μπροστά στο computer του να χαζεύει στιγμιότυπα από ταινίες του Jerry Lewis που είχε μοντάρει. "Κάτσε" μου είπε, και κάτι μ' έκανε να μείνω μαζί του... Κάτσαμε ένα δεκάλεπτο περίπουκαι γελάσαμε με τον υπέροχο J.L. Του 'ριξα πεταχτά φιλιά και είπαμε να τα πούμε μετά την επέμβαση. Βέβαια δεν τον ξαναείδα -ήμουν και έγκυος και δε μπορούσα να τον επισκεφτώ στο νοσοκομείο- αλλά ήταν ο καλύτερος αποχαιρετισμός που θα μπορούσε να μου κάνει. Flores... flores para los muertos!... Εις το επανιδείν...

- Θεοδώρα Βαλεντή

Χάρης Ρώμας
Γλυκός Συμμορίτης "σ' ένα μικρό μπρουτάλ ρόλο. Μακρύ μαλλί και μπούκλα δαχτυλίδι!"

Ιατρική Σχολή και ταυτόχρονα Δραματική Σχολή Πέλλου Κατσέλη. Στιχουργός, ηθοποιός και σεναριογράφος της τηλεόρασης και του κινηματογράφου και σκηνοθέτης της οπερέτας του Βαφτιστικού. Έχει κάνει κινηματογράφο [Γλυκιά Συμμορία, Μπορντέλο, Γυναίκες δηλητήριο, Ροζ ολοταχώς], τηλεόραση [γνωστός τοις πάσι επί 17 χρόνια], θέατρο [Ο Τζακ Νίκολσον έστριβε τα τσιγάρα, Βάτραχοι, Πολύ κακό για τι τίποτα, Οι ράγες πίσω μου... μεταξύ άλλων]. Τώρα γράφει πυρετωδώς...

O Χάρης Ρώμας μας είπε για το Νίκο:

Είμαι ο Χάρης Ρώμας και λέω πάντα ότι είχα την τύχη να ξεκινήσω στο θέατρο με τον Μάνο Χατζιδάκι δίπλα μου, στο πλάι μου, με την Πορνογραφία, την περίφημη εκείνη και ιδιότυπη παράσταση, αμφιλεγόμενη μεν αλλά ιστορική... και ταυτόχρονα στον κινηματογράφο με τη ΓλυκιάΣυμμορία του Νικολαΐδη.

Ήτανε πάρα πολύ ευτυχισμένη αρχή για έναν μαθητή -ακόμη- της σχολής, γιατί ήμουν δευτεροετής τότε όταν έκανα και τα δύο αυτά πράγματα παράλληλα. Και το ένα έφερε το άλλο, γιατί ο Νικολαΐδης είδε την Πορνογραφία και μου ζήτησε να παίξω ένα ρόλο, τον πρώτο μου ρόλο στον κινηματογράφο [πριν την τηλεόραση]. Και νιώθω έτσι γιατί στον κινηματογράφο γίνεται σαφώς πιο αληθινή τέχνη.

Με τον Νικολαΐδη αισθάνεσαι πραγματικά καλλιτέχνης. Το ιδιαίτερο που είχε σαν άνθρωπος και σαν προσωπικότητα ήταν ένα πολύ έντονο στιλ καλλιτεχνικό και ήταν υψηλής αισθητικήςκαι ισχυρής άποψης αυτό το οποίο δημιουργούσε.

Αργότερα, μάλιστα, μου ζήτησε να ξαναπαίξω σε ταινία του, στο Singapore Sling, αλλά έπρεπε να φύγω στη Νέα Υόρκη και δεν μπορούσα να συμμετέχω. Όμως πάντα παρακολουθούσα με ενδιαφέρον τις δουλειές του. Θεωρώ κορυφαίες τα Κουρέλιακαι τη Γλυκιά Συμμορία. Και διατηρώ πολύ σημαντικές αναμνήσεις και έναν πολύ μεγάλο έρωτα για τον κινηματογράφο που μου ενέπνευσε ο ίδιος.

Έμοιαζε και ήταν απρόσιτος σε αυτούς που δεν ήθελε [να συναναστρέφεται], έως και σνομπ -θα έλεγα- σε αυτούς που αποφάσιζε ότι δεν τοναφορούν. Ενώ ήταν σταδιακά πολύ φιλικός με τους συνεργάτες και τους ανθρώπους "που ταιριάζαν τα χνότα τους" και μπορούσε να έχει μαζί τους ανταλλαγή απόψεων [αληθινή επικοινωνία].

Τον διατηρώ πάντα στη μνήμη μου σαν κάτι φωτεινό, αυτόν τον άνθρωπο.

- Χάρης Ρώμας

Έφη Παπαζαχαρίου
Προώθηση από τα 7 κουτιά μέχρι... τον Χαμένο και τώρα στο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης

Δραστηριοποιείται στο χώρο του μάρκετινγκ και της προώθησης καλλιτεχνικών εκδηλώσεων ενώ έχει πολύχρονη εμπειρία στην έντυπη δημοσιογραφία και τη διοργάνωση φεστιβάλ. Συνέβαλλε στην προώθηση των ταινιών Πίσω πόρτα, Ο καλύτερός μου φίλος, Μια μέρα τη νύχτα, Τέλος εποχής, Η ψυχή στο στόμα, Fugitive Pieces, και παλιότερα στην εκτέλεση της παραγωγής Ο αδερφός μου κι εγώ. Είναι η ψυχή της διοργάνωσης του αφιερώματος στον Νίκο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

H Έφη Παπαζαχαρίου μας είπε για το Νίκο:

Πρώτη φορά που τον συνάντησα από κοντά ήταν ως δημοσιογράφος, αν θυμάμαι καλά, για μια συνέντευξη στον Ελεύθερο Τύπο.

Όμως η πρώτη φορά που τον συνάντησα πραγματικά, ήταν γύρω στα 16-17 μου, μέσα από τον Οργισμένο Βαλκάνιο. Ένα βιβλίο που, μαζί με άλλες καταστάσεις,με συγκλόνισε εκείνη την εποχή που διαμορφωνόταν η συνέχεια της ζωής μου. Άνοιξε άλλους δρόμους στο μυαλό μου, οδήγησε σε άλλες σκέψεις, με έκανε να "δραπετεύσω" δυο φορές από το σπίτι μου κουβαλώντας το ως "Βίβλο" κάτω από την μασχάλη μου κι αφήνοντας τη μητέρα μου να τρελαίνεται από αγωνία, έστω κι αν αυτές οι αποδράσεις "της πρώτης αμφισβήτησης και της φυγής" που λέει κι ο ΝΝ, δεν κράτησαν πάνω από κάποιες ώρες. Ήταν η αρχή όμως μιας μόνιμης απόδρασης κι ο Βαλκάνιος ήταν η αφορμή ή ίσως και η αιτία...

Από τότε αναρωτιόμουν ποιος και πώς να είναι ο συγγραφέας. Από τους ελάχιστους, εκείνο το διάστημα, Έλληνες, που μίλαγε στην ψυχή μου όπως οι διάφοροι ξένοι δημιουργοί που διάβαζα τα βιβλία τους ή έβλεπα τις ταινίες τους ή άκουγα τις ροκ -κατά κύριο λόγο- μουσικές τους.

Τον ξανασυνάντησα φοιτήτρια μέσα από τη Γλυκιά Συμμορία. Ώρες ατέλειωτες να συζητάμεμετά την προβολή με τους φίλους μου. Να νιώθουμε την απογείωση μιλώντας για τις τελευταίες σκηνές ή για το τρέξιμο του Σπυριδάκη έξω από την φυλακή στην αγκαλιά των φίλων του...

Όταν λοιπόν κάποια χρόνια μετά, τελικά τον είδα απέναντί μου, φοβόμουν λίγο μήπως όλο αυτό το οικοδόμημα που είχανχτίσει ο Βαλκάνιος και η Συμμορία -κι όχι τόσο τα Κουρέλια που τα είδα αργότερα, όπως και την Ευριδίκη- καταρρεύσει, μήπως έρθει η απομυθοποίηση. Κι όμως, συνέβη το αντίθετο. Όπως με γοήτευσαν τα έργα του, με γοήτευσε κι ο άνθρωπος. Το ίδιο και για πάντα.

Τα χρόνια πέρασαν κι αν θυμάμαι λίγο θολά την πρώτη μας συνάντηση, θυμάμαι πεντακάθαρα την τελευταία. Στο ενδιάμεσο, η σχέση που ξεκίνησε εξαιτίας της δημοσιογραφικής μου ιδιότητας -και ορίστηκε με αρκετές συνεντεύξεις-, εξελίχθηκε σε συνεργασία για το promotion έργων του -ξεκινώνταςαπό Tα 7 κουτιά της Πανδώρας, την μοναδική θεατρική σκηνοθεσία του, φτάνοντας ως τον Χαμένο κι ακόμη παραπέρα.

Το να πω πόσο ενδιαφέρουσα, γόνιμη, ζεστή ήταν αυτή η συνεργασία -που εξελίχθηκε σε φιλία-, μαζί του, είναι για μένα περιττό, καθώς είναι αυτονόητο. Ήτανμία από τις ομορφότερες εμπειρίες της επαγγελματικής μου ζωής, με έναν άνθρωπο που ήξερε ακριβώς τι σημαίνει η λέξη "συνεργασία" (όπως και η λέξη "συντροφικότητα"), τιμούσε τους ανθρώπους με τους οποίους δούλευε παρέα, γέλαγε κι έτρωγε μαζί τους, τους άκουγε, ζητούσε τη γνώμη τους... Αλλά, εννοείται,δεν ανεχόταν την βλακεία, κι ήταν απαιτητικός, όπως άλλωστε ήταν κι από τον εαυτό του...

Και παρά τις περίφημες εμμονές που του έχουν καταλογίσει (και τις είχε, αλλά με άλλο τρόπο από αυτόν που του έχουν καταλογίσει...) όταν του απαριθμούσες πραγματικά επιχειρήματα τα κατανοούσε αμέσως και, ανχρειαζόταν, ξαναχάραζε τον δρόμο μπροστά του. Στον ΝΝ άρεσε η ομαδική δουλειά, δεν ήταν μοναχικός καλλιτέχνης παρόλο που του άρεσε και η απομόνωση στο "άντρο" των δίσκων και των ταινιών του -το γραφείο του. Κι αν ήταν "αρχηγός" δεν το έδειχνε ποτέ, δεν το επέβαλε ποτέ, άλλωστε δεν ήταν αναγκαίο -τοένιωθες μόνος σου.

Ήταν λοιπόν τέλη Ιούλη - αρχές Αυγούστου του 2007 που με κάλεσε στο σπίτι του στο Κεφαλάρι - ένα απόγευμα που είχε ακόμη φως, αλλά δεν θυμάμαι αν έπαιζε τζαζ, όπως συνήθως, στο σαλόνι. "Είσαι το δεύτερο άτομο που το δίνω", μου είπε, και άφησε στα χέρια μου το χειρόγραφο του Μοντεζούμα. Λύθηκαν τα πόδια μου για τη μεγάλη τιμή που μου έκανε. Έκανε ζέστη και καθόμασταν στο μακρύ, κάπως γαλαζωπό τραπέζι της αυλής, με τα φαναράκια και τα γλαστράκια να κρέμονται από πάνω.

Τον κοίταξα. Η Μαρί Λουίζ ακριβώς δίπλα του, χαμογελούσε. Τον κοίταξα και το ήξερα πωςήταν η τελευταία φορά που τον έβλεπα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το ξαφνικόσυναίσθημα που με κυρίευσε. Το γνώριζα ότι σε μια-δυο εβδομάδες έμπαινε για την εγχείρηση. Έπεισα τότε τον εαυτό μου ότι αυτή η -πάντα ανυπόφορη- αίσθηση του νοσοκομείου- με επηρέασε, μ' έκανε να νιώσω έτσι. "Θα ξαναδιαβάσω, μετά από τόσα χρόνια που έχω να τον πιάσω στα χέρια μου, τον Βαλκάνιο" του είπα. "Γιατί;" με ρώτησε. "Νιώθω ότι για κάποιο λόγο πρέπει να τον ξαναδιαβάσω", είπα... Τον χαιρέτησα αρκετές ώρες μετά, αφού φάγαμε, όπως πάντα, τους αμέτρητους μεζέδες που έφερε η Μαρί Λουίζ. Κι αφού, όπως πάντα,ήπιαμε και καπνίσαμε και κουβεντιάσαμε και γελάσαμε πολύ. Με το ανεκτίμητο και τόσο ανελέητο χιούμορ του!

"Σας χαιρετώ", είπα στο τέλος, καληνυχτίζοντας πάντα σ' αυτόν τον πληθυντικό που δεν μπορούσα να κόψω. Γιατί όταν έχεις επηρεαστεί από κάποιον τόσο πολύ στα 16-17 σου χρόνια, όσο φίλο κιαν τον αισθάνεσαι, εξακολουθεί να παραμένει στην καρδιά και στην περιπέτεια της ζωής σου ένας πολύτιμος, ανεκτίμητος "δάσκαλος". Κι ας αναφερόμουν σ' αυτόν με το μικρό του, "Νίκο" και ποτέ "κύριε Νικολαΐδη".

Η τιμή που ένιωσα όταν μου εμπιστεύτηκε τον Μοντεζούμα ήταν μεγάλη και η αγωνία μου γι' αυτό που αισθανόμουν να έρχεται, ακόμη μεγαλύτερη. Διάβασα όντως πρώτα τον Οργισμένο Βαλκάνιο. Κι έφυγα για τη Λήμνο, λίγες μέρες διακοπές, αρχές Σεπτεμβρίου. Ο Βαλκάνιος έμεινε σπίτι. Ο Μοντεζούμα ήρθε παρέα μου. Άρχισα να τον διαβάζω στις παραλίες,στα καφέ του νησιού με την Δύση απέναντί μου, στα πρωινά στο κρεβάτι μου. Τον είχα συνέχεια μαζί μου για να του πω τη γνώμη μου μόλις θα επέστρεφα στην Αθήνα. Ένιωθα σαν να είχα αργήσει, ότι ίσως δεν έπρεπε να είχα διαβάσει πρώτα τον Βαλκάνιο.

Την τέταρτη μέρα το μεσημέρι, όπως καθόμουν στη θέση του συνοδηγού φεύγοντας από τον Κάσπακα, με τον Μοντεζούμα όπως πάντα στα γόνατά μου, έτοιμη για να κατέβω παρέα του στην παραλία, ήρθε το μήνυμα. Εκείνη τη στιγμή, τότε που μου έπεσε το τηλέφωνο από τα χέρια πάνω στο χειρόγραφο του Μοντεζούμα, ήτανκαι η τελευταία μου συνάντηση μαζί του...

- Έφη Παπαζαχαρίου

Κωστής Γκίκας
2os βοηθός Κατσουρίδη στην Περίπολο και διευθυντής φωτογραφίας στον Χαμένο

Τι έκανε μετά το '90; Διηύθυνε ταινίες: Κλειστή στροφή, Παράθυρο στη δύση, Απόντες, Ο αδελφός μου κι εγώ, Μιρουπάφσιμ, Ο ανθός της λίμνης, Νυχτολούλουδα, Safe sex, Ένας & ένας, Το κλάμα βγήκε απ' τον Παράδεισο, Η κοιλιά της μέλισσας, ... κι αύριο μέρα είναι, Μαραθώνιος, Delivery, Πανδώρα, Πρώτη φορά νονός, Η επιστροφή, Γυναικείες συνωμοσίες, Χρυσόσκονη, 4 μαύρα κουστούμια και Το έτερον ήμισυ.

O Κωστής Γκίκας μας είπε για το Νίκο:

Με τον Νίκο τον Νικολαΐδη γνωριστήκαμε στην Πρωινή Περίπολο όπου ήμουνα βοηθός οπερατέρ του Ντίνου του Κατσουρίδη που ήταν διευθυντής φωτογραφίας τότε. Είχαμε μια πάρα πολύ καλή σχέση. Τελείωσε η ταινία και μετά κρατήσαμε φιλικές επαφές. Βρισκόμασταν κατά καιρούς. Και με τον Νίκο και με την Μαρί-Λουίζ. Και μέχρι το '89-'90 εξακολούθησα να είμαι βοηθός.

Κάποια στιγμή, πριν κάνει τον Χαμένο, με πήρε ένα τηλέφωνο και μου λέει "Κωστή, άμα θέλεις, να έρθεις πάνω [στην Κηφισιά] να συζητήσουμε" και μου πρότεινε να κάνω τη φωτογραφία της ταινίας. Αυτό ήτανε για μένα μεγάλη τιμή. Και ταυτόχρονα ένα μπλέξιμο, μια βουτιά στα βαθιά. Να κάνεις ταινία με τον Νικολαΐδη δεν ήτανε ένα απλό πράγμα. Νομίζω ότι, τελικά, τα κατάφερα καλά αφού του άρεσε του ίδιου. Κι αυτό ήταν και το πρώτο κριτήριο, να αρέσει στον ίδιο και μετά στον υπόλοιπο κόσμο.

Μια από τις δυσκολότερες στιγμές ήταν όταν πήγαμε την πρώτη φορά στα εργαστήρια να δούμε το υλικό από τις πρώτες μέρες γυρισμάτων. Διάβασα στο πρόσωπό του ότι ήθελε κάτι διαφορετικό από αυτό που έβλεπε μπροστά του. [Μου κόπηκαν τα γόνατα]. Είχα πάρει, ίσως, λίγο διαφορετικό δρόμο. Μετά απ' αυτό, καθίσαμε συζητήσαμε λιγάκι [και κατάλαβα]. Τη δεύτερη φορά που είδαμε κόπια εργασίας ήταν πια πολύ ευχαριστημένος οπότε το "αρχικό σοκ" και την ανησυχία μου αν έχω πετύχει αυτό που ήθελε, διαδέχτηκε μια ικανοποίηση.

Την τελευταία μέρα του γυρίσματος, με μεγάλη χαρά κι ενθουσιασμό, είπε σε όλους τους συνεργάτες και σε μένα προσωπικά ότι ήταν πάρα πολύ ικανοποιημένος από τη συνεργασία όλων και από μένα.

Από τότε κρατήσαμε μια σχέση, βρισκόμασταν, μιλάγαμε και... αυτή είναι όλη η ιστορία μας.

- Κωστής Γκίκας

Τάκης Σπυριδάκης
Αντρέας στη Γλυκιά Συμμορία, φρουρός στην Πρωινή Περίπολο

Εν αρχή ην η Συμμορία. Μετά η Λούφα και Παραλλαγή και η Περίπολος. Ύστερα σκηνοθέτησε μια μικρή Veracruz κι έναν μεγάλο Κήπο του Θεού. Βραβεύτηκε αλλά δεν συνέχισε. Ήπιε Μαύρο Γάλα, Φτηνά Τσιγάρα, στο Φως που σβήνει, Αυτή τη νύχτα [που] μένει. Αναζήτησε την Ουτοπία, Σειρήνες στο Αιγαίο, Ισοβίτες, Τέσσερα Μαύρα Κουστούμια και Ιππείς της Πύλου. Και να που συνέχισε: σκηνοθετεί τη φράση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ I have a dream, μια ταινία για τον ανθρώπινο πόνο.

O Τάκης Σπυριδάκης μας είπε για το Νίκο:

... Την εποχή που ο Νίκος Νικολαϊδης, ετοίμαζε την τρίτη ταινία του, τη Γλυκιά Συμμορία, εγώ πήγαινα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού και δούλευα σε διάφορα μπαρ, για να την βγάλω... Μια φίλη, που όλοι συμπαθούσαμε, αλλά κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά, φιλοξενήθηκε για λίγες μέρες σπίτι μου, μαζί με το φίλο της... Φεύγοντας πήρε μια φωτογραφία μου... γιατί δούλευε λέει σ' ένα γραφείο παραγωγής... και ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται... Με πιάσαν τα γέλια... γιατί και έτσι να ήταν... αυτήν την φωτογραφία δεν τη δείχνεις... για να βρεις δουλειά. Θεώρησα ότι βρήκε ένανδικό της τρόπο να μου πει ευχαριστώ... και το ξέχασα...

Μετά από δυο μήνες με πήρε τηλέφωνο κάποιος βοηθός του Νίκου και μου έκλεισε μια συνάντηση...γενικώς... Το βράδυ με πήρε ο Νίκος και μου είπε να πάω την επόμενη το πρωί. Έτσι κι έγινε. Συναντηθήκαμε... με τον Νίκο, μιλήσαμε αρκετή ώρα...για διάφορα πράγματα... περί ανέμων... και υδάτων... και κάπου κάπου έλεγε και κάτι για την ταινία... σε μια ατμόσφαιρα καπνού... καφέ... και παράξενης οικειότητας... μου έδωσε το σενάριο... μου είπε, με πολύ ευγένεια, να το διαβάσω όσο πιο γρήγορα γίνεται... γιατί βιάζεται να αρχίσει πρόβες... καικαθώς χαιρετηθήκαμε... μου είπε: τον ήρωα τον λένε... Αντρέα...

Σε λίγες μέρες... κάναμε κάποιες κουβέντες για το σενάριο... και αρχίσαμε πρόβες... Δεν τον ένοιαζαν οι ρόλοι... το σενάριο τον ένοιαζε... το πώς αυτοί οι άγνωστοι άνθρωποι μεταξύ τους... θα γίνουν μια παρέα... που θα μπορούσε ο έναςγια τον άλλον... ακόμα και να πεθάνει... ήξερε να δημιουργεί την ατμόσφαιρα... μέσα στην οποία ήσουν απόλυτα ελεύθερος ως καλλιτέχνης να κάνεις ότι θέλεις... και από την άλλη ήσουν βέβαιος πως έχεις να κάνεις με έναν καλλιτέχνη που ήξερε με απόλυτο τρόπο... τι ήθελε να κάνει... και με ποιο τρόπο θα το κάνει... σε ότι με αφορά οι πρόβες και η δουλειά που έγινε... ήταν μια απόλαυση... φτάνοντας στο γύρισμα είχα τη βεβαιότητα ότι όλα αυτά έχουν συμβεί... απλώς τα γυρίζουμε...

Στην Πρωινή Περίπολο τα πράγματα ήταν διαφορετικά... γνωριζόμαστε πια, παρά πολύ καλά... με αποτέλεσμαορισμένα βασικά πράγματα της δουλειάς μας να είναι αυτονόητα... λιγότεροι άνθρωποι, άλλη ταινία... οι πρόβες έγιναν περισσότερο στους χώρους... στα γυρίσματα κατάλαβα πως γυρίζει μια ταινία που τον ενοχλεί... σαν εφιάλτης... και ίσως αυτός να είναι ένας λόγος... που μόλις την τελείωσε... στην ουσίααρνήθηκε να την ξαναδεί... και να μιλήσει για αυτήν... Εκείνο που θυμάμαι από τα γυρίσματα... πιο έντονα... ήταν η άψογη συνεργασία που είχα με τον Νίκο, αλλά και με όλους τους συντελεστές αυτής της ταινίας... έτσι λοιπόν... όταν τελείωσαν τα γυρίσματα μπορούσα να πω: Να και μια δουλειά που είχα τηντύχη... να συνεργαστώ με τους καλλίτερους...

Μιλώντας για το Νίκο... έχω πάντα την αίσθηση ότι τα λέμε σε ένα τυχαίο μπαρ, με σκηνικό Πρωινής Περιπόλου, και μουσική Κολτρέιν... και Τσάρλι Πάρκερ σε λούπες... και θα μπορούσε να λέει: "Λοιπόν μάγκα μου... σ' αυτόν τον καινούργιο κόσμοπου έχω έρθει, δεν ήρθα για να τον υπομείνω, αλλά για να τον απολαύσω... Καλύτερα λοιπόν να λυπάσαι για τους εν ζωή καλλιτέχνες και φίλους μας, παρά γι' αυτούς που νομίζεις ότι έχουν πεθάνει"...

Για έναν ηθοποιό, είναι δύσκολο, όταν τελειώσει μια ταινία (αν τελειώσει), να ψάξει να βρει έναν τρόπονα πει "αντίο"... Όταν δεν μπορείς να το κάνεις για μια ταινία... πως μπορείς να το κάνεις για έναν άνθρωπο;;; ...

Αθήνα - Μάιος 2011
- Τάκης Σπυριδάκης

Μπέττυ Λιβανού
Παρά τρίχα Ευριδίκη στην Ευριδίκη ΒΑ 2037

Από Δαλιανίδη μέχρι Θωμόπουλο [από τον ποπολάρο στο ασυμβίβαστο απόγευμα]. Από Τσιώλη και Μαστοράκη μέχρι Γιούγκερμαν. Πολύς και καλός Πανουσόπουλος φυσικά. Δοξιάδης, Καρυπίδης, Περάκης, Γραμματικός, Ινδαρές. Τηλεόραση με αξιώσεις με αποκορύφωμα τη σειρά Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση και τις Επτά θανάσιμες πεθερές. Σκηνοθετεί την Αυλή των Θαυμάτων, παιδική παράσταση της ερασιτεχνικής θεατρικής ομάδας Παιανίας στο Μουσείο Βορρέ.

H Μπέττυ Λιβανού μας είπε για το Νίκο:

Ήταν το 1973 στους μεγάλους έρωτες της Μαριλουίζ και του Νίκου, όταν τους γνώρισα.

Ο Νίκος τότε ετοίμαζε την Ευρυδίκη και φωτογραφία θα έκανε ο Πανουσόπουλος (και οι δυο σε μεγάλη δημιουργική στιγμή της καριέρας τους).

Ο Νίκος μου πρότεινε τον ρόλο.

Τα οικονομικάκαι τότε ήταν δύσκολα.

Τις ταινίες τις κάναμε με προσωπική εργασία και την συμβολή των φίλων μας. Τα πιο πολλά λεφτά τα έτρωγε το φιλμ, αλλά αυτό ήταν που έκανε τη διαφορά, απ' τις σημερινές ταινίες που γυρίζονται όλες σε βίντεο.

Και ξαφνικά εμφανίζεται παραγωγός γερμανός και θέλει να βάλει λεφτά στην ταινία αλλά έχει και γυναίκα ηθοποιό!!! Μεγάλη θαυμάστρια του Νίκου.

Και έτσι, αυτή η συνεργασία δεν έγινε ποτέ.

Μετά από μερικά χρόνια (έμενα στην Αίγινα τότε) μου τηλεφωνεί και μου ζητάει άλλη συνεργασία. Του λέω να μου στείλει το σενάριο να το διαβάσω και κλείνουμε. Σε δυο λεπτά με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι αν θέλω να παίξω στην ταινία του θα το κάνω χωρίς να διαβάσω το σενάριο.

Δεν ξέρω γιατί το πήρα τόσο στραβά εκείνη τη στιγμή, ίσως ήταν και το απωθημένο της προηγούμενης δουλειάς που δεν είχε κάτσει, πάντως θύμωσα πολύ, βριστήκαμεστο τηλέφωνο, και για δεύτερη φορά δεν συνεργαστήκαμε.

Τώρα που το σκέφτομαι μετά από τόσα χρόνια αναγνωρίζω ότι δεν είχα δίκιο. Δεν παίζεις στην ταινία του Νίκου για το σενάριο, παίζεις για την εμπειρία που μπορεί να έχεις δουλεύοντας με ένα τέτοιο σκηνοθέτη σαν τον Νίκο.

- Μπέττυ Λιβανού

[οπαραγωγός είναι ο Vadim Glowna και η τότε γυναίκα του η Vera Tschechowa]

Ιφιγένεια Αστεριάδη
Η Έλσα στον Χαμένο [που] τα παίρνει όλα

Μυρρίνη στη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη και Εσθήρ στο ιδιότυπο θεατρικό Βικτόρ, τα παιδιά στην εξουσία, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα αμφότερα. Κι άλλες Βραδιές Θεάτρου: Ω γλυκύ μου έαρ, Ο καθένας έχει τον παράδεισο που του αξίζει, Η καταιγίδα, Η Αγγέλα, Επικίνδυνο παιχνίδι. Και αστυνομική τηλεόραση: Ανατομία ενός εγκλήματος, Τμήμα ηθών, Οι επαγγελματίες. Μια βιντεοκασέτα, 2-3 μικρού μήκους και... Ο Χαμένος τα παίρνει όλα.

H Ιφιγένεια Αστεριάδη μας είπε για το Νίκο:

Ήμουν Νικιολαΐδική πριν τον γνωρίσω.

Η Γλυκιά Συμμορία μας είχε τρελλάνει στην εφηβεία μας. Συναντηθήκαμε με αφορμή τον Χαμένο.

Είχε τους ενδοιασμούς του γιατί ήμουν θεατρική ηθοποιός και το σενάριο μου το εμπιστεύθηκε μετά από μερικές συναντήσεις.

Με έβαλε σ ένα ήσυχο δωμάτιο με σκέπασε με μια κουβερτούλα και με άφησε να το διαβάσω.

Μετά από 3 ώρες σχολίασε ότι στο τασάκι υπήρχαν μόνο 3 τσιγάρα πράγμα που σήμαινε ότι το σενάριο με είχε απορροφήσει.

Στον ένα χρόνο που η ταινία ήταν στα σκαριά, μου προσφέρθηκε πολλή αγάπη απ' τον Νίκο και το κορίτσι του, την Μαρί Λουίζ, που μόνο εκείνη μπορούσε να εισέλθει στα εσωτερικά του τοπία και να τους δώσει μορφή.

Διαμορφώθηκε λοιπόν μια τρελλοπαρέα με τον Συμεών, τον Γιάννη και την Τζένη κι ακόμα θυμάμαι εκείνη την εποχή με το δαιμονικά παιγνιώδες και ενίοτε κανιβαλικό του χιούμορκαι, βεβαίως, τη γοητεία του. Ο άντρας που ερωτεύτηκαν όλες οι γυναίκες.

Στα βιβλία του ανακάλυψα κι άλλους θησαυρούς, όλα τέλεια κινηματογραφημένα σενάρια.

Μετά μας την είχε φυλαγμένη με Μια στεκιά στο μάτι...

Τελευταία φορά που τον συνάντησα ήταν όταν τον ονειρεύτηκα.

- Ιφιγένεια Αστεριάδη

Πασχάλης Τσαρούχας
Νεκρός άντρας στο νεκ-ρομάντσο Θα σε δω στην κόλαση, αγάπη μου

Πρώτη εμφάνιση: 1987, Επίδαυρος - Πέρσες με το Θέατρο Τέχνης. Μπουλμέτης [Βιοτεχνία Ονείρων], Γιατζουζάκης [Φανουρόπιτα, Μη μου άπτου], Παπαγιαννίδης, Σιοπαχάς, Αντώνης Παπαδόπουλος. Ενδιάμεσοι σταθμοί η Βασιλική [βραβείο ερμηνείας στο Mar del Plata και στο Κάιρο] και Θα σε δω στην κόλαση, αγάπη μου. Τηλεόραση: από τον Κίτρινο Φάκελο μέχρι τον Αστυνόμο Μπέκα. Μετά ήρθε ο γιος και το 14ο παιδικό βιβλίο Ο Μπίλης Καντίλης τρέχει στο Paris-Dakar.

O Πασχάλης Τσαρούχας μας είπε για το Νίκο:

Τον Νίκο τον γνώρισα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων σε μια ταινία του Θανάση Αντωνίου στο Καρπενήσι, παράλληλα - χωρίς να έχει κάποια σχέση με αυτήν την ταινία.

Μου ζήτησε να συμπρωταγωνιστήσω με τα δυο κορίτσια στο Θα σε δω στην κόλαση αγάπη μου. Διάβασα το σενάριοκαι με συγκίνησε αμέσως. Η ματιά του ήταν πάρα πολύ δίκαια!!! Είχαμε πολλές ενδιαφέρουσες συζητήσεις, όχι μόνο για την ταινία, για τον κόσμο για τις μοτοσυκλέτες για την φιλοσοφία της ύπαρξης σ' αυτήν τη ζωή...

Στις πρόβες ήταν πάρα πολύ απαιτητικός όπως όλοι ξέρουμε. Πίστευε πολύ στην πρόβα.Ήταν ένας άνθρωπος που έδειχνε μεγάλη φροντίδα και στοργή για τους ηθοποιούς του καθώς επίσης και την απαιτούμενη σκληρότητα όταν ζητούσε το αποτέλεσμα απ' αυτούς.

Γιατί όσοι έχουν δουλέψει με τον Νίκο γνωρίζουν πως έχει την ταινία μονταρισμένη ήδη στο μυαλό του, και την σχηματοποιεί με εξαιρετικήακρίβεια στο γύρισμα. Αυτό δεν είναι τίποτ' άλλο παρά ευτυχία για έναν ηθοποιό, να έχει έναν σκηνοθέτη που γνωρίζει ακριβώς τι θέλει και να διαθέτει την ικανότητα να το μεταφέρει αυτό.

Η εμπειρία του γυρίσματος ήταν εξαιρετική. Και για τον λόγο που προανέφερα και γιατί είχαμε μόνιμη αρωγότην Μαρί Λουίζ. Κάναμε μια δύσκολη ταινία, όλη γυρισμένη βράδυ σε περίοδο φθινοπωρινο-χειμερινή και έξω. Θα θυμάστε ότι σε όλο το διάστημα βρίσκομαι μέσα στο νερό σε μια πισίνα, οπότε καταλαβαίνετε τις δυσκολίες σε συνθήκες νυχτερινές.

Ο Νίκος ήταν πάντα κοντά, μας φρόντιζε, αισθανόμασταν συνεχώςτην αγάπη του και δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς γιατί υπηρετούσαμε το όνειρό του το οποίο μας είχε διαποτίσει.

Τελευταία φορά τον είδα στην Αγία Όλγα όπου νοσηλευόταν ο πατέρας μου. Τον ρώτησα "τι κάνεις;" και μου λέει "κάτι ψιλοεξετάσεις, δεν τρέχει τίποτα, καλά είμαι..." και μετά από λίγοκαιρό έμαθα ότι ο Νίκος έφυγε...

Είναι μια πολύ γλυκιά και δυνατή ανάμνηση κι εμπειρία για μένα [ο Νίκος] και αισθάνομαι τυχερός γιατί έζησα κάποιο λίγο διάστημα δίπλα του και πήρα απ' αυτόν πράγματα σημαντικά για τη δουλειά μου και για την ύπαρξή μου. Βέβαια αυτό μας αφήνει και λίγο λυπημένουςγιατί δάσκαλοι και "φώτα λαμπρά" σαν τον Νίκο δύσκολα συναντάς. Μας έχει αφήσει λίγο μόνους...

- Πασχάλης Τσαρούχας

[Η ταινία του Αντωνίου που αναφέρεται στην αρχή λέγεται Χαμένος παράδεισος].

Γιώργος Πανουσόπουλος
Διευθυντής φωτογραφίας [+] στην Ευριδίκη ΒΑ 2037

Φωτογράφος από τις Περιπέτειες με τους Forminx, το Κιέριον και τον Ιωάννη τον Βίαιο μέχρι το Happy Day, την τριλογία του Περάκη [Άρπα Κόλλα, Λούφα και παραλλαγή, Βίος+Πολιτεία] και τα δικά του ποιήματα. Σκηνοθέτησε [μ' αρέσει το πρωθύστερο] και έγραψε [ιστορία]: Μήνας του μέλιτος, Οι Απέναντι, Μανία, Μ' αγαπάς;, Ελεύθερη κατάδυση, Μια μέρα τη νύχτα, Τεστοστερόνη. Θεατρική του πρώτη Ο θυρωρός της νύχτας, "μια ερωτική τραγωδία". Πάντα με τόλμη και φειδώ.

O Γιώργος Πανουσόπουλος μας είπε για το Νίκο:

Για τον Νίκο και για μένα.

Με τον Νίκο Νικολαΐδη είμαστε συνκηφισιώτες και συνροκάδες (χόρευε φοβερό ροκ) αλλά γνωριστήκαμε στη δεκαετία του '60.

Ο Νίκος σκηνοθετούσε κι εγώ φωτογράφιζα, βίντεο κλιπς χωρίς βίντεο, πολλά διαφημιστικά και τελικά την πρώτη του ταινία μεγάλουμήκους την Ευριδίκη. Ήταν μια ιδανική συνεργασία που έβγαλε μια σπουδαία ταινία και την καλύτερη φωτογραφία που έχω κάνει.

Τα υπόλοιπα χρόνια, μας έμεινε μια αληθινά αμοιβαία εκτίμηση. Η κοινή μας αγάπη, το σινεμαδάκι, μας κράτησε φίλους ως το τέλος.

- Γιώργος Πανουσόπουλος
[στηνπρώτη φράση υπονοεί ότι η δεκαετία του ροκ είναι η δεκαετία του '50]

Χρήστος Χουλιάρας
Βοηθός "μπαγάσα" σε Κόλαση, Χαμένο και Zero Years

Βοηθός Αγρύπνιας, Γαλάζιου φορέματος, Πεθαίνοντας στην Αθήνα, του Περάσματος, της Uranya, του αστυνόμου Μπέκα, ψαράδικων ιστοριών, της Σκόνης του Χρόνου, του Κακού στην Εποχή των Ηρώων και του Μαχαιροβγάλτη. Mamma Mia! Καιρός ήταν πια να σκηνοθετήσει κι αυτός τη δική του Κόλαση. Directing Hell, a film about...

O Χρήστος Χουλιάρας μας είπε για το Νίκο:

Η Αρχή

Καλοκαίρι του '98, κάπου στην Αθήνα, ζέστη, βαρεμάρα και μια αβεβαιότητα του τι θα κάνω στη ζωή μου, εάν θα καταφέρω ποτέ να ασχοληθώ με το σινεμά, μια γενική απογοήτευση στην ατμόσφαιρα.Κάποια στιγμή ένα τηλεφώνημα από κάποιο καλό φίλο, ο οποίος με ρωτάει εάν θέλω ναδουλέψω στη νέα ταινία του Νίκου Νικολαΐδη (Θα σε δω στην κόλαση αγάπη μου) αλλάζει την εικόνα... Του λέω ναι χωρίς να το σκεφτώ καθόλου και την επόμενη ημέρα είμαι στο αυτοκίνητο μου και ταξιδεύω προς το Σούνιο, στα Λεγρενά όπου θα γυριστεί η ταινία.

Φτάνουμε στο σπίτι, κάνω μιαπεριπλάνηση περιμένοντας τον Ν.Ν. και νιώθοντας πολύ τυχερός που βρισκόμουν εκεί. Ο Ν.Ν. έφτασε λίγο αργότερα μαζί με την Μαριλουίζ, συστηθήκαμε και μας έδωσε κάποιες γενικές οδηγίες συμπεριφοράς. Όταν βράδιασε βρεθήκαμε στο μπαλκόνι να μιλάμε για ταινίες...Για ταινίες καλές μα και κακές... Ταινίεςξεχασμένες, σπάνιες μα και αρκετά γνωστές, ενώ ανάμεσα στις κουβέντες μας βοηθούσα και την Μαριλουίζ να φτιάξει κάποια κομμάτια του ντεκόρ της ταινίας, για την οποία άλλωστε είχαμε μαζευτεί. Μείναμε μέχρι πολύ αργά, μιλούσαμε για τα όνειρα μας μέσα από ταινίες, για τις εμμονές μας μέσα από ταινίες,για τα πάντα σχεδόν αναφέροντας μόνο ταινίες και καταλάβαμε πολλά νομίζω εκείνο το βράδυ.

Αργότερα έμαθα από τον Νίκο ότι εκείνο το βράδυ, που με γνώρισε για πρώτη φορά, του φάνηκα λίγο παράξενος, "με τρελό μάτι", και για αυτό το λόγο μου έδωσε το παρατσούκλι MANSON. Στον Νίκο άρεσε να δίνει παρατσούκλια στους ανθρώπους που αγαπούσε. Ακόμη και σήμερα έτσι με ξέρουν κάποιοι.

Για διάφορους προσωπικούς λογούς ο φίλος που με πήγε εκεί έφυγε από την ταινία. Τότε ο Νίκος με φώναξε και μου είπε ότι από εκείνη την στιγμή είμαι εγώ ο βοηθός σκηνοθέτη και έτσι και έγινε.Δυσκολεύτηκα στην αρχή,έκανα λάθη, ο Νίκος όμως συνέχιζε να επιμένει και να με ενθαρρύνει και συνέχισα και εγώ. Κάναμε μια ακόμη ταινία (Ο χαμένος τα παίρνει όλα), πάντα μαζί, στα ρεπεράζ, στις πρόβες, στα γυρίσματα, στις χαρές στις λύπες. Εγώ τσαντιζόμουν, ο Νίκος το ίδιο, αλλά κάπου στην μέση τα βρίσκαμεκαι κάναμε και μια ακόμη ταινία (The Zero Years).Σε αυτή την ταινία πια ξέραμε τόσο καλά ο ένας τον άλλο, που όλα ήταν πιο εύκολα. Τελικά όλα έτσι ήταν με τον Νίκο. Κι ας θέλουμε εμείς να τα βλέπουμε πιο πολύπλοκα... Μετά από 10 χρόνια αληθινής φιλίας και 3 φοβερές ταινίες, ακόμη συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που αγαπάμε: Σινεμά... Και ο λόγος που πιστεύω ότι θα τα καταφέρω τελικά είναι ο Ν.Ν.

Το Τέλος

Καλοκαίρι του 2007, πάλι αρχές Ιουλίου. Ετοιμαζόμουν να φύγω εκτός Αθήνας για αρκετό καιρό και συνάντησα αγαπημένα μου πρόσωπα. Μίλησα με τον Νίκο και κανονίζω με τον Θέμηκαι την Βίκυ να τον δούμε όλοι μαζί. Ανεβήκαμε στην Κηφισιά κι είχαμε καιρό να συναντηθούμε παρόλο που μιλούσαμε συχνά στο τηλέφωνο. Ο Ν.Ν. ήταν πολύ απασχολημένος με το τελευταίο του βιβλίο (Μια στεκιά στο μάτι του Μοντεζούμα) και ενθουσιασμένος σαν μικρό παιδάκι.

Μείναμε αρκετέςώρες κι όπως πάντα, οι συζητήσεις μας με τον Νίκο ήταν μοναδικές. Ξεκινούσαμε πρώτα με τα νέα μας για να εξερευνήσουμε διαθέσεις, συνεχίζαμε με αστεία και χαβαλέ για να φτιάξει και λίγο η ατμόσφαιρα, και προς το τέλος πιάναμε τα πιο σοβαρά θέματα. Του είπα τα δικά μου, ότι δεν είμαι καλά με την κοπέλαμου, ότι χωρίζουμε, ότι ψάχνω για σπίτι. Ο Νίκος με άκουσε προσεκτικά και μου έδωσε την καλύτερη συμβουλή που μπορούσε να μου δώσει ένας φίλος και ύστερα μου πρότεινε να μείνω εκεί μαζί του (στο όμορφο αυτό σπίτι με τις χιλιάδες κινηματογραφικές αναμνήσεις). Χάρηκα τόσο πολύ που το έλεγα συνέχειακαι παντού ότι θα μείνω με τον Νίκο.

Όταν εγώ με τη σειρά μου τον ρώτησα για τα νέα του και πώς είναι, μου είπε ότι θα μπει να κάνει μια επεμβασούλα γελώντας και βεβαιώνοντας με, με το γνωστό νικολαϊδικό χιούμορ, ότι δεν είναι τίποτα σπουδαίο. "Μπαγάσα Manson, δεν κατάλαβες τίποτα είμαι σίγουρος"θα μου έλεγε σήμερα. Και όντως δεν είχα καταλάβει τίποτα. Τον χαιρέτησα με μια φοβερή αγκαλιά που τη θυμάμαι ακόμη και σήμερα κι είπαμε ότι θα τα λέγαμε πια στη μετακόμιση. Μιλήσαμε πάλι μετά από κάποιες μέρες, λίγο πριν μπει στο νοσοκομείο. Μου έλεγε ότι τον καθυστερούσαν οι γιατροί (πότε δενμου είπε τι ακριβώς είχε, και εγώ ποτέ δεν τον ρώτησα) και ότι έψαχνε να βρει αίμα σαν τα κουνούπια. Γελάσαμε πολύ σε αυτό το τηλεφώνημα, κι ακόμη γελάμε! Εμείς με όλα αυτά που μας άφησε πίσω και αυτός με όλα αυτά που ήξερε ότι μας άφησε πίσω.

Και εάν [ενίοτε ίσως] δεν γελάμε είναι γιατί όντως τελικά κανείς μας δεν κατάλαβε τίποτα...

- Χρήστος Χουλιάρας

Θέμης Κατσιμίχας
Β' βοηθός... στην κόλαση αγάπη μου και στα Zero Years. 2ος ντίλερ στον Χαμένο

Κιθαρίστας των Acid Death και των Suicidal Angels κάποτε. Τώρα ρυθμική κιθάρα στους Orion's Reign. Μοντέρ και επεξεργαστής χρώματος στα Χτυπήματα. Η ταινία με το μεγαλόπρεπο ξωκλήσι είναι η Mamma Mia! Νικoλαΐδης x3. Φωτογράφος πλατό στο Κακό. Εμπλοκή σεναριακή στο Κακό στην Εποχή των Ηρώων. Μικρά ρολάκια. Κι ένα πλάνο (από τα δέκα), συμμετοχή στην έκθεση "Νίκος Νικολαΐδης - Τα χρόνια της χολέρας". Φαν του Βασίλη Πολυδούρη και του Κόναν.

O Θέμης Κατσιμίχας μας είπε για το Νίκο:

Με τον Νίκο, γνωριστήκαμε το καλοκαίρι του '98 όταν, στα γυρίσματα της Κόλασης, χρειαζόταν έναν έξτρα βοηθό, για ένα απαιτητικό γύρισμα, αυτό της πισίνας. Μέχρι τότε, είχα δει μόνο τη Συμμορία, κι αυτή, όταν ήμουν 15 χρονών, κάποια στιγμή, σε ένα από τα δύο κρατικά κανάλια της εποχής.

Ο φίλος μου, ο Χρήστος (μετά Νικολαΐδη γνωστός και ως Manson) με παίρνει λοιπόν τηλέφωνο στη δουλειά μου και μου λέει: "Μάντεψε πού είμαι και με ποιον δουλεύω. Και χρειαζόμαστε κάποιον...". Κάπως έτσι βρέθηκα να παραιτούμαι από τη δουλειά και να βρίσκομαι στα Λεγρενά,να βοηθώ στα γυρίσματα. Πρώτη φορά είδα τον Νίκο, καθισμένο μπροστά στο μόνιτορ, με τα ακουστικά στο λαιμό του. Με κοίταξε ερευνητικά, χαμογέλασε, δώσαμε τα χέρια, συστηθήκαμε. Στο διάλειμμα του γυρίσματος η ερώτηση που μου έκανε ήταν η τελευταία που περίμενα: "Ποια είναι η αγαπημένη μου ταινία;".Όταν του είπα, γέλασε με την ψυχή του, και "άνοιξε" να με υποδεχτεί στην οικογένειά του. Σαν να είπε, δικός μας είναι αυτός.

Μέσα στα χρόνια που πέρασαν, εκείνος, η Μαρί Λουίζ, τα παιδιά, με έκαναν πράγματι να νοιώσω ότι είμαι μέλος της οικογένειάς τους. Με ο,τι συνεπάγεται αυτό. Γέλια, κλάματα,γλέντια, στεναχώριες. Αλλά με έβαλε και στην οικογένεια του κινηματογράφου. Περνούσαμε άπειρες ώρες να βλέπουμε ταινίες, από υπερπαραγωγές μέχρι τις απίστευτες b-movies και να τις μελετάμε, να τις αναλύουμε. Και ήταν υπέροχο. Διαρκώς κάτι είχε να διδάξει. Δεν μας άφηνε έτσι.

Αλλά το αποκορύφωματης διδασκαλίας του φυσικά, ήταν όταν προετοιμαζόταν για μια ταινία. Η παραμικρή λεπτομέρεια των πάντων. Έτσι, είχε την ταινία έτοιμη στο κεφάλι του, γυρισμένη, μονταρισμένη, με τις ερμηνείες και τις "φάτσες" που ήθελε, με το ντεκόρ και τη μουσική της, πολύ πριν πάει στο γύρισμα. Και γι' αυτόντον λόγο πιστεύω ότι το ίδιο το γύρισμα, τον ενοχλούσε. Θα το έκανε πολύ κέφι, αν υπήρχε μια συσκευή που μόλις ετοίμαζε την ταινία στο μυαλό του, του έβγαζε μια κόπια...

Τελευταία φορά τον είδα όταν είχαμε πάει σπίτι του με τον Χρήστο και την Βίκυ. Φάγαμε, είδαμε ταινία. Μας είπε ότι θα μπει γιαμια εγχείρηση ρουτίνας, για μια "εγχειρησούλα".

Λίγο καιρό μετά, βρίσκομαι σ' ένα νησί του Αιγαίου για τα γυρίσματα μιας ξένης παραγωγής. Σ' έναν τεράστιο βράχο-ακρωτήριο, όπου οι ξένοι έχουν φτιάξει στην κορφή ένα μεγαλόπρεπο εξωκκλήσι. Με τα όλα του. Από κοντραπλακέ και γύψο. Το απόλυτο πλατό.Χαζεύω με τη μαγεία του κινηματογράφου, όταν με παίρνει ο Χρήστος και μου λέει "ο Νίκος έφυγε". Κάθομαι κάπου με το τηλέφωνο στο ψόφιο μου χέρι, και ακούω τα λόγια του Νίκου, "Άντε μπαγάσα, ρίξε και λίγη βροχή να φτιάξουμε ατμόσφαιρα."

- Θέμης Κατσιμίχας

Μαρί-Λουίζ Βαρθολομαίου
Σύζυγος, μάνα ενδυματολόγος, καλλιτεχνική μαγείρισσα διευθύντρια

Για την Μαρί-Λουίζ θα διαβάσετε πολλά μέσα από τις αναμνήσεις των μελών της μεγάλης νικαολαϊδικής οικογένειας. Από φαγητά και περιποιήσεις μέχρι κοστούμια και σκηνικά, από διεύθυνση παραγωγής και καλλιτεχνική διεύθυνση μέχρι διαχείριση και μανατζάρισμα σπιτιού, ταινιών, παιδιών και εγγονιών. Η δυναμικότητα και η ενέργειά της επενδύθηκαν και επενδύονται δημιουργικά σε όλες τις οικογενειακές δραστηριότητες. Εντελώς endless. Που πώς πόσο ποιό;

H Μαρί-Λουίζ Βαρθολομαίου μας είπε για το Νίκο:

Τον γνώρισα το καλοκαίρι του '66 που τέλειωσα το σχολείο, στο περίφημο Edelweiss, βρεθήκαμε μέσω κοινών φίλων... Ήταν τόσο ωραίος και ξεχωριστός, εγώ τόσο ανασφαλής και ντροπαλή... που γίναμε φιλαράκια σε στυλ Καζαμπλάνκα... "Νίκο, νομίζω ότι αυτό είναι η αρχή μιας υπέροχης φιλίας..."και άρχισα να τον τροφοδοτώ με γκομενίτσες-φίλες μου... μέχρι που τον ερωτεύθηκα το 1970...

Την πρώτη ταινία - την Ευριδίκη ΒΑ 2037, την κάναμε με 150.000 δρχ. που είχαμε μαζέψει και με την βοήθεια του Πανουσόπουλου όταν βρήκε την Βέρα την Τσέχοβα που μπήκε συμπαραγωγός με τηναμοιβή και τα ταξίδια της... Ήταν η πρώτη "οικογενειακή" μας ταινία.

Η τελευταία φορά που γελάσαμε, ήταν πριν μπει στο χειρουργείο όταν μου έδωσε ένα φιλί στο στόμα κι ένα φλασάκι [usb] λέγοντας... "Εδώ είναι το Μοντεζούμα τελειωμένο... κοίταξε μη το χάσεις Μαριλούζα..." κι ήταν23 Αυγούστου 2007.

Δεν χρειάζεται να πω τι ήταν ο Νίκος για μένα... γιατί καθόρισε όλη μου τη ζωή και την ύπαρξη... ήταν ο μέντοράς μου, ο σύντροφος και φίλος μου, ο άντρας κι εραστής μου, η έμπνευση κι η δημιουργικότητά μου, η υποστήριξη κι η ψυχανάλυσή μου, τα όνειρα κι οι εφιάλτες μου, το σύμπανκαι το χάος μου... ο μεγάλος και μοναδικός μου έρωτας... τελικά κατά κάποιο περίεργο τρόπο, νοιώθω ότι είμαι το δημιούργημά του... Όπως δίδασκε τους ηθοποιούς του για τον ρόλο, έτσι δίδαξε κι εμένα να μάθω να ζω χωρίς εκείνον...

- Μαρί-Λουίζ Βαρθολομαίου

Michele Valley
Γυναίκα στην Πρωινή Περίπολο, μητέρα στον Singapore Sling, νεκρή μάνα στον Χαμένο, επιστάτις στα Zero Years

Βέρνη, Κρατική Δραματική Σχολή Ζυρίχης, Antoine Vitez στο Conservatoire de Paris, Αθήνα 1985. Νικολαΐδης x4, Η γυναίκα που έβλεπε τα όνειρα, Κρυστάλλινες Νύχτες, Το Παλτό / Μαύρο γάλα, Ο άγγελος κι ο αρσιβαρίστας, Κυνόδοντας. Καλή τηλεόραση. Θεατρικά, ποιητικά δρώμενα και περφόρμανς. Ενδεικτικά: Επιστροφή στον Παράδεισο στο ΚΘΒΕ, Φιλοκτήτης στη Μικρή Επίδαυρο, Building The House Of Phoenix @ Knot Gallery, The Confession Session: Episode 13.

H Michele Valley μας είπε για το Νίκο:

Δεν θυμάμαι τίποτε, δεν έχω κάτι ξεχασμένο μέσα στις τσέπες μου που να μου μιλάει για την πρώτη φορά. Ούτε κανένα σημάδι που να μου θυμίζει κάτι, από που ήρθα ή τι περίμενα να βρω.

Είναι αυτές οι μαγικές στιγμές που άμα σταθείς πολύ τυχερός σου συμβαίνουν δυο τρεις φορές στηνζωή σου.

Είναι τότε που δεν χρειάζεται σχεδόν τίποτα, απλά κατά κάποιο υπέροχο τρόπο, εκείνο το καλοκαίρι, χάνεις ένα κομμάτι του εαυτού σου.

Είναι που από την πρώτη στιγμή γνωρίζεις ότι εκείνος που βρίσκεται απέναντί σου θα μείνει για πάντα χαραγμένος μέσα σου, κι ας μην τον ξαναδείς ποτέ.

Είναι το υπόγειο ρεύμα που κυλάει αθόρυβα και ενώνει, είναι αυτό που δεν λέγεται.

Είναι που σηκώνεις το βλέμμα και δεν αντέχεις να διαβάσεις στο δικό του ότι τα ξέρει ήδη όλα για όσα νιώθεις.

Είναι που γνωρίζεις πως ο,τι και αν σου ζητήσει, δεν θα μπορείς να το αρνηθείς.

Είναι που μετά από ατελείωτες φορές μέσα στα χρόνια με το που σου χαμογελάει, εσύ κοκκινίζεις ολόκληρη, σαν την πρώτη φόρα.

Είναι κάτι που ανεβαίνει από ένα μυστήριο βάθος, πηγαία.

Είναι αυτή η άγνωστη δύναμη που δεν ελέγχεται, που σε πλημμυρίζει, σε τρελαίνει, σε γοητεύει.

Η πραγματικότηταμπορεί - και μάλλον οφείλει να είναι ενίοτε και σκληρή. Νιώθεις αδύναμη, ευάλωτη, φοβισμένη, εκτεθειμένη, ανήμπορη, χαμένη. Όσο πιο ψηλά είναι η μπάρα, τόσο πιο ψηλά πρέπει να πηδάς. Δεν είναι εύκολο. Όσο μεγαλύτερη είναι η εμπλοκή σου, τόσο πιο πολύ φοβάσαι να απογοητεύεις, να μην είσαι επαρκής. Αλλά ποιός άλλος έχει την τύχη να μπορεί μετά από 25 χρόνια να απαντά σε όλα τα ουσιαστικά ερωτήματα με τις ατάκες από την ταινία που τον σημάδεψε; Εγώ την έχω αυτή την τύχη. Όμως το φως του φεγγαριού ξέρει και παίζει παράξενα παιχνίδια με κάποιον που ονειρεύεται. Ο κόσμος έξω είναι σκοτεινός, με κάτι κόκκινο που μαζεύεται σαν μικρόβιο κάτω από το μικροσκόπιο, κι ύστερα τίποτα... μόνο σκοτάδι κι ερημιά. Δεν μπορεί λοιπόν να υπάρξει τελευταία φορά. Υπάρχει μόνο η πρώτη, και μετά όλα είναι επανάληψη, επιβεβαίωση γι' αυτό που γνωρίζεις από την αρχή. Γιατί τίποτα δεν χάνεται, απλά αλλάζει μορφή.

- Michele Valley

Γιώργος Αργυροηλιόπουλος
Βοηθός καμεραμάν σε Γλυκιά Συμμορία και Singapore Sling. Υποβρύχιες λήψεις... στην κόλαση αγάπη μου

Βραβείο διευθυντή φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τον Ιαγουάρο και τον Κήπο του Θεού. Πρωτύτερα Veracruz και Η κυρία Μίκα. Όψιμος Περάκης, Μαλέα, Γκορίτσας, Ευαγγελάκου, Δήμας, Παπαστάθης, Ιεροκλής. Και ντοκιμαντέρ: Ετών 98, Γιάννης Κούρος, Βάλτερ ο έλληνας, Σκιές στο φως. Και καλή τηλεόραση: 10 και Καρυωτάκης. Και πάντα αρωγός και συμπαραστάτης στους μικρομηκάδες. Plus Συνομιλίες με το Φως, video λόγου και μουσικής με/για τον Γιώργο Γραμματικάκη.

O Γιώργος Αργυροηλιόπουλος μας είπε για το Νίκο:

Η γνωριμία μου με τον Νίκο ξεκίνησε στην προετοιμασία της ταινίας Γλυκιά Συμμορία.Ήταν η πρώτη μου φορά που συμμετείχα σε γύρισμα ταινίας μεγάλου μήκους. Δούλεψα σαν βοηθός παραγωγής στην προετοιμασία και σαν β' βοηθός οπερατέρ στο γύρισμα.

Από την αρχή αναπτύχθηκεμε τον Νίκο μια φιλία μέσα από μια σχέση δάσκαλου-μαθητή όπως ήταν φυσικό. Πολύ γοητευτικός, με έντονη προσωπικότητα και τρομερή αίσθηση του χιούμορ, μου έμαθε το σινεμά του. Ή μάλλον, να το εξηγήσω αυτό, δεν ένιωσα ποτέ ότι ο Νίκος μου δίδαξε σινεμά, αλλά μου έμαθε τη συνωμοσία του σινεμά. Μουέμαθε δηλαδή ότι για να κάνεις σινεμά χρειάζεται να υπάρχει κάποιου είδους αφοσίωση μεταξύ των ανθρώπων που το κάνουν, μια σύμπνοια, μια φιλία εντέλει.

Θυμάμαι ότι στα γυρίσματα της Γλυκιάς Συμμορίας, για λόγους ασφαλείας αλλά και επειδή γουστάραμε, μέναμε στον χώρο του γυρίσματος.Ο Οδυσσέας Λάππας, ο Τάκης Σπυριδάκης κι εγώ.

Όταν δεν είχε γύρισμα, βλέπαμε όλοι μαζί με τον Νίκο ταινίες. Όταν λέω ότι βλέπαμε ταινίες εννοώ ασταμάτητα. Νύχτα μέρα. Φυσικά αυτό συνεχίστηκε για αρκετό καιρό και μετά τη Γλυκιά Συμμορία. Υπήρξαν περιπτώσεις που έμεινα στο σπίτι του Νίκου επί μια βδομάδα συνέχεια κάνοντας παρέα και βλέποντας ταινίες μαζί του. Ταινίες άγνωστες, αμερικάνικες που είχε φέρει από το εξωτερικό. Στο σπίτι του πρωτοείδα VHS και Laser disk σε μέγεθος δίσκου 33 στροφών πολύ πριν κυκλοφορήσουν στην Ελλάδα.

Το '85 είχα ένα άσχημο ατύχημα με τη μηχανή.Έσπασα τον Α2 σπόνδυλο του αυχένα. Κατέληξα με γύψο από τη μέση και πάνω. Ο Νίκος και η Μαριλουίζ κατέφθασαν αμέσως στα Εξάρχεια που έμενα τότε, με έφεραν σε επαφή με έναν γνωστό τους καταπληκτικό ορθοπεδικό και φυσικά ο Νίκος μου έφερε μια ντάνα βιντεοκασέτες με ταινίες από την προσωπική του συλλογή.Ήταν σαν καταδρομική επιχείρηση. Με δυο κινήσεις άλλαξαν το τοπίο που μέχρι τότε έμοιαζε απελπιστικό.

Μοιραζόμασταν το πάθος για την τεχνολογία σε οποιαδήποτε μορφή αλλά εκείνο που τον ενθουσίαζε πραγματικά ήταν ο καλός ήχος.

Θυμάμαι πολλά χρόνια μετά τη Συμμορία, νομίζωμετά και από το Singapore Sling όπου δούλεψα σα βοηθός οπερατέρ, μου έκανε την τιμή να έρθει στο τότε σπίτι μου να ακούσει τα δικά μου μηχανήματα ήχου. Δεν αστειεύομαι λέγοντας ότι μου έκανε την τιμή διότι όσοι ήξεραν τον Νίκο γνωρίζουν ότι δύσκολα έφευγε από το σπίτι του.

Ήρθε λοιπόνστο σπίτι και βάλαμε το Sultans of Swing των Dire Straits που το είχαμε και οι δύο σαν ηχητική αναφορά. Δεν τον είδα ικανοποιημένο. Προετοιμασμένος για αυτό το ενδεχόμενο άρχισα να συνδέω και να αποσυνδέω τελικούς ενισχυτές, προενισχυτές και τα λοιπά. Παρέμεινε σκεπτικός. Πάνω στις προσπάθειεςτο βρήκε. Τα καλώδια είπε. Πρέπει να φροντίσεις την ποιότητα των καλωδίων. Τα καλώδια έχουν κρυμμένη μουσική μέσα.

Μετά από κάποια χρόνια αφού είχα εργαστεί σε ταινίες σα διευθυντής φωτογραφίας, ο Νίκος μου πρότεινε να κάνουμε μαζί το Θα σε δω στην κόλαση αγάπη μου. Τότε κατάλαβακαλύτερα την ιδιαίτερη σχέση του με το σινεμά. Ο Νίκος ήξερε σινεμά αλλά αναμετριότανε μαζί του κάθε φορά. Δεν το είχε για μαξιλάρι, αλλά σαν αντίπαλο που τον πολεμούσε στα ίσια, οπλισμένος με τις εμμονές του, την προσωπική αισθητική του και με τη συμμορία των ανθρώπων που έπαιρνε μαζί του γιανα τον βοηθήσουν. Ο πρώτος συμμορίτης βέβαια πάντα ήταν η Μαριλουίζ. Το Μαράκι. Δε θέλω να πω για το πόσο φιλόξενη ήταν για μας και πόσο υποστηρικτική για τον Νίκο. Είναι λίγο για την Μαριλουίζ. Πιστεύω ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του καλλιτεχνικού χαρακτήρα του Νίκου.

Ο Νίκος ανήκεισε εκείνο το είδος των ανθρώπων που όταν φύγουν, όσο περνούν τα χρόνια σου λείπουν και πιο πολύ.

- Γιώργος Αργυροηλιόπουλος

Νίκη Τριανταφυλλίδη
Η άγνωστη Γυναίκα στην Ευριδίκη ΒΑ 2037

Ουρανός του Κανελλόπουλου, Το κανόνι και τ' αηδόνι, Άγνωστος Πόλεμος, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται και μετά... η Ευριδίκη ΒΑ 2037. Γυναίκα από βελούδο στην δραματοποιημένη τηλεταινία του Φρέντι Γερμανού. Τελευταίο πέρασμα στο Αντίο Βερολίνο του killer Αθανίτη. Βραβείο σκηνοθεσίας για την μ.μ. Συνηθισμένο μου όνειρο. Θέατρο Γκραγκάντα και μια λαμπρή διαδρομή και τρία δικά της θεατρικά: Πάρτυ στο σπίτι της Ελισσάβετ Π., Ηχώ και Νάρκισσος, Τρελλή Ελένη.

H Νίκη Τριανταφυλλίδη μας είπε για το Νίκο:

Τον [Νίκο Νικολαΐδη τον] γνώρισα μέσω του Πανουσόπουλου. Τέτοιος παράξενος άνθρωπος!!! Και σκηνοθέτης παράξενος. Δεν ξαναδούλεψα ποτέ έτσι με άλλον.

[Στην Ευριδίκη]... δημιούργησε ένα παράξενο κλίμα, πολύ αυθεντικό, μαγικό. Το έβγαλε από μένα αυτό, εγώ το είχα μέσα μου και το 'δωσα στην ταινία. Χωρίς καν να μου δώσει οδηγίες, χωρίς να εξηγεί ποτέ τι ακριβώς ήθελε. Έκανε ένα και μοναδικό γύρισμα και πέτυχε [χωρίς να χρειαστεί επανάληψη].

[Θυμάμαι]... ήταν πολύ γοητευτικός, μυστηριώδης, αινιγματικός. Δεν εξωτερίκευε παρά ελάχιστα. Δεν έδειχνε... συναισθήματα.

- Νίκη Τριανταφυλλίδη

[Ενώ τα έλεγε όλα αυτά η Νίκη Τριανταφυλλίδη, ένιωσα να αναδύεται από την άλλη μεριά του τηλεφώνου μια γλυκιά συγκίνηση. Ένιωσατη μαγεία. Και τη φρεσκάδα της φωνής της και -για στιγμές- εκείνο το κελαρυστό της νάζι. Προσπάθησα να τα μεταφέρω όσο γινόταν καλύτερα].

Τζένη Κιτσέλη
Οδέττη στον Χαμένο τα παίρνει όλα, αρχηγός στα Zero Years

Ο Δημήτρης Αρβανίτης την έντυσε χήρα στην 6λεπτη μαύρη κωμωδία Ίσα μωρή χαμούρα [1995]. Κι ο Γιώργος Κωνσταντίνου Λίλα στην κωμική σειρά Η διπλανή πόρτα [1997]. Ύστερα ήρθαν οι οίστροι και οι μέλισσες: o Νίκος Νικολαΐδης την έχρισε πρωταγωνίστρια. The loser takes all και The Zero Years. Κι ύστερα κι ύστερα; Μα δεν υπάρχει ύστερα!!! Δε με πιστεύετε;

H Τζένη Κιτσέλη μας είπε για το Νίκο:

Ένα ζεστό μεσημεράκι του Ιουνίου του '96, έχοντας "χτυπήσει" κάνα δυο μπυρίτσες με μια φίλη, θυμήθηκα ότι κάπου εκεί κοντά γίνεται ένα casting, χωρίς να γνωρίζω τίποτα άλλο.

Κάποιες απ' τις ερωτήσεις, αφορούσαν τον ελληνικό κινηματογράφο και -ντρέπομαι που το παραδέχομαι- έχονταςσπουδάσει στη Γαλλία και όντας πανάσχετη, απάντησα ότι δεν έχω ιδέα από έλληνες σκηνοθέτες, συντελεστές και γενικότερα από ελληνικό κινηματογράφο.

Εκτός από μια ταινία που μ' έχει σημαδέψει βλέποντάς τη, πιτσιρίκα... τη Γλυκιά Συμμορία!!!, αλλά μη με ρωτάτε το σκηνοθέτη, δε θυμάμαι-συμπαθάτε με! Τέτοιο θράσος και ασχετοσύνη!!!

Το casting λοιπόν ήταν για την Κόλαση του Ν. Νικολαΐδη! Φυσικά με φώναξε! Και λέω "φυσικά" γιατί ο άνθρωπος είχε τρομερό χιούμορ και καθόλου κόμπλεξ!

Απογευματάκι λοιπόν στον κήπο του σπιτιού τους, με τον Νίκο και την Marie-Louiseκαθισμένους απέναντί μου. Εγώ τρακαρισμένη, τρομοκρατημένη -γιατί ξέχασα να σας πω ότι εντωμεταξύ ρώτησα κι έμαθα (;;;) τι εστί Νικολαΐδης! - μα πάνω απ' όλα μαγεμένη, ν' απαντώ μηχανικά στις ερωτήσεις που με αφορούσαν και να τον ακούω να μου μιλάει για τις ταινίες του, για μουσικές που του άρεσαν,για τον Jerry Lewis που λάτρευε και φυσικά για την Κόλαση.

Ένας καινούργιος κόσμος, ο κόσμος του Ν. Νικολαΐδη, ένοιωθα να με συνεπαίρνει και στην κυριολεξία να με ρουφάει... Αχ!, θα μπορούσα να γράψω ατέλειωτες σελίδες γι' αυτή τη πρώτη μας συνάντηση! Τον Νίκο απέναντί μου να με κοιτάει με ύφος που φανέρωνε ότι διασκέδαζε αφάνταστα το άγχος και την αμηχανία μου. Την Marie-Louise -την αγάπη του, τον έρωτα του, την πιο πιστή του θαυμάστρια- ευγενική και χαμογελαστή να με "κόβει" από πάνω ως κάτω...

Δυστυχώς οι συνθήκες της ζωής μου εκείνη την εποχή, δεν μας επέτρεψαν νασυνεργαστούμε στη Κόλαση. Ευτυχώς όμως, είχα και δεύτερη και τρίτη ευκαιρία. Στον Χαμένο και στο Zero Years!

Τον λάτρεψα στις πρόβες και ομολογώ ότι κάποιες στιγμές στα γυρίσματα, ευχαρίστως τον "σκότωνα..."!!!

Έμαθα τόσα πολλά, τον αγάπησα πολύ και στο τέλος κάθε ταινίας μας η "ερώτηση" παρέμενε πάντα η ίδια: Όταν έχεις δουλέψει με τον Νικολαΐδη πως μπορείς μετά να δουλέψεις μ' οποιονδήποτε άλλον σκηνοθέτη;

Το μυαλό μου αρνείται πεισματικά να θυμηθεί την τελευταία μας συνάντηση, τις τελευταίες μας κουβέντες. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι τυχαίο.

Όταν συναντάς ανθρώπους σαν τον Νίκο Νικολαΐδη στην ζωή σου, δεν μπαίνει ποτέ "τελεία"...

- Τζένη Κιτσέλη

Άρης Σταύρου
Ενορχηστρωτής φωτός και σκότους στη Γλυκιά Συμμορία και τον Singapore Sling

Η πρώτη ταινία που έκανε διεύθυνση φωτογραφίας πρέπει να έγινε τη χρονιά που γεννήθηκα. Μετά από 70 δουλειές, με την τεράστια σοφία και πείρα του αυτοδίδακτου και αυτοδημιούργητου, μου μίλησε από τα Σφακιά όπου αποτραβιέται συχνά για να κρατάει αποστάσεις και να προετοιμάζει στο μυαλό του το επόμενο επίτευγμα, τον Ιωάννη Βαρβάκη του Σμαραγδή. Όλα τα "σπιτικά" εσωτερικά πλάνα στη Συμμορία και τον Singapore Sling του ανήκουν.

O Άρης Σταύρου μας είπε για το Νίκο:

Με τον Νίκο γνωριζόμασταν από τα σπουδαστικά μας χρόνια. Τότε οι σχολές κινηματογράφου ήταν δυο και οι μαθητές τους κάνανε παρέες. Κάθε μικρό ταινιάκι που γυριζόταν [ένθεν κακείθεν] ήταν μια ευκαιρία για άσκηση και εμπειρίες, είτε είχαμε ενεργό συμμετοχή είτε κουβαλάγαμε καφέδες.

Ο Νίκος ήταν σκηνοθέτης της μιας και μόνης ματιάς. Δεν του άρεσαν οι πειραματισμοί από δεύτερες οπτικές γωνίες, του στιλ "ας το 'χουμε κι αλλιώς [το πλάνο] και βλέπουμε". Ούτε και είχε τέτοιες πολυτέλειες. Ήταν αποφασισμένος για τη συγκεκριμένη ματιά κι αυτό που είχε κατά νου, αυτό τραβούσαμε και μόνο - και συχνά μια κι έξω. Έκανε διαρκώς οικονομία φιλμικού χρόνου και ήταν αυτό που είχε οραματιστεί και είχε λεπτομερώς οργανώσει στο μυαλό του κι όχι κάτι άλλο.
...

Την τελευταία φορά που βρεθήκαμε είχα την αίσθηση πως ήθελε ο Νίκος να ξανακάνουμε μια ταινία μαζί. Ξέρεις, οι άνθρωποι που γνωρίζονται καλά και μακροχρόνια μιλάνε με τα βλέμματα. Τα βλέμματά μας λοιπόν συναντήθηκαν και ήταν πρόθυμα. Αυτό θυμάμαι.

- Άρης Σταύρου

Όλια Λαζαρίδου
Η Βέρα στα Κουρέλια [που] τραγουδάνε ακόμα

Το κορίτσι με τα παραμύθια των αδελφών Γκριμμ. Το κορίτσι του Βαριετέ, του Στίγματος, της Παραγγελιάς. Η Όλγα Ρόμπαρτς, η Αδιόρθωτη Έλσα και η Λίλη του Μανθούλη. Από το καράβι προς ένα νησί του Σαρωνικού μας μιλά για τη μυθική και άπιαστη Βέρα, τα Κουρέλια και το υλικό που χτίζει τα όνειρα.

H Όλια Λαζαρίδου μας είπε για το Νίκο:

Μόλις είχα τελειώσει τη Σχολή του Θεάτρου Τέχνης του Κουν. Έμαθα ότι [ο Νίκος] έψαχνε για ηθοποιούς. Πήγα σπίτι του. Ήτανε μια κουβέντα δύο φίλων, ούτε οντισιόν ούτε πρόβα. Ήταν φιλικός, μιλούσαμε για άσχετα πράγματα κι έτσι κατάλαβε ότι του κάνω.

Στα γυρίσματα ήμουνα η μασκότ,η μικρότερη, η πιο ντροπαλή. Μ' έκαναν όλοι τους να αισθάνομαι μέλος της παλιοπαρέας. Περάσαμε τέλεια. Δεν είχα συναίσθηση ότι κάνουμε μια ταινία που έμελλε να γίνει καλτ για αρκετές επερχόμενες γενιές.

Ένα μόνο ήξερα και συνειδητοποιούσα. Όποτε τον έβλεπα [στα κατοπινά χρόνια] μου επιβεβαίωνετην αίσθηση ενός ονειροπόλου που τα όνειρά του δεν είναι φυγή αλλά υλικό που το κάνει δημιουργία.

- Όλια Λαζαρίδου

Χρήστος Βαλαβανίδης
Χρήστος και στα Κουρέλια [που] τραγουδάνε ακόμα

Ποιητής, ηθοποιός, Από Μηχανής Θεατρώνης, βιντεακός, τηλεοπτικός και ραδιοφωνικός συγγραφέας και εκπομπέας. Και σκηνοθέτης θεατρικός. Με τα Κουρέλια χτύπησε το βραβείο Α' ανδρικού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Λούφα και Παραλλαγή του Περάκη, Η Φωτογραφία του Παπατάκη, Πάμπτωχοι Α.Ε. του Κόκκινου, είναι μια καλή τριπλέτα. Τί τύπου ήταν οι επαφές του με τον Νικολαΐδη;

O Χρήστος Βαλαβανίδης μας είπε για το Νίκο:

Γνωριστήκαμε -που αλλού;- σε μια αίθουσα κινηματογράφου μετά από ραντεβού που μας κανόνισε ο Κωνσταντίνος Τζούμας που είχε ήδη γνωρίσει τον Νίκο. Ήτανε στο σινεμά Ράδιο Σίτι στην Πατησίων και έπαιζε την ταινία Στενές Επαφές 3ου Τύπου. Σημαδιακό όπως φαίνεται (οι δικέςμας επαφές δεν ξέρω τι τύπου ήτανε), γιατί μετά καθίσαμε και τα είπαμε, διαπιστώσαμε κοινές ιδέες, κοινές συνήθειες, προτιμήσεις: το ροκ και τη λογοτεχνία.

[Στα γυρίσματα]... θυμάμαι χαρακτηριστικά μια σκηνή όπου μου ερχότανε να κλάψω και μου λέει "όχι μην κλάψεις, συγκρατήσου και θα βγει καλύτερη".Κι όντως κρατήθηκα κι όντως όταν την είδα ήταν πολύ καλή.

Ο Νίκος ήταν σταθμός στην καριέρα μου. Είχα κάνει κι άλλη ταινία πριν αλλά σαν αυτή όχι. Σαν τα Κουρέλια όχι. Δεν είχαμε επαφή αλλά μάθαινα τα καλά του λόγια και πάντα τον εκτιμώ και τον σκέπτομαι.

- Χρήστος Βαλαβανίδης

Βίκυ Χάρρις
Η Έλσα στην Κόλαση Αγάπη μου, η Βίκυ των Zero Years

Κίνγκστον, Γούντστοκ, Λι Στράσμπεργκ, Βοστόνη, Ελλάδα. Ανταπόκριση από το Λος Άντζελες. Η Έλσα της Κόλασης, η Βίκυ των Zero Years. Dead can Dance by the pool.

H Βίκυ Χάρρις μας είπε για το Νίκο:

Όταν τον συνάντησα για πρώτη φορά, ένιωσα πως τον ήξερα όλη μου τη ζωή κι αυτό το συναίσθημα δεν άλλαξε ποτέ. Το γνώρισα τον Σεπτέμβριο του '95 και έκανε δοκιμαστικά για τον Χαμένο. Θα συνεργαζόμασταν αλλά η ταινία δε γυρίστηκε, αναβλήθηκε τότε, και χαθήκαμε για καιρό.

Εντελώς τυχαία, μας ξανάφερε σε τηλεφωνική επαφή ένας συνεργάτης του Νίκου, δυο χρόνια αργότερα. Ο Νίκος ξεκίνησε τη συζήτηση λέγοντας "Θα κάνω τελικά μια άλλη ταινία και ήθελα να σε δω, αλλά μου φαίνεται πως είσαι πολύ νέα και πολύ "φράπα στη μούρη" γι' αυτό που θέλω... Εγώ θέλω δυο "νεκρούλες"...Έλα όμως να τα πούμε από κοντά".

Τον καιρό εκείνο πέρναγα ίσως την πιο δύσκολη στιγμή της ζωής μου και σκόπευα επίσης να ταξιδέψω για ένα μεγάλο διάστημα, αλλά ήθελα πολύ να τον ξαναδώ. Έπινα καφέ στο σαλόνι του όταν τον κατάλαβα να με πλησιάζει από έναν μακρύ διάδρομο γελώντας: "Πώς είσαιέτσι βρε; Τα χάλια σου έχεις... Χα χα! Τραίνο σε χτύπησε; Μου κάνεις για την ταινία!!! Χαααα!"

Αφού τα είπαμε λίγο μου έδωσε το σενάριο και μου 'πε "αν σ' αρέσει, θα σκίσεις αυτό το εισιτήριο που έχεις και θα κάνουμε την ταινία". Το σενάριο ήταν το Θα σε δω στην Κόλαση, Αγάπη μου...

Καιτην τελευταία φορά που τον είδα, και την τελευταία φορά που τον άκουσα, γέλασε σα μικρό παιδί.

Μου λείπει πολύ το γέλιο του.

- Βίκυ Χάρρις

Κωνσταντίνος Τζούμας
Κωνσταντίνος στα Κουρέλια, Κωνσταντίνος και στη Συμμορία

Ο όρος μπον βιβέρ ωχριά. Όποιος διαβάσει την τριλογία-αυτοβιογραφία του το πιάνει αμέσως. Ημέρες χορού, θεάτρου, ραδιοφώνου, τηλεόρασης. Και νύχτες κινηματογραφικές ως κουρέλι. Χάπι Ντέι βραβείο στο Φεστιβάλ. "Μα, επιτέλους, ποιος νομίζετε ότι είστε, ο Ιντιάνα Τζόουνς;" λέει στο μπαρ της Συμμορίας. Πιο πριν όμως μας έχει αποδείξει πως Τα Κουρέλια [πάντα θα...] Τραγουδάνε Ακόμα. Αν και... εεε διαβάστε να μάθετε... πτώματα.

O Κωνσταντίνος Τζούμας μας είπε για το Νίκο:

από τον Πανωλεθρίαμβο [Καστανιώτης 2010]

[...]

Ξενυχτάμε με την τοτεμική Τούλα, [...] τη Ρίτα, σταθερή αξία κραξίματος, μπουγελώματος και κατουρήματος αγνώστων, και σπανιότερα γνωστών [...] και το ζεύγος Μαρί-Λουίζ Μαρτόλομιου / Νίκου Νικολαΐδη, σκηνοθέτη του LacrimaeRerum και της Ευρυδίκης, που μας καλούν συχνά στο σπίτι τους στην Πολιτεία για συνεργασία σε μια ταινία με τίτλο Τα Κουρέλια τραγουδάνε ακόμα.

Τους έχω συστήσει τον Άλκη ένα βράδυ στην ινδομαροκινή κιβωτό της Ήβης, στον περιφερειακό του Λυκαβηττού... Ο Νίκος ενθουσιάζεται με τις ιστορίες του φίλου μου, τις περιπέτειές του, το στυλ, τα ντραμς και τον χρήζει βασικό μέλος των Κουρελιών, που με την παιδική αιχμηρότητα του Βαλαβάν, την ωμότητα της Ρίτας, την φαντασματική υγρασία της Όλιας και τον ακτινογραφικό μετεωρισμό μου, θα μπούνε στην περιπέτεια να τραγουδήσουν ακόμα ντε κουρελέ.

Στις συναντήσεις μας, που όλες εξελίσσονται σε συμπόσια απ' τη συντονιστική μητρικότητα της Μαρί-Λουίζ σε θέματα ροής, ευ ζην και ενδυματολογίας, ο σκηνοθέτης μας [...] καταγράφει εντέλει υλικό, πλέκει διαλόγους, πλούσια συγκομιδή απ' τις προσωπικέςιστορίες όλων μας, και το σενάριο των Κουρελιών αρχίζει να παίρνει μορφή.

Ο Μάιος, λες και του το κάνει δώρο, βρέχει συνεχώς, ιδεώδης ατμόσφαιρα για την ταινία του [...]

Συνεργαζόμαστε σφιχτά και με αποτελεσματικότητα, σε σημείο που σκηνές όπως το δείπνο στο τραπέζι με όλητην παρέα, να προκύπτουν μέσα σε δυο νυχτερινά [...]

Έχω στιγμές που αμφιβάλλω για τους ήρωες της ταινίας, μου φαίνονται όλοι φαντάσματα του Νικολαΐδη, του το λέω σ' ένα διάλειμμα, δε λέει όχι. "Τι άλλο είναι το σινεμά από ιστορίες φαντασμάτων;" χαμογελάει. [κι ο Κασσαβέτης το ίδιο δε θ' απαντούσε;]

[...ακολουθεί γλαφυρή περιγραφή όπου η τσακαλοπαρέα στο διάλειμμα των γυρισμάτων εισβάλει, με τα περίεργα ντυσίματα και τη Ρίτα κουκουλοφόρο, σε αντίπερα βίλα με τζαζέ γκάρντεν πάρτι, που ανήκει -κυριολεκτικά- στο σταθμάρχη της σία στην Αθήνα...]

Έχω την εντύπωση ότι τα καμώματα και οι ιστορίες των Κουρελιών φαντάζουν αστειάκια μπρος σ' αυτά που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, μ' αυτήν την εμμονή στην κουρελαρία. Συμμετέχω φυσικά, αλλά από απόσταση, δεν έχω πειστεί αν οι ήρωες αξίζουν τον κόπο. Σ' αντίθεση με τον Άλκη, που καταθέτει την αλήθεια του και πιστεύει σ' αυτό που κάνει, εγώ απέχω. Παίζω τον απόντα έτσι κι αλλιώς -σεναριακά αυτοκτονώ- κάποια σύμπτωση. Αλλά σίγουρα ο σκηνοθέτης μας ξέρει από δοσολογία και χημεία και λατρεύει το μοντάζ. Με το που τελειώνουν τα γυρίσματα, σταματάνε κι οι βροχές...

από το τηλέφωνο...

[στον τηλεφωνητή του ακούμε:σε γενικές γραμμές λείπω. Πιο συγκεκριμένα, αφήστε μήνυμα]

Μιλάγαμε συχνά στο τηλέφωνο [με τον Νίκο]. Του άρεσαν οι ατάκες: ο χαμένος τα παίρνει όλα, όποιος ξέρει να ντύνεται ξέρει και να γδύνεται, αυτή είναι ακυβέρνητη μήτρα. Υπέροχοι ήρωες, κοφτή γλώσσα, χαμένοι από χέρι. Το μεγαλείο τουόμως [στα Κουρέλια] ήταν ότι σκηνοθέτησε τη Ρίτα...

- Κωνσταντίνος Τζούμας

Lumi Savva
Η Ξανθιά του Χαμένου [που] τα παίρνει όλα

Η Ξανθιά του Χαμένου θυμάται κι αναπολεί πως και με ποιον τρόπο επανασυστάθηκε η Γλυκιά Συμμορία, είκοσι χρόνια μετά, ενόσω λικνίζονταν τριγύρω από μία μπάρα μαζί με τη Μαυρούκα.

Η Lumi Savva μας είπε για το Νίκο:

Ήρθα από τη Ρουμανία το Σεπτέμβριο και το κάστινγκ για τον Χαμένο τα παίρνει όλα έγινε το Νοέμβριο από την Ελευθερία [Δημητρομανωλάκη]. Τον γνώρισα μετά τη 2η ή 3η συνάντηση κι από την πρώτη στιγμή ένιωσα σα να ήμασταν φίλοι χρόνια. Αλλά και με όλη την οικογένεια.

Πρόβες κάναμε στο σπίτι [του]. Όλοι ήταν εξαιρετικοί και είμαι ενθουσιασμένη. Στα γυρίσματα περάσαμε πολύ καλά, ήταν πάρα πολύ γλυκός, δε μου κακομίλησε, δε με μάλωσε ποτέ. Δούλευε πολύ τις λεπτομέρειες και άκουγε συνεχώς τους ηθοποιούς. Ήτανε από τις πιο ωραίες συνεργασίες μου ever, ακόμη και απότις εκτός Ελλάδας.

Ήτανε σαν μια δεύτερη οικογένεια όλοι τους. Μας καλούσε σπίτι [του] σε γιορτινά τραπέζια, Χριστούγεννα, με κάθε καλή ευκαιρία. Έμενα σπίτι με τα παιδιά, σαν παιδί του κι εγώ.

Η ωραιότερη ανάμνηση ήταν στη Θεσσαλονίκη όπου ο Χαμένος τα έδωσε όλα. Γέλια, πειράγματα,παρέες και ζεστασιά.

- Lumi Savva

Μάρω Μαύρη
Η τιβί γούμαν στον Χαμένο [που] τα παίρνει όλα

Ανάμεσα Στα φτερά του έρωτα, Κάτω απ' την Ακρόπολη, και την Αντίστροφη μέτρηση, Ακροβατώντας και στον Έρωτα, η πανέμορφη τιβί γούμαν υποδύεται μια τηλερεπόρτερ στον Χαμένο τα παίρνει όλα. Ο Αϊ-Βασίλης είναι σκέτη λέρα. Τι λέει όμως για τον Άι Νικόλα;

Η Μάρω Μαύρη μας είπε για το Νίκο:

"Η πρώτη και η τελευταία συνάντηση μου με τον Ν. Νικολαΐδη"

Η πρώτη φορά που βρεθήκαμε ήταν περίπου πριν 8 χρόνια, όταν με πήρε τηλέφωνο ο βοηθός του και μου ζήτησε μια συνάντηση με τον Νικολαΐδη για μια καινούρια του ταινία. Τις μέρες που ακολούθησαν μέχρι να βρεθούμε ήμουν σε απόλυτο πανικό γιατί είχα διαβάσει γι' αυτόν, είχα δει όλες του τις ταινίες και είχα επίγνωση του καλλιτεχνικού του μεγέθους.

Έφτασα λοιπόν σπίτι του, τρομαγμένη, ντροπαλή, αγχωμένη, σχεδόν ανύπαρκτη και ξαφνικά τον βλέπω... Καθόταν στο γραφείο του με σταυρωμένα χέρια και σταυρωμένα τεντωμένα πόδια (κλασική στάση Νικολαΐδη), πολύ σοβαρός και αυστηρός, όταν βέβαια με είδε σ' αυτήν την κατάσταση άρχισε να γελάει και να διασκεδάζει το άγχος μου, εκτός από καλός σκηνοθέτης ήταν εξίσου καλός ψυχολόγος, έβρισκε ακριβώς τον τρόπο να σε 'ξεκλειδώσει'.

Μέσα στις επόμενες 4 ώρες είχαμε συζητήσει σχεδόν για όλη μας την ζωή!!!

Η τελευταία συνάντησή μας ήταν πριν από 5 χρόνια, όταν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της τελευταίας του ταινίας δεν άντεξα την πίεση των προβών και πήγα να του ανακοινώσω ότι τον λατρεύω αλλά δεν μπορώ να συνεχίσω. Θυμάμαι έκλαιγα ασταμάτητα και εκείνος σκεπτικός, στεναχωρημένος αλλά πάντα στοργικός και τρυφερός το μόνο που είπε ήταν "με υποβάλλεις ψυχολογικά σε 'έκτρωση' και παρόλο που σ' αγαπώ θέλω λίγο χρόνο για να σε ξανασυναναστραφώ".

Από τότε βέβαια ξαναεπικοινωνήσαμε τηλεφωνικά και όλο εκκρεμούσε μια συνάντηση που δεν πρόλαβε να γίνει.

Αυτό που δεν θα ξεχάσω ποτέ από αυτόν είναι η αίσθηση που σου έδινε ότι μαζί του είσαι ΑΠΟΛΥΤΑ προστατευμένος καλλιτεχνικά άλλα κυρίως προσωπικά.

- Μάρω Μαύρη

Βαλέρια Χριστοδουλίδου
Η Βέρα φραουλίτσα απ' την Κόλαση, αγάπη μου

Ωραία και Κερκυραία. Θέατρο: από Μακμπέθ του Χουβαρδά μέχρι Stitching του Πέρη Μιχαηλίδη. Τιβί: από Πρόβα νυφικού μέχρι τη Ζωή της άλλης. Μουσική: τραγούδι, συνθεσάιζερ και 3 προσωπικοί δίσκοι. Σινεμά: από την Παραλυσία του Μαριανού ως τα Όνειρα Γλυκά του Παγουλάτου. Προτιμήσεις: Παραλυσία, Ελεύθερη Κατάδυση, Ιωάννα σ' αγαπώ, See you in Hell my darling...

H Βαλέρια Χριστοδουλίδου μας είπε για το Νίκο:

"Εύχομαι να συνεργαστώ με αυτόν τον σκηνοθέτη." Αυτό είπα κοιτώντας τον ουρανό όταν βγήκα από αθηναϊκό κινηματογράφο που μόλις είχα δει το Singapore Sling. Μου φαινόταν απίστευτο το γεγονός ότι αυτός ο σκηνοθέτης είναι έλληνας και ζει ανάμεσά μας κάπου στην Αθήνα. Τελικά η επιθυμία μου ήταν τόσο ισχυρή που το σύμπαν έκανε καλά την δουλειά του. Οκτώ χρόνια μετά, τον ήχο του τηλεφώνου μου ακολούθησε μια φωνή που μου έδωσε τα στοιχεία της διεύθυνσης του Νίκου Νικολαΐδη και μου ανταπέδωσε τη δική του επιθυμία να συνεργαστεί μαζί μου.

Έτσι βρέθηκα στο σπίτι τουστην Κηφισιά και σε αυτόν τον τυχερό καναπέ που είχε ρουφήξει τόσες αμερικάνικες ταινίες του '50, ταινίες του αγαπημένου του Jerry Lewis, σπάνιες cult ταινίες, τις αγαπημένες του μουσικές και τα λόγια και την ενέργεια ενός ιδιαίτερου ανθρώπου που υπήρχε στον κόσμο μας αλλά δεν ζούσε μέσα σε αυτόν.

Ο δικός του κόσμος, δεν περιγράφεται. Απλά ήταν "αλλιώς" και για έναν περίεργο λόγο μπορούσα να τον συναντώ εκεί, τον καταλάβαινα. Νομίζω ότι αυτό ήταν το πιο σημαντικό στη σχέση μου μαζί του, πιο πολύ κι από τη συνεργασία μας σε μια ταινία. Βέβαια δε θα έλεγα ότι του άρεσε από την αρχή αυτό, ήταναντιδραστικός σε κάθε εισβολέα, γι' αυτό και οι κόντρες μας δεν έλειψαν τον πρώτο καιρό. Όταν όμως με εμπιστεύτηκε και κατάλαβε ότι εγώ ποτέ δεν εισέβαλα πουθενά απλώς, ούτως ή άλλως, τριγυρνούσα εκεί γύρω από πάντα, γίναμε συνωμότες.

Τον αγάπησα πολύ κι εκείνος το ίδιο. Αυτό ήταν φανερό περισσότερομετά το πέρας των γυρισμάτων, αλλά το σφράγισμα της συνωμοσίας μας έγινε σε μία στιγμή, μία εβδομάδα πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα που μοιράστηκε μαζί μου την αλήθεια του σα να μιλάει στην κολλητή του φίλη ή στο παιδί του, για να μιλήσει τελικά με τον εαυτό του. Θυμάμαι όταν την πρώτη μέρα διάβασα το σενάριο απνευστί, εκεί στον καναπέ, δάκρυσα γιατί δεν περίμενα ότι θα είχα στα χέρια μου, ποτέ, τέτοιο ελληνικό σενάριο, που εκτός από το πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, το από κάτω κείμενο θα ήταν τόσο ταιριαστό με το δικό μου τρόπο σκέψης. Σηκώθηκα, πήγα στο γραφείο του και του είπα ευχαριστώ.

Η περιπέτεια ξεκίνησε. Η Βίκυ κι εγώ μετακομίσαμε στην Κηφισιά και αρχίσαμε τις πρόβες και την καινούργια μας ζωή. Μας ήθελε κοντά του πλήρως αφοσιωμένες στην ταινία. Ήθελε οι ηρωίδες του να υπάρχουν, όχι μόνο στον μαγικό κόσμο του μυαλού του, αλλά κι εκεί τριγύρω, στον προσωπικό του χώρο που είχεφτιάξει στα μέτρα του για να μπορεί να ανήκει με ένα τρόπο σε αυτόν τον γήινο κόσμο. Με τις μουσικές του, τις ταινίες του, το computer του, τα γραπτά του, τα σκυλιά του, τον κήπο του, τα λατρεμένα του παιδιά και τη βασίλισσα της ζωής του την Marie-Louise. Η αγαπημένη μας Marie-Louise με τη φροντίδατης για όλους μας και τη ζωντάνια της. Η αιώνια ερωτευμένη έφηβη, η χαρά της ζωής του Νίκου. Ο Νικολαΐδης ήταν ένας μοναχικός ταξιδιώτης, αλλά ο Νίκος ήταν μισός χωρίς την Marie-Louise.

Τα γυρίσματα έγιναν στα Λεγρενά στο δεύτερο αγαπημένο καταφύγιο του Νίκου και της Marie-Louise που και γιαμένα και την Βίκυ, όσο χρόνο διήρκεσαν οι τελευταίες προετοιμασίες και τα γυρίσματα, ήταν το σπίτι που κατοικήσαμε και ζήσαμε σημαντικά γεγονότα της ζωής μας να συμβαίνουν παράλληλα. Την ίδια εποχή παντρεύτηκαν τα αδέλφια μας και πέθανε ο πατέρας μας. Σε μια στιγμή οργασμού black humor της είπα: Λάθοςταινία γυρίζουμε. Έπρεπε να γυρίσουμε την ταινία: "Δύο γάμοι και δύο κηδείες."

Οι συνθήκες ήταν δύσκολες στα γυρίσματα και δικαίωμα για λάθη δεν είχαμε. Μία λήψη κάθε φορά άντε και δεύτερη αν προέκυπτετεχνικό λάθος. Γυρίζαμε σε φιλμ και στον Νικολαΐδη πάλι δεν έδωσαν το απαραίτητο budget. Τουςενοχλούσε που δεν τον καταλάβαιναν σαν άνθρωπο και τον ζήλευαν σαν καλλιτέχνη. Εκεί έχω καταλήξει, αλλιώς δεν εξηγείται, παρά αν το δεις σαν την πικρή ελληνική πραγματικότητα που γέννησε τη φράση "Η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της." Τέλος πάντων, δεν τρώγεται, ούτε χωνεύεται ο Νικολαΐδης εύκολα και μετις ταινίες και τα βιβλία που άφησε πίσω του δεν τους έκανε τη χάρη να τον ξεφορτωθούν.

Λυπάμαι που δεν μπορώ να τον συναντήσω σε αυτόν τον κόσμο, γιατί είχα κι άλλα να του πω και να μάθω από αυτόν. Βλέπεις δεν περίμενα να μας την κάνει τόσο νωρίς και τον τελευταίο καιρό μόνο στο τηλέφωνο μιλούσαμε.Κάποιες στιγμές μου λείπει η φωνή του όταν με φώναζε Βαλεριάνα και το τρανταχτό του γέλιο με τα πειράγματά του, όμως μέσα από τις αναμνήσεις και το έργο του ο Νίκος Νικολαΐδης θα ζει για πάντα. Θα σε δω στην κόλαση, αγάπη μου.

- Βαλέρια Χριστοδουλίδου

Νικόλας Τριανταφυλλίδης
Μαθητής του Ν.Ν. που "νοσταλγεί το μέλλον"

Mister Gagarin 205 και Mister Astra. Μώμος, μόνος μεταξύ γυναικών. Τα σκυλιά γλύφουν την καρδιά μου, με τον Πάνο Θανασούλη. Ράδιο Μόσχα. Το Παλτό του Γκόγκολ. TuxedoMoon, no tears. Μαύρο Γάλα. Screamin' Jay Hawkins: I put a spell on me. Άφησε το "Πώς να καταστρέψεις τον Νικόλα Τ" για να πιάσει τους Ρακοσυλλέκτες και τους Αισθηματίες.

O Νικόλας Τριανταφυλλίδης μας είπε για το Νίκο:

Λοιπόν, ήταν εκεί, τέλη 1979, αρχές 1980, δεν θυμάμαι και πολύ καλά, και φορούσα... κασκέτο και κάπνιζα... πίπα επειδή, και καλά, το έργο ήταν ακατάλληλο και έπρεπε να μεγαλοδείχνω αλλά στην "Ζίνα" δεν είχαν κανένα πρόβλημα, στο φουαγέ έβαλαν όλοι μαζί τα γέλια -φώναξαν μάλιστα και τον "προβολατζή" από το καμαράκι να διασκεδάσει κι αυτός- και με άφησαν μέσα χωρίς τα ενήλικα αξεσουάρ και, να πω την αλήθεια, βιώματα δεν είχα, ούτε καν τρίχες δεν είχα βγάλει, πέρα από μερικά σπασμένα βινύλια, δυο τρεις χυλόπιτες, πολλά hangovers και μια απροσδιόριστη λύπη, ήμουν δεν ήμουν 14 χρονών, αλλά, αυτά τα Kουρέλια στο πανί ένοιωσα πως ήταν δικοί μου άνθρωποι, και, έκτοτε, τους ακολουθώ.

Ήρθε μετά η Γλυκιά Συμμορία στα 1983, τέσσερα χρόνια δεν είναι τίποτα, μια πορδή όταν είσαι ενήλικας, μια κουτσουλιά στο χρόνο, αλλά είναι τα πάντα -και ακόμη πιο πολλά- όταν φτάνεις τα δεκαεπτά, και ήμουν στον εξώστη του Αθήναιον και είπα ότι θα γίνω σκηνοθέτης -και καλά να πάθω.

Και ήξερα ότι πέρα από τα αμπέχονα, τα ταγάρια, τις τσούλες του ΠΑΣΟΚ και τα τσαρούχια υπήρχε ένας μυστήριος τύπος εκεί έξω που μπορούσα να συνεννοηθώ πριν ακόμη καταλάβω τι στο διάβολο θα μου συμβεί και τι μου συμβαίνει. Και όταν πήγα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης σαν ανταποκριτής του περιοδικού Ήχος πέρα από το να τα πίνω στο Berlin με τον Τρισμέγιστο Θόδωρα και τον μπάρμπα Γιάννη -τότε ήταν αλλιώς- ήθελα να γνωρίσω τον Νικολαΐδη.

Είδα την Πρωινή Περίπολο, μου κόπηκαν τα πόδια, και, με αφορμή μια συνέντευξη, μπήκα κι εγώ στο υπέροχο εκείνο σπίτι στο Κεφαλάρι, τον συνάντησα και περάσαμε μια ολόκληρη ζωή, μια μαύρη κωμωδία, ένα κωμικό δράμα, μια... ταινία, έστω και κομμένη στη μέση. Και συναρμολογημένη από την αρχή. Έχω ξαναπεί πως για μένα ο Νίκος ήταν ο πνευματικός μου πατέρας αλλά αμφιβάλλω αν με αποδεχόταν ποτέ ως γιο του. Την τελευταία φορά που μιλήσαμε είχε ήδη κλείσει τον διακόπτη αλλά εγώ, τι μαλάκας, δεν το κατάλαβα. "Θα τα πούμε σε μερικές μέρες" μου είπε. Και, πράγματι, τα είπαμε. Και τα λέμε. Αλλά όχι πια εδώ. Ευτυχώς και για τους δυο μας.

- Νίκος Τριανταφυλλίδης

Ιωάννα Γκαβάκου
Η Πανδώρα και τα εφτά κουτιά της

Ηθοποιός σημαίνει Ιωάννα. Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν. Αγήρων Ήχος Θεάτρου. Το καλοκαίρι της Μήδειας. Εγώ, ο Γιαννούλης Χαλεπάς. Από τα γυρίσματα της Φόνισσας θυμάται τι έγινε όταν άνοιξε τα κουτιά της η Πανδώρα.

H Ιωάννα Γκαβάκου μας είπε για το Νίκο:

Συνεργάστηκα με το Νίκο Νικολαΐδη τη στιγμή που στράφηκε στη ρίζα της διαλογικής τέχνης, το θέατρο. Το έργο που τον γοήτευσε ήταν Τα εφτά κουτιά της Πανδώρας του Βασίλη Ζιώγα. Η συνεργασία μου μαζί του ήταν πολύτιμη και πολυεπίπεδη. Είχα την ευτυχία να συνεργαστώ μεέναν ιδιοφυή σκηνοθέτη και ένα γενναιόδωρο συναισθηματικά άνθρωπο. Η ανάμνηση αυτής της συνεργασίας με πλημμυρίζει κυριολεκτικά με συναίσθηματα εφορίας και ανάτασης. Πολλοί ηθοποιοί που συνεργάστηκαν με το Νικολαΐδη είμαι σίγουρη ότι αναφέρουν ότι τους έκανε να αισθάνονται σα συνεργάτες-συγγενείς,δημιουργούσε μαζί τους μια οικογενειακή σχεδόν σχέση, φυσικά σε διαφορετικό επίπεδο με το καθένα.

Έχοντας να αντιμετωπίσω ένα πολύ δύσκολο ρόλο που άλλαζε εφτά διαφορετικά πρόσωπα άφησα τον εαυτό μου απόλυτα ανοιχτό και ο Νίκος με οδήγησε σε δρόμους που ούτε καν υποπτευόμουν ότι μπορούσα να αγγίξω.Η πρόβες ήταν μακρόχρονες και η απόσταση Παλαιό Φάληρο - Πολιτεία που έπρεπε να κάνω καθημερινά δύσκολη, έτσι κάποια στιγμή βρέθηκα να μένω μαζί με το Νίκο και τη Μαρί-Λουίζ στο δωμάτιο της κόρης τους που είχε φύγει πριν λίγο καιρό. Νομίζω ότι αυτό ήταν το καλύτερο πάρτι της ζωής μου, μια τεράστιαπολυτέλεια που λίγοι ηθοποιοί είχαν την τύχη να προσφέρουν στον εαυτό τους.

Ξυπνάς το πρωί με απόλυτα αγαπητούς ανθρώπους γεμάτους γέλιο και χαρά της ζωής και μετά από λίγο πέφτεις στη δουλειά μαζί με το σκηνοθέτη σου και δουλεύεις-δουλεύεις και ρουφάς-ρουφάς από την ιδιοφυή και χαρισματική αυτή προσωπικότητα, αισθάνεσαι στην κυριολεξία ότι βρίσκεσαι μέσα στην πεμπτουσία της καλλιτεχνικής ύπαρξης. Η ημέρα βέβαια περιλαμβάνει και σκαμπανεβάσματα και ανταλλαγή υπαρξιακών ανησυχιών και ατέλειωτο χιούμορ. Το βράδυ είχα να δω ταινίες από τη τεράστια ταινιοθήκη που διέθετε ο Νίκος, ταινίες πουθα με βοηθούσαν να οδηγήσω το ρόλο εκεί που έπρεπε να φθάσει.

Ο Νικολαΐδης ήξερε να αποδεσμεύει από μέσα σου όλο το καλό, ήξερε πως να σε απαλλάξει από αναστολές και φοβίες, όταν πια έφτανες στο τέρμα ήσουν ήρεμος και πλήρης όπως και ο ίδιος, στο είχε μεταφυτεύσει.

Μετά τη συνεργασία με τοΝίκο έφυγα στην Αμερική, εκεί κατάφερα να υπάρξω μέσα στο αμερικανικό επαγγελματικό θέατρο με πολύ καλές κριτικές και για χρόνια θεωρώ ότι ο Νίκος συνέβαλε εξαιρετικά σε αυτό, η δική του σύγχρονη και προχωρημένη ματιά με βοήθησε να είμαι πιο έτοιμη να κολυμπήσω σε ξένα δύσκολα ύδατα.

Όσο αφοράτη παράσταση όσοι την είδαν ξέρουν ότι είναι πραγματικά κρίμα που ο Νικολαΐδης δεν ασχολήθηκε περισσότερο με το θέατρο, θα μπορούσε να δώσει μοναδικά πράγματα στην ελληνική θεατρική σκηνή.

Όταν έμαθα το θάνατο του Νίκου ήμουνα στην Αμερική, το σοκ με διέλυσε έκλαψα πολύ σα να έχανα συγγενή, όχισυνεργάτη. Τελικά έχω αποφασίσει ότι ο Νίκος δε πέθανε όχι μόνο γιατί υπάρχει μέσα από το έργο του, αλλά γιατί απλά για μένα δε πέθανε. Αν θα θέλατε να ονειρευτείτε τη τέλεια σύντροφο και καλό άγγελο ενός μεγάλου καλλιτέχνη που να είναι και η ίδια καλλιτέχνης θα τη βρείτε στο όνομα της Μαρί-Λουίζ Νικολαΐδου.Μαρί Λουίζ σε ευχαριστώ από βάθος ψυχής για αυτό που μου προσφέρατε.

- Ιωάννα Γκαβάκου

Άλκης Παναγιωτίδης
Άλκης στα Κουρέλια, Ξανθός στη Γλυκιά Συμμορία, υποχείριο στα Zero Years

Μόλις επέστρεψε απ' την Ταϊλάνδη. Έτσι κάνει κάθε; Ενδεικτικά τελείως: Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο, Βίος+Πολιτεία, πολύς Ζερβός, και Περράκης, Οι αριθμημένοι, Μην περνάς ανάβει κόκκινο, τρεις του Ειρηναίου [Φτηνά τσιγάρα, Η καρδιά του κτήνους, 4 μαύρα κοστούμια] και τηλεόραση καθημερινή. Το σημάδι του Σκορπιού. Δεινός ντράμερ. Ντελίριο με τον Βαγγέλη Κοτρώνη. Στο δίλημμα Κουρέλια ή Συμμορία απαντάμε: Zero. Επέστρεφε συχνά και παίρνε με, αγαπημένη αίσθησις...

O Άλκης Παναγιωτίδης μας είπε για το Νίκο:

Η γνωριμία ξεκίνησε μέσω του Τζούμα, με τον οποίο έκανα παρέα στη Νέα Υόρκη. Εγώ μόλις είχα έρθει απ' την Αμερική και δεν ήξερα πράματα και θάματα [στην Ελλάδα]. Ο Τζούμας μου είπε ότι "ο Νικολαΐδης σε θέλει για μια ταινία" και μες απ' την ταινία τα Κουρέλια γνωριστήκαμεκαι γίναμε αχώριστοι.

Εξαιρετικός σκηνοθέτης με διαφορά μεγάλη. Είχε μια originality, δεν τον ενδιέφεραν τα εισιτήρια προκειμένου να υπηρετήσει τ' όνειρό του.
...

Τελευταία θυμάμαι ότι τον πήρα στο τηλέφωνο να σκηνοθετήσει κάποια δουλειά που ήθελα να κάνω. Μου είπε ότι ενοχλήθηκε πολύ από την πορεία της τελευταίας ταινίας του [Zero Years] και ότι "Άλκη, εγώ προς το παρόν δε θέλω ν' ασχοληθώ άλλο με το σινεμά. Θα κάνω ένα διάλειμμα, να αφοσιωθώ στη συγγραφή". Γιατί ο Νίκος ήτανε και εξαιρετικός συγγραφέας.

- Άλκης Παναγιωτίδης

Συμεών Νικολαΐδης
Ο Μικρός άντρας στον Χαμένο [που] τα παίρνει όλα

Εμφανίστηκε στο μουσικό στερέωμα ως Simon Bloom. Κιθαρίστας ή ντράμερ; Ξεκίνησε με το δεύτερο και καταστάλαξε στο πρώτο. Αυτοδίδακτος μηχανικός ήχου στην ηχητική μπάντα Θα σε δω στην κόλαση, αγάπη μου. Συμμορίτης και μπαλαντέρ συνθέτης στον Χαμένο. Επάνω του όλη η δουλειά στο Zero Years. Ποια ήταν η πρώτη του μουσική επιρροή;

O Συμεών Νικολαΐδης μας είπε για το Νίκο:

Τα πρώτα γυρίσματα που θυμάμαι είναι τα γυρίσματα των Κουρελιών στο σπίτι που μέναμε.

Ξυπνούσα κάθε πρωί συνήθως από τους θορύβους των τεχνικών που φτιάχναν κάμερες, φώτα και σκηνικά. Έβγαινα από το δωμάτιό μου και έπρεπε να πηδήξω πάνω από κουτές με τα χρωματιστά χαρτιά, αφρολέξ, φώτα, μηχανές και τρίποδα.

Συνήθως έτρεχα στο σαλόνι που είχαν στήσει τα τύμπανα του Άλκη και τον άκουγα να παίζει αυτούς τους υπέροχους jazz ρυθμούς με πολύ στιλ. Μετά εμφανιζόταν ο Βαλαβανίδης με τη σφυρίχτρα του και με τρέλαινε. Είχε μια σφυρίχτρα μέσα στο στόμα του και οπότε ζουλούσα ένα μέρος του σώματος του σφύριζε. Ήμουνα πολύ μικρός για να καταλάβω τι έκανε και ήμουνα μαγικά εκστασιασμένος. Ήμουνα 5 χρόνων και περνούσα υπέροχα.

Από τότε βρέθηκα σε πολλά γυρίσματα διαφημιστικών αλλά και ταινιών του, όμως οι πιο έντονες αναμνήσεις μετά τον Χαμένο ήταν στα Κουρέλια.

- Συμεών Νικολαΐδης

Νίκος Τουλιάτος
Ο συνθέτης ατμόσφαιρας της Κόλασης [θα σε δω] αγάπη μου

Αυτοσχεδιαστής κρουστός μουσικός, κορινθιακού ρυθμού. Αυτόγραφο Μ' ένα κύμβαλο αλαλάζον; Ζωγραφίζοντας μουσικές εικόνες. Εγερέτης της Ηχόδρασης, της ομάδας Croussis, της δραμινής Γιορτής της Μουσικής του Κόσμου και του αρτινού Percussion Camp. Έχει στείλει Κρουστών χρησμό για τον θάνατο, αλλά πριν αυτοσχεδιάσει με Serial numbers, έγραψε τα δαιμονικά τύμπανα του σκοτεινού Θα σε δω στην κόλαση αγάπη μου.

O Νίκος Τουλιάτος μας είπε για το Νίκο:

Πως γνώρισα τον Νικολαΐδη

Η κοινή μας φίλη Βαλέρια Χριστοδουλίδου που θα έπαιζε στην ταινία του Νίκου "θα σε δω στην κόλαση αγάπη μου" έδωσε στον Νίκο το cd MASCO που είχαμε κάνει με την Σαβίνα Γιαννάτου. Ο Νίκος το άκουσε του ταίριαξε ο ήχος και με πήρε τηλέφωνο. Έτσι βρεθήκαμεπρώτη φορά.

Όταν βρεθήκαμε, απλά χωρίς πολλά επικοινωνήσαμε. Ταιριάξαμε με τον Νίκο σε πολλά.

Δεν κάναμε μουσική για την ταινία. Ντύσαμε τη ταινία με ήχο. Και παίξαμε με παραλλαγές ενός μοτίβου που έγραψε η Κυριακή Τσακιρίδου. Ο ήχος της ταινίας με τον ήχο της μουσικής έγινε ενιαίος.
Απλάέγινε.

Περάσαμε μέρες πολλές στο στούντιο του με τον Συμεών, με την Μαρί Λουϊζ, με τη Θοδώρα, τα κρουστά, τα κουλουράκια, τους καφέδες, και παίζαμε, γράφαμε, μαλώναμε, τρώγαμε, βλέπαμε ταινίες, συζητούσαμε, πετούσαμε χαρταετούς, κάναμε βόλτες.

Έτσι γνωριστήκαμε, και έτσι προέκυψε. Απότα πιο δημιουργικά πράγματα που έχω κάνει.

Γίναμε πρώτα φίλοι, αυτό είναι το σημαντικότερο απ' όλα. Προσπάθησα να τον κατανοήσω και να με κατανοήσει.

Και αυτός ήταν ο λόγος που ξαναβρεθήκαμε και μετά. Πολλές φορές. Σαν φίλοι, όχι σαν συνεργάτες. Και αυτό ήταν πιο ουσιαστικό.

Έχω συνεργαστείμε πολλούς, με όλους σε αυτή τη χώρα. Φίλοι; Ο Νίκος και η οικογένεια του ήξεραν και ξέρουν να γίνονται φίλοι. Σπάνιο, έως αδύνατο. Ο Νίκος δεν ήθελε αυλή, ήθελε φίλους.

- Νίκος Τουλιάτος

Τάκης Μόσχος
O Αργύρης της Γλυκιάς Συμμορίας

Ψηλόλιγνος και εύθραυστος με χαρακτηριστική απαλή και καθάρια φωνή. Η πόλη ποτέ δεν κοιμάται, Μετέωρο και Σκιά, Τα παιδιά του Κρόνου, Ήταν ένας ήσυχος θάνατος, Βίος + Πολιτεία, Γενέθλια Πόλη, Μεταίχμιο, Χουρσίτ Πασάς, Ψύχος. Λίγο πριν τα Ουράνια Ποδήλατα, ανοίγει τον ασκό των αναμνήσεων με αφορμή τον Αργύρη της Γλυκιάς Συμμορίας.

Ο Τάκης Μόσχος μας είπε για το Νίκο:

Ήμουνα στη Σαντορίνη για κάποια σεμινάρια της Μεθόδου Στράσμπεργκ γιατί είχα αποφασίσει ότι θέλω να γίνω ηθοποιός ύστερα από ένα μικρό ρολάκι που έκανα [στον Άγγελο], και εκεί με ειδοποιεί μία φίλη ότι "σε ψάχνει κάποιος Νίκος Νικολαΐδης σκηνοθέτης, έχει για σένα έναρόλο". Τα σεμινάρια τέλειωσαν μαζί με το καλοκαίρι.

Γύρισα το φθινόπωρο στην Αθήνα, πήγα στα γραφεία παραγωγής κάπου στη Δεξαμενή. Εκεί μεταξύ άλλων ήταν κι ένας Νίκος Νικολαΐδης. Μόλις είχα γυρίσει από τη Γερμανία κι ήμουν 10 χρόνια αποκομμένος απ' την Ελλάδα και το καλλιτεχνικό της γίγνεσθαι.Δεν τον ήξερα. Μου έδωσε το ρόλο, όλο κι όλο δυο ατάκες. Απογοητεύτηκα λίγο, γιατί μόλις είχα κάνει το πρώτο σεμινάριο ηθοποιίας όπως είπα, είχα μπει σ' ένα τριπ ερμηνειών με ψαξίματα ρόλων και χαρακτήρων, αλλά μου είπαν ότι εδώ στην Ελλάδα ο Νίκος είναι σεβαστός, θεωρείται σχεδόν καλτ σκηνοθέτης."Είναι μεγάλη τύχη που σε πήρε έστω και γι' αυτό το λίγο".

Δέχτηκα λοιπόν αυτό το ρολάκι με τις δυο ατάκες και, παρά το μικρό του μέγεθος, πήγαινα σε όλες τις πρόβες. Ο Νίκος ήταν εξαντλητικός με όλη την ομάδα εκεί στο Κεφαλάρι, μέναμε πολλές φορές στο σπίτι του, κοιμήθηκα πολλές φορές εκεί εκείνοντον καιρό. Προχωρούσαν οι πρόβες, δεν ήταν και τίποτα δύσκολο, δυο ατάκες και κάτι μαγκιές όλες κι όλες. Μπορούσα να το κάνω καλά.

Σε λίγες μέρες μου λέει "θα σου δώσω έναν ρόλο μεγαλύτερο" αυτόν που έκανε αργότερα ο Άλκης Παναγιωτίδης στην [περί ης ο λόγος] Γλυκιά Συμμορία, έναν μυστήριο που προσπαθεί να ενοχοποιήσει το σπίτι και τους ενοίκους και παρακολουθεί και καταγράφει. Χάρηκα εγώ, ένιωσα ακόμα καλύτερα.

Μια μέρα ο Άρης Ρέτσος που είχε βασικό ρόλο δεν ήρθε στην πρόβα. Δεν ξέραμε τι θα κάνουμε, μας βρήκε το μεσημέρι. Κάποια στιγμή χτυπάει το τηλέφωνο, πάει ο Νίκοςστο άλλο δωμάτιο με το τηλέφωνο και γυρίζει μετά από 5 λεπτά κατακίτρινος, χλωμός, στεναχωρημένος, να λέει ότι "ο Άρης δε θα είναι στην ταινία". Χαμός γύρω, δεν ξέραμε πως να αντιδράσουμε. Αλλά ύστερα κάθεται, μες στην ομήγυρη και ανακοινώνει "το ρόλο θα τον κάνει ο Τάκης." Αποφασιστικά - έβαλεκαι τελεία στο τέλος της πρότασης. Αποσβολωμένοι, αμηχανία και πάλι. Ήμουν άγνωστος, δεν ήξεραν τις ικανότητές μου. Κι εγώ ο ίδιος δεν τις ήξερα καλά-καλά.

Οι πρόβες ξεκίνησαν πάλι, μας βασάνιζε και λίγο, υπήρχε αυστηρότητα. Απ' τη μια χάρηκα πολύ, κάτι αναπήδησε μέσα μου, μια ματαιοδοξία ένας εγωισμός, μια επαγγελματική επιτυχία διαφαινόταν. Από την άλλη ένας κόμπος, ένα δέσιμο, μια αμφιβολία "ωχ τώρα παίζω πρώτο ρόλο, εγώ ένας απλός ηθοποιός και μάλιστα πρωτόβγαλτος" από ένα σεμινάριο τριών μηνών που έλεγε/δίδασκε πως η ηθοποιία είναι πολύ σοβαρό πράγμα σχεδόν σαν τα μαθηματικά, δε χωράειψέμα δε χωράει υπερβολές ούτε υπεκφυγές, είναι ένα πράμα ψυχοσωματικό.

Με πήρε [στο τηλέφωνο] στο σπίτι "εγώ θα προσπαθήσω να ξαναμιλήσω με τον Άρη κι αν δεν χτυπήσει ξανά το τηλέφωνο θα πει πως τα 'χω βρει μαζί του, δε θα στο ανακοινώσω ότι δε θα κάνεις τον πρώτο ρόλο, θα καταλάβεις αν δε σεξαναπάρω". Προς το απογεματάκι-βραδάκι χτύπησε το τηλέφωνο και κατάλαβα. "Εσύ θα κάνεις το ρόλο, βάλε τα δυνατά σου θα σε βοηθήσω κι εγώ". Φοβήθηκα ότι μπορεί και να μην είμαι ικανός για ένα τόσο μεγάλο ρόλο. Ο Νίκος όμως μου έδωσε θάρρος. Με στερέωσε κάπως, με εμψύχωσε.

Από κείνη τη μέρα πήγαιναπλέον σπίτι του -αρχηγείο και καταφύγιο- ως ισότιμος πρωταγωνιστής. Ανοίχτηκε περισσότερο απέναντί μου, γίναμε πολύ καλοί φίλοι, η Μαρί-Λουίζ πάντα εκεί μας φρόντιζε με τα φαγητά μας τα μεσημεριανά μας. Ξοδεύαμε πολλές ώρες εκεί, εγώ ως τελευταίος και πιο πρόσφατος ήμουνα πιο πίσω απ' τους άλλουςτρεις... Όταν είχα απορίες η απάντηση ήτανε πλάγια, έκρυβε και ειρωνεία και φλέγμα ενίοτε. Αυτά μεταξύ μας, γιατί μπροστά στους άλλους ήτανε ασπίδα για μας και πάντα μας υποστήριζε.

Ως σκηνοθέτης ήξερε να βγάζει χαρακτήρες. Να φιλμάρει και να μοντάρει σωστά. Να αναδεικνύει. Σ' αυτόν χρωστάω τιςκαλύτερες συστάσεις για την μετέπειτα καριέρα μου. Είχε όμως και τις ανάποδές του... Έτσι ήταν η εποχή. Ταινίες, συνεργασίες, αντιζηλίες, πάθη, έρωτες, μίση, αγάπες, ολ' αυτά. Οι λέξεις "κανιβαλίζω" και "κανιβάλισμα" έπαιζαν πολύ εκείνο τον καιρό.Η ταινία τελείωσε και είχε την επιτυχία που είχε. Στις προβολές βρεθήκαμε και ξαναβρεθήκαμε. Μετά χαθήκαμε...

Την τελευταία φορά τη θυμάμαι με συγκίνηση. Με πολύ συγκίνηση. Εγώ τότε μπλεγμένος στον "παράδεισο" των εθιστικών ουσιών, χοντρά χωμένος, χρειάστηκα χρήματα. Αρκετά χρήματα. Τον πήρα στο τηλέφωνο και με δέχτηκε με πολύ αγάπη, πολύ κατανόηση.Μου έδωσε τα χρήματα, χωρίς να προσπαθήσει να με νουθετήσει. Θυμάμαι μου είπε μόνο "Πρόσεχε τον εαυτό σου. Εγώ είμαι φίλος σου, θα είμαι πάντα φίλος σου". Με βοήθησε χωρίς να προσπαθήσει να με αλλάξει.

- Τάκης Μόσχος

Δώρα Μασκλαβάνου
Η Μαρίνα της Γλυκιάς Συμμορίας

Ηθοποιός, σκηνοθέτισσα, σεναριογράφος, ντοκιμαντερίστα, μοντέρ και παραγωγός. Έρωτας στη Χουρμαδιά, Παρακαλώ γυναίκες μην κλαίτε, Ο δραπέτης των σκιών, Ο ακροβάτης του κήπου, ... κι αύριο μέρα είναι. Πώς θυμάται την Μαρίνα της Γλυκιάς Συμμορίας;

H Δώρα Μασκλαβάνου μας είπε για το Νίκο:

Για το Νίκο Νικολαΐδη και τη Γλυκιά συμμορία.

Το 1981, μαθήτρια της δραματικής σχολής, συμμετείχα στην παράσταση "ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ" του Μάνου Χατζιδάκι στο θέατρο Μπρόντγουέϊ. Εκεί λοιπόν, έπαιζε κι ο Κωνσταντίνος Τζούμας, ο οποίος κάθε μέρα με κοίταζε, με παρατηρούσεεπίμονα και περίεργα. Έφτιαχνε μάλιστα που και που με τα χέρια του ένα "καδράκι" και με κοίταζε μέσα απ' αυτό. Μια μέρα, όταν άρχισα να τον κοιτώ κι εγώ περίεργα, μου είπε γιατί το έκανε αυτό. Με έστειλε λοιπόν συστημένη, στη οδό Φωκυλίδου νομίζω, όπου λέει, "ο καλύτερος έλληνας σκηνοθέτης, κάνεικαστ για την επόμενη ταινία του".

Η πρώτη συνάντηση στο γραφείο με τον Νίκο Νικολαΐδη κράτησε λίγα λεπτά. Λίγες ερωτήσεις του, αμήχανες απαντήσεις μου. Αλλά έφυγα από κει, με ένα ογκώδες σενάριο αγκαλιά. Ήταν και το πρώτο σενάριο που έβλεπα στη ζωή μου. Πήγα σ' ένα παγκάκι στη Δεξαμενή και το διάβασαεπί τόπου. Μου πήρε ένα τρίωρο. Αλλά περίμενα να έρθει η επόμενη μέρα γιατί τότε έπρεπε να του τηλεφωνήσω. Μου ζήτησε να ανέβω στην Κηφισιά, όπου ήταν το σπίτι-γραφείο-στρατηγείο του. Κάναμε μια μικρή ανάγνωση. Ξαναπήγα. Και ξαναπήγα. Σε λίγες μέρες, πήρα το ρόλο. Και χωρίς να το καταλάβω, μπήκασ' αυτό το ιδιαίτερο, τόσο προσωπικό και εθιστικό κλίμα που εκείνος δημιουργούσε και τύλιγε σ' αυτό τους ανθρώπους που δούλευε μαζί τους.

Αυτό τον τρόπο δουλειάς και σχέσης, με τις λίγες ορθόδοξες πρόβες αλλά τις ατέλειωτες ώρες μαζί, τους καφέδες, τα γεύματα, τα φλιπεράκια, τις ταινίες, τιςκουβέντες, δεν τον ξαναβρήκα. Ούτε πιστεύω πως ταιριάζει σε κανέναν άλλο. Ήταν δική του πατέντα, γιατί εκείνος τον πίστευε, τον είχε ανάγκη και ήξερε πώς να το διαχειρίζεται. Σιγά σιγά, ακολουθούσες τους ρυθμούς του, έπαιζες στο παιχνίδι του, γλιστρούσες στον κόσμο του ρόλου και της ιστορίας που σουείχε φτιάξει. Κι αυτό όλο, γινόταν ταινία χωρίς εσύ να το επεξεργάζεσαι, σχεδόν χωρίς να το καταλαβαίνεις. Κυρίως αν ήσουνα πρωτάρης ηθοποιός, όπως εγώ τότε. Όταν τέλειωσαν τα γυρίσματα και φύγαμε από την "Πύρνα", το σπίτι της ταινίας και πήγα στο σπίτι μου, νόμιζα ότι μετακόμισα. Πολλές φορές κοιμόμαστανσ' εκείνο το υπέροχο σπίτι του γυρίσματος και το άλλο πρωί, μας ξύπναγε το συνεργείο κι ο Νίκος.

Ο Νίκος Νικολαΐδης, ήταν πολύ γοητευτικός άνθρωπος. Πραγματικά, πολύ γοητευτικός. Και πολύ επίμονος για όλα όσα πίστευε. Και ήταν ιδιαίτερα διακριτικός. Πάνω από ένα χρόνο κράτησε η ιστορία της "Γλυκιάς Συμμορίας". Θυμάμαι, ότι ποτέ, όλη αυτή την περίοδο, δεν είχαμε ούτε καν ακουμπηθεί.Περνούσα άπειρες ώρες στο σπίτι της Κηφισιάς, κοιμόμασταν συχνά εκεί με τους άλλους ηθοποιούς, του άρεσε να μας φιλοξενεί, παίζαμε με τη Θοδώρα και το Συμεών, η Μαρι Λουίζ μας φρόντιζε με δυναμωτικά φαγητά,κάναμε βόλτες, πρόβες, μιλούσαμε, αλλά ποτέ δεν αγγιζόμασταν. Εννοώ, ότι δεν υπήρχε με τον Νικολαΐδη αυτό το κλίμα των εύκολων καθημερινών διαχύσεων που συνηθίζεται. Κι αυτό ήταν βαθειά ελκυστικό για μένα τουλάχιστον. Έφτιαχνε άλλο ένα παραμύθι.

Όταν προβλήθηκε η "Γλυκιά Συμμορία" στη Θεσσαλονίκη,ο κόσμος "γκρέμισε" την αίθουσα.Κρυβόμουν ανάμεσα στους άλλους ηθοποιούς στο θεωρείο της ταινίας. Ο Νικολαΐδης με χάιδεψε στα μαλλιά. Αισθανόμενη τη χειρονομία του, κόντεψα να λιποθυμήσω. Τη θυμάμαι αυτή τη χειρονομία σαν μοναδική και ακριβή.

Όταν η ταινία βγήκε στις αίθουσες, ο κόσμοςμας αναγνώριζε στο δρόμο και μας μιλούσε με ενθουσιασμό, με πάθος για την ταινία. Δεν μπορούσαμε να πληρώσουμε τον καφέ μας στα μαγαζιά. Λέω έτσι θα 'ναι από δω και πέρα; Αμ δε! Ποτέ δεν ξαναγνώρισα κάτι τέτοιο. Αλλά τότε, το γνώρισα. Μου μιλούν για τη "Γλυκιά συμμορία" μέχρι σήμερα.

- Δώρα Μασκλαβάνου

Γιώργος Χατζηνάσιος
Ο συνθέτης στη Γλυκιά Συμμορία, την Πρωινή Περίπολο και Τα 7 Κουτιά Της Πανδώρας

Μέγας πιανίστας μουσικοσυνθέτης. Από κωμωδίες και γουέστερν φασόλι μέχρι δράματα, φάρσες, σοφτ και τηλεόραση. Άγγιγμα ψυχής. Από Βέγγο [Διακοπές στο Βιετνάμ] μέχρι καλτ και φιούζιον [Το αγκίστρι]. Από τη θεσσαλονικιά Σόνια [του Τάκη Κανελλόπουλου] μέχρι το εξαρχειώτικο Νοκ Άουτ [του Τάσσιου]. Εδώ μας περιγράφει τι έγινε από την Γλυκιά Περίπολο μέχρι την Πρωινή Συμμορία.

Ο Γιώργος Χατζηνάσιος μας είπε για το Νίκο:

Αρχές της δεκαετίας του '80 βρεθήκαμε με τον Νίκο. Μας είχε καλέσει ένας γνωστός δημοσιογράφος, κοινός φίλος μας, σε μια συγκέντρωση σε δημόσιο χώρο [σπάνιο πράμα για όσους ξέρουν τον Νικολαΐδη]. Καθίσαμε μαζί, γνωριστήκαμε, του είπα πόσο θαύμαζα Τα Κουρέλια Τραγουδάνε Ακόμαπου όμως δεν είχαν πρωτότυπη μουσική αλλά ήταν επιλογές από δίσκους. Κι εκείνος, άνοιξε μια συζήτηση λέγοντας "Γιώργο μου σ' εκτιμώ πάρα πολύ, έχω παρακολουθήσει το έργο σου. Ετοιμάζω μια ταινία τώρα, είμαι στο σενάριο ακόμα και θα ήθελα πάρα πολύ, όταν ετοιμαστεί, να γράψεις εσύ τη μουσική".

Ενθουσιάστηκα από αυτή του την πρόταση. Όταν ωρίμασε ο καιρός, ήρθε στο σπίτι μου ο Νίκος κι έφερε το σενάριό του. Το κείμενο είχε μια όψη πολύ χαρούμενη γιατί οι υποσημειώσεις που έκανε ήταν με μαρκαδόρους διαφόρων χρωμάτων (κόκκινο, κίτρινο, πράσινο). Μου έκανε πολύ εντύπωση αυτό, ο τρόποςπου τόνιζε ορισμένα σημεία του σεναρίου σε σχέση με τη μουσική.

Μετά βάλαμε μπρος. Άρχισα να γράφω μουσική για την ταινία, χωρίς να της "πάρω μέτρα", γιατί έχτισε το μοντάζ πάνω στη μουσική και τα θέματά μου. Είχα γράψει αρκετά μουσικά θέματα για διάφορες καταστάσεις, είχα πάει και στα γυρίσματασ' ένα αρχοντικό της Κηφισιάς, για να μπω στο κλίμα της Συμμορίας.

Μετά απ' αυτό γίναμε οικογενειακοί φίλοι και κάναμε παρέα, στο σπίτι του στο σπίτι μου, έξω. Ήτανε δηλαδή μια φιλία που προέκυψε μέσα από μια συνεργασία. Η ταινία παίχτηκε, έκανε την επιτυχία που ξέρουμε κι έμεινεκλασική. [όπως και η μουσική σας, συμπληρώνω]. Η μουσική έχει το προνόμιο ν' ακούγεται. Το [κινηματογραφικό] έργο δεν είναι εύκολο πάντα, αλλά εμείς οι συνθέτες έχουμε το προνόμιο να ακουγόμαστε πλατύτερα [με ή χωρίς τις εικόνες].

Θέλω να πω επίσης ότι, ενώ ο Νίκος θεωρείται "σκληρός σκηνοθέτης"ιδεολογικά και θεματολογικά, σαν άνθρωπος και σα φίλος είναι πολύ εγκάρδιος. Κοντά του ένιωθα πως είχαμε περίπου την ίδια ιδιοσυγκρασία και τα πηγαίναμε πολύ καλά οι δυο μας.

Είμαι πολύ περήφανος που έκανα μουσική και στην Πρωινή Περίπολο, και τώρα μετά από τόσον καιρό καταλαβαίνωπόσο μπροστά ήταν. Τριάντα και βάλε... χρόνια μετά είδα στη καλωδιακή μια ταινία [Ο Εκλεκτός / The Book of Eli, 2010] και τον θυμήθηκα. Και πρέπει να ξέρετε ότι όλα έγιναν φιλικά χωρίς να έχουμε οικονομικές απολαβές, γιατί η τέχνη τελικά δεν πληρώνεται.

- Γιώργος Χατζηνάσιος

Ευτυχία Γιακουμή
Η Χριστίνα των Zero Years

Θαρσείν χρη, που έλεγαν. Η τόλμη έχει γοητεία. Πίσω Πόρτα. Είναι ο θεός μάγειρας; Το Κακό στην Εποχή των Ηρώων. Τι θυμάται η Χριστίνα-Ευτυχία από μια ταινία που μηδένισε το χρόνο;

Η Ευτυχία Γιακουμή μας είπε για το Νίκο:

Γνώρισα τον Νίκο με αφορμή την τελευταία του ταινία.

Τότε που πήγα να τον συναντήσω για πρώτη φορά, δεν ήξερα σχεδόν τίποτε για κείνον και την πορεία του στον Κινηματογράφο. Όταν σκέφτομαι αυτό το γεγονός τώρα -σχεδόν 8 χρόνια μετά- χαίρομαι που πήγα έτσι χύμα!! Γιατί πιστεύωπως πολλά στον αυθορμητισμό και στην συμπεριφορά μου θα είχαν αλλάξει αν γνώριζα ακριβώς ΠΟΙΟΣ είναι. Λίγο ο θαυμασμός, λίγο ότι θα ήθελα ΠΟΛΥ να με πάρει στην ταινία, νομίζω θα μου κοβόταν κάθε θάρρος και δεν θα τον αντιμετώπιζα με τόση ευθύτητα.

Μέχρι σήμερα μου αρέσει να νομίζω πως η ευθύτητακαι ο αυθορμητισμός του κέντρισαν το ενδιαφέρον και μου "έδωσε" την Χριστίνα. Άσχετα με το αν τελικά για κείνον μπορεί και να μην ήταν έτσι. Δεν τον ρώτησα ποτέ, είναι από τα πράγματα που δεν σκέφτεσαι ποτέ να ρωτήσεις τον άλλον όσο είναι ΕΔΩ.

Καθίσαμε απέναντι και, όσο μιλούσαμεγια διάφορα γενικής φύσης πράγματα, παρατηρούσαμε αδιάκριτα και εξονυχιστικά ο ένας τον άλλον -μ' αυτόν τον τρόπο που μόνο οι πρώτες συναντήσεις έχουν- μην και μας ξέφευγε καμιά λεπτομέρεια και δεν καταφέρναμε τελικά να έχουμε τελική άποψη για το αν θα μας ενδιαφέρει ή όχι να είμαστε σε σχέση προσφοράςκαι ζήτησης.

Μετά από αρκετή ώρα αποφάσισα να θίξω το ζήτημα της ταινίας. Του γιατί ήμουν εκεί. Περί τίνος επρόκειτο. Δε νομίζω πως του άρεσε ιδιαίτερα ότι το έθιξα εγώ πρώτη... Μου είπε κοφτά (σα να ήταν από κείνη την διατύπωση του κι έπειτα δεδομένα τα πράγματα) πως "Γι' αυτό που θέλω, μουκάνεις" κι εγώ του απάντησα ευθαρσώς πως δε μπορώ να ξέρω αν αυτό θα έπρεπε να με κάνει να χαρώ, γιατί αν δεν μου έλεγε για την ταινία πώς να ήξερα κι εγώ αν με ενδιέφερε! Αυτό σίγουρα δεν του άρεσε γιατί φάνηκε να έχει ενοχληθεί αρκετά κι εγώ -τάχα μου για να ξεκαθαρίσω τη θέση μου- είπα "μα κύριεΝικολαΐδη με ΟΛΟΝ τον σεβασμό δεν αρκεί μόνο να σας κάνω εγώ, πρέπει να μου κάνετε κι εσείς". "ΑΑΑ, άκου να δεις κοριτσάκι μου, δεν είσαι εδώ για να διαλέξεις, για να σε διαλέξουν είσαι". Και πάλι αντιμίλησα "Οοοόχι!!! Εδώ κι εγώ διαλέγω!!"

Πιστέψτε με, δεν αποδίδω στο μάξιμουμ όταν κάνω κάτι που ανακαλύπτω σιγά σιγά πως δεν με αφορά.Γι' αυτό πρέπει να σιγουρευτώ πως με αφορά. Μιλήστε μου γι' αυτό που έχετε στο μυαλό σας, δώστε μου το κείμενο να το μελετήσω κι αύριο με το καλό ξαναβρισκόμαστε να μιλήσουμε". "Δεν είσαι με τα καλά σου που θα σου δώσω κείμενο να το πάρεις σπίτι σου. Κείμεναφεύγουν από δω μόνο αν τα κρατάνε συνεργάτες μου", "καλά" συμμορφώθηκα και συμβιβάστηκα εγώ "τότε δώστε μου δυο ώρες και μια ήσυχη γωνία ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ ΕΔΩ!!!"... Τι να πει κι αυτός, είδε κι απόειδε με το πείσμα μου, παρέθεσα και κάποια επιχειρήματα που μάλλον εκτίμησε, μου το έδωσε το κείμενο, μουέδωσε και μια γωνία.

Αν σκεφτώ πως σε γενικές γραμμές έχω ζητήματα συγκέντρωσης και πως δεν μου είναι εύκολο να διαβάσω οτιδήποτε με προσήλωση, υπό τέτοιες συνθήκες δεν θα έπρεπε να είχα καταφέρει να λειτουργήσω. Εντούτοις -από τις πρώτες κιόλας σελίδες!- γαντζώθηκε τόσο πολύ η προσοχή μου απότον κόσμο και την ατμόσφαιρα που μου μετέφερε το κείμενο, που σχεδόν μου... "τρέξανε τα σάλια". Στη σκέψη πως στην υλοποίηση αυτού που διάβαζα μπορεί να ήμουν κι εγώ, μου τρέξανε [πάλι] τα σάλια!! Όπως όταν φαντάζεσαι ένα φαγητό και ανοίγει τόσο η όρεξη που σου συμβαίνει αυτό το αστείο πράγμα, έτσι...

Ε, αυτό ήταν! Αυτό ήταν για μένα. Δεν μου είχε ξανασυμβεί ποτέ κι ούτε μου συνέβη ξανά στην πορεία στα πλαίσια αυτής της δουλειάς, να σωματοποιηθεί το ενδιαφέρον μου για έναν ρόλο τόσο άμεσα και ξεκάθαρα. Και... παραστατικά!

Μετά πια, ήμουν ΑΠΛΑ σαν υπνωτισμένη. Και κολλημένη μέσα στις σελίδες.Πριν φτάσω στο πρώτο τρίτο του σεναρίου ήξερα ποιους χαρακτήρες θα ΜΠΟΡΟΥΣΑ να κάνω και βέβαια ποιον χαρακτήρα χαλβάδιαζα μετά μανίας και ΗΘΕΛΑ διακαώς να κάνω. Η πλάκα είναι πως δεν με είχε προϊδεάσει. Γιατί μ' αυτά και με τ' άλλα τελικά δεν μου είπε ποτέ τίποτε ούτε για την ταινία ούτε για τον ρόλο που μπορεί να με σκεφτόταν. Κι εκεί που είχα ΚΑΤΑπορωθεί, έρχεται, και λέγοντας "Έλα, έλα αρκετά- και πολύ σου και καλό σου!", μου πήρε από τα χέρια το σενάριο!!! Δεν είχα φτάσει ΟΥΤΕ στα μισά...

Ήταν σοκαριστικό για μένα πως όταν με πολλή αγωνία τον ρώτησα πόσες από τις 4 κοπέλες είχε βρει και απάντησε πως είχε βρει τις 3 κι έμενε η 4η, ΕΙΠΑ "κοιτάξτε, θα έκανα οποιονδήποτε ρόλο είναι διαθέσιμος για να είμαι στην ταινία αν μου τον δίνατε, αλλά δε νομίζω πως μπορώ να υπηρετήσω κανένα υλικό καλύτερα από αυτό της Χριστίνας.", ΗΤΑΝ ΣΟΚΑΡΙΣΤΙΚΟ πως ενώ δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια να έχωαυτό που επιθυμώ, αυτός μου απάντησε ψύχραιμα "Εντάξει τότε, την Χριστίνα να κάνεις".

Ούτε αυτό μου είχε ξανασυμβεί και μου ξανασυνέβη από τότε σε αυτόν τον χώρο: να βάλω στο μάτι ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΟΥ ΑΝΑΛΟΓΕΙ και να το πάρω κιόλας τόσο... "εύκολα"...

Στον Νίκο χρωστάω την πρώτη φορά στη ζωή μου ως ηθοποιού που είπα στον εαυτό μου "Μπράβο. Έκανες κάτι καλό. Κάτι ΠΟΛΥ καλό." Το Zero Years είναι το τεκμήριο που θα μου το αποδεικνύει αυτό πάντα. Όσες παπαριές δουλειές και να κάνω, όσο απαξιωτικά κι αν χρειαστεί να νιώσω με μια συμμετοχή μου σε κάτι μέτριο η και κακό ακόμη,είμαι τυχερή που έχω ένα dvd να μου θυμίζει ποιο είναι το στάνταρντ μου.

Την τελευταία φορά που τον είδα και μιλήσαμε δεν μπορώ δυστυχώς να την μοιραστώ, είναι ιδιαίτερης θεματικής η κουβέντα που κάναμε και ούτε συνάδει με το υπόλοιπο κείμενο ούτε αρμόζει! Αστεία όμως, ΠΟΛΥ αστεία... Να φανταστείςπως ήμασταν στην κουζίνα του παλιού σπιτιού, η Μαρί Λουίζ, ο Νίκος κι εγώ, κι είχαμε πέσει κι οι τρεις κάτω από τα γέλια. Έφυγα σχεδόν στα τέσσερα, τέτοιο νευρικό μ' είχε πιάσει. Κάθε φορά που μου έρχεται στο μυαλό αυτή η φάση, χαμογελάω και σκέφτομαι πως θα ήμουν ευγνώμων αν από ΟΛΟΥΣ τους ανθρώπουςπου μέτρησαν τόσο για μένα, είχα να θυμάμαι σαν τελευταία ανάμνηση το γέλιο και την χαρά τους.

Κάθε φορά που περνάω από το κοιμητήριο του κορνάρω, "because Sir is there"...

- Ευτυχία Γιακουμή

Γιάννης Αγγελάκας
Ο Άντρας Ο Χαμένος [που] τα παίρνει όλα

Περιττές οι συστάσεις. Λύκοι, Επισκέπτες, Ψυχή Βαθιά, Χώμα και Νερό, ο Εργένης και το Υπέροχο Τίποτα. Η Ταξιδιάρα Ψυχή του θυμάται πώς έγινε και τα πήρε όλα ο Χαμένος. Τα πήρε και τα σήκωσε.

Ο Γιάννης Αγγελάκας μας είπε για το Νίκο:

Με τον Νίκο γνωρίστηκα το '94 στο Λονδίνο. Είχαμε πάει με τις Τρύπες να παίξουμε στο Marquee Κλαμπ (όπως κάναμε εκείνες τις χρονιές). Ήτανε ο Νίκος ο Τριανταφυλλίδης μαζί μας και είπε να βρεθούμε με τον Νικολαΐδη που ήταν κι αυτός στο Λονδίνο. Κι εγώ γούσταρα πολύ γιατί ήταν ο αγαπημένοςμου σκηνοθέτης από πιτσιρικάς. Με Τα Κουρέλια και τη Γλυκιά Συμμορία, μας είχε φτιάξει γενικώς.

Κάποια μέρα βρεθήκαμε σε κάποιο ιταλικό εστιατόριο, το Noodstock, με όλη την οικογένεια του Νίκου και κολλήσαμε επιτόπου. Γελάγαμε πολύ και φαινόταν ότι ταιριάζαντα χνότα μας στον τρόπο που βλέπαμε τον κόσμο και στο χιούμορ.

Μετά συνεχίσαμε να κάνουμε παρέα και στην Ελλάδα. Βρισκόμασταν χρόνια ώσπου να αποφασίσω, εγώ βασικά, να παίξω στην ταινία γιατί μου το 'λεγε συνεχώς αλλά εγώ δεν ήθελα στην αρχή γιατί δε μ' ενδιέφερε το ηθοποιηλίκι. Αλλά μετά με κατάφερεκαι το 'κανα για την εμπειρία και γιατί ήτανε ωραίος δάσκαλος και για να το ζήσω κι αυτό μαζί του.
...

Η τελευταία φορά που βρεθήκαμε ήτανε στο σπίτι του όπου, κλασικά, βλέπαμε τηλεόραση, πίναμε καφέδες τσάγια και κοροϊδεύαμε την κατάσταση στην Ελλάδα και γελάγαμε. Αυτά.

- Γιάννης Αγγελάκας

Μαριτίνα Πάσσαρη
Ένα κορίτσι στα Κουρέλια [που] τραγουδάνε ακόμα

Το δόντι του εγκλήματος: μια ροκ μονομαχία στο ΚΘΒΕ. Απεταξάμην, Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί, Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης, από τη Φρίντα Λιάππα. Η γυναίκα που επιστρέφει, Τι ώρα θα γυρίσεις; με διαφορά 15 ετών. Ανάμεσά τους η Πρώτη φορά.

Η Μαριτίνα Πάσσαρη μας είπε για το Νίκο:

Προετοιμασία και γύρισμα

Είχα μόλις τελειώσει τη Σχολή. Η Όλια [Λαζαρίδου] μου είπε για την ταινία. Με τον Νίκο συζητήσαμε για το ρόλο ενός κοριτσιού που θα είχε και σκηνές τυλιγμένο σε σελοφάν, νεκρό. Δε μου άρεσε πολύ η ιδέα, αλλά δεν το είπα. Ξαναπήγα στο σπίτι του με τον κήπο. Έκανα πρόβα με τη Μαρί Λουίζ (μια ερωτική σκηνή του κοριτσιού που θα σκότωναν και θα το έκλειναν σε σελοφάν), ο Νίκος είχε άλλη δουλειά.

Δεν έπαιξα τελικά αυτό το ρόλο. Ευτυχώς. Από το γύρισμα θυμάμαι τη Ρίτα να βάφεται υπέροχα στο κομψό μπάνιο και τον Άλκη να βάζει μόνος του παν-κέικ μπροστάστον μεγάλο καθρέφτη, σιγοτραγουδώντας. Βάφτηκα κι εγώ μόνη μου. Ο Νίκος με άφησε στο διευθυντή φωτογραφίας να με φωτίσει. Δεν έκανε παρατηρήσεις για το μακιγιάζ μου. Η αδιαφορία του με χαλάρωσε. Την πρώτη μέρα γυρίσαμε νομίζω μόνο ένα πλάνο δικό μου. Ξαναπήγα για μια μικρή σκηνή με τον Βαλαβανίδη. Μου έκανε εντύπωση που με φώναξαν στην πρώτη προβολή της ταινίας. Μου άρεσε.

Μετά τα Κουρέλια

Είδα σχεδόν όλες τις ταινίες. Διασταυρωθήκαμε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και σε άλλες προβολές. Ήταν στην κριτική επιτροπή όταν είχα κι εγώ ταινία. Ήταν άλλοτε απόμακρος, άλλοτε εχθρικός. Καμιά φορά χαμογελούσε. Πίστευα ότι μόνο η Μαρί Λουίζ θυμόταν το όνομά μου.

Τον ξαναθυμήθηκα πρόσφατα, όταν έκανα μιξάζ με την κοπέλα που είχε ξαναδουλέψει τον ήχο των ταινιών του. Λοιπόν, η Βάλια [Τσέρου] θυμόταν αυτή μου τη μικρή εμφάνιση στα Κουρέλια. Στενοχωρήθηκα λίγο. Η γνωριμία μουμε τον Νίκο ήταν σύντομη, χωρίς συνέχεια, χωρίς μεγάλη επαφή. Όμως έχω αρχίσει πια να τον καταλαβαίνω.

- Μαριτίνα Πάσσαρη